Transcript راهنمای نمونه گیری و تشخیص آزمایشگاهی تهیه کننده

‫به نام خدا‬
‫راهنمای نمونه گیری و‬
‫تشخیص‬
‫تهیه کننده‪:‬‬
‫آزمایشگاهی‬
‫خانم فتاحی‬
‫کارشناس آزمایشگاه‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬عفونتهای اسهالی حاد عامل مهم مرگ و میر کودکان در اغلب‬
‫کشورهای در حال توسعه می باشند‪.‬‬
‫‪ ‬سالهای زیادی است که هنوز تنها در صدی از عوامل اتیولوژی‬
‫اسهال حاد شناسایی شده است‪ ،‬اگرچه امروزه با تجهیز شدن‬
‫آزمایشگاهها حدود ‪ 70‬تا ‪ 80‬درصد عوامل اتیولوژی شناخته شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬گسترش عامل اسهال می تواند با بهتر شدن سیستم مراقبت و‬
‫شناسایی زودرس اپیدمی ها و یا عفونت ها ی غیر شایع کاهش‬
‫یابد‪.‬‬
‫‪ ‬برخی مواقع چندین روش پیشنهاد می شود تا هر آزمایشگاه با‬
‫توجه به شرایط موجود در آن آزمایشگاه بهترین را انتخاب کند‪.‬‬
‫‪ ‬بیشترین توجه بر روشهایی است که نسبتا ساده‪ ،‬ارزان و دقیق‬
‫باشد‪.‬‬
‫دستور العمل جمع آوری نمونه ها‬
‫‪ ‬جستجوی باکتری های شناخته شده درمواد‬
‫غذایی به هنگام شیوع اسهال و مسمومیت های‬
‫ناشی از مواد غذایی از نظر اپیدمیولوژی بیماری‬
‫ها وتشخیص و درمان اهمیت قابل توجهی دارد‪.‬‬
‫‪ ‬عوامل شایع باکتری های پاتوژن که در اثر مواد‬
‫غذایی انتقال می یابند شامل‪ :‬سالمونال‪ ،‬شیگال‪،‬‬
‫اشرشیا کلی ‪ ،O157.H7‬کمپیلو باکتر‪،‬‬
‫استافیلوکوکس اورئوس‪ ،‬کلستریدیوم پرفرنجنس‪،‬‬
‫و باسیلوس سرئوس می باشند‪.‬‬
‫‪ ‬باکتریهای پاتوژن به دو روش باعث اسهال‬
‫می شوند‪:‬‬
‫‪ (1‬مکانیسم تهاجمی مانند شیگال و سالمونال‬
‫‪ (1‬از طریق تولید اگزوتوکسین مثل استا فیلوکک‬
‫معیارهای نمونه گیری‬
‫‪ ‬فرد در زمان نمونه گیری اسهال آبکی(وبا) یا‬
‫اسهال خونی(دیسانتری) داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در زمان نمونه گیری بیش از ‪4‬روز از شروع‬
‫بیماری نگذشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬درمان ضد میکروبی برای اسهال نکرده‬
‫باشد‪.‬‬
‫روشهای جمع آوری نمونه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪-1‬مدفوع‬
‫‪ 1-1‬نمونه گیری‬
‫بهتر است نمونه گیری مدفوع در مراحل اولیه‬
‫بیماری که عامل بیماریزا به تعداد بیشتری در‬
‫مدفوع وجود دارد و قبل از مصرف آنتی بیوتیک‬
‫انجام شود‪.‬‬
‫اصوال نمونه مدفوع نسبت به سواب برتری دارد‪.‬‬
‫حداقل دو سواب مقعدی یا سواب از مدفوع تازه‬
‫برای هر بیمار جمع آوری و در محیط انتقالی کاری‬
‫بلر قرار داده و در یخچال نگهداری می کنیم‪.‬‬
‫روده جمع آوری می شود‪ .‬در اینگونه نمونه برداری‬
‫ها روش صحیح نمونه گیری بسیار مهم است‪.‬‬
‫‪ ‬در بعضی موارد سواب کاربرد بیشتری دارد‪،‬‬
‫بطور مثال اگر سریعا به نمونه مدفوع نیاز باشد‬
‫یا انتقال آن به آزمایشگاه با مشکلی مواجه‬
‫باشد سواب مقعدی برای باکتریهای مهاجم‬
‫مانند شیگال ارجح است‪.‬‬
‫‪ ‬زیرا نمونه با سائیدن سواب به مخاط روده جمع‬
‫آوری می شود‪ .‬در اینگونه نمونه برداری ها‬
‫روش صحیح نمونه گیری بسیار مهم است‪.‬‬
‫مراحل تلقیح نمونه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫حداقل دو سواب مدفوع یا مقعدی را به ته لوله‬
‫حاوی محیط وارد کنید‪.‬‬
‫پس از قرار دادن سواب در لوله‪ ،‬قسمت چوبی‬
‫بیرون از لوله را بشکنید‪.‬‬
‫در لوله را محکم ببندید‪.‬‬
‫نمونه ها را داخل یخچال نگهداری کنید‪.‬‬
‫اگر امکان نگهداری در یخچال وجود ندارد نمونه‬
‫محیط انتقال حاوی سواب را در جای خنک و‬
‫دور از نور نگهداری کنید‪.‬‬
‫شكستن قسمت اضافه سوآب در محیط انتقالي‬
‫صورت مي گیرد‬
‫‪1-2‬نمونه مدفوع و سواب مدفوع‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برای نمونه مدفوع از یک ظرف تمییز با اندازه و‬
‫درب مناسب استفاده شود‪.‬‬
‫هنگامی که نمونه به آزمایشگاه می رسد سریعا‬
‫آزمایش شود و بیشتر از‪4‬ساعت از نمونه گیری‬
‫نگذرد‪.‬‬
‫اگر نمونه بیش از‪ 2‬ساعت می بایستی نگهداری‬
‫شود مقدار کمی از نمونه مدفوع جمع آوری شود‬
‫و سوابی درون آن قرار داده و پس از حرکت‬
‫چرخشی در یک محیط انتقالی تلقیح شود ‪.‬‬
‫اگر مخاط با تکه ها یی از سلولهای پوششی روده‬
‫وجود داشته باشد باید در محیط ترانسپورت قرار‬
‫گیرد ‪.‬‬
‫‪1-3‬سواب مقعدی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫از سواب سر پنبه ای استفاده می شود ‪.‬‬
‫قبل از مصرف سواب را با فرو بردن در محیط‬
‫ترانسپورت مرطوب می کنیم‪.‬‬
‫از ژل جهت چرب کردن مقعد استفاده نشود‪.‬‬
‫داخل اسفنگتر مقعد ‪2/5 -3/5‬سانتیمتر وارد‬
‫نموده‪ ،‬چرخانده و بیرون آورید‪.‬‬
‫مطمئن شوید مدفوع به سواب چسبیده باشد‪.‬‬
‫تعداد سواب بستگی به نوع مطالعه دارد‪.‬‬
‫‪4-1‬محیط انتقال ‪Carry-Blair‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫محیط کاری بلر برای انتقال سالمونال‪ ،‬شیگال‪،‬‬
‫ویبروکلرا‪ ،‬اشرشیاکلی مورد استفاده قرار‬
‫می گیرد‪.‬‬
‫قوام نیمه جامد کری بلر موجب آسانی حمل و‬
‫نقل می شود‪.‬‬
‫‪ PH‬محیط ‪ 8/4‬است که برای ویبریو کلرا بسیار‬
‫مناسب است‪.‬‬
‫نمونه های که طی ‪4‬ساعت بعداز نمونه گیری‬
‫تلقیح می کنیم باید در یخچال نگهداری شود ‪.‬‬
‫محیط انتقالی کری بلر‬
‫‪ ‬این شرایط برای شیگال و کمپیلو باکتر بسیار مهم‬
‫است ولی باکتریهای دیگر توانایی زنده ماندن در‬
‫دمای محیط را برای مدتی (حدود یک هفته) دارند‪.‬‬
‫‪ ‬این محیط انتقالی پس از آماده سازی قابلیت‬
‫نگهداری حداقل برای ‪ 18‬ماه با شرایط زیر را دارد‪.‬‬
‫‪-1‬کاهش حجم نداشته باشد‬
‫‪ -2‬آلوده نگردد‬
‫‪ -3‬تغییر رنگ ندهد‬
‫‪ -4‬خشک نشود‬
‫‪ -5‬ترک نخورد‬
‫محیط آب پپتونه قلیایی‬
‫‪ ‬یک محیط عالی برای انتقال ویبریو کلرا و ویبریو پارا‬
‫همو لیتیکوس است‪.‬‬
‫‪ ‬غنی سازی دراین محیط هنگامی که تعداد اندکی‬
‫ارگانیسم موجود باشد را افزایش می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬باید ‪ PH‬این محیط ‪ 8/4‬تا ‪ 8/6‬باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تلقیح با مدفوع مایع یا سواپ مقعدی امکان پذیر‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬مدفوع تلقیحی از ‪ 10‬درصد حجم محیط بیشتر نباشد‪.‬‬
‫‪ ‬درحالی که در پیچ لوله ها را شل بسته اید در دمای‬
‫‪ 37‬درجه ‪ 6‬تا ‪ 8‬ساعت انکوبه نمایید‪.‬‬
‫نگهداری نمونه ها در محیط انتقال‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نمونه ها یی که درمحیط انتقالی قرار دارندباید تا‬
‫زمانی که کاری روی آنها انجام شود در یخچال‬
‫نگهداری شوند‪.‬‬
‫اگر نمونه طی ‪ 48‬ساعت آینده به آزمایشگاه‬
‫نمی رسد آن را ترجیحا در فریزر ‪ -70‬و در صورت‬
‫عدم دسترسی در ‪ -20‬قرار دهید‪.‬‬
‫ممکن است بتوان عوامل بیماری زا را از نمونه‬
‫هایی که داخل یخچال نگهداری شده اند تا ‪ 7‬روز‬
‫پس از نمونه گیری جدا کرد ولی میزان جدا‬
‫سازی پس از گذشت ‪1‬تا ‪2‬روز اول کاهش‬
‫می یابد‪.‬‬
‫در صورت امکان توصیه می شود نمونه ها در طول‬
‫هفته ودر ساعات اداری به آزمایشگاه انتقال یابد‪.‬‬
‫شرایط استاندارد انتقال نمونه ها جهت حفظ کیفیت و‬
‫تمامیت نمونه‬
‫ استفاده از ظروف مناسب‬‫ بسته بندی به روش استاندارد‬‫ درج عالئم و برچسب های الزم روی بسته‬‫ رعایت اصول ایمنی جهت انتقال‬‫ در نظر داشتن شرایط مناسب طی انتقال نمونه (باید نمونه ها‬‫هنگام ارسال بر روي يخ حمل شوند‪).‬‬
‫شرایط عدم پذیرش نمونه در آزمایشگاه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬نمونه هایی که فاقد برچسب می باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬نمونه هایی که فاقد پرسشنامه کامل و امضاء شده توسط مسئول‬
‫نمونه گیری باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬نمونه هایی که از زمان نمونه گیری و قرار دادن آن در محیط‬
‫ترانسپورت بیش از ‪ 72‬ساعت گذشته باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬نمونه های کامل مدفوع که در محیط ترانسپورت حمل نمی شوند و‬
‫بیش از ‪ 24‬ساعت از زمان نمونه گیری گذشته باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬نمونه هایی که درب لوله آنها بسته نباشد‪.‬‬
‫‪ -6‬نمونه هایی که برای ارسال به آزمایشگاه همکار‪ ،‬زنجیره سرد در‬
‫آنها رعایت نشده باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬نمونه هایی که لوله محیط کشت و سواب آن شکسته باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬نمونه هایی که بیش از ‪ 24‬ساعت از شروع عالیم اسهال از بیمار‬
‫گرفته شده باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬نمونه هایی که بیمار قبل از نمونه گیری در معرض درمان با‬
‫آنتی بیوتیک قرار گرفته باشد‪.‬‬
‫موارد عدم انطباق در نمونه گیری‪:‬‬
‫‪ -1‬وجود یک سواب در محیط کری بلر‬
‫‪ -2‬وجود سواب بیرون از محیط کری بلر‬
‫‪ -3‬حجم کم محیط کری بلر(حداقل حجم‬
‫محیط ‪ ml4‬می باشد)‪.‬‬
‫‪ -4‬سواب سفید و بدون نمونه مدفوع‬
‫‪ -5‬قرار دادن سواب به صورت وارونه‬
‫‪ -6‬محیط فاقد برچسب یا برچسب خیس خورده‬
‫وجود یک سواب در محیط کری بلر‬
‫وجود سواب بیرون از محیط کری بلر‬
‫حجم کم محیط کری بلر‬
‫سواب سفید و بدون نمونه مدفوع‬
‫قرار دادن سواب به صورت وارونه‬
‫محیط فاقد برچسب یا برچسب خیس‬
‫خورده‬
‫سازمان ملل متحد ‪ UN‬وانجمن حمل و نقل هوایی ‪IATA‬‬
‫مواد عفونی را در دو گروه قرار می دهند‪:‬‬
‫‪ ‬مواد عفونی گروه ‪A‬‬
‫موادایجاد کننده ناتوانی دائمی و یا بیماریهای کشنده‬
‫در انسان و یا حیوان‬
‫در انسان ‪UN 2814‬‬
‫در حیوان ‪UN 2900‬‬
‫‪ ‬مواد عفونی گروه ‪B‬‬
‫مواد عفونی که شرایط بیماریزای فوق را ندارد‬
‫‪UN 3373‬‬
‫بسته بندی نمونه ها‬
‫‪ ‬استفاده از سه محفظه با شرایط زیر‪:‬‬
‫‪ -1‬قرار دادن نمونه در یک ظرف در پیچ دار غیر قابل نفوذ به‬
‫مایعات‬
‫( در صورت زیاد بودن نمونه ها توسط جداکننده های مقوایی یا‬
‫اسفنجی از هم جداشوند)‬
‫در صورت مایع بودن نمونه اطراف لوله ها ماده جاذب الرطوبه قرار‬
‫گیرد‪.‬‬
‫‪ -2‬پس از قرار دادن محفظه اول در محفظه دوم ( مقاوم‪،‬‬
‫غیرقابل نشت و غیرقابل نفوذ به مایعات ) مشخصات نمونه‬
‫روی آن درج شود‪.‬‬
‫‪ -3‬محفظه دوم داخل محفظه سوم ( مقاوم به ضربه و شرایط‬
‫نامساعد محیطی) قرار می گیرد محفظه سوم معموال ‪Cold‬‬
‫‪ Box‬می باشد‪.‬‬
‫عالمت گذاری‬
‫محفظه خارجی باید حاوی اطالعات زیر باشد‬
‫‪ ‬نام و آدرس فرستنده‬
‫‪ ‬نام و آدرس حمل کننده کاال‬
‫‪ ‬شماره تلفن شخص مسئول تایید شرایط بسته بندی نمونه‬
‫‪ ‬نام وآدرس دریافت کننده‬
‫‪ ‬نوع نمونه‬
‫‪ ‬شماره ‪UN‬‬
‫‪ ‬نام گذاری ویژه برای گروه های خطر‬
‫‪ ‬برچسب عالمت خطر زیستی‬
‫‪ ‬محدوده دمایی قابل قبول جهت انتقال و ذخیره سازی‬
‫‪ ‬برچسب جهت قرارگیری(‪ )Package Orientation‬در هنگام انتقال‬
‫نمونه های مایع باید نصب گردد ون شان دهنده جهت رو به باال برای‬
‫محفظه حاوی نمونه می باشد‪.‬‬
‫گزارش ضمیمه‬
‫‪ ‬برگه ارسالی به همراه نمونه بیمار باید حاوی‬
‫اطالعات زیر باشد‪:‬‬
‫‪ (1‬عالیم بیماری‬
‫‪ (2‬تعداد افراد مبتال‬
‫‪ (3‬دوره نهفتگی بیماری‬
‫‪ (4‬مدت زمان بیماری‬
‫‪ (5‬اطالعات در مورد ماده غذایی مصرف شده‬
‫مانند آماده سازی‪ ،‬نگهداری‪ ،‬جهت استفاده‬
‫آزمایشگاه ضمیمه گردد‪.‬‬
Packaging for UN 3373 (category B, P650)
Primary receptacle:
• Leakproof or stiftproof
• absorbent material (eg.
Kleenex)
Secondary packaging:
• Leakproof or stiftproof
Rigid outer packaging:
Never envelopes
Packaging instructions for UN 2900
and UN 2814: category A
UN certified containers, P620
Proper shipping name
‫موفق باشید‬