Transcript Slide 1

T.C. Yükseköğretim Kurulu
PROGRAM YETERLİLİKLERİ
BİLGİLENDİRME
YETERİLİKLER BİLGİLENDİRME
Prof.Dr.Bülent EKER
26.01.2010
NKÜ
1
BOLOGNA SÜRECİ:
Ülkelerin Yükseköğretim sistemlerinin farklılıkları
ve Yükseköğretim kurumlarının özerkliği
korunarak;
Rekabetçi ve dinamik bilgi tabanlı bir Avrupa ekonomisi hedefi doğrultusunda “Avrupa
Yükseköğretim Alanı – AYA (European Higher Education Area - EHEA)”oluşturmak için;
Bologna sürecine dahil Ülkelerin Eğitim Bakanlarının 19 Haziran 1999 tarihli ortak
deklarasyonu ile başlattıkları ve 2010 yılında tamamlanması öngörülen süreçtir.
Avrupa ülkeleri yükseköğretim sistemlerinin yeniden
yapılanmasıdır.
Kaynak:Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, TYUYÇ Ara Raporu I., Ocak 2009
2
(2010 yılına kadar) bilgi temelli bir Avrupa ekonomisi için:
• öğrenci, öğretim elemanı ve idari kadro hareketliliği yüksek,
• ulusal eğitim alanları birbiri ile karşılaştırılabilir,
• ulusötesi eğitim boyutlarını dikkate alan,
• eğitim ve araştırma etkinliklerini birbiri ile sıkı ilişkilendirmiş ve
• tüm süreci iç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetleyen ve
izleyen
Avrupa Yüksek Öğrenim Alanı oluşturmak
TEMEL KAVRAMLAR-1
Yeterlik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla
tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının
kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak
verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir.
Öğrenme Çıktıları: Bir öğrenme sürecinin tamamlanmasının ardından
öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin
olacağının ifade edilmesidir.
Yeterlilikler
Çerçevesi:
Yeterlikleri,
öğrenme
çıktılarına
göre
sınıflandıran ve organize eden yapıdır.
4
TEMEL KAVRAMLAR-2
Ulusal Yeterlikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlikleri
arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan
ve ilişkilendirilebilen, yeterliklerin belirli bir düzen içerisinde
yapılandırıldığı bir sistemdir. Bu sistem aracılığla, yükseköğretimde tüm
yeterlikler ve diğer öğrenme kazanımları açıklanabilir ve tutarlı bir
şekilde birbiri ile ilişkilendirilebilir.
Avrupa Yeterlikler Çerçeveleri: Ulusal Yeterlikler Çerçevelerinin ilgi
tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliklerini birbirleriyle
ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir.
5
BOLOGNA SÜRECİNİN HEDEFLERİNE ULAŞMAK
İÇİN YETERLİK ?
YETERLİK:
Bir eğitim - öğretim kademesini (Düzeyini) başarı
ile tamamlayan bir öğrencinin neleri bileceği, neleri
kavrayabileceği, neleri yapabileceği ve nelere yetkin
olacağının tanımıdır.
AVRUPA YETERLİKLER ÇERÇEVESİ
ULUSAL YETERLİKLER ÇERÇEVESİ
1) Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlikler Çerçevesi (The Overarching Framework for Qualifications of AHEA, QF-EHEA)
2)Avrupa Yaşamboyu Öğrenme Yeterlikler Çerçevesi (Europen Qualification Framework for Lifelong Learning, EQF-LLL)
6
Özet olarak Bologna Süreci
Yeterlilikler
Çerçevesi
Kalite
Güvencesi
Eğitim Planı Tasarlama
Öğrenme Çıktıları
Öğrenci iş yükü
Tanınma
Öğrenme çıktıları
Öğrenci iş yükü
Derecelerin
karşılaştırılabilirliği
(I, II, III)
Öğrenim dönemleri
Ortak dereceler
APEL
Transfer ve Biriktirme için AKTS(ECTS)
7
Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
Sektörel Yeterlilikler
Program Yeterlilikleri
Öğrenme Çıktıları ve Yetkinlikler
8
YETERLİKLER ÇERÇEVESİ
ANA UNSURLARI
YETERLİKLER ÇERÇEVESİ
•Düzeyler
•Profil
•Diploma
• Düzey
Tanımlayıcıları
• Öğrenme Çıktıları
• İş Yükü
• Krediler(AKTS)
Amaçlar: Şeffaflık, Tanınma, Hareketlilik,...
KALİTE GÜVENCESİ
9
AVRUPA YETERLİKLER ÇERÇEVELERİ
İlk Ve Orta Öğretim
Düzeyleri
Yükseköğretim
Düzeyleri
AKTS
EQF Düzey 8
Üçüncü Düzey (Doktora)
EQF Düzey 7
İkinci Düzey (Yüksek Lisans)
90-120
EQF Düzey 6
Birinci Kademe (Lisans)
180-240
EQF Düzey 5
Kısa Düzey (Önlisans)
???
120
EQF Düzey 4
EQF Düzey 3
EQF Düzey 2
EQF Düzey 1
10
Bologna Süreci Ülkelerinin Görevi:
Kendi ulusal ve sektörel gereksinimlerine göre, ama
karşılaştırılabilir ve tanınabilir yeterliliklere sahip
yükseköğretim mezunları için Avrupa Yeterlikler
Çerçevesi (EQF) ile uyumlu Ulusal Yeterlilikler
Çerçeveleri (NQF) oluşturmak
NQF 4
NQF 2
NQF 1
NQF 5
NQF 3
NQF 6
NQF 7
NQF 8
….........
EQF
11
ULUSAL YETERİKLER ÇERÇEVESİ NEDİR?
Ülkelerin
toplumsal,
kültürel
ve ekonomik
gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren,
Yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen,
Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen
derecelerin verilebileceği bir sistem.
12
UYÇ ÜLKELER VE YÜKSEKÖĞRETİM
için neden önemlidir?
• Düzeyler arasında öğrenme çıktılarına dayalı açık tanımlamalar ve ilişkiler ile yeterliklerin amaç ve
çıktılarını açık hale getirir,
• Farklı yeterlikler arasındaki bütünlüğü ve örtüşmeyi ortaya çıkararak, yeterliklerin bir bütün sistem
içerisinde birbirleri ile ilişkilendirilebilmelerini ve bu sayede düzeyler arasında ilerlemeyi ve geçişi
sağlar,
• Paydaşların katılımı ile kabul edilmiş, eğitime rehberlik eden ulusal çağdaş bir çevçeve sunar;
• Mevcut yeterliklerin anlaşılması, düzenlenmesi ve geliştirilmesine olanak sağlayan bir yapı oluşturur,
• Yeni yeterliklerin tasarlanabilmesi için bir içerik sunar.
• Yeterliklerin reformunu kolaylaştırarak, değişen toplumsal ihtiyaçlara uygun yeni yeterliklerin
geliştirilmesine yardımcı olur
• Öğrenci ve diğer paydaşlara karşısorumluluklarını yerine getiren (özerk) yükseköğretim kurumlarını
destekler,
• Yeterliklerin vatandaşlar, işverenler ve toplumun bütün üyeleri için rollerini ve yararlarını göstererek
bunlara ulaşılmasını teşvik eder;
• Yeterlikler ile tanınma ve hareketlilik arasındaki farklı ulusal rolleri ve ilişkileri açıklayarak ulusal
ve uluslararası düzeyde vatandaşların ve işverenlerin bilincini yükseltir,
• Ülke dışında yükseköğretimin tanınmasını ve cazibesini artırır.
13
UYÇ EĞİTİMCİLER için neden önemlidir?
• Öğrencilerine, öğrenim gördükleri programın ve program içersindeki derslerin
amaçlarını ve bunları başarı ile tamamladıklarında kazanacakları yeterlikleri
açıklamalarına yardımcı olur,
• Başka bir eğitim kurumunda alınmış olan derslerin tanınmasını, intibakını ve
kredilendirilmesini kolaylaştırır,
• Ders programı değişimini ve içerik geliştirilmesini kolaylaştırır,
• Derslerin ulusal ve uluslararası düzeyde daha kolay anlaşılmasını ve
tanınmasını sağlar,
• Ölçme ve değerlendirme süreçlerinin öğrenme çıktıları ile ilişkilendirilebilmesini
ve bu sayade derslerin başarı ve etkinliğinin geliştirilebilmesine yardımcı olur.
14
UYÇ ÖĞRENCİLER
için neden önemlidir?
•
Öğrencilerin eğitim programlarını ve derslerini bilinçli seçmelerine ve bunları başarı ile
tamamladıklarında hangi yeterliklere (neleri bileceklerine, uygulayabileceklerine ve hangi
sosyal ve iletişim yetkinliklerine) sahip olacaklarını önceden bilmelerine yardımcı olur,
•
Öğrencilerin öğrenim programları dışındaki aktivitelerinde öğreneceklerinin anlaşılır
olmasına yardım eder,
•
Öğrenci hareketliliği için engelleri azaltır ve yaşam boyu öğrenimi teşvik eder,
•
Eğitim-Öğretim düzeyleri arasında yatay ve dikey geçişleri anlaşılabilir hale getirir ve
kolaylaştır,
•
Yeterliklere giriş ve çıkış noktalarının belirlenmesi ile yeterliklerin kazanılmasında çeşitli
alternatif yollar yaratarak yeterliklere ulaşımı ve sosyal katılımı geliştirir,
•
Ara yeterlikler dahil bütün yükseköğretim yeterliklerinin ve kredi aralıklarının kapsamlı bir
listesini sağlayarak öğrenenlere yardım ederler, onları destekler ve onlara yönelik bütün
eğitim fırsatlarını açıklar.
15
UYÇ İŞVERENLER
için neden önemlidir?
• İstihdam edecekleri öğrencilerin mezuniyetleri sonunda neleri bileceğini,
bunları hangi ölçüde uygulamaya aktarabileceğini, bilgi ve becerilerinden
ne bekleyeceklerini anlamalarına yardım eder,
• Eğitim kademeleri arasındaki yeterliliklere dayalı farkı ve bunların,
ihtiyaçlara göre istihdamına yönelik daha bilinçli tercih yapmalarına
yardımcı olur,
• İlgili oldukları alanlarda eğitim-öğretim pragramlarının geliştirilmesine
paydaş olarak katılmalarını ve beklentilerini aktarmalarını kolaylaştırır.
16
YÜKSEKÖĞRETİM
DÜZEYLERİ
VERİLEN DERECELER / YETERLİKLER
DERECELER (DİPLOMALAR)
Doktora
8. Düzey
Yükseklisans
7. Düzey
Lisans
6. Düzey
Önlisans
5. Düzey
Doktora
Tıpta Uzmanlık
Sanatta Yeterlilik
DERECELER (DİPLOMALAR)
Tezli Yüksek Lisans
Tezsiz Yüksek Lisans
DERECELER (DİPLOMALAR)
Lisans
(Fakülte Programları)
Lisans
(Yüksekokul ve Konservatuvar
Prog.)
DERECELER (DİPLOMALAR)
Önlisans
(Fakülte lisans prog.
içerisinde)
Önlisans
(MYO Programları)17
ULUSAL YETERLİLİKLER
ÇERÇEVELERİ
ÖNLİSANS
1. Genel veya mesleki orta öğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan ve orta öğretim
düzeyi üzerindeki dersler ile uygulama araç ve gereçleri ile desteklenen bir alandaki
bilgi ve becerilere sahip olmak ve o alandaki temel kavramları kavradığını göstermek.
2. Alanında tanımı iyi yapılmış problemlerin çözümü için gerekli olan verileri tanımlama,
toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik uygulamalarda gereken
teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri kullanabildiğini göstermek.
3. Alanı ile ilgili tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve hizmet
verdiği kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek ve takım çalışması yapabilmek.
4. Alanında bağımsız olarak öğrenmeyi ve öğrendiklerini uygulayabildiğini göstermek.
(Referans:Sakarya Üniversitesi, Prof. Dr. Muzaffer ELMAS, Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu,2007 )
18
ÖNLİSANS
5. Alanı ile ilgili çalışmalarda öngörülmeyen durumlarla ilgili sorunları belirleme ve çözüm arama
yeteneğini kazandığını göstermek.
6. Sorumluluğu altında çalışanların performanslarını objektif olarak değerlendirmek ve denetlemek.
7. Alanında yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak (“European Language Portfolio
Global Scale”, Level A2).
8. Temel bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve donanımı
kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Basic Level).
9. Alanı ile ilgili konularda, sosyal sorumluluk, etik değerler ve sosyal güvenlik hakları bilgisi ve
bilincine sahip olmak.
10. Alanı ile ilgili konularda, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çevre koruma bilgisi ve bilincine sahip olmak.
(Referans:Sakarya Üniversitesi, Prof. Dr. Muzaffer ELMAS, Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu,2007)
19
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ)
TYUYÇ
DÜZEYİ
LİSANS
BİLGİ
- Kuramsal
- Uygulamalı
BECERİLER
- Kavramsal/Bilişsel
- Uygulamalı
- Ortaöğretim
de kazanılan
yeterliliklere
dayalı olarak
alanındaki
güncel
bilgileri
içeren ders
kitapları,
uygulama
araç –
gereçleri ve
diğer
bilimsel
kaynaklarla
desteklenen
ileri
düzeydeki
kuramsal ve
uygulamalı
bilgilere
sahip olmak
- Alanında edindiği
ileri düzeydeki
kuramsal ve
uygulamalı bilgileri
kullanabilmek,
- Alanındaki kavram
ve düşünceleri
bilimsel yöntemlerle
inceleyebilmek,
verileri
yorumlayabilmek ve
değerlendirebilmek,
sorunları
tanımlayabilmek,
analiz edebilmek,
kanıtlara ve
araştırmalara dayalı
çözüm önerileri
geliştirebilmek.
KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme
ve Sorumluluk
Alabilme Yetkinliği
- Uygulamada
karşılaşılan ve
öngörülemeyen
karmaşık sorunları
çözmek için bireysel
ve ekip üyesi olarak
sorumluluk
alabilmek,
- Sorumluluğu altında
çalışanların mesleki
gelişimine yönelik
etkinlikleri
planlayabilmek ve
yönetebilmek
Öğrenme
Yetkinliği
İletişim ve Sosyal
Yetkinlik
Alana Özgü ve
Mesleki Yetkinlik
- Edindiği bilgi
ve becerileri
eleştirel bir
yaklaşımla
değerlendirebil
mek, öğrenme
gereksinimleri
ni
belirleyebilme
k ve
öğrenmesini
yönlendirebilm
ek.
- Alanıyla ilgili
konularda ilgili kişi ve
kurumları
bilgilendirebilmek;
düşüncelerini ve
sorunlara ilişkin çözüm
önerilerini yazılı ve
sözlü olarak
aktarabilmek,
- Düşüncelerini ve
sorunlara ilişkin çözüm
önerilerini nicel ve nitel
verilerle destekleyerek
uzman olan ve olmayan
kişilerle paylaşabilmek,
- Bir yabancı dili
kullanarak alanındaki
bilgileri izleyebilmek
ve meslektaşları ile
iletişim kurabilmek
(“European Language
Portfolio Global Scale”,
Level B1)
- Alanının gerektirdiği
düzeyde bilgisayar
yazılımı ile birlikte
bilişim ve iletişim
teknolojilerini
kullanabilmek
(“European Computer
Driving Licence”,
Advanced Level).
- Alanı ile ilgili
verilerin
toplanması,
yorumlanması,
duyurulması ve
uygulanması
aşamalarında
toplumsal,
bilimsel ve etik
değerlere sahip
olmak,
- Sosyal hakların
evrenselliğine
değer veren,
sosyal adalet
bilincini
kazanmış, kalite
yönetimi ve
süreçleri ile çevre
koruma ve iş
güvenliği
konularında
yeterli bilince
sahip olmak.
20
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ)
TYUYÇ
DÜZEYİ
7
YÜKSEK
LİSANS
BİLGİ
-Kuramsal
-Uygulamalı
BECERİLER
-Kavramsal/Bilişsel
-Uygulamalı
- Lisans
yeterliliklerine
dayalı olarak,
aynı veya farklı
bir alanda
bilgilerini
uzmanlık
düzeyinde
geliştirmek ve
derinleştirmek,
- Alanı ile
ilgili disiplinler
arasındaki
etkileşimi
kavramak.
- Alanında edindiği
uzmanlık düzeyindeki
kuramsal ve
uygulamalı bilgileri
kullanabilmek,
- Alanındaki bilgileri
farklı disiplin
alanlarından gelen
bilgilerle
bütünleştirerek yeni
bilgiler
oluşturabilmek;
uzmanlık gerektiren
sorunları bilimsel
araştırma yöntemlerini
kullanarak
çözümleyebilmek.
KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme ve
Sorumluluk Alabilme
Yetkinliği
-Alanındaki bir sorunu,
bağımsız olarak
kurgulamak, çözüm
yöntemi geliştirmek,
çözmek, sonuçları
değerlendirmek ve
gerektiğinde
uygulayabilmek,
- Alanındaki
uygulamalarda
karşılaşacağı
öngörülmeyen karmaşık
durumlarda, yeni stratejik
yaklaşımlar
geliştirebilmek ve
sorumluluk alarak çözüm
üretebilmek.
Öğrenme
Yetkinliği
İletişim ve Sosyal
Yetkinlik
- Alanıyla ilgili
bilgileri eleştirel
bir gözle
değerlendirebilme
k, öğrenmeyi
yönlendirebilmek
ve ileri düzey
çalışmaları
bağımsız olarak
yürütebilmek.
- Alanındaki güncel
gelişmeleri ve kendi
çalışmalarını, alanındaki
ve dışındaki gruplara,
yazılı, sözlü ve görsel
olarak sistemli biçimde
aktarabilmek,
- Sosyal ilişkileri ve bu
ilişkileri yönlendiren
normları eleştirel bir
bakış açısıyla
incelemek, bunları
geliştirmek ve
gerektiğinde
değiştirmek üzere
harekete geçebilmek,
- En az bir yabancı dilde
sözlü ve yazılı iletişim
kurabilmek (“European
Language Portfolio
Global Scale”, Level
B2),
- Alanının gerektirdiği
düzeyde bilgisayar
yazılımı ile birlikte
bilişim ve iletişim
teknolojilerini ileri
düzeyde kullanabilmek.
Alana Özgü ve
Mesleki Yetkinlik
- Alanı ile ilgili
konularda strateji,
politika ve uygulama
planları geliştirebilmek
ve elde edilen
sonuçları, kalite
süreçleri çerçevesinde
değerlendirebilmek,
- Alanı ile ilgili
verilerin toplanması,
yorumlanması,
duyurulması
aşamalarında
toplumsal, bilimsel ve
etik değerleri
gözeterek bu değerleri
öğretebilmek ve
denetleyebilmek,
- Alanında
özümsedikleri bilgiyi
ve problem çözme
yeteneklerini,
disiplinlerarası
çalışmalarda
uygulayabilmek.
21
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ)
TYUYÇ
DÜZEYİ
8
DOKTORA
BİLGİ
-Kuramsal
-Uygulamalı
BECERİLER
-Kavramsal/Bilişsel
-Uygulamalı
- Yüksek lisans
yeterliliklerine
dayalı olarak
alanındaki güncel
ve ileri düzeydeki
bilgileri özgün
düşünce ve/veya
araştırma ile
uzmanlık
düzeyinde
geliştirmek,
derinleştirmek ve
bilime yenilik
getirecek özgün
tanımlara
ulaşmak,
- Alanıyla ilgili
çeşitli disiplinler
arasındaki
etkileşimi
kavramak; yeni ve
karmaşık fikirleri
analiz, sentez ve
değerlendirmede
uzmanlık
gerektiren bilgileri
kullanarak özgün
sonuçlara
ulaşmak.
-Alanındaki yeni
bilgilere sistematik
bir biçimde
yaklaşabilmek ve
alanıyla ilgili
araştırma
yöntemlerinde üst
düzeyde beceri
kazanabilmek,
- Bilime yenilik
getiren, yeni bir
bilimsel yöntem
geliştirebilmek ya da
bilinen bir yöntemi
farklı bir alana
uygulayabilmek,
özgün bir konuyu
araştırabilmek,
kavrayabilmek,
tasarlayabilmek,
uyarlayabilmek ve
uygulayabilmek,
-Yeni ve karmaşık
fikirlerin eleştirel
analizini, sentezini ve
değerlendirmesini
yapabilmek.
KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme
ve Sorumluluk
Alabilme Yetkinliği
- Bilime yenilik
getiren, yeni bir
bilimsel yöntem
geliştiren ya da bilinen
bir yöntemi bir alana
uygulayan
yayınlanabilir özgün
bir çalışmayı ortaya
koyarak, bilime
katkıda bulunmak,
- Alanı ile ilgili bir
bilimsel makaleyi
ulusal ve/veya uluslar
arası hakemli
dergilerde
yayınlayarak
alanındaki bilginin
sınırlarını
genişletebilmek.
- Özgün ve
disiplinlerarası
sorunların
çözümlenmesini
gerektiren ortamlarda
liderlik yapabilmek
Öğrenme Yetkinliği
- Yaratıcı ve eleştirel
düşünme, sorun
çözme ve karar
verme gibi üst düzey
zihinsel süreçleri
kullanarak alanı ile
ilgili yeni fikir ve
yöntemler
geliştirebilmek.
İletişim ve Sosyal
Yetkinlik
- Sosyal ilişkileri ve
bu ilişkileri
yönlendiren normları
eleştirel bir bakış
açısıyla incelemek,
bunları geliştirmek
ve gerektiğinde
değiştirmeye yönelik
eylemleri
yönetebilmek ,
- Uzman bir topluluk
içinde özgün
görüşlerini
savunmada
yetkinliğini gösteren
etkili bir iletişim
kurabilmek,
- En az bir yabancı
dilde, ileri düzeyde
yazılı, sözlü ve görsel
iletişim kurabilmek
ve tartışabilmek
(“European
Language Portfolio
Global Scale”, Level
C1).
Alana Özgü ve
Mesleki Yetkinlik
- Akademik ve
profesyonel bağlamda
teknolojik, sosyal veya
kültürel ilerlemeleri
tanıtarak, bilgi toplumu
olma sürecine katkıda
bulunmak,
- Sorun çözmede
stratejik karar verme
süreçlerini kullanarak
işlevsel etkileşim
kurabilmek,
- Alanında ve iş
yaşamında karşılaşılan
toplumsal, bilimsel ve
etik konularda çözüm
üretebilmek ve bu
değerlerin gelişimini
destekleyebilmek.
22
PROGRAMLARIN YETERLİKLERi
PROGRAMLARIN YETERLİKLERi
YETERLİKLER
Program Yeterliklerin Oluşturulması:
ULUSAL
1) Öncelikle, programın bulunduğu düzeye uygun yeterliklerin incelenmesi,
2) Ulusal yeterlikler genel olarak yazılmıştır. Pek çok madde “alanında” gibi
genel ifadelerle başlamaktadır. Programınıza ilişkin özelleştirme yapmak için
“alanında” gibi kelimelerin değiştirilmesi.
Örneğin; “alanında” kelimesi
yerine “Makine Mühendisliğinde” gibi
ifadenin kullanılması.
3) Güncellenen programın ulusal yeterlilikler haricinde, içermesi gereken yeterlik
ve sektörel yeterlik var mı? Bunun değerlendirilmesi gerekir. İlave edilecek ise
yeterliklere yeni madde numarası verilerek yazılması.
4) Yeterlik sayısı toplamda 8 - 15 arasında düşünülerek Program Yeterliklerin
oluşturulması.
23
PROGRAM YETERLİLİKLERİ
• Türkiye Yükseköğretim Ulusal yeterlilikler
Çerçevesi hazır ( Mayıs 2009).
• Sektörel yeterlilikler çalışmaları sürüyor.
 Program yeterliliklerimizi (çıktılarımızı) belirlemek
veya güncellemek için ne yapabiliriz? Program
çıktılarımızı, programı oluşturan
modüllerin/derslerin çıktıları ile nasıl
ilişkilendirebiliriz?
 Biz Bölümde (program) ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
Program Girdileri
•
MEVCUT GİRDİLER
 Ulusal yeterlilikler
Çerçevesi
 İç Kalite Güvencesinin
Avrupa Standartları ve
Temel İlkleri
 Tuning Projesi (30 genel
yetkinlik)
• SAĞLANABİLİR GİRDİLER
 Paydaş Görüşleri
Program Çıktıları
• BELİRLENECEK ÇIKTILAR
 Programa (mesleğe)
özgün çıktılar
 Genel (jenerik) çıktılar
Tuning’de genel yeterlikler 3 ana bölümde
toplanmıştır. Bunlar;
- Yardımcı yeterlikler
- Kişilerarası yeterlikler
- Sistematik yeterlikler
Prof. Dr. Mehmet A. Kısakürek
Ankara Üniversitesi, 2006
26
Yardımcı Yeterlikler (Instrumental
Competences):
– Bilişsel yetenek: Bu yetenek özellikle fikirleri
ve düşünceleri anlama ve üzerinde
çalışabilme kapasitesi için gereklidir.
– Yöntemsel kapasite: Karar verme, problem
çözme, organizasyon yapabilme becerisi için
gereklidir.
– Teknolojik beceriler
– Dil becerileri
Prof. Dr. Mehmet A. Kısakürek
Ankara Üniversitesi, 2006
27
Kişilerarası Yeterlikler (Interpersonal
Competences):
Bireyin kendisini ifade edebilmesi ve topluluk
içindeki davranışları ile ilişkilidir. Bu yeterlikler
Tuning’de şu şekilde sıralanmıştır:
– Eleştirel bakabilme ve öze dönük eleştiri yapabilme
yeteneği
– Grupla çalışma
– Kişiler arası iletişim becerisi
– Disiplinler arası bir grupla çalışabilme
– Diğer alanlardaki uzmanlarla iletişim kurabilme
– Çok kültürlülüğü ve farklılığı takdir etme
– Uluslararası çalışabilme
– Etik olma
Prof. Dr. Mehmet A. Kısakürek
Ankara Üniversitesi, 2006
28
Sistematik Yeterlikler (Systematic
Competences):
Bu beceriler tüm sistemi kapsayan becerilerdir. Bunlar
Tuning’de şu şekilde sıralanmıştır.
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Bilgiyi uygulamaya koyabilme
Araştırma becerileri
Öğrenme becerisi
Yeni durumlara uyum sağlayabilme becerisi
Yeni fikirler üretebilme
Liderlik
Farklı kültürleri ve gelenekleri anlayabilme
Kendi kendine çalışabilme
Proje düzenleme ve yönetme
Girişimci ruha sahip olma
Kalite anlayışına sahip olma
Başarma amacına sahip olma
Prof. Dr. Mehmet A. Kısakürek
Ankara Üniversitesi, 2006
29
Biz bölümde ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü
Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin
ulusal ve sektörel yeterlilikler doğrultusunda belirlenmesi
(Kurum misyonuna ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme
için ölçülüp değerlendirilebilen)
 Nasıl bir mezun?
 Hangi Yetkinlikler ve Beceriler (Competences and
Skills) in kazandırılmış olması bekleniyor?
30
Biz bölümde ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
 Program Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi



Dış Paydaş Görüşleri
(Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Danışma Kurulu)
İç Paydaş Görüşleri
(Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler)
Bölüm misyonu ve vizyonu
(Üniversite misyonu ve vizyonu dikkate alınarak)
 Program Çıktılarının Belirlenmesi
Girdiler

Ulusal yeterlilikler Çerçevesi

Sektörel yeterlilikler

Eğitim Amaçları
31
Biz bölümde ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
Program Çıktıları
1. Programa Özgün Çıktılar
2. Genel (Jenerik) Program Çıktıları
Çıktı (Outcome): Yetkinlik ve beceri seti
32
Biz bölümde ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları
PÇ1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini B mühendisliği problemlerine uygulama becerisi
PÇ2. B mühendisliği ve ilgili alanlarda mühendislik problemlerini tanımlama,modelleme ve
çözme becerisi
PÇ3. Tanımlanmış bir hedef doğrultusunda bir süreci çözümleme ve tasarlama becerisi
PÇ4. Küresel ve toplumsal çerçevede özellikle sağlık, güvenlik ve çevre konularına etkilerinin
göz önünde tutularak mühendislik çözümlerinin yapılması becerisi
PÇ5. Verilerin çözümlenmesi, deney yapma ve tasarlama, sonuçları yorumlama becerisi
33
Biz bölümde ne yapacağız?
PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ
(PROGRAMME OUTCOMES)
Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları
PÇ6. Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaş teknikleri ve hesaplama araçlarını
kullanabilme becerisi
PÇ7. Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme becerisi
PÇ8. Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi
PÇ9. Yaşam boyu öğrenme davranışını kazanma
PÇ10. Sözlü ve yazılı iletişim becerileri
PÇ11. Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı
PÇ12. Ulusal ve uluslararası çağdaş sorunlar hakkında bilgi sahibi olması
PÇ13. Kalite konularında bilgi sahibi olması
34
PROGRAM VE DERS ÇIKTILARI
YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Program
Hedefleri
TANIMLAMA
(Program Objectives)
Ders 1 Hedefi
Ders 2 Hedefi
Ders 3 Hedefi
Ders 4 Hedefi
Ders 5 Hedefi
DEĞERLENDİRME SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
Program Çıktıları
(Program Outcomes,
Learning Outcomes)
(derslere özel çıktılar,
genel çıktılar)
VERİ TOPL.
ANALİZ
UYGULAMA
Ders 1 Öğr. Çıktısı
Ders 2 Öğr. Çıktısı
Ders 3 Öğr. Çıktısı
Ders 4 Öğr. Çıktısı
Ders 5 Öğr. Çıktısı
Biz bölümde ne yapacağız?
ÖĞRETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI / GÖZDEN
GEÇİRİLMESİ
 Program çıktılarını sağlayacak eğitim planının hazırlanması
veya mevcut
planın gözden geçirilerek
yeniden
şekillendirilmesi
Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi
30 AKTS (ECTS)/yarıyıl
Dikkat: AKTS ulusal kredi değildir!
Dayanak: Öğrenci iş yükü ‘dür..
60 AKTS(ECTS)/yıl
Lisans:Toplam 240 AKTS(ECTS) 4 yıl için
36
Biz bölümde ne yapacağız?
ÖĞRETİM PROGRAMININ (EĞİTİM PLANI) HAZIRLANMASI
Örnek: A Mühendisliği Bölümü Ders Programı
1. Yarıyıl
AKTS
Calculus I
?
Engineering Mechanics
Chemistry I
Computer (Basic Skills in Computer)
1.Yıl
Orientation to Chem.Eng.
Strategies in Problem Solving
Atatürk İlk. ve İnkılap T.
Türk Dili
Toplam
1. Yarıyıl
Differential Equations
30
AKTS
?
Calculus II
Physics
Chemistry II
Computer Programming
Chemistry Laboratory
Technical Communication
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi
Türk Dili
Toplam
2. Yarıyıl
Numerical Analysis
AKTS
?
30
AKTS
?
Fluid Mechanics
Chemical Process Calculations
Physical Chemistry
Organic Chemistry
2.Yıl
2. Yarıyıl
Molecular Transport
Chemical Engineering Thermodynamics
Thermodynamic
Materials Science
Engineering Graphics
Conceptual Design I
Practical Training
Practical Training
Toplam
30
Toplam
30
37
Biz bölümde ne yapacağız?
ÖĞRETİM PROGRAMININ (EĞİTİM PLANI) HAZIRLANMASI
Örnek: B Mühendisliği Bölümü Ders Programı
1. Yarıyıl
Transfer Processes II
AKTS
?
Chemical Engineering Thermodynamics
Instrumental Analysis
Operational Research
Economics
Practical Training
Toplam
30
1. Yarıyıl
4.Yıl
Toplam
AKTS
Diploma Project
?
Chemical Engineering Design
Chemical Engineering Laboratory III
Organic Technology Modelling and Simulation
Elective II
Elective III
Nontechnical Elective
Toplam
30
AKTS
Transfer Processes IV
Chemical Engineering Economics
Process Safety and Hazards Prevention
Reaction Engineering
Chemical Engineering Laboratory I
Electrical Machinery
Elective I
Nontechnical Elective
Practical Training
Transfer Processes III
3.Yıl
2. Yarıyıl
?
30
2. Yarıyıl
AKTS
?
Diploma Project
Chemical Engineering Design
Process Control
Organic Technology
Elective IV
Elective V
Nontechnical Elective
Toplam
30
38
Her bir ders için yapılacak
•
•
•
•
•
Dersin Amacı - Öğreten
Dersin hedefleri - Öğreten
Ders çıktıları (kazanımları) – Öğrenci
Öğrenci iş yükü
AKTS kredisi
39
Ben dersimle ilgili ne yapacağım?
DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI
(Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan
öğrenme)
Program Çıktıları
Ders A
Öğrenme
Çıktıları
Ders B
Öğrenme
Çıktıları
Ders C
Ders D
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenme
Çıktıları
40
ÖRNEK DERS
Amaç ve Hedefler (Parantez içindeki sayılar dersin öğrenme çıktılarını göstermektedir)
1. Öğrencilere kapsamlı
kazandırmak(ÖÇ:1,3)
bir
akışkan
bilgisini
geniş
bir
bakış
açısı
ile
2. Akışkanlar mekaniği konuları ile ilgili son teknolojik gelişmeleri öğrenmelerini
sağlamak(ÖÇ:3)
3. Öğrencilere denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik
kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini (mekanik, momentum, kuvvet, kütle)
seçmesi gerektiğine karar verebilme kriterlerini kazandırmak(ÖÇ:1,4,5)
4. Borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin (sürtünme
kayıpları, enerji gereksinimi, akış hızı) bulunabilmesi için gerekli hesaplama
tekniklerini öğrenmelerini sağlamak(ÖÇ:6).
5. Öğrencilere bir süreç
kazandırmak(ÖÇ:2-8)
vererek
borulama
sistemi
tasarımı
yapma
yeteneği
41
ÖRNEK DERS
Öğrenme Çıktıları: (Parantez içindeki sayılar program çıktılarını göstermektedir)
1.
Makro ölçekteki akışkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında bir ilişki kurarak makro
ölçekteki olayların temelini kavramayı başaracaklardır (PÇ:1,2,5,6)
2.
Tasarım projelerinde gerekli olan fiziksel özelliklere ait verileri formüle edebileceklerdir (PÇ:1-3)
3.
Teknolojik gelişmeler sonucunda ortaya çıkan polimerler, biyolojik akışkanlar ve emulsiyonlar gibi
yeni akışkanların reolojik özelliklerini öğreneceklerdir (PÇ:1,2,5,6)
4.
Genel denklik kavramında başlayarak süreçler için model denklikleri türetmeyi başaracaklardır
(PÇ:1-3,5)
5.
Mikro ve makro ölçekte akışkan akımını öğreneceklerdir(PÇ:1,2)
6.
Analitik veya nümerik teknikler kullanarak akım problemlerini çözebileceklerdir(PÇ:1-3,5,6)
7.
Verilen bir sistem için uygun pompayı ve diğer akışkan nakli için gerekli olan cihazları
seçebileceklerdir(PÇ:2,4)
8.
Verilen bir süreç için akım sistemini tasarlayabileceklerdir(PÇ:5,6,7,8,10)
42
İŞ YÜKÜ TAHMİNİ
Anket: Öğretim Üyeleri
1.
Dersinizde hangi program çıktılarını kazandırmayı düşünüyorsunuz?
2.
Dersinizin öğrenme çıktıları nelerdir?
3.
Dersinizde hangi öğrenim aktiviteleri mevcut?
4.
Öğrenme çıktılarını nasıl ölçüp değerlendiriyorsunuz?
5.
Bu öğrenme çıktılarını kazandırabilmek için tahmin edilen çalışma süresi
nedir?
43
ÖRNEK DERS
Örnek
Ders A:
Öğrenim Aktiviteleri:
Ders anlatma, sınıfta problem çözdürme ve derste aktif katılımı ödüllendirme, haftalık
ödev problemler vererek öğrencilerin yalnız başlarına veya grup halinde bu problemleri
çözmeleri, akım sistemlerinin tasarımı ile ilgili rapor halinde sunulan bir adet dönem
projesi, açık kitap arasınav(1) ve final sınavı
Ölçme ve Değerlendirme: (Parantez içindeki sayılar ders öğrenim çıktılarını işaret
etmektedir)
1. Açık kitap yazılı sınavlar(bir arasınav ve final sınavı) (ÖÇ:1-7)
2. Bir dönem projesi(ÖÇ:1-8)
3. 4 quiz(ÖÇ:1-8)
Tahmin Edilen Çalışma Süresi:
203 saat/yarıyıl
44
AKTS kredisi nasıl
hesaplanır?
ÖRNEK DERS
Öğrenme
Çıktıları
Öğrenim
Aktivitesi
Tahmin
Edilen Süre (saat)
Değerlendirme
1-6
Teorik ders
4*14=56
Derse Katılım
1-6
Rehberli problem çözme
Bireysel çalışma
1*14=14
2*14=28
Aktif Katılım
1-6
Haftalık ödev problemlerinin çözülmesi
2*14=28
Dersin asistanları ile tartışma,
yazılı rapor teslimi
7, 8
Dönem Projesi
15
Dersin asistanları ile tartışma,
yazılı rapor teslimi
1-6
Ara Sınav
Sınav için 3
Bireysel çalışma 18
Açık kitap, yazılı sınav
1-6
Final Sınavı
Sınav için 3
Bireysel çalışma 26
Açık kitap, yazılı sınav
1-6
Quiz(4 adet)
Sınav için 4
Bireysel çalışma 8
Kapalı kitap, yazılı sınav
Toplam: 203
AKTS/ECTS KREDİLERİNİN BELİRLENMESİ
Örnek
2.Yıl, 2.Yarıyıl
Ders
Saat/hafta
Tahmin Edilen İş
Yükü (saat/yarıyıl)
AKTS Kredisi
A
2
105
4
B
4
160
6
C
4
155
6
D
3
120
5
E
5
203
7
F
2
55
2
Toplam
20
798
30
46
PROGRAM ÇIKTILARI ve DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI
47
PROGRAM ÇIKTILARI ve DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI
48
SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME VE KALİTE KÜLTÜRÜ
• Öğrenci Anketleri
• İşveren Anketleri
• Mezun Anketleri
Öğrenme
Çıktıları
İş Yükü
AKTS
DS
Europass
• Tanınma
• Hareketlilik
• İstihdam
Edilebilirlik
49
• YETERLİLİKLER
• X meslek unvanını
verecek öğretim
programı için hangi
bilgi, beceri ve
yetkinlikler?
• KALİTE GÜVENCESİ
o Bu yeterlilikler nasıl
saptanacaklar?
o Yükseköğretimin ilgili
öğretim programında
nasıl
kazandırılacaklar?
o Ne kadar
kazandırıldıkları nasıl
ölçülecek?
o Nasıl sürekli
iyileştirilecekler?
İç Kalite Güvencesinin Avrupa
Standartları ve Temel İlkeleri
Ulusal yeterlilikler Çerçevesinin Sektörel
yeterlilikleri
yeterlilikler ve Kalite
Güvencesi İlişkisi
TEŞEKKÜR EDERİM