Transcript Slide 1

BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI
T.C. Yükseköğretim Kurulu
Süheyda ATALAY
Yusuf ATICI
Projenin ülkemizdeki;
• Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na,
• Finansal Destekleri için Avrupa Komisyonu’na
• Finansal Organizasyonu için Ulusal Ajans’a
teşekkür ederiz.
Naci CANGÜL
Kerim EDİNSEL
Yusuf Ziya ERDİL
Nejat ERK
Tamer GÖK
Fatma Çiğdem GÜLDÜR
Nezih GÜVEN
Mete KURTOĞLU
Hasan MANDAL
Selda ÖNDEROĞLU
Lerzan ÖZKALE
H. Güçlü YAVUZCAN
1
(Öğrenci Temsilcisi)
ÖRNEK OLAY 1
2
Ana Menü
3
Örnek olayda ortaya çıkan sorunlar;
• Öğrencinin mesleğini seçerken,
• İşverenin işe alırken,
• Öğrenim çıktılarına dayalı yeterliliklerin tanımlanmış olduğu,
• Ulusal ve uluslararası programlarla uyumlu ve tanınırlılığı olan,
• İç ve dış kalite süreçleri ile desteklenen
bir yükseköğretim sistemine sahip olunmasıyla çözülebilecektir.
4
BOLOGNA SÜRECİ
Avrupa Yükseköğretim Reformu
• Eğitim-öğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu,kolay anlaşılır ve ulusal
ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek,
• Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek,
• Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek,
• Dinamik ve rekabet gücü yüksek ekonomiye sahip olmak,
5
BOLOGNA SÜRECİ
Tarihçe
Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke)
• Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin girişi)
• Berlin Bildirgesi, 2003
• Bergen Bildirgesi, 2005 (Yüksek Öğretimde Yeterlilikler Çerçevesi)
• Londra Bildirgesi, 2007 (47 ülke)
6
BOLOGNA SÜRECİ ÇALIŞMA KONULARI
Bologna 1999 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi:
•
•
•
2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi
Kademeler arası geçiş
Ulusal yeterlilikler Çerçevesi
2. Kalite güvencesi
•
•
•
Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi
Öğrenci Katılımı
Uluslararası Katılım
3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması
•
•
•
Diploma eki
Lisbon Tanıma Sözleşmesi
AKTS
4. Yaşam Boyu Öğrenme
•
Londra 2007
Tecrübeye dayalı yeterliliklerin tanınması
5. Ortak Dereceler
•
Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması
7
TÜRKİYE’NİN BOLOGNA KARNESİ
BERGEN-2005
LONDRA-2007
KALİTE GÜVENCESİ
ORTA (2.00)
ÇOK İYİ (4.00)
• AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi
ORTA (2)
MÜKEMMEL (5)
• Kullanılan Ölçütler ve Dış Değerlendirme Sistemi
ORTA (2)
ÇOK İYİ (4)
• Öğrencilerin Katılımı
ORTA (2)
ÇOK İYİ (4)
• Uluslar arası Katılım
ORTA (2)
İYİ (3)
DERECE SİSTEMİ
MÜKEMMEL (4.67)
ÇOK İYİ (4.33)
• İkili Sistemin Uygulama Düzeyi
MÜKEMMEL (5)
MÜKEMMEL (5)
• 1 den 2’ ye Geçiş
ÇOK İYİ (4)
MÜKEMMEL (5)
• İkili Sistemei Kayıtlı Öğrenci Oranı
MÜKEMMEL (5)
• Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
-
İYİ (3)
DİPLOMA VE EĞİTİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ
ÇOK İYİ (3.67)
ÇOK İYİ (4.33)
• Diploma Eki
ÇOK İYİ (4)
ÇOK İYİ (4)
• Lizbon Tanıma Konvansiyonu
İYİ (3)
ÇOK İYİ (4)
• AKTS
ÇOK İYİ (4)
MÜKEMMEL (5)
YAŞAM BOYU ÖĞRENİM
İYİ (3.00)
• Deneyime Dayalı Yeterliliklerin Tanınması
-
ORTAK DERECELER
MÜKEMMEL (5.00)
• Ortak derecelerin Oluşturulması ve Tanınması
GENEL ORTALAMA
İYİ (3)
İYİ (3,45)
MÜKEMMEL (5)
ÇOK İYİ (4.13)
8
T.C. Yükseköğretim Kurulu
YÜKSEKÖĞETİM YETERLİLİKLERİ
AKTS VE AKADEMİK TANINMA
YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ
9
ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT
Yükseköğretim Yeterlilikleri
Doç. Dr. Yusuf Ziya ERDİL, Muğla Üniversitesi
Prof. Dr. Nezih GÜVEN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Hasan MANDAL, Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Selda ÖNDEROĞLU, Hacettepe Üniversitesi
Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE, İstanbul Teknik Üniversitesi
10
Ana Menü
Avrupa Yükseköğretim Alanı için
Yeterlilikler Çerçevesi
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
Sektörel Yeterlilikler
Program ve Ders Çıktıları
Öğrenim Çıktıları
Yetkinlikler
11
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Yeterlilik:
Bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri
bileceği,neleri yapabileceği ve nelere yetkin olacağının tanımıdır.
Yeterlilikler çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır.
12
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
• Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak
(saydamlık),
• Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma)
• Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik)
13
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
(Şemsiye Çerçeve)
1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi
(The overarching framework for qualifications of the EHEA)
“QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı
2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi
(European Qualifications Framework for Lifelong Learning)
“EQF-LLL”: Avrupa Komisyonu Taslağı
İki çerçevenin yaklaşımı benzerdir.
14
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
İlk Ve Orta Öğretim
Kademeleri
Yükseköğretim
Kademeleri
EQF-LLL
QF-EHEA
AKTS
EQF Kademe 8
Üçüncü Kademe (Doktora)
EQF Kademe 7
İkinci Kademe (Yüksek Lisans)
90-120
EQF Kademe 6
Birinci Kademe (Lisans)
180-240
EQF Kademe 5
Kısa Kademe (Önlisans)
120
???
EQF Kademe 4
EQF Kademe 3
EQF Kademe 2
EQF Kademe 1
15
AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Yeterlilikler Çerçevesi Ana Unsurları:
YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
•Kademeler
•Diploma
•Profil
• Seviye
Tanımlayıcıları
• Öğrenim Çıktıları
• Öğrenim Yükü
• Krediler(AKTS)
Amaçlar: Şeffaflık, Tanınma, Hareketlilik
KALİTE GÜVENCESİ
16
Avrupa Yükseköğretim Alanı için
Yeterlilikler Çerçevesi
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
Sektörel Yeterlilikler
Program ve Ders Çıktıları
Öğrenim Çıktıları
Yetkinlikler
17
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
NEDİR?
Ülkelerin
toplumsal,
kültürel
ve ekonomik
gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren,
Yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen,
Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen
derecelerin verilebileceği bir sistem.
18
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
NEDEN?
• Uluslararası alanda o ülkenin yüksek öğretim sisteminin
– şeffaflığı
– tanınması
– öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği için bir araçtır.
• Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi, o ülke yükseköğretim kurumlarının
uluslararası çekiciliğini artıracaktır.
19
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİNİN
İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Ülke A
Ülke B
EQF Kademe 8
Yeterlilik
EQF Kademe 7
Yeterlilik
EQF Kademe 6
Yeterlilik
EQF Kademe 5
EQF Kademe 4
Yeterlilik
Yeterlilik
EQF Kademe 3
EQF Kademe 2
Yeterlilik
EQF Kademe 1
Yeterlilik
20
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Hazırlanırken nelere dikkat edilmeli?
• Yeterliliklerin hedef ve seviyeleri öğrenim çıktıları ile ifade edilmeli.
• Paydaşlar için fayda ve roller gösterilmeli.
• Müfredat geliştirmeye yardımcı olmalı.
• Erişim ve sosyal kapsamın geniş tutulması sağlanmalı.
• Toplumun değişen dünyada değişen ihtiyaçları karşılanmalı.
• Uluslararası alanda da anlaşılır olmalıdır.
21
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Hazırlama Süreci
• Sürecin organizasyonu
• Taslak metnin hazırlanması
• Paydaşlarla tartışma ve nihai metnin oluşturulması
• Ulusal otorite onayı
• Uygulama ile ilgili hazırlık süreci, idari yapılanma, ilgili yasal
düzenlemeler ve akreditasyon
• Eğitim-öğretim programları seviyesinde uygulama
22
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
Türkiye’deki Gelişmeler:
 Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu YÖK bünyesinde kuruldu (26 Mayıs
2006).
 “Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi“ taslağı hazırlandı.
 Yükseköğretimin paydaşlarından görüş alma-yükseköğretim kurumları ulusal
öğrenci konseyi, işverenler-iş dünyası, mezunlar, sendikalar ….
 Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi’nin ulusal
otorite tarafından onaylanması
 Bu çerçeveye uygun olarak Sektörel Yeterliliklerin belirlenmesi
 Üniversitelerde öğretim programlarının öğrenim çıktılarına göre yeniden gözden
geçirilmesi
 Belirlenmiş olan Çerçevenin işleyiş ve etkinliğinin Ulusal Kalite Güvence Sistemi
ile desteklenmesi.
23
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
ÖN LİSANS
1. Genel veya mesleki orta öğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan ve
orta öğretim düzeyi üzerindeki dersler ile uygulama araç ve gereçleri ile
desteklenen bir alandaki bilgi ve becerilere sahip olmak ve o alandaki temel
kavramları kavradığını göstermek
2. Alanında tanımı iyi yapılmış problemlerin çözümü için gerekli olan verileri
tanımlama, toplama ve kullanmayı etkin bir biçimde yapabilmek; pratik
uygulamalarda gereken teorik bilgileri, el ve/veya düşünsel becerileri
kullanabildiğini göstermek.
3. Alanı ile ilgili tasarımları ve uygulamaları çalışma arkadaşlarına, üstlerine ve
hizmet verdiği kişi ve gruplara açık bir biçimde anlatabilmek ve takım
çalışması yapabilmek
4. Alanında bağımsız olarak öğrenmeyi ve öğrendiklerini uygulayabildiğini
göstermek.
24
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
ÖN LİSANS
5. Alanı ile ilgili çalışmalarda öngörülmeyen durumlarla ilgili sorunları belirleme ve
çözüm arama yeteneğini kazandığını göstermek
6. Sorumluluğu
altında
çalışanların
değerlendirmek ve denetlemek
performanslarını
objektif
olarak
7. Alanında yeterli olacak düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak (“European
Language Portfolio Global Scale”, Level A2)
8. Temel bilgisayar kullanımı bilgisi ile birlikte, mesleğinin gerektirdiği yazılım ve
donanımı kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Basic Level)
9. Alanı ile ilgili konularda, sosyal sorumluluk, etik değerler ve sosyal güvenlik
hakları bilgisi ve bilincine sahip olmak,
10. Alanı ile ilgili konularda, iş güvenliği, işçi sağlığı ve çevre koruma bilgisi
ve
25
bilincine sahip olmak
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
LİSANS
1. Ortaöğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel
bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel
kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak,
bunları kullanabilmek
2. Alanındaki kavramları, fikirleri ve verileri, bilimsel yöntemlerle
değerlendirmek, karmaşık problem ve konuları belirlemek ve analiz
edebilmek, tartışmalar yapabilmek, kanıta ve araştırmalara dayalı öneriler
geliştirebilmek
3. Uzman ya da uzman olmayan dinleyici gruplarını, alanı ile ilgili konularda
bilgilendirmek, onlara düşüncelerini problemleri ve çözüm yöntemlerini açık
bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilmek
4. Öğrenmeyi öğrenme becerileri ve eleştirel düşünceyle, ileri düzey
çalışmaları bağımsız olarak yürütebileceğini gösterebilmek
26
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
LİSANS
5. Alanındaki uygulamalarda karşılaşabileceği öngörülemeyen karmaşık
durumlarda sorumluluk alarak çözüm üretebilmek
6. Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri
planlayıp yönetebilmek
7. Alanındaki bilgileri takip edip kullanabilecek ve meslektaşları ile iletişim
kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. (“European
Language Portfolio Global Scale”, Level B1)
8. Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile
birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer
Driving Licence”, Advanced Level)
27
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
LİSANS
9. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması
aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme yeterliliğine
sahip olmak
10. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması
aşamalarında bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözetme bilgi ve bilincine
sahip olmak
11. İş güvenliği, işçi sağlığı, sosyal güvenlik hakları, kalite kontrol ve yönetimi
ile çevre koruma konularında yeterli bilgi ve bilince sahip olmak
28
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
YÜKSEK LİSANS
1. Lisans derecesi yeterlilikleri üzerine kurulan, aynı ya da farklı bir alandaki
bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak
bilgiye ulaşabilme, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve uygulama yapabilmek
2. Alanındaki sınırlı ya da eksik verileri kullanarak bilimsel yöntemlerle bilgiyi
geliştirebilmek, bilimsel, toplumsal ve etik sorumluluk ile kullanabilmek
3. Alanındaki bir problemi, bağımsız olarak kurgulamak, çözüm yöntemi
geliştirmek, çözmek, sonuçları değerlendirmek ve gerektiğinde uygulayabilmek
4. Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, alanındaki ve dışındaki
gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli bir şekilde aktarabilmek
5. Alanındaki uygulamalarda karşılaşacağı öngörülmeyen karmaşık durumlarda,
yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm
29
üretebilmek
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
YÜKSEK LİSANS
6. Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilmek ve
elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilmek
7. En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim yeteneğine sahip olmak
(“European Language Portfolio Global Scale”, Level B2)
8. Alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve
iletişim teknolojilerini kullanabilmek ve geliştirebilmek
9. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında
bilimsel, sosyal ve etik değerleri gözeterek bu değerleri öğretebilmek ve
denetlemek
10. Alanında özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinler arası
çalışmalarda uygulayabilmek.
30
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
DOKTORA
1. Genellikle yüksek lisans yeterliliklerine dayalı bir alanda bilgilerin
genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte, özgün bir konuda bilimsel
saygınlık içinde bağımsız olarak araştırma sürecini algılayabilmek,
tasarlayabilmek, uygulayabilmek ve sonuçlandırabilmek
2. Bir alanda en yeni bilgilere sistematik bir yaklaşımla sahip olmak ve
kavramanın yanında, bu alanla ilgili araştırmalarda, yöntem ve becerilerde
üst düzeyde ustalık kazanmak
3. Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir
yöntemi, bir alana uygulayan özgün bir çalışmanın en az bir bölümünü, ulusal
ve/veya uluslararası hakemli saygın dergilerde yayınlayıp, alanındaki bilginin
sınırlarını genişleterek bilime katkıda bulunmak
31
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
DOKTORA
4. Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini
yapabilmek
5. En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı sözlü ve görsel iletişim kurabilmek
ve tartışabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level C1)
6. Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel
ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak
32
Avrupa Yükseköğretim Alanı için
Yeterlilikler Çerçevesi
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
Sektörel Yeterlilikler
Program ve Ders Çıktıları
Öğrenim Çıktıları
Yetkinlikler
33
ÖĞRENİM ÇIKTILARI
(Learning Outcomes)
Öğrenim çıktıları, öğrenim sürecinin tamamlanmasının ardından, başarılı
olmuş bir öğrencinin
 ne bileceğini,
 ne anlayabileceğini
 ne yapabileceğini
ifade eden yetkinliklerdir.
Öğrenim çıktıları, öğretenin amacından ziyade öğrenenin başarısı
ile ilgilidir. Bu nedenle dersin amaçları ile öğrenim çıktıları aynı değildir.
34
ÖĞRENİM ÇIKTILARI
• Öğrenim
çıktıları,
öğrencinin
ne
öğrenmesinin
beklendiğidir.
Dolayısıyla, öğrenci merkezli bir sistemdir.
• Öğrenim çıktıları öğretmekten öğrenmeye bir anlayış değişikliğidir.
• Öğrenim çıktıları akademisyenler tarafından belirlenir ve yetkinliklerle
ifade edilir. Yetkinlikler bilgi, anlama ve becerilerin dinamik bir
kombinasyonudur.
• Yetkinlikler öğrencilerce edinilir. Yetkinlikler öğrenim
çıktılarının
gerektirdiğinden daha yüksek seviyede geliştirilebilir.
• Öğrenim çıktıları gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır.
35
ÖĞRENİM ÇIKTILARI
Üç farklı seviyede kullanılabilir:
• Yükseköğretim kurumu: Eğitim/öğretim programı tasarımı
(ünite/modül) ve geliştirilmesi,
• Ulusal seviye: Ulusal yeterlilik çerçevesinin oluşturulması,
tanınması ve kalite güvencesi,
• Uluslararası seviye: Tanınma, şeffaflık (karşılaştırılabilen ve
uygunluğu yapılabilen dereceler)
36
Avrupa’da Yüksek Öğretim
Yapılarının Ayarlanması (Tuning Projesi)
•
‘Tuning Educational Structures in Europe’
•
2000’de başladı gelişerek devam ediyor….
•
Projenin amacı: Değişik disiplinlerde, lisans ve yüksek lisans
programları için
- genel ve
- ilgili alana özgün yetkinliklerin belirlenmesi.
•
Projenin İlkesi: Ülkelerdeki farklı eğitim yapıları ve programların
çeşitliliği ve otonomileri göz önüne alınarak uyumlu hale getirilmesi.
37
Program Tasarımı ve Planlaması İçin
Tuning Yaklaşımı
Tuning Yaklaşımının Özellikleri:
• Öğrenci merkezli, öğrenim çıktıları odaklı müfredat hazırlanması.
• Akademik ve mesleki profillerin tanımlanması.
• Öğrenim çıktılarının tanımlanması.
• Genel ve alana özel yetkinliklere odaklanılması ve bunların
belirlenmesi.
38
Program Tasarımı ve Planlaması İçin
Bir Yöntem
Program (Müfredat) Tasarımında Basamaklar:
• Sosyal ihtiyaçların belirlenmesi, paydaşlar, kaynak sorunu,
• Akademik ve profesyonel profillerin tanımlanması,
• Programın amaç ve öğrenim çıktılarının belirlenmesi,
• Genel ve alana özel yetkinliklerin belirlenmesi,
• Müfredata dönüştürülmesi (içerik ve yapının oluşturulması),
• Belirlenen program öğrenim çıktılarını sağlayacak derslerin oluşturulması,
• Öğretme-öğrenme-değerlendirme yönteminin belirlenmesi
• Program Kalite Güvenceleri: Gözlem, değerlendirme ve güncelleme
prosedürlerini kurma ve geliştirme
39
SONUÇ
• Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan
en önemli gelişmelerden birisidir.
• Üniversitelerin Oluşturulacak Ulusal Yeterlilikler çerçevesi-sektörel
Yeterliliklere göre tüm programları için “program çıktıları”nı
tanımlamaları gerekecektir.
• Bunun için her bir ders için “öğrenim çıktıları” belirlenmelidir.
• Bürokratik bir işlem gibi görünse de, bu bütün üniversitelerin ev
ödevidir.
40
TEŞEKKÜR EDERİZ
http://bologna.yok.gov.tr
Ana Menü
Avrupa Kredi Transfer Sistemi
(AKTS) ve Akademik Tanınma
Prof. Dr. Süheyda ATALAY, Ege Üniversitesi
Prof. Dr. Naci CANGÜL, Uludağ Üniversitesi
Arş. Gör. Mete KURTOĞLU, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Öğrenci Temsilcisi
42
Ana Menü
AKADEMİK TANINMA
ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ
NQF
Sektörel
Yeterlilikler
Lisans derecesi ile
mezun olan bir …..
mühendisinin sahip
olması gereken
yeterlilikler
Sektörel
Yeterlilikler
Kademeler için
genel seviye
tanımlayıcıları
2007 yılı sonunda
tamamlanacak
Sektörel
Yeterlilikler
2009 yılı sonu
itibariyle Mühendislik
ve Eğitim
fakültelerinde 2008
yılı ortasında
tamamlanacak.
43
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü
Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin
ulusal ve sektörel yeterlilikler doğrultusunda belirlenmesi
İŞ PAKETİ 1: Program Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi
•
Dış Paydaş Görüşleri
Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Danışma Kurulu
•
İç Paydaş Görüşleri
Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler
•
Bölüm öngörü ve özgörevi
(Üniversite öngörü ve özgörevi dikkate alınarak)
44
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 2: Program (Disiplin) Çıktılarının Belirlenmesi
(Kurum misyonuna ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme
için ölçülüp değerlendirilebilen)
•
Nasıl bir mezun?
Hangi Yetkinlikler
ve Beceriler (Competences and Skills) in
kazandırılmış olması bekleniyor?
•
Girdiler
•
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi
•
Sektörel Yeterlilikler
•
Eğitim Amaçları
45
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları
PÇ1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini B mühendisliği problemlerine uygulama becerisi
PÇ2. B mühendisliği ve ilgili alanlarda mühendislik problemlerini tanımlama,modelleme ve
çözme becerisi
PÇ3. Tanımlanmış bir hedef doğrultusunda bir süreci çözümleme ve tasarlama becerisi
PÇ4. Küresel ve toplumsal çerçevede mühendislik çözümlerinin özellikle sağlık, güvenlik ve
çevre konularına etkilerinin göz önünde tutularak kapsamlı bir eğitim verilmesi
PÇ5. Verilerin çözümlenmesi, deney yapma ve tasarlama, sonuçları yorumlama becerisi
46
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program Çıktıları
PÇ6. Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaş teknikleri ve hesaplama araçlarını
kullanabilme becerisi
PÇ7. Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme becerisi
PÇ8. Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi
PÇ9. Yaşam boyu öğrenme davranışını kazanma
PÇ10. Sözlü ve yazılı iletişim becerileri
PÇ11. Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı
PÇ12. Ulusal ve uluslararası çağdaş sorunlar hakkında bilgi sahibi olmak
PÇ13. Kalite konularında bilgi sahibi olmak
47
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 3: Ders Planı’nın Oluşturulması
• Program çıktılarını sağlayacak ders planı
(Curriculum Design)
Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi
• 30 AKTS/yarıyıl
60 AKTS/yıl
Toplam 240 AKTS
48
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek: A Mühendisliği Bölümü Ders Planı
1. Yarıyıl
AKTS
Calculus I
?
Engineering Mechanics
Chemistry I
Computer (Basic Skills in Computer)
1.Yıl
Orientation to Chem.Eng.
Strategies in Problem Solving
Atatürk İlk. ve İnkılap T.
2. Yarıyıl
Calculus II
Physics Chemistry II
Computer Programming
Chemistry Laboratory
Technical Communication
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi
Türk Dili
AKTS
?
Türk Dili
Toplam
1. Yarıyıl
Differential Equations
30
AKTS
?
2. Yarıyıl
Numerical Analysis
30
AKTS
?
Fluid Mechanics
Chemical Process Calculations
Physical Chemistry
Organic Chemistry
2.Yıl
Toplam
Molecular Transport
Chemical Engineering Thermodynamics
Thermodynamic
Materials Science
Engineering Graphics
Conceptual Design I
Practical Training
Practical Training
Toplam
30
Toplam
30
49
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek: A Mühendisliği Bölümü Ders Planı
1. Yarıyıl
Transfer Processes II
AKTS
?
Chemical Engineering Thermodynamics
Instrumental Analysis
Operational Research
Economics
Practical Training
Toplam
30
1. Yarıyıl
4.Yıl
Toplam
AKTS
Diploma Project
?
Chemical Engineering Design
Chemical Engineering Laboratory III
Organic Technology Modelling and Simulation
Elective II
Elective III
Nontechnical Elective
Toplam
30
AKTS
Transfer Processes IV
Chemical Engineering Economics
Process Safety and Hazards Prevention
Reaction Engineering
Chemical Engineering Laboratory I
Electrical Machinery
Elective I
Nontechnical Elective
Practical Training
Transfer Processes III
3.Yıl
2. Yarıyıl
?
30
2. Yarıyıl
AKTS
?
Diploma Project
Chemical Engineering Design
Process Control
Organic Technology
Elective IV
Elective V
Nontechnical Elective
Toplam
30
50
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 4: Ders Amaç ve Hedefleri
Öğrenme Sürecinde öğrencinin öğrenme çıktılarına dayalı öğreneceklerini
ölçülebilir biçimde ifade eden geniş ve genel beyandır.
51
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 5: Öğrenim Çıktıları
•
Öğrenenin ne öğrenmesi gerektiğinin beklentisidir
•
Çıktı Temelli Öğrenme (Output Based Learning)
(Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan
öğrenme)
Program Çıktıları
Öğrenim
Çıktıları
Ders A
Öğrenim
Çıktıları
Ders B
Öğrenim
Çıktıları
Ders C
Öğrenim
Çıktıları
Ders D
52
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 6: AKTS Kredilerinin Belirlenmesi
• Öğrenci İş Yükü (Student Work Load)
Bir dersin başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm eğitim faaliyetlerini (derse
katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, tüm bireysel çalışmalar,
staj) için gerekli zamanı kapsar.
• AKTS Kredisi
Derste hedeflenen öğrenim çıktılarını edinebilmek için öğrenenin harcadığı zamanı (iş
yükünü) temel alarak belirlenen kredi
• Kısıtlayıcalar
Akademik Takvim Uzunluğu
30 AKTS/yarıyıl
60 AKTS/yıl
Optimizasyon
53
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 7: İş Yükü Tahmini
Anket: Öğretim Üyeleri
1.
Dersinizde hangi yetkinlikleri kazandırmayı düşünüyorsunuz?
2.
Dersinizin öğrenim çıktıları nelerdir?
3.
Dersinizde hangi eğitim aktiviteleri mevcut?
4.
Öğrenim çıktılarını nasıl ölçüp değerlendiriyorsunuz?
5.
Bu öğrenim çıktılarını kazandırabilmek için tahmin edilen çalışma süresi
nedir?
54
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
55
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
56
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek:
Ders A
Yetkinlikler: (Parantez içindeki sayılar öğrenim çıktılarını işaret etmektedir)
1. Öğrencilere çok kapsamlı
kazandırmak(ÖÇ:1,3)
bir
akışkan
bilgisini
geniş
bir
bakış
açısı
ile
2. Akışkanlar mekaniği konuları ile ilgili son teknolojik gelişmeleri öğrenmelerini
sağlamak(ÖÇ:3)
3. Öğrencilere denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik
kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini (mekanik, momentum, kuvvet, kütle)
seçmesi gerektiğine karar verebilme kriterlerini kazandırmak(ÖÇ:1,4,5)
4. Borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin (sürtünme
kayıpları, enerji gereksinimi, akış hızı) bulunabilmesi için gerekli hesaplama
tekniklerini öğrenmelerini sağlamak(ÖÇ:6).
5. Öğrencilere bir süreç
kazandırmak(ÖÇ:2-8)
vererek
borulama
sistemi
tasarımı
yapma
olanağı
57
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek
Ders A:
Öğrenim Çıktıları: (Parantez içindeki sayılar program çıktılarını işaret etmektedir)
1.
Makro ölçekteki akışkanlar mekaniği ile moleküler dinamik arasında bir ilişki kurarak makro
ölçekteki olayların temelini kavramayı başaracaklardır(PÇ:1,2,5,6)
2.
Tasarım projelerinde gerekli olan fiziksel özelliklere ait verileri formüle edebileceklerdir(PÇ:1-3)
3.
Teknolojik gelişmeler sonucunda ortaya çıkan polimerler, biyolojik akışkanlar ve emulsiyonlar gibi
yeni akışkanların reolojik özelliklerini öğreneceklerdir(PÇ:1,2,5,6)
4.
Genel denklik kavramında başlayarak süreçler için model denklikleri türetmeyi başaracaklardır
(PÇ:1-3,5)
5.
Mikro ve makro ölçekte akışkan akımını öğreneceklerdir(PÇ:1,2)
6.
Analitik veya nümerik teknikler kullanarak akım problemlerini çözebileceklerdir(PÇ:1-3,5,6)
7.
Verilen bir sistem için uygun pompayı ve diğer akışkan nakli için gerekli olan cihazları
seçebileceklerdir(PÇ:2,4)
58
Verilen bir süreç için akım sistemini tasarlayabileceklerdir(PÇ:5,6,7,8,10)
8.
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Örnek
Ders A:
Eğitim Aktiviteleri:
Ders anlatma, sınıfta problem çözdürme ve derste aktif katılımı ödüllendirme, haftalık
ödev problemler vererek öğrencilerin yalnız başlarına veya grup halinde bu problemleri
çözmeleri, akım sistemlerinin tasarımı ile ilgili rapor halinde sunulan bir adet dönem
projesi, açık kitap arasınav(1) ve final sınavı
Ölçme ve Değerlendirme: (Parantez içindeki sayılar ders öğrenim çıktılarını işaret
etmektedir)
1. Açık kitap yazılı sınavlar(bir arasınav ve final sınavı) (ÖÇ:1-7)
2. Bir dönem projesi(ÖÇ:1-8)
3. Derste aktif katılımı ödüllendirme(ÖÇ:1-8)
Tahmin Edilen Çalışma Süresi:
200 saat/yarıyıl
59
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
Akademik Yıl: 34-40 hafta
Haftalık Saat: 40-42 saat
Örnek
Yıllık Çalışma Saati:1360-1680 saat/yıl
2.Yıl, 2.Yarıyıl
AKTS kredisi başına düşen iş yükü: 1520saat/yıl =25 - 26 saat/AKTS
Ortalama Yıllık Çalışma Saati:(1360+1680)/2= 1520 saat/yıl
60AKTS/yı0
Ders
Saat/hafta
Tahmin Edilen İş
Yükü (saat/yarıyıl)
AKTS Kredisi
A
5
200
7
B
4
175
6
C
4
150
6
D
3
120
5
E
52
200
4
F
2
100
2
Toplam
20
795
30
60
PROGRAM (DİSİPLİN) BAZINDA NE YAPMAK GEREKİR?
İŞ PAKETİ 8: Sürdürülebilir Gelişme ve Kalite Kültürü
• Öğrenci Anketleri
• İşveren Anketleri
• Mezun Anketleri
Öğrenim
Çıktıları
İş Yükü
AKTS
DS
Europass
•
•
•
•
Tanınma
Hareketlilik
İstihdam
Edilebilirlik
61
AKTS (ECTS) Aynı Zamanda
Kredi Biriktirme Sistemi Olabilir mi?
Yaşam Boyu Öğrenme:
• Kişilerin
yaşamları boyunca değişik yer ve zamanlarda aldıkları
eğitimlerin de kredilendirilmesi
• Kredi
birikiminin, kişilerin istihdamında ya da sonraki eğitim
aşamalarına devamında da bir ölçüt olarak kullanılması
62
Lizbon Tanınma Sözleşmesi
1997 yılında hazırlanan bu sözleşmeye imza atan ülke sayısı 47’dir
Türkiye’de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Sözleşmede yer alan tanınırlık konularından bazıları:
• Yükseköğretime geçiş yapmayı sağlayan niteliklerin tanınması
• Bir başka ülkede eğitimde geçirilen sürenin tanınması
• Yabancı bir ülkenin yüksek öğretim niteliklerinin tanınması
• İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması
63
TEŞEKKÜR EDERİZ
http://bologna.yok.gov.tr
Ana Menü
Yükseköğretimde
Kalite Güvencesi
Prof. Dr. Tamer GÖK, Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. Nejat ERK, Çukurova Üniversitesi
Prof. Dr. Kerim EDİNSEL, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Fatma Çiğdem GÜLDÜR, Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. H. Güçlü YAVUZCAN, Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Yusuf ATICI, Fırat Üniversitesi
65
Ana Menü
1. Yüksek Öğretimde Kalite Güvencesi: Avrupa İlke ve Standartları
2. Ulusal Sistem ve YÖDEK
3. Kurumsal Değerlendirme
4. Stratejik Planlama
5. Hedeflerin, Performans Ölçütlerine Dönüştürülmesi
6. Öğrenci Katılımı ve Program Değerlendirme
66
BOLOGNA SÜRECİ VE
YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ
Avrupa Yükseköğretim ve Araştırma Alanı’nı oluşturmak için yapılacak
reformları ifade eden Bologna Süreci’nin başlangıcından itibaren
•
Sürecin başarı ile sürdürülebilmesi
•
Lizbon hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi
•
Uluslararası rekabetin oluşturulabilmesi
için Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve bu alandaki Uluslararası
İşbirliği, en önemli eylem konusu olarak öne çıkmış ve bu konuda eyleme
dönüşen bir dizi somut adım atılmıştır.
67
BOLOGNA SÜRECİ VE
YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE GÜVENCESİ
SOMUT ADIMLAR:
• Avrupa Komisyonu’nun 4 basamaklı modeli (1998)
• Yükseköğretimde Avrupa Kalite Güvence Birliği’nin
(ENQA) 2005 Raporu
• Yükseköğretimden sorumlu Avrupa Bakanlarının Bergen
(2005) ve Londra (2007) toplantıları kararları
• Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sistemimin kabulü ve
uygulanması.
68
YÜKSEKÖĞRETİMDE
AVRUPA KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ
4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998)
• Kalite Güvencesi Konusunda bağımsız kuruluşların (ajansların)
kurulması
• Kalite güvencesinde iç ve dış değerlendirme unsurlarının
oluşturulması
• Konuyla ilgili paydaşların çalışmalara katılımı
• Sonuçların yayınlanması (raporlanması)
AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA
KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR
VE TEMEL İLKELER
(ENQA Raporu, Helsinki 2005)
İç Kalite Güvencesinin
Avrupa Standartları
ve Temel İlkeleri
Dış Kalite Güvencesinin
Avrupa Standartları
ve Temel İlkeleri
• Kalite Güvencesi İçin Politika
ve Prosedürler
• İç Kalite Güvencesi
Prosedürlerinin Kullanımı
• Program ve Kazanımların
Onaylanması, İzlenmesi ve
Düzenli Olarak Gözden
Geçirilmesi
• Dış Kalite Güvencesi
Süreçlerinin Gelişimi
Dış Kalite Güvence
Ajansları İçin
Avrupa Standartları
• Yükseköğretim İçin Dış Kalite
Güvencesi Yöntemlerinin
Kullanımı
• Resmi Statü
• Karar Kriterleri
• Etkinlikler
• Amaca Uygun Süreçler
• Kaynaklar
• Raporlama
• Görev Bildirisi
• İzleme Prosedürleri
• Bağımsızlık
• Öğrenme Kaynakları ve
Öğrencilere Sağlanan Destek
• Periyodik Gözden
Geçirmeler
• İletişim ve Bilgi Sistemleri
• Sistem Çapında Analizler
• Kuruluşlar Tarafından
Kullanılan Dış Kalite Güvencesi
Kriterleri ve Süreçleri
70
• Güvenirlik Sağlama Yöntemleri
• Öğrencilerin Değerlendirilmesi
• Öğretim Elemanının Kalite
Güvencesi
• Kamunun Bilgilendirilmesi
2
AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA
KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR
VE TEMEL İLKELER
(ENQA Raporundan Örnekler, Helsinki 2005)
İç Kalite Güvencesinin
Avrupa Standartları
ve Temel İlkeleri
• Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler
Kurumdaki
öğretim ve araştırma
ilişkisiGüvence
Dış•Kalite
Güvencesinin
Dış Kalite
Avrupa
Ajansları
İçin
• Kalite Standartları
ve standartlarla ilgili kurumun
stratejisi
Temel İlkeleri
Avrupa
Standartları
• ve
Öğrencilerin
kalite güvencesi
süreçlerine
katılımı
• Programların ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi
ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi
• Şeffaf ve net olarak hedeflenmiş öğrenme
çıktılarının geliştirilmesi ve yayınlanması
• Öğretim programı ve program tasarımı ve içeriğine
özen ve dikkat
• Programların, dış katılımcıları da kapsayan
panellerle, düzenli aralıklarla gözden geçirilmesi
• Öğrencilerin kalite güvencesi etkinliklerine katılımı
• Öğrencilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi
• Planlanan öğrenme çıktılarının ve diğer program
hedeflerinin öğrencilerin başarısını ölçecek şekilde
tasarlanmış olması
71
• Notlandırmada şeffaf ve yayınlanmış kriterler 2
BERGEN – 2005: KALİTE GÜVENCESİ
• Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin Uygulanması
• Kalite Güvence Ajanslarının tescilini oluşturacak bir birliğin
oluşturulması (European Register for Quality Assurance Agencies)
• Kalite Güvence Ajansları için bir dış denetim sisteminin oluşturulması
• Yeterliliklerin anlaşılabilir olması ve uluslararası tanınabilirliğinin
sağlanabilmesi için ulusal yeterlilik çerçevelerinin oluşturulması (National
Qualification Framework) ve bunun Avrupa boyutunda ilişkilendirilmesi
(Overarching of EQF)
72
LONDRA – 2007: KALİTE GÜVENCESİ
• Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin devamlılığı
• Kalite Güvencesinde Yükseköğretim Kurumlarının sorumluluğu
• Kalite Güvence Forumu’nun ve E4 Grubu çalışmalarının devamlılığı
• E4 Grubu tarafından önerilen Kalite Güvence Ajanslarının Tescil
sistemimin kabulü ve geliştirilmesi
• Ulusal ve Avrupa Yeterlilikler çerçevesi ve kalite güvencesi ile
ilişkilendirilmesine önemli vurgu
73
KALİTE GÜVENCE AJANSLARININ
AVRUPA TESCİLİ
Amaç:
• Ulusal ve ENQA izlemeleri temel alınarak Kalite güvencesinde Avrupa
Standart ve ilkeleri’ni yerine getiren ajanslar gibi Avrupa’da hizmette
bulunan güvenilir ajanslara istemli olarak bilgi temin eden bir sistemin
oluşturulması
• Öğrencilere, işverenlere, Yükseköğretim Kurumlarına, ülkelere ve QA
ajanslarına hizmet verilmesi
• Yükseköğretim kurumları, öğrenciler, kalite güvence ajansları ve sosyal
ortaklar gibi paydaşların sorumluluğunu taşıması
74
TESCİL SÜRECİ
QA Ajansları
a) Ulusal İzleme
ENQA Üyeliği
b) Ulusal olmayan
izleme
Tescil Komitesi
Tescil = list
75
AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ
KALİTE GÜVENCE AJANSLARI
• 25 Ülkede, 71 Ajans
• 35 Ajans ENQA Tam Üyesi
• 9 Ajans ENQA Aday Üyesi
• 12 Ajans bağımsız değil
•YÖDEK Asosiye Üye-2007
76
AJANSLAR TARAFINDAN KULLANILAN
KALİTE GÜVENCE YÖNTEMLERİ
KALİTE GÜVENCESİ
ÜLKEMİZDEKİ DURUM

Mevcut önemli birikim
•
ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.)
- 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır.
•
MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu)
- 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır.
•
Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon
•
EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği)
- 15 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir.
•
Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar.
 Yeni Yönetmelik: “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite
Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005)
•
Eğitim, araştırma ve İdari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması
•
Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu
•
Dış Değerlendirmeye açık.
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu
78
KALİTE GÜVENCESİ
ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER
Yükseköğretim Kurumlarında
“Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme” Yönetmeliği
20 Eylül 2005
Yükseköğretim kurumlarının eğitim, öğretim ve araştırma
faaliyetleri ile idari hizmetlerinin değerlendirilmesi, kalitelerinin
geliştirilmesi, bağımsız "dış değerlendirme" süreciyle kalite
düzeylerinin onaylanması ve tanınması konusundaki çalışmalara
ilişkin esasları düzenlemektedir.
79
KALİTE GÜVENCESİ
ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER
İlgili yönetmelik çerçevesinde;
Ulusal Boyutta:
Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme
Komisyonu (YÖDEK)
Yükseköğretim Kurumlarında:
Yükseköğretim Kurumu Akademik Değerlendirme ve Kalite
Geliştirme Kurulları (ADEK)
çalışmaların yürütülmesi ve koordinasyonundan sorumludur.
80
KALİTE GÜVENCESİ
ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER
Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve
Kalite Geliştirme Rehberi
YÖDEK, Mayıs 2006
• Yükseköğretimde Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme
Ana Süreç Haritası
• Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite
Geliştirme Süreci
• Stratejik Planlama Süreci
• Kurumsal (Öz- ve Çevre-) Değerlendirme Süreci
• Periyodik İzleme ve İyileştirme Süreci
• Performans Göstergeleri
81
KALİTE GÜVENCESİ
ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER
STRATEJİK PLANLAMA
 Neredeyiz?
 Nereye ulaşmak istiyoruz?
 Gitmek istediğimiz yere ne zaman ve nasıl ulaşabiliriz?
 Başarılarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?
83
STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ
84
STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI
85
STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI
Misyonun Öngörülen Çıktılara Dönüştürülmesi
Misyon
Öğretim, araştırma, kamu hizmeti
Üniversite Değerleri
Ortak değerler ve paylaşılanlar
Vizyon
Varmak istediğimiz nokta
Strateji
Uygulama planımız
Fakülte Planları
Fakülte uygulamaları ve odaklanması
Bölüm Planları
Bölüm düzeyinde yapılması gerekenler
Bireysel Hedefler
Ben ne yapmalıyım?
Stratejik Çıktılar
Mutlu Paydaşlar
Mutlu Öğrenciler
Etkin Süreç
Motivasyonu Olan ve
Hazırlıklı Akademik
86 ve
İdari Kadrolar
ÖZDEĞERLENDİRME
87
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Öğrenci niteliğinde beklenen düzey;
Akademik personel niteliğinde beklenen düzey;
İdari personel niteliğinde beklenen düzey;
Mali kaynakların yeterliliği
Bilgi teknolojileri ve kaynaklarının yeterliliği;
İş teknolojilerinin yeterliliği;
Fiziksel olanakların yeterliliği;
Temin edilen hizmetlerin yeterliliği;
Sanayi ile ilişkilerin yeterliliği;
Toplum ile ilişkilerin yeterliliği;
Kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerin yeterliliği;
Mezunlar ile ilişkilerin yeterliliği;
Çalışanlar ile ilgili ilişkilerin yeterliliği;
Öğrenciler ile ilişkilerin yeterliliği;
Yükseköğretim alanında ulusal ilişkilerin yeterliliği;
Yükseköğretim alanında uluslararası ilişkilerin yeterliliği.
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Öğrenci sayıları ve yeterliliği;
Öğretim elemanı sayıları ve yeterliliği;
İdari personel sayıları ve yeterliliği;
Çalışanların yaş ortalamaları ve yeterliliği;
Çalışanların kadın-erkek personel dağılımının değerlendirilmesi ve yeterliliği;
Çalışanların kıdem ortalamaları ve yeterliliği;
Akademik personelin ortalama ünvan düzeyi ;
İdari personelin eğitim düzeyi;
Akademik birimlerin ve bu birimlerdeki programların sayıları ve yeterliliği;
Kurumun ağırlıklı akademik alanı/alanları ve yeterliliği;
Kurumun fiziksel büyüklüğü, altyapısı ve yeterliliği;
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
Programların ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu;
Programların eğitim hedeflerinin yeterliliği;
Programların kapsamı ve niteliklerinin yeterliliği;
Programların anlaşılabilirliği ve ve hedeflerinin açıklığı;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Programların bütünlüğünün ve devamlılığının yeterliliği;
Programların çıktılarının yeterliliği;
Program kaynaklarının yeterliliği;
Programların diğer programlarla ilişkilerinin yeterliliği;
Öğrencilere sunulan rehberlik/danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği;
Engelli öğrencilere sunulan eğitim hizmetlerinin yeterliliği;
Öğrenci değerlendirme prosedür ve araçlarının yeterliliği;
Yeni öğrencileri programlara hazırlama prosedür ve uygulamalarının yeterliliği;
Eğitimin etkinliğini artıracak eğitsel destek hizmetlerinin yeterliliği;
Programların ilgili ulusal ve uluslararası programlarla uyumundaki yeterliliği;
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
AR-GE çalışmalarının ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu;
AR-GE olanak ve kaynaklarının yeterliliği;
AR-GE çalışmalarının yeterliliği;
AR-GE önceliklerinin belirginliği;
AR-GE çalışmalarının bütünlüğü ve devamlılığı;
AR-GE çalışmalarının disiplinler arası yapılabilmesindeki yeterlilik;
Uluslararası AR-GE çalışmalarının yeterliliği;
AR-GE özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği;
AR-GE faaliyetlerinin önceliklere uygunluğu;
AR-GE çalışmalarının hedeflerine ulaşıp ulaşmadığının yeterliliği;
• AR-GE çalışmaları ile eğim-öğretim faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği;
• AR-GE sonuçlarının duyurulması ve paylaşılması ile ilgili araç, ortam ve mekanizmaların yeterliliği;
• AR-GE çalışmalarının oluşturulmasında ve yürütülmesinde paydaşlarla kurulan yapısal ilişkilerin
yeterliliği;
• AR-GE sonuçlarının topluma faydaya dönüşmesindeki yeterliliği;
• AR-GE sonuçlarının kuruma/birime fayda olarak dönmesindeki yeterlilik.
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
U&H faaliyetlerinin ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu;
U&H faaliyetlerinin olanak ve kaynaklarının yeterliliği;
U&H faaliyetleri düzeylerinin yeterliliği;
U&H faaliyetlerinin önceliklerinin belirginliği;
U&H faaliyetlerinin disiplinler arası yapılabilmesindeki yeterliliği;
Uluslararası U&H faaliyetlerinin yeterliliği;
•
•
•
•
•
U&H faaliyetlerini özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği;
U&H faaliyetlerinin hedeflerine ulaşıp ulaşmadığının yeterliliği;
Eğitim-Öğretim ile U&H faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği;
AR-GE çalışmaları ile U&H faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği;
U&H faaliyetlerinin sonuçlarının duyurulması ve paylaşılması ile ilgili araç, ortam ve mekanizmaların
yeterliliği;
U&H faaliyetlerinin oluşturulmasında ve yürütülmesinde paydaşlarla kurulan yapısal ilişkilerin yeterliliği;
Yaşam Boyu Eğitim faaliyetlerinin yeterliliği;
Topluma yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetlerinin yeterliliği;
Topluma yönelik sanatsal, kültürel ve sportif faaliyetlerin yeterliliği;
U&H faaliyetlerinin topluma faydaya dönüşmesindeki yeterlilik;
U&H faaliyetlerinin kuruma/birime fayda olarak dönmesindeki yeterlilik.
•
•
•
•
•
•
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Personel işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
İdari işler ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Bütçe ile ilgili süreç ve hizmetlerin yeterliliği;
Öğrencilerin akademik işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Kütüphane ve dokümantasyon işleri ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Yapı ve çevre işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Teknik destek işleri ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Bilgi işlem ve haberleşme desteğinin yeterliliği;
Hukuk destek hizmetlerinin yeterliliği;
Basın ve halkla İlişkiler hizmetlerinin yeterliliği;
Sağlık hizmetlerinin yeterliliği;
Kültür ve sosyal hizmetlerin yeterliliği;
Spor ile ilgili hizmetlerin yeterliliği;
Burs olanak ve hizmetlerinin yeterliliği;
Yurt olanak ve hizmetlerin yeterliliği;
Öğrenci bilim, kültür ve sanat toplulukları etkinliklerinin yeterliliği;
Uluslararası ofislerin hizmetlerinin yeterliliği;
Öğrenci kariyer planlama hizmetlerinin yeterliliği;
Staj destek hizmetlerinin yeterliliği;
Öğrenci konseylerine sağlanan hizmetlerin yeterliliği,
Üniversite adaylarına yönelik tanıtım çalışmalarını yeterliliği.
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Organizasyonel yapının yeterliliği;
Görev ve sorumluluk tanımlarının açıklığı;
Görev yetkilerinin yeterliliği;
Stratejilerin varlığı ve yeterliliği;
Karar verme süreçlerinin yeterliliği;
İş süreçlerinin (akademik ve idari) yeterliliği;
Stratejik planlama ve izleme süreçlerinin yeterliliği;
Kalite geliştirme süreçlerinin yeterliliği;
Bilgi yönetimi süreçlerinin yeterliliği;
İnsan kaynakları süreçlerinin yeterliliği;
Finans kaynakları süreçlerinin yeterliliği,
Öğrenci katılım süreçlerinin yeterliliği,
E&Ö, AR-GE, U&H süreçleri ile ilgili etik standartların yeterliliği.
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
• Ortak kültür ve değerlerin paylaşımındaki yeterlilik;
• Akademik personelin memnuniyetinin yeterliliği;
• İdari personelin memnuniyetinin yeterliliği;
• Öğrenci memnuniyetinin yeterliliği;
• Liderlik yaklaşımlarının yeterliliği;
• Yönetici yaklaşımlarının yeterliliği;
• Akademik personelin idari ve yönetsel özelliklerinin yeterliliği;
• İdari personelin özelliklerinin yeterliliği;
• Çalışanlar arasındaki iş birliği ortamının yeterliliği;
• İş arkadaşlığı ve sosyal ortamın yeterliliği
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
• Kurumsal niteliklerle ilgili gelişmelerin yeterliliği;
• Öğrencilerle ilgili sonuçların yeterliliği;
• AR-GE ile ilgili sonuçların yeterliliği;
• U&H faaliyetleri ile ilgili sonuçların yeterliliği;
• Yönetsel faaliyetler ile ilgili sonuçların yeterliliği;
• İdari faaliyetler ile ilgili sonuçların yeterliliği;
• Toplum hizmetleri ile ilgili sonuçların yeterliliği.
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI
• Evrensel yükseköğretim kurumu olma misyonuna uygunluğu;
• Türk yükseköğretim kurumu olma misyonuna uygunluğu;
• Kendi misyonuna uygunluğu;
PERFORMANS GÖSTERGELERİ
GÖSTERGE
ÖLÇME YÖNTEMİ
BİRİMİ
1
Önlisans programlarına kabul
edilen öğrencilerin niteliği
Orta öğretim başarı puanlarının ortalaması
Mutlak
sayı
2
Lisans programlarına kabul
edilen öğrencilerin niteliği
1. SAY, SÖZ, EA, DİL Puanlarının Ortalamaları
2. (İlk %10’luk ÖSS puan diliminden giren ÖS
/Toplam giren ÖS)x100
1. Mutlak
Sayı
2. Yüzde
3
Yüksek lisans programlarına
kabul edilen öğrencilerin niteliği
[(LES puanlarının yüz üzerinden ortalaması)+
(Lisans mezuniyet notlarının yüz üzerinden
ortalaması)] / 2
Yüzde
4
Doktora……………………………
……………………………………………….
……….
…
………..
………
…..
75
Hizmet verilen kurum dışı toplum
kesimlerinin memnuniyeti
Anket
Yüzde
76
Yükseköğretim Misyonunu
Başarma Performansı Düzeyi
Anket
Yüzde
NO
ÖZDEĞERLENDİRME SONUÇLARI
• Yükseköğretim kurumları özdeğerlendirme çalışmalarını Ocak ve Şubat
aylarında gerçekleştirilecek ve “Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme
Raporları”nı Mart ayında YÖDEK’e,
• YÖDEK “Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme
Raporu”nu Nisan ayı sonunda Yükseköğretim Üst Kuruluşları (YÖK ve ÜAK)’na
sunacaklardır.
99
HEDEFLER
• YÖDEK’in görevlerini daha etkin ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi için, Komisyon’un
bütçe ve kadro ile desteklenerek, bu alandaki düzenlemelerden sorumlu tüzel bir yapıya
kavuşması sağlanmalıdır.
• İlgili yönetmelik, ilke ve standartlar çerçevesinde yükseköğretim kurumlarının kurumsal bazda
dış değerlendirilmelerini gerçekleştirecek bağımsız bir kurum/kurumların sürekli ve uluslararası
standartlarda benimsenen bir örgütsel yapı içerisinde oluşturulması/oluşturulmaları
gerekmektedir. Bu oluşumun “ulusal bir kalite ajansı” olarak yapılandırılması düşünülebileceği
gibi özel kurum veya kuruluşların da bu alanda faaliyet göstermeleri teşvik edilebilir.
• Birim/alt birim veya program bazında dış değerlendirme yapabilecek Mühendislik
Değerlendirme Kurulu (MÜDEK) gibi kuruluşların oluşumunu, diğer bilim/meslek alanlarında da
teşvik etmek ve bu kurum/kuruluşların çalışmalarını, tüzel bir yapı içerisinde yürütebilmeleri
sağlanmalıdır. Bu kapsamda oluşturulacak kurum/kuruluşların günümüzde giderek önem
kazanan “ yeterliliklerin çerçevelendirilmesi - (qualification framework)” çalışmalarında özellikle
bilim ve meslek alanlarındaki çıktıların dış kalite güvencesi konusunda önemli işlevleri olacağı
göz önünde bulundurularak yapılandırılmaları teşvik edilmelidir.
100
TEŞEKKÜR EDERİZ
http://bologna.yok.gov.tr
Ana Menü
ÖĞRENCİLER VE SOSYAL BOYUT
Ana Menü
BOLOGNA SÜRECİ VE ÖĞRENCİLER
• ÖĞRENCİ MERKEZLİ SİSTEM
• SOSYAL BOYUT
– Öğrenci Katılımı
– Hareketlilik
• AKADEMİK TANINMA
103
BOLOGNA SÜRECİ: HEDEFLER
 Eğitim-öğretim sistemlerini kolay anlaşılır ve birbiri ile uyumlu hale
koymak
 Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek
 Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek
 Dinamik ve rekabet gücü yüksek ekonomiye sahip olmak
 Demokratik, katılımcı, adil ve rekabetçi bilgi toplumunun yaratılması
104
ÖĞRENCİ MERKEZLİ SİSTEM
ÖĞRENİM GİRDİLERİ
ÖĞRENİM ÇIKTILARI
AKTS: Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi:
DERS SAATİ
ÖĞRENCİ İŞ YÜKÜ
1 dönem = 30 AKTS
1 AKTS = 25-30 saat
105
AKTS (ECTS) Kredileri Nasıl Belirlenir?
Ne anlatacağımıza değil, ne kazandırmayı hedeflediğimize odaklı bilgi. Beceri
ve yetkinlik oluşturduğu öğrenim çıktılarını elde edebilmek için gerekli işyüküne
dayanan bir sistem oluşturulması.
Her hangi bir
DERS
DERS
PROGRAM
DERS
DERS
(dersler veya modüller)
AMAÇ
(Öğrenme Çıktıları
Yetkinlikler temel alınarak)
Öğrencinin ne kadarlık çalışmasını gerektirir (Student Workload)
106
Kredinin belirlenmesi
BOLOGNA SÜRECİ: SOSYAL BOYUT
• Yüksek Öğrenimin Sosyo-ekonomik Boyutları
• Öğrenciler Sürecin Neresindeler?
BOLOGNA SÜRECİ: SOSYAL BOYUT
Bologna Bildirisi
Prag Bildirisi
Berlin Bildirisi
Bergen Bildirisi
Londra Bildirisi
(1999)
Değinilmiyor
(2001)
• İlk defa “Sosyal Boyut” kavramı kullanılması (ESIB)
• Kamu sorumluluğu
• Öğrenci katılımı
(2003)
• Sistematik vurgu var
• Eşitsizliklerin giderilmesi
• Sosyal Bütünleşme
(2005)
• Sürecin temel öğelerindendir
• Hükümetlerin sorumluluğu
(2007)
• Eşit fırsata dayalı katılım
• Ulusal Strateji ve Politika raporları
108
SOSYAL BOYUT:
EUROSTUDENT III PROJESİ
• 22 ülkenin katıldığı bir proje
• Türkiye 2006-2008 dönemine dahil
• Yükseköğretimdeki öğrencilerin sosyal ve ekonomik profillerinin
çıkarılması
• Hedef: 1. Ulusal profil
2. Ülkelerarası karşılaştırmalı veri
• www.his.de/eurostudent
109
ÖĞRENCİ KATILIMI
• Karar süreçlerinde (Kurumsal- Ulusal- Avrupa) öğrencilerin
“eşit paydaş” olarak yer alması
• Şeffaflık ve katılımcı demokrasi
• Türkiye: Ulusal Öğrenci Konseyi (2005)
• Avrupa: ESU (European Students Union - www.esu.org)
110
ÖĞRENCİ KONSEYLERİ
• Ekonomik ve siyasi bağımsızlık
• Öğrenci haklarının savunulması
• Öğrencilerin bilgilendirilmesi
• Öğrencilerle yetkililer ve diğer paydaşlar arasında iletişimin
sağlanması
• Demokrasi ve şeffaflık kültürü
• Öğrenci yetki ve sorumluluğu
111
HAREKETLİLİK
• Akademik Tanınma
– (Ders saydırma, not dönüştürme)
• Yeterli Hibe Sağlanması
• Vize Sorunu (Bergen, 2005)
• Kalite: Bologna sürecinin uygulanması
112
HAREKETLİLİK
• ERASMUS PROGRAMI
• Erasmus Üniversite Beyannamesi: 84 Üniversite
• Öğrenci/Öğretim elemanı hareketliliği
Erasmus 2007-08: (Planlanan)
Giden öğrenci sayısı : 6000
Giden öğretim elemanı: 2500
• Staj ve Personel Hareketliliği dahil oldu
113
SOSYAL BOYUTUN SÜRECE KATKILARI
• Her düzeyde eşit fırsata dayalı katılım (Kredi-burs olanakları)
• Uygun çalışma ve yaşam koşulları sağlanması (Yurt- yemek vb.)
• Hareketliliğin önündeki engellerin kaldırılması
• Öğrencilerin “eşit paydaş” olarak karar süreçlerinde yer alması
• Demokratik, katılımcı, adil ve rekabetçi bilgi toplumunun yaratılması
114
AKADEMİK TANINMA
•
•
AKTS
DİPLOMA EKİ
– Uluslararası Saydamlık
İçerik:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kişinin kimliği
Kazanılan Yeterlik
Kazanılan Yeterliliğin düzeyi
Kazanılan Yeterliliğin içeriği
Kazanılan Yeterliliğin sonucu
Kazanılan Yeterliliğin işlevi
Ek bilgiler
Diploma Ekinin resmî tasdiki
Ulusal yükseköğrenim sistemi hakkında bilgi
115
BOLOGNA SÜRECİNİN
ÖĞRENCİLERE SUNDUĞU FIRSATLAR
• İstihdam edilebilirlik
• Akademik tanınma
• Karar alma süreçlerinde eşit paydaşlar olarak yer alma
• Üye ülkelerdeki akademik ve kültürel ortamı tanıma
• Öğretilen değil; öğrenen birey olma
116
TEŞEKKÜR EDERİZ
http://bologna.yok.gov.tr
Ana Menü