Transcript اصول بنیادی حسابداری دولتی

‫‪ ‬اصول بنیادی حسابداری دولتی و انواع حسابهای‬
‫مستقل‬
‫‪ -1‬اصل لزوم نگهداری حسابهای مستقل‬
‫در سازمانهای دولتی یک یا چند حساب مستقل «‪ »fund‬وجود دارد که هریک از‬
‫آنها به تنهایی یک واحد مالی و حسابداری است‪ ،‬در صورتیکه در یک سازمان‬
‫بازرگانی فقط یک واحد مالی و حسابداری وجود دارد‪.‬‬
‫به موجب این اصل در حسابداری دولتی به ازای هر منبع تامین مالی یک‬
‫شخصیت حسابداری «‪ »Entity‬وجود دارد‪ .‬با این توصیف حساب مستقل دارای‬
‫مشخصات ذیل می باشد‪:‬‬
‫الف‪ -‬یک واحد مالی است زیرا حاوی منابع مالی مشخص ی است برای تامین هزینه‬
‫فعالیتها‪ ،‬طرح ها و برنامه هائی که در جهت تحقق اهداف معینی اجراء می‬
‫شوند‪.‬‬
‫ب‪ -‬یک واحد حسابداری است‪ ،‬زیرا فعالیت های مالی مربوط به منابع مالی در آن‬
‫ثبت‪ ،‬طبقه بندی و وضعیت دارائی های جاری‪ ،‬بدهی های جاری و اندوخته‬
‫ها و مازاد واحد مالی را گزارش می نماید‪.‬‬
‫هر حساب مستقل یک واحد مالی و حسابداری مستقل با مجموعه ای از حسابهای‬
‫متوازن می باشد که وجوه نقد و سایر دارائی ها‪ ،‬بدهی ها‪ ،‬اندوخته ها‪ ،‬مازاد و‬
‫به طور کلی منابع و مصارفی که به منظور اجرای فعالیت ها و عملیات خاط یا‬
‫نیل به اهداف معین بق قوانین و مقررات تفکیک شده اند‪ ،‬در آنها ثبت می شود‪.‬‬
‫ اصل ‪ 55‬قانون اساس ي جمهوري اسالمي ايران مقرر مي دارد‪:‬‬‫« ديوان محاسبات به کليه حسابهاي وزارتخانه ها‪ ،‬موسسات‪ ،‬شرکت هاي دولتي و‬
‫ساير دستگاههائي که بنحوي از انحاء از بودجه کل کشور استفاده مي کنند به‬
‫ترتيبي که قانون مقرر مي دارد رسيدگي يا حسابرس ي مي نمايد که هيچ هزينه اي‬
‫از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهي در محل خود به مصرف رسيده‬
‫باشد‪ .‬ديوان محاسبات‪ ،‬حسابها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‬
‫آوري و گزارش تفريغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس‬
‫شوراي اسالمي تسليم مي نمايد‪ .‬اين گزارش بايد در دسترس عموم مردم‬
‫گذاشته شود»‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مطابق با اصل ‪ 55‬قانون اساس ی‪ :‬هيچ هزينه اي از اعتبارات مصوب تجاوز‬
‫نکرده و هر وجهي در محل خود به مصرف رسيده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مطابق با اصل ‪ 53‬قانون اساس ی‪ :‬کلیه دریافتهای دولت در حسابهای خزانه‬
‫داری کل متمرکز می شود و همه پرداخت ها در حدود اعتبارات مصوب به‬
‫موجب قانون انجام می گیرد‪.‬‬
‫به طور کلی کنترل بودجه ابزاری است تا به کمک آن مسئوالن اجرایی کشور‬
‫اطمینان حاصل نمایند درآمد ها بر اساس قوانین و مقررات مربوط وصول و‬
‫اعتبارات مطابق با برنامه های مصوب مصرف می شود‪.‬‬
‫تامین اعتبار یعنی اختصاص دادن تمام یا قسمتی از اعتبارات تخصیص یافته‬
‫برای خرج معین‪.‬‬
‫به عبارت دیگر تامین اعتبار اجازه ایجاد بدهی ناش ی از خرید کاال یا خدمت می‬
‫باشد‪ .‬با این توصیف اصل تامین اعتبار پیش شرط تحقق اصل کنترل بودجه‬
‫ای می باشد‪.‬‬
‫در حسابداری دولتی قوانین و مقررات بر اصول‪ ،‬موازین و استاندارد های‬
‫حسابداری اولویت داشته و چنانچه قوانین و مقررات مالی و محاسباتی کشور با‬
‫اصول و استاندارد های پذیرفته شده حسابداری مغایرت داشته باشد‪،‬‬
‫حسابداری دولتی ملزم به رعایت قوانین و مقررات موضوعه می باشد‪.‬‬
‫بهترین دلیل بر پذیرش این اصل‪ ،‬قوانین و مقررات مالی و محاسباتی هر کشوری‬
‫خط مش ی کلی حسابداری در آن کشور را ترسیم می کند‪.‬‬
‫در طراحی سیستم حسابداری دولت و موسسات غیر انتفاعی مستقل نظیر شهرداری‬
‫ها‪ ،‬مبنای حسابداری نیمه تعهدی بایستی مورد توجه قرار گیرد مگر اینکه قوانین‬
‫و مقررات کشور مبنای دیگری را تجوز نماید‪.‬‬
‫در دستگاههاي دولتي مطابق با استانداردهاي حسابداري دولتي ‪(GASB‬هيئت تدوين‬
‫استانداردهاي حسابداري دولتي)(درامريكا)‪:‬‬
‫الف – حسابهاي مستقل وجوه دولتي ‪ :‬حسابهاي مستقلي هستند كه بر فعاليتهاي‬
‫غیر انتفايي دولت مي پردازند وكليه منابع مالي آن متعلق به دولت مي باشد كه‬
‫شامل حسابهاي مستقل زير مي باشند‪:‬‬
‫‪ -1‬حساب مستقل وجوه عمومي‪:‬حساب مستقلي است كه منابع مالي آن از‬
‫درآمدهاي عمومي كشور نظیر مالياتها‪ ،‬حقوق وعوارض گمركي ‪ ،‬وجوه حاصل‬
‫از فروش منابع زيرزميني ‪ ،‬درآمد حاصل از انحصارات و مالكيت دولت و درآمد‬
‫حاصل از فروش كال و خدمات‪ .‬منابع اين حساب مستقل صرف هزينه هاي‬
‫مربوط به امور عمومي‪،‬دفاع ملي‪ ،‬اجتماعي‪،‬اقتصادي مي گردد‪.‬‬
‫‪ -2‬حساب مستقل وجوه درآمدهاي اختصاص ي ‪ :‬منابع مالي اين حساب مستقل از‬
‫درآمدهاي اختصاص ي كه به موجب قانون وصول مي شود‪ ،‬تامین مي گردد وبراي‬
‫مصارف خاص به دستگاه اجرايي وصول كننده درآمد پرداخت مي گردد‪.‬‬
‫‪ -3‬حساب مستقل وجوه بازپرداخت بدهي هاي عمومي‪ :‬اين حساب مستقل براي باز‬
‫پرداخت اصل و بهره وامهاي بلند مدت عمومي دولت اعم از وام هاي دريافتني از‬
‫سيستم بانكي‪ ،‬فروش اوراق قرضه‪،‬ايجاد مي شود‪.‬‬
‫‪ -4‬حساب مستقل وجوه عوارض مخصوص‪ :‬دولت و شهرداری ها برخی از خدمات‬
‫معین برای گروه خاص ی از شهروندان نظیر ساکنین یک محله یا مالکین مغازه‬
‫های یک خیابان انجام می دهند و تمام یا قسمتی از بهای تمام شده خدمات‬
‫مورد بحث را یکجا یا به صورت اقساط از اشخاص ذینفع دریافت می‬
‫نمایند‪.‬این قبیل وجوه در یک حساب مستقل و جداگانه نگهداری و به مصرف‬
‫فعالیت های مربوط به آن خدمات می رسد‪.‬‬
‫‪ -5‬حساب مستقل پروژه هاي عمرانی‪ :‬منابع مالي اين حساب مستقل از محل‬
‫حساب مستقل وجوه عمومي و يا انتشار اوراق قرضه بوده وجهت‬
‫تحصيل‪،‬احداث وخريد اموال و ماشین آلت وتجهیزات سرمايه اي(بلند‬
‫مدت)مصرف مي گردد‪ .‬به عبارت ديگر جهت تحصيل دارايي هاي بلند‬
‫مدت(عمراني)اين حساب مستقل ايجاد ميشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬حسابهاي مستقل برای وجوه سرمايه اي ‪:‬‬
‫اين حسابهاي مستقل براي انعكاس فعاليتهاي از نوع بازرگاني و حفظ و نگهداري‬
‫سرمايه ايجاد مي شود كه شامل ‪:‬‬
‫‪ -1‬حساب مستقل وجوه خدمات و تداركات داخلي‪ :‬ماموريت اين حساب مستقل ‪،‬‬
‫خريد انبوه كال و خدمات مورد نياز سازمانهاي دولتي و تحويل آن به قيمت تمام‬
‫شده به دستگاههاي مورد نياز مي باشد‪ .‬درتیر ماه ‪ 1322‬بنگاه كارپردازي كل‬
‫كشور براي خريد كال و خدمات مورد نياز دستگاههاي دولتي ايجاد گرديد ودر‬
‫سال‪ 1337‬به دليل انحراف از وظيفه فعاليت غیر انتفاعي منحل گرديد‪ .‬در حال‬
‫حاضر اين حساب مستقل در ايران وجود ندارد و هر يك از دستگاههاي دولتي‬
‫واحدي به نام كارپردازي (تداركات)براي تهيه كال و خدمات دارند‪.‬‬
‫‪ -2‬حساب مستقل وجوه انتفاعي ‪:‬ماموريت اين حساب مستقل ارائه كال و خدمات به‬
‫مردم و دريافت بهاي تمام شده به اضافه سود معین از استفاده كنندگان كال و‬
‫خدمات مي باشند‪ .‬مثل خدمات آب و برق و‪....‬‬
‫ج) حسابهاي مستقل وجوه امانی ‪:‬‬
‫‪ -1‬حساب مستقل وجوه بازنشستگي ‪:‬ماموريت اين حساب مستقل پرداخت حقوق و‬
‫مزاياي كاركنان بازنشسته مي باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬حساب مستقل وجوه موقوفه ‪ :‬وجوهي است كه اشخاص حقيقي يا حقوقي در‬
‫اختيار دولت قرار مي دهند تا در شرايط مشخص ي كه واقف معین مي كند براي‬
‫مقاصد خاص ي مصرف شود‪ .‬وموقوفه به دو دسته تقسيم مي شود ‪:‬‬
‫الف‪ -‬قابل مصرف ‪:‬وجوه مربوطه در موضوع مشخص ي قابل مصرف مي باشد‪.‬‬
‫ب‪ -‬غیر قابل مصرف‪:‬اصل آن وجوه غیر قابل مصرف است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬حساب مستقل وجوه سپرده ‪ :‬ماموريت اين حساب مستقل دريافت ‪10‬‬
‫درصد سپرده حسن انجام كار از پيمانكار و واريزآن به خزانه و در زمان استرداد‬
‫آن‪ ،‬دريافت وجوه از خزانه و باز پرداخت آن به پيمانكار مي باشد‪.‬‬
‫به دلیل اینکه در حساب های مستقل در هنگام تحصیل دارائی های بلندمدت در‬
‫حساب هزینه ثبت می شود‪ ،‬به منظور انعکاس بهای تمام شده دارائی های ثابت‬
‫دولتی‪ ،‬از گروه حساب دارائی های ثابت استفاده می شود‪ .‬همچنین یک گروه‬
‫حساب نیز برای انعکاس وام های بلند مدت نظیر دیون رهنی‪ ،‬اوراق قرضه‬
‫دولتی‪ ،‬وام های بلند مدت خارجی در حسابداری دولتی بکار گرفته می شود تحت‬
‫عنوان گروه حساب بدهی های بلند مدت عمومی نام گذاری شده است‪.‬‬
‫هریک از گروه حسابهای دارائی های ثابت و گروه حساب بدهی های بلند مدت‬
‫عمومی یک واحد حسابداری می باشد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬در یک دستگاه دولتی مبلغ ‪ 10.000.000‬ریال بابت خرید ساختمان از محل‬
‫اعتبار عمرانی پرداخت شده است‪.‬‬
‫دفتر روزنامه حساب مستقل وجوه پروژه های عمرانی‬
‫هزینه سال جاری ‪10.000.000‬‬
‫‪10.000.000‬‬
‫بانک پرداخت وجوه عمرانی‬
‫دفتر روزنامه گروه حساب دارائی های ثابت عمومی‬
‫‪10.000.000‬‬
‫ساختمان‬
‫سرمایه گذاری در دارائی های ثابت ‪10.000.000‬‬
‫مثال‪ :‬وزارت راه و ترابری مبلغ ‪ 50.000.000‬ریال اوراق مشارکت بابت احداث‬
‫بزرگراه به فروش رساند‪.‬‬
‫دفتر روزنامه حساب مستقل وجوه پروژه های عمرانی‬
‫‪50.000.000‬‬
‫بانک پرداخت وجوه عمرانی‬
‫‪50.000.000‬‬
‫مازاد‬
‫دفتر روزنامه گروه حساب دارائی های بدهی های بلند مدت عمومی‬
‫منابع مالی قابل وصول برای پرداخت وام ‪10.000.000‬‬
‫‪10.000.000‬‬
‫اوراق مشارکت‬