Transcript ជំពូក​ ១ ភ្នាក់ងារបង្កជំងឺលើរុក្ខជាតិ

ជំពកូ ​១
ភ្នាក់ងារបង្កជង្ំ លឺ ើរកុ ជាខ តិ
I.ផ្សិត
ផ្សិត​(Fungi)
• ផ្សិតជាក្កុមបង្កជំង្ឺដែ មានចំនួនលក្ចើនជាង្លេដែ មានរហូតែ ់​១០០០០​ក្បលេទ
• ក្បដាប់ ូតលាស់របស់ផ្សិតមានទំរង្់ជាសសសតូចលៅថា​​មីលស​ យូម​(mycelium)​​លហើយលោសិោរបស់ផ្សិត្មាន នកលររភូេី លទ
• ផ្សិតភ្នេលក្ចើនមានភ្នាសលោសិោផ្សំល ើង្ពី​ជាតិ​េីទីន(Chitine)​និង្​លេមីដស ុយ ូស(Hemicellulose)
• វារស់លៅលដាយពឹង្ល ើសារធាតុសរីរាង្គដែ មានក្សាប់
I. កខណៈជីវៈពិលសសរបស់ផ្សិត
១​. ក្បដាប់ ូតលាស់របស់ផ្សិតៈ
• ផ្សំល ើង្លដាយក្បព័នធសសសឆ្មមានៗ(Hyphae) ដែ មានល្មាន ោះថា​Mycelium
• សមាសធាតុេីមីរបស់លោសិោផ្សិតផ្សំល ើង្ពី​េលរុយសុីតី ​េីនីន​និង្សារធាតុខ្លលរញ់
• ក្សទាប់លក្ៅរបស់ភ្នាសលោសិោ​និង្សប៉លផ្សើមលដាយជាតិខ្លលរញ់​និង្ជាតិក្កមួនដែ ល្វើលោយវា្ន់នឹង្ោោសធាតុមិនេំលោយផ្
• ោរក្សូបោហារ​របស់ផ្សិតល្វើល ើង្តាមសផ្ៃទាំង្េស់សនមីលស យូម
ក្បដាប់ ូតលាស់របស់ផ្សិត​(ត)
• វិមាក្តរបស់ hyphae មានទំហំដក្បក្បួ ពី​១-១០​​មីក្កុង្​ឯក្បដវង្របស់វាោចមានរហូតែ ់រាប់សនៃីដម៉ក្ត
• Mycelium ោចឋិតលៅកាុង្​ឬ​លក្ៅរុកខជាតិ។​មីលស យូមដែ សថិតលៅលក្ៅរុកខជាតិលៅថា​Exogen mycelium, ​ឯមីលស យូម
ូតលាស់លៅកាុង្រុកខជាតិលៅថា​Endogen mycelium។
• ទាំង្មីលស យូម​exogen & endogen ភ្នេលក្ចើនបលង្កើតសរីរាង្គ​ដែ មានល្មាន ោះថា​Haustorium សំរាប់ទំ ុោះលោសិោរុកខ
ជាតិលែើមបីក្សូបយកសារធាតុចិញ្ចឹម។
Separated Hyphae
Hyphae
Mycelium
Hyphae and Haustorium
២. ោហាររបស់ផ្សិតៈ
• ផ្សិតលក្បើក្ាស់សារធាតុសរីរាង្គសនជា ិោររុកខជាតិដែ ានពីលោសិោរស់​ឬ​ងាប់
• សារធាតុចិញ្ចឹមចូ លៅកាុង្សារពាង្គោយផ្សិតតាមភ្នាសលោសិោលដាយសារសំពា្េូសសមានូ (Osmotic pressure)
• ោរបំដ ង្សារធាតុសរីរាង្គសាំញុំែូចជា​ក្បូទីត​កលរុយសីត​ ីពីតរ​បស់ជា ិោរុកខជាតិលោយលៅជាសារធាតុងាយល្វើល ើង្លដាយលក្បើេង្់
សុម (Enzyme) របស់ផ្សិត
• Enzyme របស់ផ្សិតដចកលចញជាពីរក្កុមៈ
Exoenzyme: មានមុខងារបំដបកសារធាតុចិញ្ចឹមពីមជឈដាធន​ដែ
ខ្លង្លក្ៅ
វារស់លៅល ើ​និង្ទទួ សារធាតុចិញ្ចឹមពី
Endoenzyme: មានមុខងារបំដ ង្សារធាតុចិញ្ចឹមដែ ចូ កាុង្
ដែ វាក្តូវ
ោរ។
លោសិោ​និង្សំលោេយកសារធាតុ
• លែើមបី ូតលាស់​និង្ោរបនតពូជ​ផ្សិតក្តូវោរសារធាតុចិញ្ចឹមែូចជាៈ C, N, S, P, Mg, Fe, Zn, Co, Mn,​Mo….
លហើយវាក៏ក្តូវោរវីតាមីនផ្ង្ដែរែូចជា​​Biotine & Thiamine និង្សារធាតុសំរាប់ ូតលាស់ជាលក្ចើនលទៀត។
៣.ោរបនតពូជ (Reproduction)
• ោរបនតពូជរបស់ផ្សិតដចកលចញជាពីរក្បលេទេឺោរបនតពូជលដាយក្បដាប់ ូតលាស់​និង្ោរបនតពូជលដាយសប៉
• ោរបនតពូជលដាយក្បដាប់ ូតលាស់ៈ
-Oidium
-Plastospore
-Chlamydospore…
• ោរបនតពូជលដាយសប៉: -Sexual reproduction
-Asexual reproduction
៣.១. ោរបនតពូជលដាយក្បដាប់ ូតលាស់
• Oidium: លកើតល ើង្លដាយោរផ្តតច់សសសមីលស យូមមួយៗ​​ ដាច់ពី្ា​លហើយលព ទុំបលង្កើតជាមីលស យូមថ្មានីលទៀត។
ោរបនតពូជលដាយក្បដាប់ ូតលាស់(ត)
• Plastospore: ានមកពីោរពកពនលរករបស់ hyphae ឬសប៉។​ពនលរកល ោះ្ំល ើង្បនតិចមតង្ៗ​លហើយលក្ោយពីបញ្ចបោ់ រ ូតលាស់
វាផ្តតច់ខលរួ​នពីលោសិោលមលហើយចាប់លផ្តើមែុោះពនលរកថ្មានីលទៀត។
ោរបនតពូជលដាយក្បដាប់ ូតលាស់(ត)
• Chlamydospore: លកើតល ើង្លដាយោរបំដបករបស់មីលស យូមជាលោសិោកង្់ៗ​ដាច់ពី្ាឬជាប់្ា។
ោរបនតពូជ​(ត)
៣.២. ោរបនតពូជលដាយសប៉
១. ោរបនតពូជលដាយេលេទ (Asexual reproduction)
•
•
•
•
•
ោរបនតពូជលនោះល្វើល ើង្លដាយសប៉ដែ មិនដមនលកើតល ើង្លៅល ើមីលស យូមផ្តៃ ់​េឺលកើតល ើង្លៅល ើដខាង្ពិលសសមួយលដាយដ ក​ដែ ខុសពី​hyphae្មមានតា
សរីរាង្គបនតពូជលនោះលកើតមានដតល ើមីលស យូមដែ ូតលាស់ អ​ និង្មានសារធាតុចិញ្ចឹមក្េប់ក្្ន់
សប៉េលេទោចជាសប៉​Endogen ឬ​Exogen
Endogen spore លកើតល ើង្លៅកាុង្ថ្ង្់ដែ មានល្មាន ោះថា sporangium លហើយសប៉លៅកាុង្ល ោះមានល្មាន ោះថា sporangiospore។
Exogen spore លកើតល ើង្លៅល ើសសស hyphae ពិលសសលៅថា Conidiophore លហើយសប៉មានល្មាន ោះថា​Conidium
ោរបនតពូជ​(ត)
៣.២. ោរបនតពូជលដាយសប៉
២. ោរបនតពូជលដាយលេទ (sexual reproduction)
•
•
•
•
•
ោរបនតពូជលនោះលកើតល ើង្លដាយោររលាយចូ ្ា សនលោសិោរពីរដែ មានលេទផ្ៃុយ្ា
ោរបនតពូជលដាយលេទជា កខណៈលមោនិចសំខ្លន់សនបំដរបំរួ ដែ ល្វើលោយល ចល ើង្នូវពូជ(race)ថ្មានីលៅកាុង្្មមានជាតិ
សរីរាង្គបនតពូជរបស់ផ្សិតមានល្មាន ោះថា Gametangia ឯលោសិោលេទល្មាន ោះថាGamete
ែំលណើររលាយចូ ្ា សនលោសិោលេទញី​និង្ល្មាន ដែ មាន កខណៈែូច្ា ទាំង្រូបរាង្​និង្សរីរៈលៅថា Isogamium
ឯោររលាយចូ ្ា រវាង្ោដម៉តពីរដែ មាន កខណៈខុស្ា លៅថាOogamium។
II. ែំលណើររា ដា ជំង្ឺដែ បង្កលដាយផ្សិត
• ែំលណើររាតតាតសនជំង្ឺដែ បង្កលដាយផ្សិតដចកលចញជា៥ែំោក់ោ ែូចតលៅ:
ែំណុោះរបស់សប៉​និង្មីលស យូមល ើសផ្ៃរុកខជាតិ
ោរលក្ជៀតចូ លៅកាុង្រុកខជាតិ
ោររា ដា លៅកាុង្រុកខជាតិ
ោរល ចល ើង្នូវសញ្ញាជំង្ឺ
ោរកលកើតនូវសរីរាង្គបលង្កើតសប៉
II. ែំលណើររា ដា ជំង្ឺដែ បង្កលដាយផ្សិត(ត)
1.
សប៉របស់ផ្សិតក្តូវោរសំលណើមលៅល ើរុកខជាតិលែើមបីលោយមានែំណុោះ។​​ោររាតតាតមានសនៃុោះោន់ដតខ្លលរំង្លៅលព ដែ មានសំលណើមខ់ស់។
2.
ផ្សិតោចក្ជាបចូ លៅកាុង្រុកខជាតិតាមសាា មរបួស​តាមរនធសតូមា៉តា​និង្តាមសផ្ៃដែ ្មាន នរបួស(natural openings)
3.
លៅែំោក់ោ រា ដា ជំង្ឺលៅកាុង្រុកខជាតិ​ផ្សិតបនត ូតលាស់សរីរាង្គរបស់វា​លហើយក្សូបយកសារធាតុចិញ្ចឹមពីរុកខជាតិ។​កាុង្ែំោក់ោ លនោះ​ល បឿនសនោរ
រា ដា របស់ផ្សិតោក្ស័យល ើកតាតពីរោ៉ ង្:
- ទធភ្នពតបតរបស់រុកខជាតិ
-សីតុណហភ្នពរបស់មជឈដាានជុំវិញ
II. ែំលណើររា ដា ជំង្ឺដែ បង្កលដាយផ្សិត(ត)
4. សញ្ញាជំង្ឺល ចល ើង្លៅលព ដែ ភ្នពមិនក្បក្កតីសនសកមមានភ្នព​​ជីវិតរបស់លោសិោរុកខជាតិដែ បង្កលដាយផ្សិតក្តូវានពិនិតយលដាយដេាក
5. ែំោក់ោ ចុង្លក្ោយេឺកំណកំលណើតសរីរាង្គបលង្កើតសប៉​ដែ លព ល ោះផ្សិតក្តូវោរសំលណើមខ់ស់​លហើយ កខខណឌ សមក្សបេឺលៅលព
យប់។
III. ចំោត់ថាាក់ផ្សិត
-រជជៈ
-ដផ្ាក(division)
-េនុដផ្ាក(sub-division)
-ថាាក់(class)
-េនុថាាក់(sub-class)
- ំដាប់(order)
-ស ត ន(family)
Myceteae
​េកសរខ្លង្ចុង្
េកសរខ្លង្ចុង្
េកសរខ្លង្ចុង្
េកសរខ្លង្ចុង្
- mycota
- mycotina
- mycetess
- mycetidae
េកសរខ្លង្ចុង្
- ales
េកសរខ្លង្ចុង្
- aceae
III. ចំោត់ថាាក់ផ្សិត(ត)
លៅកាុង្រជជៈផ្សិត​Myceteae លេដចកលចញជាពីរដផ្ាកេឺៈ
ដផ្ាកទី​១. Mastigomycota មាន៣ថាាក់សខ្លំ ន់េៈឺ
1. Plasmodiophoromycetes
2. Chytridiomycetes
3. Oomycetes
ដផ្ាកទី​២. Amastigomycota មាន​៤​ថាាក់សំខ្លន់េៈឺ
1. Zygomycetes
2. Ascomycetes
3. Basidiomycetes
4. Deuteromycetes
Zygomycetes – common molds
The fungal mass of
hyphae, known as
the MYCELIUM
penetrates the bread
and produces the
fruiting bodies on
top of the stalks
Bracket Fungi
Puff Balls
Basidiomycetes
Jelly Fungi
Mushrooms
Other Basidiomycetes Rusts and Smuts
Rust
infecting
wheat leaves
Rust infecting
a Leaf
White rot Smut
digesting old wood
Ascomycetes Fungi
Deuteromycetes
Penicillium fungi