Transcript UNIT 1 - GUNS and ROSES

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្ែី
INSTITUTE OF NEW KHMER
មហាវិទ្យាល័យក្រប់ក្រងពាណិជចរមែ និងសទ្យេច្រណ៍
ម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច
Macro-Economic
បសក្ងៀនសោយ៖
ស្ថស្ត្ស្ថាចារយ៖ សៅ ក្បុេ
ឆ្នំទ្យី២ ឆមេទ្យី២
1
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្ែី
INSTITUTE OF NEW KHMER
មហាវិទ្យាល័យក្រប់ក្រងពាណិជចរមែ និងសទ្យេច្រណ៍
CHAPTER 1 :
លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
បសក្ងៀនសោយ៖
ស្ថស្ត្ស្ថាចារយ៖ សៅ ក្បុេ
ឆ្នំទ្យី២ ឆមេទ្យី២
2
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច
• សោលបំណងននសមសរៀន៖INTRODUCTION TO MACROECONOMICS
• កំណត់និយមន័យសេដ្ឋ កិច្ច
• ពនយល់អំពីកត្តាផលិតកមម បញ្ហាសេដ្ឋ កិច្ច និងប្បព័នេសេដ្ឋ កិច្ច
• បង្ហាញអំពីមុខង្ហរេនម តិរបេ់សេដ្ឋ កិច្ច
ិ មាន និងពុំសោលបដ្ឋន
• បង្ហាញពីភាពខុេគ្នារវាងពុំសោលវជ្ជ
ិ ិសេដ្ខ កិច្ច
• បកប្ាយអំពីបុពវសេតុននមហាវបតា
• កំណត់អំពីភាពខុេគ្នារវាងមីប្កូសេដ្ឋ កិច្ច និងមា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច
• ពនយល់អំពីមូលសេតុដដ្លោំឲ្យមានការចាប់សផដ ើមបដ្ិេនេ ិននមា៉ាប្កូសេដ្ឋ
កិច្ច
• បង្ហាញអំពីអសេរេំខាន់ៗដដ្លមា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ចប្តូវស្វ ើការេិកា
និង
ពិភាកា
ិ ជ មា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច
• ពនយល់ពីសេតុផលកនុងការេិកាមុខ វជ្ជ
3
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
១. សេច្រដសី ្ដមើ ៖
សៅកនុងអតីតកាល អា កមា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច​មិនពាយាមដក
ិ
តប្មូវ​ការ​វភាគ​
របេ់​ពួកសគជ្ជមួ យនិងការេនម តិ​ និងការ
េនា ិ្ឋន​​សៅកនុង​ប្ដឹេដី​មីប្កូ​សេដ្ឋ កិច្ច​ស ើយ។
អវ ីដដ្លសកើត
ស ើង​សៅកនុងមា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច​ជ្ជលដេ ផល​ននការស្វ ើសេច្កដ ី​
ិ
េសប្មច្ច្ិតាជ្ជ
​ លកខ ណៈបុគគល​ ដដ្ល​ជ្ជការវភាគ​
សៅកនុង​មី
ប្កូសេដ្ឋ កិច្ច។
4
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
២. អវ ីសៅដដ្លសៅថាមា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច?៖
មា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច​
គឺជ្ជដផា កមួ យដដ្លេិកាអំពីដ្ំសណើរការ​
ប្បប្ពឹតា​រិ បេ់សខឿន​សេដ្ឋ កច្
ិ ច ​សៅកនុង​ប្ដង់ប្ាយដូ លដ
ំ ូ លាយ​ដ្ូច្
ជ្ជ៖ ការសកើន​ស ើង​នូវផលិត​ផល​ជ្ជតិ ច្ំណូលជ្ជតិ ការសប្បើប្ាេ់
េរុប និកមម ភាពដូ សៅនននេៃ
ច្ំណាយ​របេ់រ្ឋភិាល ការវ ិ
និសយាគ​េរុប និងច្រនា ពាណិជ្ជកមម សប្ៅប្បសដេ (ការនាំចូល នាំ
ចចញ)
ដដ្ល​ា ំងអេ់សនេះជ្ជលដេ ផល​សកើតសច្ញពីេកមម ភាព​
ា ំងឡាយ​ដដ្ល​សកើត​មាន​សៅ កនុងដីផារសផេងៗគ្នាជ្ជសប្ច្ើន និង
ាន​មកពីដ្ំសណើរ​ប្បប្ពឹតា​ននអា កស្វ ើសេច្កដ ​េ
ី សប្មច្​ច្ត
ិ ា ​សផេងៗ
គ្នា​សៅកនុង​ប្គួ ារ​រ្ឋភិាល​និងដផា ក​អាជ្ីវកមម ។
5
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣. បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.១. មហាវិបត្ាិសេដ្ឋរិច្ច៖
ប្ពិតាិការណ៍​សេដ្ឋ កិច្ច​សៅកនុង​អំ ុ ងដេេវតា ន​ឆ្
៍ ា ំ១៩៣០ គឺជ្ជ
ដេេវតា ​នន៍ នការធ្លៃក់ច្ុេះយា៉ាង​ខាៃំង​ដដ្លជ្ជមូ លសេតុននការ​ចាប់​
សផដ ើមការ​គ
​ ត
ិ សៅដ្ល់​បញ្ហាននមា៉ាប្កូ​សេដ្ឋ កិច្ច។
ចាប់ត្តំងពី​ដេេវតា ន​ឆ្
៍ ា ំ១៩២០
វាានសកើតស ង
ើ ​
សៅបណា
ដ ប្បសដេ​ឧេាេកមម ​
មួ យច្ំនួន​ជ្ជពិសេេ​សៅេេរដ្ឋ ​អាសមរ ិក អប្ត្តនិកមម ​ភាព​ាន
សកើនស ង
ើ ​ពី ៣.១% សៅឆ្ាំ១៩២៩ ដ្ល់ ២៣.៥% សៅឆ្ាំ១៩៣២
ដដ្ល​ច្ំណូលធ្លៃក់ច្េះុ ៣០% សបើសប្បៀបស្ៀប​សៅនឹង​ឆ្ាំ១៩២៩។​
6
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.១. មហាវិបត្ាិសេដ្ឋរិច្ច៖
បណា
ដ ប្បសដេសៅអុរឺ ុបសេដ្ឋ កច្
ិ ច ានធ្លៃក់ច្ុេះសៅត្តម​េេ
រដ្ឋ ​អាសមរ ិកដដ្រ ជ្ជពិសេេ​អាលៃ ម
ឺ ង
៉ា ់ និងច្ប្កភពអងសគៃ េ​
អប្ត្តនិកមម ​ភាព​ាន​សកើន​ស ង
ើ ​ពី៥.៩% និង៧.២% សៅកនុង​ឆ្ាំ
១៩២៩ និង១៧.២% និង១៥.៣% សៅឆ្ាំ១៩៣២ សៅកនុងអំ ុ ង
សពល​ជ្ជមួ យគ្នាសនេះប្បសដេារំង​ច្ំណូល​ាន​ធ្លៃក់ច្ុេះច្ំនួន
១៥% និងបណា
ដ ប្បសដេ​សផេងៗ​សដៀត​ក៏​ដ្ូច្​សចាាេះដដ្រ។
7
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
NTRODUCTION
TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រIូសេដ្ឋ
រិច្ច៖
៣.២. ម៉ា៉ូខ្ដ្លក្ទ្យឹេដីក្លាេិរ៖
ិ ​សិ េដ្ឋ កច្
មុនសពលដដ្ល​សកើតមាននូ វមហា​វបតា
ិ ច សេដ្ឋ វដូិ ាន​
សប្បើប្ាេ់នូវ​ម៉ាូដដ្ល​មប្ី កូ​សេដ្ឋ កិច្ច​ សពល​ខៃេះស្យដផែ ក​សលើម៉ាូដដ្ល​
កាៃេុក
ិ ​សដ្ើមបីស​ ្េះប្ាយ​នូវ​បញ្ហាដដ្ល​សកើត​មានស ង
ើ ។
មា៉ាប្កូ
សេដ្ឋ កច្
ិ ច ​អនុវតា ​រេូ តមានដ្ល់​សប្កាយេង្គ្ង្ហគម​សលាក​សលើកដី២។
ិ
ឧ. ការវភាគ​
តប្មូវការ និងផគ តផគ ង់ កនុងប្ដឹេដ​កា
ី ៃ េុក
ិ ​គឺ​េនម តថារំ
សលើេ​ននការផគ តផ
់ គ ង​ព
់ លកមម ​ោឲ្
ំ​ យ​នេៃ ឈ្ន ួល​ពលកមម ​េយច្ុេះ​សេើយ
ជ្ជលដេ ផល​ និងោំ​សៅដ្ល់ច្ំណុច្េមត្តជ្ជេម ី សេើយនិកមម ភាព​
នឹងមិនអាច្សកើតមានសដ។
8
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.២. ម៉ា៉ូខ្ដ្លក្ទ្យឹេដីក្លាេិរ៖
ិ
មា៉ា ងវញសដៀតសេដ្ឋ
វដូិ កាៃេុិក​សជ្ឿជ្ជក់ថា​ ការធ្លៃក់ច្ុេះ
គឺមានការ​ដកតប្មូវ​ស្យ​េវ័យ​ប្បវតា ិ​សៅសពល​ដដ្ល​
ផលិតកមម ​ធ្លៃក់ច្ុេះ​តប្មូវការ​េប្មាប់ពលកមម និងរំកិលសៅ
សវវ ង សេើយន
​ ឹងោំ​ឲ្យ​អប្ត្តប្ាក់​ឈ្ន ួលធ្លៃក់ សេើយសៅសពល​
សោេះនឹងមានតប្មូវការពលកមម ​សកើន​ស ើង​ស្យ​េេប្គ្នេ​
ដដ្ល​មានបំណងជ្ួ ល​សៅកនុង​អប្ត្តប្ាក់ឈ្ន ួលដដ្ល​ាប
ជ្ជងមុន។
9
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
I
NTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.២. ម៉ា៉ូខ្ដ្លក្ទ្យឹេដីក្លាេិរ៖
ប៉ាុដនា សៅសពល​ដដ្ល​មាន​ការធ្លៃក់ច្ុេះនូ វេកមម ភាពលផលិត​
កប្មិតនននិកមម ភាព​សៅបណា
ដ ប្បសដេ​ភាគ​សប្ច្ើន​សៅ
ដតខព េ់​
េប្មាប់រ​ យៈសពល​ជ្ជង១០ឆ្ាំ។ រង្ហវេ់​ដ្៏​្ំសនេះគឺជ្ជបរជ្័យ​របេ់​
ម៉ាូ ដដ្ល​ននប្ដឹេដ​កា
ី ៃ េុិកក
​ ន ុ ងការពនយល់​អំពីនក
ិ មម ភាព​ដដ្លមាន
កប្មិត​ខពេ់និងស​ កើតស ង
ើ ​កនុង​រយៈសពលដវង​ ដដ្លានជ្ប្ម ុញ​
កនុងការ​បសងក ើតនូ វ​មា៉ាប្កូ​សេដ្ឋ កិច្ច។ វាមិនជ្ជការ​គួរឲ្យភាាក់​សផែ ើល​
សដថា មា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច​ាន​ចាប់​កំសណើត​សៅអំ ុ ងដេេវតា ន​ឆ្
៍ ា ំ
១៩៣០សោេះ។
10
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.៣. បដ្ិវត្ារបេ់ KEYNES ៖
គឺជ្ជសេៀវសៅមួ យ​ដដ្ល​មាន​ារៈេំខាន់​បំផុត​សៅកនុងប្​បវតា ិ​សេដ្ឋ
កិច្ច​ េដ ីពី​េប្ដឹេដីដូសៅននអនិកមម ភាព ការប្ាក់ និងរ ូបិយវតថុ ( The
General Theory of Employment, Interest and Money) ដដ្ល​ាន​
បសងក ើតស ើង​ស្យ​សេដ្ឋ វដូិ ​ជ្នជ្ជតិ​អង់សគៃ េ​ស្មេះ John Maynard
Keynes សេើយា
​ ន​សាេះពុមព​ផាយ​សៅ កនុងឆ្
​ ា ំ១៩៣៦។
មា៉ាប្កូសេដ្ឋ កិច្ច​ភាគសប្ច្ើន​ោសពល​បបច្ចុបបនា ​មាន​បាេគល់​សច្ញ​ពី
ការង្ហរ​របេ់ Keynes។​ ស្យសយាងសៅសលើ​ Keynes វាមិនដមននេៃ
និង​ប្ាក់​ឈ្ន ួលសដ
ដដ្លកំណត់កប្មិតននភាព​មានការ​ង្ហរ​ស្វ ើសោេះ
ដ្ូ ច្​ដដ្ល​ប្ដឹេដីកាៃេុីក​ាន​សេា ើស ើងសោេះសដ ប៉ាដុ នា កប្មិតននប្តូវការ​រ ួម
ិ
សៅសលើដំនិញ និងសេវាកមម សៅវញសដ។
11
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៣.បញេរល់ននម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៣.៣. បដ្ិវត្ារបេ់ KEYNES ៖
សេើយ Keynes សជ្ឿជ្ជក់ថារ្ឋភិាលគួ រដតស្វ ើអនា រ
គមន៍សៅកនុងស​ េដ្ឋ កិច្ច​ និងមានឥដេ ិពលសៅសលើកប្មិតន​ ន​
Output និងភាពមានការង្ហរស្វ ើ។ តួ ោដីរបេ់រ្ឋភិាល​
សៅកនុងអំ ុ ងសពលដដ្ល​​តប្មូវការ​ឯកជ្នមានកប្មិត​
ាប Keynes យល់ស ើញយា៉ាងដ្ូ សច្ា េះ គឺសដ្ើមបីជ្ប្ម ុញតប្មូវ
ិ
ការរ ួម និងសដ្ើមបីោំសេដ្ឋ កិច្ច​ឲ្យចាកផុតពីមហាវបតា
ិសេដ្ឋ
កិច្ច។
12
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
I
NTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.១. លំហ៉ូរវិលននេរមែភាពសេដ្ឋរិច្ច៖
សៅកនុងសមសរៀនសនេះសយើងានស ើញ​ពីដផា ក្ំៗា ំងបួ ន​នន
ភាាក់ង្ហរ​សេដ្ឋ កិច្ច​រ ួមមាន៖​ផ្នែកគ្រួ សារ (Household Sector) ផ្នែកអាជវី
កម្ម (Business Sector) ផ្នែក​រដ្ឋាភិបាល ( Government Sector ) និង
ផ្នែកបរចេស ( Foreign Sector) ដដ្លស្វ ើប្បតិបតា ិការសៅកនុងសេដ្ឋ កិច្ច​
ត្តមរយៈដីផារផលិតផល (Product Market) និងដីផារបដ ូរ​ប្ាក់​អនា រ
ជ្ជតិ​ (Foreign Exchange Market) ជ្ជមួ យគ្នាសនេះដដ្រ​សយើង​ក៏ាន​
បង្ហាញ​ពីការ​េូរ​ននដំនិញ​ និងសេវាកមម ​ ដដ្លេូ រសច្ញ​ពីដផា ក​េេ
ប្គ្នេ​សឆ្ពេះសៅដផា កប្​គួ ារ​ស្យ​វៃងកា
​ ត់​ដីផារ​ផលិតផល
និង
បង្ហាញ​ពីការេូ រ​ននកត្តាផលិតកមម ​
ដដ្ល​េូរ​ពីដផា កប្​គួ ារ​សឆ្ពេះសៅ
ដផា កេ
​ េប្គ្នេ​កាត់ត្តម​ដីផារផលិតកមម ​ និងក៏ាន​បង្ហាញ​ពីេំេូរ​
ននការដូ ាត់ផងដដ្រ។​
13
14
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិ
រាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
INTRODUCTION
TO MACRO-ECONOMICS
៤.២. ្លិត្្លជាត្ិ (National Product/ Output)៖
ផលិតផលជ្ជតិ
គឺជ្ជពាកយមួ យសៅកនុងស​ េដ្ឋ កិច្ច​ដដ្ល​សគសប្បើេ​
ប្ាេ់​ សដ្ើមបីពិពណ៌ោពីតនមៃ ដីផារ​េរុបន​ នដំនិញ និងសេវាកមម ​ដដ្ល​
ផលិតផល​សៅ កនុង​សេដ្ឋ កិច្ច​មួយ​ កនុ​ងរយៈសពលមួ យជ្ជដូ សៅរយៈសពល​
មួ យឆ្ាំ។
សៅកនុងស​ មសរៀន​សនេះសយើងន
​ ឹងេិកាពីរង្ហវេ់ជ្ជ
​ ផល វូ ការពីរ
ប្បសភដ​ននផលិតផលជ្ជតិ​ គឺផ
​ លិតផល​ជ្ជតិេរុប និងផលិតផល​ជ្ជតិ​
េុដេ។
ផលិតផល​ជ្ជតិេរុប
គឺប្តូវានសគវាេ់ដវង​ស្យ​ការបូ កេរុប​
ិ សយាគដុន និងបុគគលមាាក់ៗ ដដ្ល
ការច្ំណាយ​របេ់រ​ ្ឋភិាល​ការវនិ
ានច្ំណាយស្យ​សេដ្ឋ កិច្ច​ជ្ជតិ​មួយ​ា ំងកនុងប្េ ុក
និងសប្ៅប្បសដ
15
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.២. ្លិត្្លជាត្ិ (National Product/ Output)៖
ផលិតផល​ជ្ជតិេរុប គឺជ្ជតនមៃ ដីផារននដំនិញ​ និងសេវា
កមម ​ដដ្លផលិត​ាន​​សៅកនុងប្​ពំដដ្ន​ននប្បសដេមួ យ​កនុង​រយៈ
សពល​មួយកំណត់ជ្ជដូ សៅមាន​​រយៈសពល​មួយ​ឆ្ាំ​ស្យ​ស្យ​
មិន​ចាំាច្់គិត​ពីេញ្ហជតិននអា ក​ផលិត​ស ើយ។
ផលិតផលជ្ជតិេុដេ​ គឺជ្ជតនមៃ ដីផារេរុប​ននផលិតផល​
េសប្មច្​ និងសេវាកមម ​ ដដ្ល​ាន​ផលិត​កនុងកាលបរ ិសច្េ ដ
មួ យ​ដដ្លមិនរប់​បញ្ចល
ូ ​នូវតនមៃ ននការ​រំសលាេះមូ ល​្ន។
16
Cambodia GDP 1960-2015
17
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៣. ច្ំណ៉ូលជាត្ិ (National Income)៖
ច្ំណូលជ្ជតិ​គឺជ្ជច្ំណូលរុប​ដដ្ល​រកាន​ស្យប្បជ្ជពលរដ្ឋ ​
ននប្បសដេ​មួយ​ដដ្ល​ាន​ច្ូលរ ួមសៅកនុង​ដ្ំសណើរការផលិតនូ វ
ផលិតផល​ជ្ជតិ​ ឬនិយាយ​មា៉ា ងសដៀតថា៖
ច្ំណូល​ជ្ជតិ
គឺជ្ជ
ច្ំណូល​ា ំងឡាយ​ដដ្ល​រកាន​ត្តម​រយៈកត្តាផលិតកមម ​រ ួមមាន
ដ្ូ ច្ជ្ជ នេៃ ឈ្ន ួលដ្ី ការប្ាក់មូល្ន ប្ាក់​កនប្មពលកមម ​ និង
ប្ាក់​ច្ំសណញ​កនុងោម​ជ្ជមាចេ់​េេប្គ្នេ​ឬអា កប្គប់ប្គង។
 ច្ំណូលបុគគល (Personal Income)
 ច្ំណូលបុគគលសប្កាយការបង់ពនេ ( Disposable Income)
18
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៤. និរមែភាព (Unemployment)៖
និកមម ភាព​គឺជ្ជលកខ ខណឌ​ននសេដ្ឋ កច្
ិ ច ​ដដ្ល​សៅកនុង​សោេះ ្នធ្លន​
មួ យ​ច្ំនួន មិនប្តូវានសគយកសៅសប្បើប្ាេ់​សដ្ើមបី​ផលិត​ដំនញ
ិ និងសេ
វាកមម ។ សៅកនុង​សមសរៀន​សនេះសយើង​និងេិកាពីការសប្បើប្ាេ់ និង​គ្នមន​
ការ​សប្បើប្ាេ់​នន្នធ្លន​ពលកមម ​ សេើយពិភាគាពីប្បសភដ​សផេងៗ​នននិ
កមម ភាព​ ដដ្ល​រ ួមមាន​និកមម ភាពរ ួម និកមម ភាពរដ្ូ វ និកមម ​ភាព​ប៉ាេះ
ដងគ ិច្ និងនិកមម ភាព​រច្ោេមព ន
័ េ សេើយ​សយើងក
​ ា
៏​ ន​​សមើល​ស ញ
ើ ​ផង
ដដ្រពីអប្ត្តនិកមម ភាពដដ្លសគានសប្បើប្ាេ់ជ្ជរង្ហវេ់​ផល វូ ការ នននិកម្
មភាព​សៅកនុង​សេដ្ឋ កច្
ិ ច​
សេើយ​សៅដផា កខា
​ ងច្ុង​ននសមសរៀន​សនេះនឹង
ពិភាគាអំពីនេៃ សដ្ើម​នននិកមម ភាព។
19
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៥. អត្ិ្រណា (Inflation)៖
អតិផរណាគឺជ្ជសកើនស ើង​ននកប្មិត​នេៃ ម្យមរបេ់​នេៃ ដំនិញ​
ា ំងឡាយ​សៅកនុង​សេដ្ឋ កិច្ច។ ពាកយថាអតិផរណាគឺវាផទុយ​ពីពាកយ​ថា អបប​ផ
ិ នូវ​កប្មិត​នេៃ ម្យម​របេ់​ដំនិញ​
រណាដដ្ល​មាន​ន័យថាការ​ធ្លៃក់ច្ុេះមកវញ​
ា ំងឡាយ​សៅកនុង​សេដ្ឋ កិច្ច​សោេះ។ សៅសពល​ដដ្ល​វាគ្នមន​ការដប្បប្បួ ល​នននេៃ ​
សគឲ្យស្មេះថាសេេ រភាព​នននេៃ ។ រង្ហវេ់​្មម ត្តបី​ននកប្មិតនេៃ រ ួមមាន៖
- េនទ េេន៍តនមៃ ដំនិញសប្បើប្ាេ់ (Consumer Price Index)
- ផលិតផលកនុងប្េ ុកេរុបននបរ ិតា ​ផរណា (GDP Price Deflator)
- េនទ េេន៍តនមៃ ផលិត (Producer Price Index)
- និងរសបៀប​ននការ​គណោអប្ត្តអតិផរណា។
24
25
26
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៦. មួបអាជីវរមែ ( Business Cycle)៖
(a) វដ្ាអាជីវរមែតាមេមែត្ិរមែ Hypothetical business cycles
Peak
Real
GDP
Per
Year
Peak
Growth
Trend Line
Real
GDP
Trough
Recession
Recovery
One business
Cycles Time
27
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននIក្លរេិ
រាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
NTRODUCTION
TO MACRO-ECONOMICS
៤.៦. មួបអាជីវរមែ ( Business Cycle)៖
ខួ បអាជ្ិវកមម ​គឺជ្ជដ្ំសណើរ​ឆ្ៃេ់​គ្នារវាង​ការ​សកើនស​ ើង​ និង​ការ​ធ្លៃក់​ច្ុេះ
ិ និោាការ​រយៈសពលដវ
ននេកមម ​ភាព​សេដ្ឋ កិច្ច​ដដ្ល​ជ្ជដូ សៅគឺសកើតស ើង​ជ្ុំ​វញ​
ង។
ខួ បអាជ្ីវកមម ​តិច្​
ិ
ឬសប្ច្ើនស​ ដ្ើរត្តម​លំអាន​ការសងើប​ស ើង​វញ​
ិ
(Recovery) និងការធ្លៃក់ច្ុេះ​ (Recession) ននេកមម ភាពសេដ្ឋ កិច្ច​ជ្ុំ វញ​
បោទត់និោាការ​កំសណើន។ ពាកយថា Peak មានន័យថាកំសណើន​សេដ្ឋ កិច្ច​ដ្ល់​
កប្មិតក
​ ំពូល។ ច្ំដណកពាកយថា Trough មានន័យ​ថាសេដ្ឋ ​កិច្ច​ធ្លៃក់​ច្ុេះដ្ល់​
ិ ឬ​ធ្លៃក់​
ាត​ និង Trend មានន័យ​ថាសេដ្ឋ កច្
ិ ច ​មាន​និោាការ​សងើប​ស ើង​វញ​
ច្ុេះ។
វដ្ដ ​អាជ្ីវកមម ​មិន​សដៀង​ាត់​ត្តម​សពល​សវលាឬដំេំសដសេើយកប្មិត​
កំសណើនក
​ ៏​មិនស​ េរ​ដដ្រ​ វាដប្បប្បួ ល​ត្តម​បសច្ច កសដេ​ និងក
​ ំសណើន​ផគត់​ផគង
់​នន
28
29
CHAPTER 1 : លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៧. ក្បព័នធសេដ្ឋរិច្ច ( Economy Systems)៖
ប្បព័នេ​េដ្ឋ កិច្ច​គឺ​ជ្ជការ​េិកាសៅរបប​េដ្ឋ កិច្ច​សផេងៗ​
ដដ្ល​ប្បសដេ​ា ំង​ឡាយ​សៅសលើពិភពសលាក​យក​មក​អនុវតា ​
ដដ្ល​រ ួម​មាន​ប្បព័នេ​បី​គឺ៖
ប្បព័នេ​សេដ្ឋ កដ​ិច ផនការ
ប្បព័នេ​សេដ្ឋ កិច្ច​ដីផារ​សេរ ី
ប្បព័នេ​សេដ្ឋ កិច្ច​ច្ប្ម ុេះដដ្ល​ប្បព័នេ​សេដ្ឋ កិច្ច​និមួយៗ
ិ ។ិ
េុដេដ​ តមាន​គុណេ
​ មបតា ិ និង​គុណ​វបតា
30
31
CHAPTER 1 :លំនាំសដ្ើមននម៉ា ក្រសូ េដ្ឋរច្ិ ច
INTRODUCTION TO MACRO-ECONOMICS
៤.ច្ំណច្េំខាន់ៗននក្លរេិរាម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច៖
៤.៨. រ៉ូបិយវត្ាុ និងសេដ្ឋរិច្ច ( Money and Economy)៖
ដ្ំសណើរការ​ប្បប្ពឹតាិសៅននការ​ស្េះដ្ូ រ ាន​សកើនស ើង​ត្តំងពីរសៅដបប​
ដផន​ននការ​បដ ូរ​ពីផលិតផល​មួយសៅផលិតផលមួ យ​សដៀត​ស្យ​ពុំមាន​រ ូបិយ
វតថុ​ជ្ជអនា រការសី​ ើយ។ ការលំាក​សកើត​មាន​ច្ំសពាេះសេដ្ឋ កិច្ច​ Barter សនេះ
តប្មូវ​ឲ្យ​មាន​ការ​ដេវ ង​រក​នូវអវ ីៗ​េមី​សដ្ើមបី​េប្មួ ល​ដ្ល់​ការ​ស្េះដ្ូ រ។
សគេសងក ត​
ស ើញមា
​ ន​ការ​សប្បើប្ាេ់​ដប្មង់រ​ ូបិយ​វតថុ​សប្ច្ើន​ដបប​សប្ច្ើន​យា៉ាង​ជ្ជវតថុ​អនា រ​កា រ ី​
បសប្មើការ​ដូាត់។់ ​ កនុង​សោេះការ​សប្បើប្ាេ់ម
​ ុនសគគឺ​ការយកដំនិញ​មួយ​ច្ំនួន
ជ្ជខាាត​វាេ់​តនមៃ ​ និងជ្ជមស្ាាយដូ ាត់ (រ ូបិយវតថុដំនិញ) មានដ្ូ ច្ជ្ជ៖ ដ្ុំ
ដត សគ្ន ប្កបី មាន់ ា មាេ ប្ាក់ សលាេៈធ្លតុមាន​តនមៃ សផេងសដៀត។ ការវ ិ
វតា ​ននដប្មង់​រ ូបិយវតថុ​ មានជ្ជបនា បោទប់​រេូ ត​ដ្ល់​ការ​សកើតមាន​នូវ​រ ូបិយវតថុ​
ប្ក្េ​ប្ាក់​និងរ ូបិយវ​ តថុ្ោគ្នរ ឬតួ រសលខ​អាប្េ័យត្តម​ការ​ច្សប្មើនដ​ ផា ក​
ប្បព័នេ​្ោគ្នរ។​
32
33
34
35
េំណួរ/ QUESTIONS
១. ដូ ចចម្េ ចផ្ដលចៅថាចសដា កិចច?
២. ដូ ចចម្េ ចផ្ដល​ចៅថាម៉ាគ្កូចសដា កិចច?
៣. ច ម
ើ ៉ា គ្កូចសដា កិចច​ចកើ ​មន​ពីគ្ ឹម្ណាម្ក?
៤.ដូ ចចម្េ ច​ផ្ដល​ចៅថានលិ នល​ជា ិ?
៥. ដូ ចចម្េ ចផ្ដល​ចៅថាចាំណូលជា ិ?
៦.ដូ ចចម្េ ច​ផ្ដល​ចៅថាអ ិនរណា?
៧.ដូ ចចម្េ ច​ផ្ដលថានិកម្ម ភាព?
៨.ដូ ចចម្េ ច​ផ្ដល​ចៅថាខួ ប​អាជីវកម្ម ?
៩.
ច ច
ើ ណ
ាំ ុ ចសាំខាន់ៗននការសិកាម៉ាគ្កូចសដា កច
ិ ច មនអវ ​ី
36
37
38
39