Transcript Document
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្ែី INSTITUTE OF NEW KHMER មហាវិទ្យាល័យក្រប់ក្រងពាណិជចរមែ និងសទ្យេច្រណ៍ ម៉ា ក្រូសេដ្ឋរិច្ច Macro-Economic បសក្ងៀនសោយ៖ ស្ថស្ត្ស្ថាចារយ៖ សៅ ក្បុេ ឆ្នំទ្យី២ ឆមេទ្យី២ 1 វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្ែី INSTITUTE OF NEW KHMER មហាវិទ្យាល័យក្រប់ក្រងពាណិជចរមែ និងសទ្យេច្រណ៍ CHAPTER 3 : ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិតTHE MEASUREMENT NATIONAL OUTPUT AND NATIONAL INCOME បសក្ងៀនសោយ៖ ស្ថស្ត្ស្ថាចារយ៖ សៅ ក្បុេ ឆ្នំទ្យី២ ឆមេទ្យី២ 2 • សោលបំណងននសមសរៀន៖ ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ • កំណត់និយមន័យផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប • កំណត់អតថ ន័យននតនមៃ បន្នថ ម ទំនិញអនត រការ ី ទំនិញ បស្បើស្ារ់ចុងបស្កាយ និងគណនតនមៃ បន្នថ ម • បង្ហាញអំពីទំនិញបរវាកមម ទ ំងឡាយន្ែលបគមិនរាប់ បញ្ចល ូ កនុង DGP ិ សាស្តរតកនុងការគណនាផលិតផលកនុងស្រ ុក • បង្ហាញពី វធី ររុប • បស្បើស្ារ់គណនីចំណូលជាតិកនុងការបកស្សាយបរែច កិច 3 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ I. សេច្រដីសផដើម៖ រង្ហារ់ជាផល វូ ការពីរស្បបេទននផលិតផលជាតិគឺ៖ 1. ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប (GDP: Gross Domestic Product), ផលិតផលជាតិររុប (GNP: Gross National Product) 2. ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបរុទធសាធ (NDP: Net Domestic Product), ផលិតផលជាតិរុទធ (NNP: Net National Product) 4 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ II. ផលិតផលរនុងក្េុរេរុប (Gross Domestic Product): បែើមបីវារ់នូវផលិតផលជាតិអនកបរែខ កច ិ ស្តូវានបស្បើ ស្ារ់នូវរង្ហារ់មួយគឺ ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប (Gross Domestic Product)។ ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប គឺជារង្ហារ់រ ូបិយវតថុននទីផារ ររុបទ ំនិញ និងបរវាកមម ចុងប ស្កាយន្ែលានផលិតបៅ កនុងស្ពំន្ែនននស្បបទរបោយមិនគិតព ីរញ្ជាតិននអន កផលិ តន្ែលជាទូ បៅបគគិតកនុងរយៈបពលមួយឆ្នំ។ ផលិតកនុង ស្រ ុកររុបគឺរង្ហារ់មួយែ៏រំខាន់ និងទូ លំទូលាយន្ែលអនក រថ ិតា ិ នយកមកអនុវតត នប៍ ៅកនុងបរែច កិច។ 5 II. ផលិតផលរនុងក្េុរេរុប (Gross Domestic Product): កត្តតន្ែលមានឥទធ ិពលបៅបលើផលិតផលកនុងររុបរបរ់ បរែច កិចគឺមានបី៖ - ទី១ គឺប រ ិមាណននធនធានន្ែលយកមកបស្បើស្ារ់កនុង ែំបណើរការផលិតកមម ។ - ទី២ គឺគុណភា ពននធនធានទ ំងបនាោះ ឧ. បរែច កច ិ ស្តូវ មានការផគត់ផគងន់ នធនធានធមម ជាតិ និងទំនញ ិ មូ លធនស្គប់ ស្ាន់បែើមបីឲ្យមានផលិតភាពខ្ពរ់។ - ទី៣ គឺស្បរិទធិភាពកនុងការបស្បើស្ារ់ធនធានទ ំងបនាោះ។ ស្បរិនប បើពួកបគបចោះបស្បើស្ារ់ធនធានទ ំងបនាោះកនុងែ ំបណើរ ការផលិតកមម ានលអស្បបរើរ បនាោះផលិតកនុងស្រ ុកររុបនឹង 6 II. ផលិតផលរនុងក្េុរេរុប (Gross Domestic Product): បញ្ហាមួ យដែលចោទសម្រាប់អ្នកចសែឋ កិច្ចច វាស់ និងគណ ោះគឺ ម្ររូវ ផលិរផលកនុងម្រស ុកតាមរចបៀបណា? ពីចម្ររោះថាផលិរផលសចម្រមច្របស់ម្រក ុមហ៊ុនមួយវានឹង ក្លាយចៅជាវរថុធារ៊ុចែើមរបស់ម្រក ុមហ៊ុនមួយចទៀរ។ ចបើសិន ជាចយើងបូកបញ្ចូលរម្មា ផលិរផលម្រក ុមហ៊ុនទង ាំ អ្ស់ ច ចយើងនឹងទទួ លបានច្ាំនួនស រ៊ុបដែលចលើសល៊ុបពី ផលិរផលសរ៊ុបជាក់ដសែងរបស់ច ឿនចសែឋ កិច្ច។ 7 ោះ ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ II. ការវាេ់ខ្វងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប៖ ១. ខ្ននតរូបិយវតាុ៖ ផលិតផលជាតិេរុបក្តូវបានរណនាសោយខ្ផែរសលើរូបិយវតាុ ស ើយឯរតារិតរបេ់វាជារូបយិ វតាុជាតិ។ តនមៃទ្យីផារ (Market Value): រឺជារង្វាេ់ននតនមៃផលិតរមែសៅរនុងសេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លវាជាផលិតផលរនុងក្េុរេរុប ជារ់លារ់េាិតរនុងរយៈសពលមៃី ស ើយឯរតារិតរបេ់វាជារូបិយវតាជាតិ ុ របេ់ក្បសទ្យេនិមួយច្ំសពាោះក្បសទ្យេរមពុជារឺសរៀល(៛) ជួន កាលស ៀបសៅនឹងរូបិយប័ណណបរសទ្យេដ្ូច្ជាដ្ុលាៃ ($) ជាសដ្ើម។ 8 ខ្ននតរូបិយវតាុជាតិ (៛) 9 រូបិយប័ណណបរសទ្យេ($) 10 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ II. ការវាេ់ខ្វងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប៖ ២. ទ្យំនិញសក្បើក្បាេ់ច្ុងសក្កាយ (Final Goods)៖ តនមៃទ្យំនិញ និងសេវារមែច្ុងសក្កាយ (Final Goods & Service): ផលិតផលរនុងេរុបរ៏បានរាប់បញ្ចលូ ផងខ្ដ្រនូវទ្យំនញិ និងសេ វារមែច្ុងសក្កាយ។ ទ្យំនិញ និងសេវារមែច្ុងសក្កាយរឺជាទ្យំនិញខ្ដ្លបានទ្យិញេក្មប់សក្បើក្បាេ់ច្ុងសក្កាយស ើយមិនស ាើការបខ្មៃងសដ្ើមបីលរ់ស ើងវិញសទ្យ។ រំ ុេខ្ដ្លនឹង សរើតស ើងសៅរនុងការរណនាផលិតផលរនងុ ក្េុរេរុបរឺការរាប់ពីរដ្ង (Double Counting) ច្ំសពាោះបញ្ហារាប់សទ្យារដ្ងសរអាច្សោោះក្ស្ថយបាន សោយខ្ញរផលិតផលជាពីរក្បសេទ្យរឺ ផលិតផលេសក្មច្ និងផលិតផលអនារការី។ ផលិតផលអនារការី (Intermediate Goods) រឺជា ទ្យំនិញខ្ដ្លសរយរសៅបខ្មៃងជាទ្យំនិញមួយសផេងសទ្យៀត សដ្ើមបីលរ់ស ើងវិញឲ្យអនរសក្បើក្បាេ់ច្ុងសក្កាយ (Final Consumer)។ 11 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ II. ការវាេ់ខ្វងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប៖ ២. ទ្យំនិញសក្បើក្បាេ់ច្ុងសក្កាយ (Final Goods)៖ តនមៃបខ្នាម (Value Added): រឺជាការសរើនស ើងននតនមៃរបេ់ទ្យំនិញនីមួយៗ រនុងដ្ំណារ់កាលនីមួយៗននដ្ំសណើរការ ផលិតរមែ ឬជាតនមៃេុទ្យធស្ថ ននផលិតផលរបេ់ក្រុម ុនមួយខ្ដ្លជាការរួមវិភារទានពិតក្បារដ្ច្ំសពាោះផលិតផលជាតិេរុប។ 12 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ឧ. ែំណាក់កាលវតថុធាតុបែើមរហូ តែល់ការលក់បរៀវបៅ ឆ្ៃ ងកាត់ែំណាក់កាលជាបស្ចើនែូចប រ ិយាយកនុងត្តរាងខាង បស្កាម៖ រម្មា ទាំនិញអ្នត រក្លរ ី រម្មា បដនែ ម ច្ាំនួនទឹកម្របាក់ ែាំណាក់ក្លលអ្នត រក្លរ ី Intermediate Stage ម្នក្លរម្របរិបរត ិ Amount of Transaction Cost of Intermediate Goods Value Added Tree sold to pulp company $0.05 $0.00 $0.05 Pulp sold to wholesaler $0.60 $0.05 $0.55 Paper sold to bookstore $0.75 $0.60 $0.15 Paper sold to student $1.00 $0.75 $0.25 Total $2.40 $1.40 $1.00 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ - ដ្ំណារ់កាលទ្យី១៖ បរាងចស្កស្កោរទិញប ែើមប ើ បែើមឬរសីពីនស្ព គប់ឬពីស្បជាជនបែើមបីផលិតស្កោរ។ - ដ្ំណារ់កាលទ្យី២៖ អន កលក់ ឬបរាងចស្កផលិតបរៀវបៅ ទិញស្កោរ ពីបរាងចស្កស្កោរបែើមបីផ លិតបរៀវបៅ។ - ដ្ំណារ់កាលទ្យី៣៖ អន កលក់បរៀវបៅ ឬបណា ា ារទិញប រៀវបៅពីអនក លក់ែុំឬបរាងចស្កផលិតបរៀវបៅ។ - ដ្ំណារ់កាលទ្យី៤៖ រិរានុរិរស និរសិត ឬអន កបស្បើស្ារ់ចុងបស្កាយ ទិញប រៀវបៅពីបណា ា ារ ឬអន កលក់រាយយកបៅបស្បើស្ារ់ បែើមបីបំបពញបរចកដ ីស្តូវការរបរ់ខ្ល ួន។ 14 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ តនមៃ ទំនិញនីមួយៗបកើនប ើងបៅកនុងែំណាក់កាល នីមួយៗ បៅបពលន្ែលវាបំន្លងរ ូបជាទំនិញមួ យស្បបេទ បផសងបទៀតបែើមបីផដល់នូវការបពញចិតតែល់អនកបស្បើស្ារ់។ តនមៃ បនោះបៅថាតនមៃ បន្នថ មននែំបណើរការផលិតកមម ។ កនុង ែំបណើរការខាងបលើមានែំណាក់កាលផលិតកមម ចំនួន៤ ែូ បចន ោះ វាក៏មានតនមៃ ចំនួន៤បកើតប ើងផងន្ែរ។ ផលបូ កររុបនន តនមៃ បន្នថ មនន៤ែំណាក់កាលផលិតកមម គឺបរម ើរនឹង១ែុលាៃរ តនមៃ បនោះបង្ហាញថាតនមៃ ររុបរបរ់ប រៀវបៅមួ យកាល គឺ១ ែុលាៃរ។ ែូ បចន ោះបយើងអាចនិយាយានថា តនមៃ ទីផាររបរ់ ទំនិញ និងបរវាកមម គឺជាតនមៃ ចុងប ស្កាយ ឬជាតនមៃ បន្នថ ម ននែំណាក់កាលននផលិតកមម នីមួយៗ។ 15 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ II. ការវាេ់ខ្វងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប៖ ៣. ផលិតរមែថ្ែីៗ៖ ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប GDP ក៏ានរាប់បញ្ចល ូ ផងន្ែរនូវផលិតកមម ថ្មីៗ ន្ែលានបង្ហាញនូវតនមៃ មិនន្ស្បស្បួ លននទំនិញ និងបរវាកមម ចុងប ស្កាយទ ំងអរ់ បៅកនុងទីផារន្ែលផដលក ់ ន ុ ងរយៈបពលមួយ។ ចំប ោះផលិតផលន្ែលបរររល់ពីឆ្នំ ចារ់មិនអាចចាត់ចូលជាផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបកនុងឆ្នំថ្មីានបទ។ ឧ. ស្បរិនបបើ រថ្យនត ចំនួន១០ ន្ែលានទីញកនុងន្ខ្កមភ ៈ ឆ្នំ២០១២ តនមៃ របរ់រ ថ្យនត បនោះមិន អាចរាប់ចូលកនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបកនុងឆ្ន២ ំ ០១២ានបទស្បរិនបបើរថ្យនត បនាោះផលិតកនុងឆ្នំ២០១១។ បុន្នត តនមៃ របរ់វាស្តូវានរាប់បញ្ចល ូ កនុងឆ្នំន្ែលានផ លិតរ ួចមកបហើយ(ឆ្ន២ ំ ០១១)។ គួ រគ ត់រា ំ ល់ថាស្បរិនបបើទំនិញមួយមិនន្មនជា ផលិតកមម ថ្មៗ ី បហើយស្តូវានបគរាប់បញ្ចល ូ កនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប បពលបនាោះ ការគណនាផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបនិងរាប់២ែង។ 16 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? មានែំណាក់កាលននទីផារជាបស្ចើនន្ ែលបរែច កិចវទូិ ពុំានបញ្ចល ូ វា បៅកនុងការគណនាផលិតផលកនុងស្រ ុក ររុប ែូ ចន្ែលបយើងានែឹងរ ួចជាបស្រចបៅបហើយការ គណនាផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបគឺន្ផអ កបលើមូលោចនតនមៃ ទំនិញ និងបរវាកមម ចុងបស្កាយ។ ែាស្កាមខាងបស្កាម បង្ហាញពីន្ផន កននែំណាក់កាលទីផារន្ែលមិនានរាប់ បញ្ចល ូ ប ៅកនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប និងន្ផន កន្ែលស្តូវ បគរាប់បញ្ចល ូ ប ៅកនុងផលិតផលជាតិររុប។ ែាស្កាមបនោះ ន្បងន្ចកជា៥ ចំន្ណក A,B,C,D,E ន្ផន កទ ំងបីខាងបែើមពុំ ានគណនាកនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបបទ។ 17 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? A គឺជាែំណាក់កាលននទីផារ ន្ែលមិនានគណនាចូ លបៅ កនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបបទែូ ចជាទំនញ ិ អនត រកា រ ី រនន ធ ិ ិ ជាបែើម។ B គឺែំណាក់កាលននទីផារ និងផលិតកមម បរែច កិចន្ែលមិន ានរាប់បញ្ចល ូ បៅកនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបន្ែរ ែូ ចជាៈ ការលក់ថានខ្ ំ រ ុ ចាប់ ការលក់ទន ំ ញ ិ ខ្រ ុ ចាប់ ការលក់បស្គឿង បញៀនន្លបងរុរ ី ង និងបពរាកមម ជាបែើម។ ចំប ោះការស្បស្ពឹតតិ ខ្ុរចាប់ទ ំងបនោះអន កលក់មិនន្ែលបធា រើ ាយការណ៍ឲ្យរោចេិ ិ បបើបគានរាយការណ៍ ាលានចាបរើលារ់បទ។ ផទុយបៅវញ បៅឲ្យរោចេិាលានចារ់លារ់បនាោះ បគនឹងអាចគណនា ផលិតផលជាតិររុបានរុស្កិតតួរបលខ្ និងពិាកទទួ ល ានស្បរិនបបើអនកលក់ជាអន ករត់ពនធ អាបេៀន កញ្ជា ឬទំនិញ 18 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? C គឺជាែំណាក់កាលននទីផារទំនញ ិ និងបរវាកមម ចុងបស្កាយ ន្ែលបយើងមិនានរាប់បញ្ចល ូ កនុងការគណនាផលិតផលជាតិរ រុបន្ែរែូ ចជាការង្ហរបមផទ ោះ ាផទ ោះជាបែើម។ D គឺែំណាក់កាលននទីផារស្គប់ស្ាន់ន្ែលមានទំនាក់ទន ំ ងនង ឹ ទំនិញ និងបរវាកមម ចុងបស្កាយ។ ជាទូ បៅន្ផន កបនោះមានទំហធ ំ ំ ជាងបគ បហើយប បើភាគរយន្ផន កប នោះកាន់ន្តធំមានន័យថា បរែច កិចមានភាពលអស្បបរើរ។ E គឺជាែំណាក់កាលននផលិតកមម បរែច កិចមួយន្ែរន្ែលស្តូវរាប់ បញ្ចល ូ បៅកនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបបទោះជាវាមិនជាប់ទក់ ទងបៅនឹងែំណាក់កាលននទីផារកប៏ ោយ។ 19 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? ឧទហរណ៍ន្ែលបញ្ជាក់ពីែំណាក់កាលបនាោះគឺ៖ oចំណាយជាទំនញ ិ និងបរវាកមម នផទកនុង (Payment-in-kind) រ ួមមាន ការជំណាយននកត្តតផលិតកមម នផទ កនុងទស្មង់ជាទំនញ ិ ឬរមាភរ ែូ ចជា បរបៀងន្ែលបស្បើស្ារ់បោយករិករបៅបពលន្ែលបធា ើ ករិកមម ផទ ោះឬលំបៅោចនរស្មាប់អ ន កចាត់ន្ចងស្ក ុមហន ុ របរ់ បស្បើស្ារ់របរ់មារ់ស្ក ុមហន ុ ។ oផលិតកមម បរវាកមម របរ់មារ់ផលិតផ្ទទល់ (Owner-occupied house) រ ួម មានការសាងរង់ថ្មរី បរ់មារ់ផលិតផ្ទទល់ ែូ ចជាបរាងចស្កថ្មី រំណង់អាារ មូ ន្តល រណា ច ារ មនទ ីរបពទយ គិលានុបោចនស្តូវ បញ្ចល ូ កនុងតនមៃ កនុងផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបប 20 III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? មិនានរាប់បញ្ចល ូ ពីផលិតផលកនុងស្រ ុកររុប Excluded From GDP C E ផលិតរម្សេដ្ឋរិច្ច Economic Production B D A ក្បតិបតាិការទ្យីផារMarket Transactions 21 III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? A. Excluded Market Transaction: - Used Assets - Intermediate Goods - Stocks and Bonds A B. Excluded Market Transactions and Economic production: - Illegal Dugs - Gambling - Prostitution B 22 III. អាីមៃោះខ្ដ្លសរមិនបានរាប់បញ្ចូលរនុងផលិតផលរនុងក្េុរេរុប? C. Excluded Economic Production: - Home Repairs - House Works C D. Excluded Market Transactions and Economic production: - Manufactured Goods D E. Included: o Economic production: - Payment-in-kind o Rent on owner-occupied housing E 23 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ IV. ការរណនាផលិតផលរនុងក្េុរេរុប ិ សាស្តរតបីកនុងការគណនាផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបគ ី សាស្តរត បគមានវធី ឺ វធី ចំណាយ (Expenditure Approach) ី សាស្តរតចំណូល វធី ( Income ិ រតផលិតកមម ( Production Approach)។ Approach) និង វសាស្ត ១. វិ ីស្ថក្េតច្ំណាយ៖ ី សាស្តរតចំណាយគឺជា វធី ិ សាស្តរតមួយន្ែលស្តូវានបគបស្បើស្ារ់រស្មាប់ oវធី គណនា GDP ន្ែលកនុងបនាោះស្តូ។ានបគវារ់ន្វងចំនួនទឹកស្ាក់ន្ែលាន ចំណាយបៅបលើទំនិញចុងប ស្កាយបៅកនុងកា រ ិយប រ ិបចា ទមួយ។ oបយើងអាចែឹងបហើយថាភានក់ង្ហរបរែច កិចមានចំនួន៤ធំៗគឺ ស្គួ សារ រហ ស្ារ រោចេិាល និងបរបទរ បហើយភានក់ង្ហរទ ំងអរ់បនោះក៏មាន៤ស្បបេទ ននការចំណាយបផសងៗានផងន្ែរ។ 24 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ IV. ការរណនាផលិតផលរនុងក្េុរេរុប ១.១.ច្ំណាយសៅសលើការសក្បើក្បាេ់របេ់ក្រួស្ថរ៖ (C: Consumption Expenditure) oស្គួ សារានចំណាយបៅបលើទំនិញប ស្បើស្ារ់ា នយូរ (Durable Goods) ែូ ចជាទូ រទរសន៍ មាបញ មារុីនស្តជាក់ទូ ទឹកកកបស្គឿងរង្ហារ មម រថ្យនត ។ oរ ីទទំនិញន្ ែលបស្បើស្ារ់មិនានយូរ (Non-Durable Goods) មានែូ ចជាបន្នៃ ន្ផៃ ប ើ ចំណីអាហារមួ យចំនួនន្ែលរកា ទុកមិនានយូរ និងចំណាយបលើបរវាកមម (Service) ែូ ចជា ការន្ថ្ទ ំរុខ្ភាព រមភ រស បមធាវ ីនិងការកំសានត ជាបែើម។ 25 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ IV. ការរណនាផលិតផលរនុងក្េុរេរុប ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) ិ បយាគស្តូវានបគបស្បើបៅកនុងបរែច កិច ការវនិ បោយ បយាងបៅបលើការទិញននមូ លធនថ្មីៗែូ ចជា ផទ ោះរន្មបង បរាង ចស្ក ឧបករណ៍ ស្ពមទ ំងរនន ិធិ។ បៅកនុងប រែច កិចបគបស្បើ ស្ារ់នូវ កយបនោះន្ែលផទុយពីការបស្បើស្ារ់ជាបរៀងរាល់ន ថ្ៃ ិ បយាគរំបៅបៅបលើ ការទិញនូ វប័ណាភាគហុន ន្ែលថាការវនិ ិ បយាគររុបបៅកនុងមូលធនបោយវរ័ ិ យ ឬរញ្ជាប័ណា។ ការវនិ ិ យែុល ( Gross Investment: I)។ ទកជនស្តូវានបគបៅថាការវនិ 26 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) o បរាងចស្ក និងឧបករណ៍បស្បើស្ារ់ (Plant and Equipment): ការផលិតទំនិញនិងបរវាកមម បស្បើស្ារ់នូវមូលធនន្ែល ស្តូវានបគបស្បើបែើមបីជ ំនួយឲ្យលផិតកមម មានែូ ចជា បស្គឿង មារុីន ឧបករណ៍ បរាងចស្កជាបែើម។ ចំនួន ទំនិញមូលធនររុបរបរ់បខ្ឿនបរែច កិចស្តូវានបគបៅ ថា រតុកមូលធន (Capital Stock)។ ការបបងក ើតទំនិញមូលធន ិ បយាគ បហើយស្តូវាន ថ្ម ីគឺជារកមម ភាពមួយននការវនិ ិ បយាគបថ្រ (Fixed Investment)។ បគបៅថាការវនិ 27 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) o ិ បយាគកន្នៃ ងសានក់បៅ (Residential Investment) វនិ អាារផទ ហន្លា ង ឬផទ ោះ គឺជាស្ទពយរកមម ន្ែលផដល់ផលរយៈបពលន្វង។ បោយសារស្ទពយ ិ បយាគ ន្ែលានបលើក រកមម ន្បបបនោះស្តូវាននឹងបនាយមន័យវនិ ប ើងព ីខាងបែើមរដីរំណង់ កន្នៃ ងសានក់បៅ នាំឲ្យអាារផទោះថ្ម ស្ី តូវ ិ បយាគ ជាជាងចំណាយបលើការបស្បើ ានបគចាត់ទុកខថាជាចំណាយវនិ ស្ារ់។ បទោះបីជាយាងណាក៏បោយបៅបពលន្ែលបុគគលមានក់ៗទិញ ផទ ោះមួ យន្លា ងពីអនករង់ ឬបុគគលមានក់ប ផសងបទៀត បនាោះស្ទពយរកមម ន្ែលមានស្តូវានបគបផទ របោយស្រួ ល បុន្នត ការបផទ របនោះមិនន្មនជា ន្ផន កមួ យននចំណូលជាតិបទ លុោះស្ត្តន្តផទ ោះបនាោះស្តូវានបគរង់បទើប ិ បយាគកន្នៃ ងសានកបៅបៅកនុងគណនីជាតិ។ ចាត់ទុកថាជាការវនិ 28 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) o រនន ធ ិ ិ (Inventoriess) រហស្ារបរទ ើរន្ តទ ំងអរ់កាន់កាប់រតុក ននមុខ្ចូ លនិងទិននផ ិ លរបរ់ពួកបគ។ ទំនិញទ ំងបនាោះស្តូវាន បគបៅរនន ធ ិ ។ិ រនន ិធនិ នមុខ្ចូ ល និងរមាភរមិនទន់របស្មច អនុញ្ជាតឲ្យរហស្ាររកាទុក បៅបពលែំបណើរការផលិតកមម កំពុងម មាញឹកទប់សាកត់ការន្ស្បស្បួ លបៅកនុងរយៈបពលខ្ៃី បៅ កនុងការទទួ លមុខ្ចូ លន្ែលទញ ិ ពីរហស្ារបផសងៗ រនន ិធនិ ន ទិននផលអនុញ្ជាតឲ្យរស្ារទប់សាកត់ នូ វការន្ស្បស្បួ លជា បបណា ដ ោះអារនន បៅផលិតកមម ឬការលក់។ ការបបងក ន ើ នូ វរនន ធ ិ ិ ិ បយាគនាបពលបចចុបបនន ពីបស្ ោះវាតំណាង ចាត់ទក ុ ថាជាការវនិ ឲ្យទន ំ ញ ិ ន្ ែលានផលិត បុន្នត មិនានបស្បើស្ារ់រ ស្មាប់កា រ បស្បើស្ារ់នា បពលបចចុបបនន បទ។ 29 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) ទំនិញទ ំងបនោះស្តូវានបគបញ្ចល ូ ប ៅកនុងគណនី ចំណូលជាតិនូវតនមៃ ទីផារ ន្ែលរ ួមមានស្ាក់ន្ខ្ និង ចំណាយបផសងៗបទៀតន្ែលរហស្ារានបបងក ើតបៅកនុង ការផលិតវា និងស្ាក់ចំបណញន្ែលរហស្ារទទួ លាន បៅបពលន្ែលទំនិញស្តូវានលក់។ ែូ បចន ោះបៅកនុងករណីរនន ិ ធិន នទីននផលផ្ទទល់របរ់រ ហស្ារ បំណកស្សាយត្តម ចំណាយវារ់នូវអាីនឹងស្តូវានចំណាយបែើមបីទិញរនន ិធិបនាោះ បៅបពលពួកបគានលក់ បហើយប ែើមបីផលិតវា។ ជាជាងអា ីន្ែលានចំណាយយូរ 30 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.២.ច្ំណាយសៅសលើការវិនិសោរ៖ (I: Investment) o ិ បយាគែុល និងការវនិ ិ បយាគរុទធ (Gross Investment ការវនិ ិ បយាគររុបន្ែលបកើតប ង Vs Net Investment) ការវនិ ើ បៅកនុង ិ បយាគែុល (Gross បខ្ឿនបរែច កិចជាតិស្តូវានបគបៅថា ការវនិ ិ បយាគែុលស្ត ុវានបគន្ចកបចញជាពីរគឺ Investment) វនិ ិ បយាគជំនួរ (Replacement Investment) គឺជាការវ ិ _ វនិ និបយាគបែើមបីរ កាកស្មិតននរតុកមូលធនន្ែលមានឲ្យបៅែន្ែល។ វាស្តូវានបគបៅផងន្ែរថាការបន្នថ មការបស្បើស្ារ់មូលធន (Capital Consumption Allowance) ឬរំបលាោះ (Depreciation)។ ិ បយាគរុទធ (Net Investment) គឺជាការវនិ ិ បយាគ - និង វនិ ន្ែលបបងក ើននូវរតុកមូលធន។ 31 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.៣. ការទ្យិញរបេ់រោឋ េិបាល៖ (G: Government Purchases) បៅបពលន្ែលរោចេិាលផដល់ទំនិញ និងបរវាកមម ន្ែលស្ក ុម ស្គួ សារចង់ាន ែូ ចជា ផល វូ ថ្ន ល់ និងការស្តួ តពិនិតយចរាចរណ៍យ នត បហាោះ វាចារ់ណារ់ថាកំពង់ន្តបន្នថ មបៅនឹងចំនួនររុបន្ ែល ផលិតផលន្ែលអាចវាយតនមៃ ានែូចជា រហស្ារទកជន ន្ែលផ លិតរថ្យនត និងយនត បហាោះន្ែលស្ារ់ថ្ ន ល់ជាតិ និងផល វូ អាការ។ ជាមួ យនឹងរកមម ភាពបផសងៗបទៀតរបរ់រោចេិាលហាក់បីែូចជា មិនចារ់លារ់បទ។ បតើចំណាយរបរ់រោចផិាលបែើមបីបញ្ជន ូ អនកន្ថ្ រការនត ិភាពបៅបរបទរ ឬបែើមបីទូទត់ឲ្យមស្តនតី ិ ស្តូវានបគ រុី វល ិ ចាត់ទុកថាជាការរ ួមវភាគទនបៅបលើ ចំណូលជាតិ។ 32 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.៣. ការទ្យិញរបេ់រោឋ េិបាល៖ (G: Government Purchases) អន ករថ ត ិ ច ិ ណ ំ ូ លជាតិមិនគិតពីបញ្ជាែូ ចបនាោះបទ។ បគោក់បញ្ចល ូ នូ វការទញ ិ ទំនញ ិ និងបរវាកមម ទ ំងអរ់របរ់រោចេិាលជាន្ផន ក ិ បយាគ មួ យននចំណូលជតិ (ចំណាយរបរ់រោចេិាលបលើទំនិញវនិ ស្តូវានបគចាត់ចូលកនុងការទិញទន ំ ញ ិ របរ់រោចេិាលជាជាង ិ បយាគ។ ការទិញទ ចំណាយវនិ ំនញ ិ និងបរវាកមម របរ់រោចេិាល ជាក់ន្រដ ងស្តូវានបគត្តងបោយអកសរ G ។ បយើងទទួ លសាគល់ថា មានន្តការទិញទំនិញ និងបរវាកមម បចចុបបនន បោយរោចេិាលបទ មួ យនន GDP ។ ន្ែលផលិតនាបពល ន្ែលស្តូវានបគបញ្ចល ូ ជា ន្ផន ក 33 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.៣. ការទ្យិញរបេ់រោឋ េិបាល៖ (G: Government Purchases) ឧទហរណ៍៖ បៅបពលន្ែលរោចេិាលបធា ើការទូ ទត់បៅឲ្យអនកចូល និវតត នត្ត ៍ មរយៈនិរេ័យរងគ ម (រងគ មឥតេ័យខាៃច)។ វាមិនន្មនជា ជាការទិញទំនិញ និងបរវាកមម ន្ែលផលិតនាបពលបចុបបនន បោយអនក ចូ លនិវតត ន៍បទ។ ការទូ ទត់បនោះ មិនបន្នថ មបៅបលើផលិតផលររុបបទ។ ែូ ចានបនោះន្ែរចំប ោះការទូ ទត់រស្មាប់ធានារា៉ាប់រង និកមម ភាព រុខ្ុមាលភាព និងអស្ត្តការស្ាក់បលើបំណុលជាតិ (ន្ែលបន្ងា រចំណូល ពីអនកបង់ពនធ បៅអន កកាន់កាប់រញ្ជាប័ណារបរ់រោចេិាល) ។ ទ ំង បនោះគឺជា ការឧទហរណ៍ចំណាយបផទ រ ( Transfer Payments) ន្ែលជាចំណាយ ិ នូវទំនិញ និងបរវាកមម ន្ែល របរ់រោចេិាលមិនស្តូវានផដល់មកវញ នានផលិតបៅបពលបចចុបបនន បទ។ 34 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.៣. ការទ្យិញរបេ់រោឋ េិបាល៖ (G: Government Purchases) រមារធាតុទ ំងអរ់បនោះវាមិនន្មនជាន្ផន កមួ យនន ចំណាយបលើផលិតផលររុបរបរ់ជាតិបទ ែូ បចន ោះមិនស្តូវានបគ ោក់ប ញ្ចល ូ បៅកនុង GDP បទ។ ការពិតណារ់អនកទទួ លាននូវ ចំណាយបផទ រ ជានិចកាលចំណាយបលើការបស្បើស្ារ់របរ់ពួកបគ។ ចំណាយន្បបបនោះស្តូវានចាត់ទុកជាចំណាយបស្បើស្ារ់បផសង បទៀតន្ែរ។ ែូ បចន ោះបៅបពលន្ែលរំបៅបៅបលើការទញ ិ រ បរ់រ ោចេិ ាលជាន្ផន កមួយននចំណូលជាតិត្តងបោយ G បយើងោក់បញ្ចល ូ ការទញ ិ ទំនិញនិងបរវាកមម ន្ែលានផលិតបចចុបបនន របរ់រោចេិ ាលទ ំងអរ់ ែកបចញនូវចំណាយបផទ ររបរ់រោចេិាលទ ំងអរ់ បចញ។ 35 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ១.៤. ការនាំសច្ញេុទ្យធ៖ (Net Exports) រមារធាតុទ៤ ី ននចំណាយររុបបកើតប ង ើ ពី ណិជាកមម អនត រជាតិ។ បតើការនាំបចញ និងការនាំចូលជៈឥទធ ិពលយាងែូច បមដ ចបលើចណ ំ ូ លជាតិ? ការនាំចូលជាចំណាយរបរ់អនកបៅកនុង ស្រ ុកបៅបលើផលិតផលរបរ់បរបទរ រ ីទការនាំបចញគជា ឺ ចំណាយ របរ់បរបទរមកបលើផលិតផលន្ែលានផលិតប ោយអនកបៅ កនុងស្រ ុក។ ការនាំច្ូល (Imports) ចំណូលជាតិរបរ់ស្បបទរមួ យគឺជាតនមៃ ននផលិ តផលចង ុ បស្កាយររុបប ៅកនុងស្បបទរបនាោះ។ ស្បរិនបបើអនកទញ ិ មូ តូ មួយបស្គឿងន្ែលផលិតបៅស្បបទរនថ្មានន្តមានក់តូចនន 36 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ការនាំច្លូ (Imports) មួ យន្ផន កននចំណាយបនោះតំណាងឲ្យការទូ ទត់រស្មាប់បរវាកមម របរ់ ម ួយកមពុជា និងរស្មាប់ការែឹកជញ្ជន ូ ន្ែលបៅបរររល់ប ុនាមនគឺជា ផលិតផ លបោយរហស្ារនថ្ និងចណាយបលើផលិតផលរបរ់ន ថ្។ ស្បរិនប បើអនកបៅកំសានត បៅស្បបទរបវៀតណាមភាគបស្ចើនន នការ ចំណាយរបរ់អនក និងចំណាយបៅបលើទំនិញ និងបរវាកមម ន្ែលផលិត កនុងស្បបទរបវៀតណាមែូ បចន ោះវានឹងរម ួ ចំន្ណកបៅកនុង GDP របរ់បវៀត ណាមជាជាងរបរ់កមពុជា។ របរ់ស្បបទរកមពុជាចំ ែូ ចានបនោះន្ែរបៅបពលន្ែលរហស្ារ ិ បយាគបលើមារុីនមួយបស្គឿងន្ែលបធា ើ យវនិ ប ើងមួយន្ផន កន្ែលជាវតថុធាតុបែើមនាំចូលមានន្តមួ យន្ផន កបុបណា ា ោះ ចំណាយបលើផលិតកមពុជាបោយស្បបទរន្ែលផគ តផគ ង់វតថុធាតុបែើមបនាោះ។ 37 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ការនាំច្ូល (Imports) ែូ ចានបនោះន្ែរចំប ោះការចំណាយរបរ់រោចេិាលបៅបលើស្បព័នធ ធារាសាស្តរត ផល វូ ថ្ន ល់ សាពនជាបែើម មួ យន្ផន កធំននការចំណាយបនោះ គឺរស្មាប់រមាភរនាំចូល មានន្តមួ យន្ផន កបុបណា ា ោះរស្មាប់ទន ំ ិញ និងបរវាកមម ន្ែលផលិតកនុងស្រ ុក។ ចំណាយបស្បើស្ារ់ ចំណាយ ិ បយាគ វនិ និងចំណាយរបរ់រោចេិាលទ ំងអរ់បនោះមានលាយ នូ វការនាំចូល បែើមបីឈានែល់ចំណាយររុបបលើផលិតផលរបរ់ កមពុជាបយើចាំបចា់ស្តូវែកចំណាយបលើការនាំចូលមួយចន ំ ួ នពី ចំណាយរបរ់កមពុជាររុបន្ែលត្តងបោយអកសរ “M”។ 38 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ការនាំសច្ញ (Exports) បបើរិនជារហស្ាររបរ់កមពុជាលក់ទំនញ ិ បៅឲ្យស្ក ុម ស្គួ សាររបរ់ស្បបទរនថ្ទំនិញទ ំងបនាោះជាន្ផន កមួយននចំណាយបលើ ការបស្បើស្ារ់របរ់នថ្ បុន្នត ក៏ចូលចំណាយបលើផលិតផលរបរ់កមពុ ជាផងន្ែរ។ • ការនាំបចញស្តូវានបគត្តងបោយអកសរ “X” • ការែកបចញនូវការនាំចូល “X-M” ន្ែលបគត្តងបោយ “NX” • ចំណូលររុប=ចណាយររុប GDP=C+I+G+(X-M) 39 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ . ផលិតផលកនុងស្រ ុកររុបន្ែលអាចវារ់ន្វងពីន្ផន កចំណាយបរម ើ នឹងផលបូ ករមារធាតុចំណាយទ ំង ៤ ន្ែលានពិភាកាខាង បលើែូបចន ោះអាចររបររានែូ ចខាងបស្កាម៖ GDP(Y)=C+I+G+(X-M)មានន័យថា GDP ន្ែល គណនាពីន្ផន កចំណាយ គឺជាផលបូ កបៅបលើចណា ំ យ ិ បយាគ ចំណាយបលើការទិញរបរ់រោចេិ ននការបស្បើស្ារ់ ចណាយវនិ ាល និងចំណាយបលើការនាបំ ចញរិទធសាធ 40 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ការនាំសច្ញ (Exports) GDP(Y) : ច្ំណូលេរុប ឬផលិតផលជាតិេរុប C: ច្ំណាយរបេ់ក្រួស្ថរ I: ច្ំណាយរបេ់េ ក្ោេ (ច្ំណាយវិនិសោរ) G: ច្ំណាយរបេ់រោឋ េិបាល (X-M): ការនាំសច្ញេុទ្យធ (ច្ំណាយរបេ់ពិេពខ្នងសក្ៅ) 41 Table 1 GDP and Its Components Copyright©2004 South-Western វី ីស្ថស្ត្េាទាំងបី Three Approaches National Expenditure =National Output = National Income ី សាស្តរតចំណាយ Expenditure approach 1. វធី ី សាស្តរតចំណូល Income approach 2. វធី ិ រតផលិតកមម Production Approach 3. វសាស្ត 43 វិ ីស្ថក្េតច្ំណាយ/EXPENDITURE APPROACH GDP = C + I + G + (X- M) • C = Private consumption expenditure • I = Investment Expenditure • G = Government Consumption Expenditure • X = Value of Exports • M = Value of Imports 44 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ិ សាស្តសតច្ាំណាយ (រន់លាន) ផលិផលកនុងម្រស ុកសរ៊ុបតាមវធី ឆ្នាំ 2005 2006 2007 ការបស្បើស្ារ់ចុងបស្កាយ 23,500 25,268 28,829 ការបបងក ើតមូ លធនអចលនវតថុ ែុល 4,864 6,161 6,796 បន្ស្មបស្មួ លននសារបពើេណឌ -109 -110 -111 ការនាំបចញ 16,505 19,461 21,693 ការនាំចូល 18,736 21,720 24,246 កំហុររថ ិតិ 26 1,000 2,229 លិតផលកនុងស្រ ុកររុប 26,050 30,060 35,190 45 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ GDP 2005= 23,500+4,864+16,505+26-(109+18,736)=26,050 DGP2006= 25,268+6,161+19,461+1,000(110+21,720)=30,060 GDP2007= 46 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ េនទេេន៍បរិតាផរណាននផលិតផលជាតិេរុប៖ ផររ ចារ មក រនទ រនសន៍ប រ ិតត ផរណាផររ(ឬរនទ រសន៍នថ្ៃ ផររ) = ផររ ពិត 175 ផេេ ចារឹរ រនទ រនសន៍ប រ ិតត ផរណាផររ(ឆ្នំទី១) = = X 100= 100 ផេេ ពិត 175 រនទ រនសន៍ប រ ិតត ផរណាផររ(ឆ្នំទ២ ី )= 100=103.5 ផររ ចារ មក 178.5 = X 172.5 ផររ ពិត 201 ផេេ ចារឹរ រនទ រនសន៍ប រ ិតត ផរណាផររ(ឆ្នំទី៣)= = X 100=108.6 ផេេ ពិត 185 47 ជំពូរទ្យី៣៖ ការវាេ់ខ្វងផលិតផលជាតិ និងច្ំណូលជាតិ ការខ្ក្បក្បួលរិតជាភាររយននេនទេេន៍បរិតាផរណា រឺជាអក្តាអតិផរណា៖ អក្តាអតិផរណាេក្មបឆ្នំទ្យី២ = េនទេេន៍ឆ្នំទ្យី២ −េនទេេន៍ឆ្នំទ្យី១ អក្តាអតិផរណាេក្មបឆ្នំទ្យី៣ = េនទេេន៍ឆ្នំទ្យី៣ −េនទេេន៍ឆ្នំទ្យី២ 100 100 X100 X100 48