Transcript Slide 1 - KhmerDocs

គង់ សារ ឿន (ស.ស. )
ទូ រសព្ទ ដ ៃៈ 066 699 666
អ៊ីមែលៃៈ [email protected]
1
ឥទ្ធពិ លបម្រែបរែួលអាកាសធាតុរលើកា ចិញ្ែចឹ សតវ និងយុទ្សា
ធ រសតសរាល
បនទកុ
2
សំណួ រតឹឹះ ឹះ
1.
ចូ ពនយល់អំពីកា បរញ្ចញ GHG កនុងវស័យចិញ្ចឹែសតវ ។
2.
រតើបម្រែបរែួលអាកាសធាតុានឥទ្ធិពលយ៉ា ងដូចរែេចរៅរលើរបជាជនម្ដលពឹងម្អែករលើកា ចិញ្ចឹែសតវជាអាជីព បស់្លួួន ?
3.
ចូ ពនយល់ពីឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលននបម្រែបរែួលអាកាសធាតុរៅរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ ។
4.
រតើរគគួ រ ៀបចំយុទ្ធសារសតបន្ុ កាំ ចិញ្ចឹែសតវរៅនឹងបម្រែបរែួលអាកាសធាតុយ៉ាងដូចរែេច្លួឹះ ?
5.
រតើរគអាចសរាលបនទុកកា បរញ្ចញ GHG ពីសតវបានយ៉ា ងដូចរែេច ?
3
The effects of climate change on livestock and
fisheries.
 Adaptation and mitigation strategies in the
livestock sector.
 Livestock and soil carbon sequestration.
 Gender issues in relation to livestock and
climate change.

4
អាកាសធាតុ
និន្ននកា ប យកាសជាក់លាក់ និងគំ ូទ្ីតំងជាក់លាក់កំណត់រោយអនេ អំរពើធាតុប យកាស
អនេ អំរពើ
ចំហាយទ្ឹក
ទ្ឹក
ទ្ឹករ្លួៀង
រពឹល
O2
CO2
អាកាស
រអេងៗ
ធាតុ បស់
រាប់រពឹល
្យល់
ប យកាស
ករតេ
ករតេ /សីតុណហភាពរពឹះអាទ្ិតយ
Cold
5
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុ
តែធែមជាតិ
ែិនអាចរជៀសបាន
អាចបន្ុ ំបាន
យឺតៗ
Existing form
Quality, គរែូននធាតុ បស់អាកាស
ធាតុ
អាកាសធាតុ
ម្ដលម្របរបួល
្ុសរបរកតី
ពិបាកបន្ុ ំ
អាចរជៀសបាន
ហ័ស
6
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុគឺជាបាតុ្ូតែួយរោយសា កា
បរញ្ចញនូវឧសម័នអទឹះកញ្ចក់ពីចំរហឹះឥនធនៈ កា កាប់បំផ្ទលួញ
នរពរ ើ នគ ូបនីយកែម និងឧស្ហូបនីយកែម រោយវា
បងករអាយានកា ម្របរបួល ថាែពលរពឹះអាទ្ិតយ សីតុណហ
ភាព និង កំណកអាកាស
ចាប់ពីឆ្នំ 1970 និង 2004 កា បរញ្ចញ GHGs បានរកើនរ ើង 70 %
7
បសុសតវ : កា បរញ្ចញ GHG

បសុសតវ  18 % នន GHGs

រលបើងខាងកនុង បស់សតវ

លាែក (អលសំណល់រអេងៗ)

កា ោំដំណំចំណីសតវ និងកា អលិតចំណី

រប្ពរបរយល : កា ម្របរបួលរលើកា ររបើរបាស់ដី និងកា កាប់នរព
N2 O
CH4
រ ើរដើែបីបរងកើតដីោរំ មម
8
ឥទ្ធិពលបម្រែបរែួលអាកាសធាតុ
កំរណើនកែពស់
ទ្ឹកសែុរទ្
កំណកអាកាស
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុានឥទ្ធិពលខាលួំងរៅរលើរបជាជនម្ដលពឹងម្អែករលើកា ចិញ្ចឹែសតវជាអាជីព បស់្លួួន (Thornton et al., 2002)
សុ្ភាព
អរតងាប់រោយសា
កសិកែម
នរពរ ើ
ធនធានទ្ឹក
អាកាសធាតុ
ទ្ិននអលដំណំ
សាសភាពនរពរ ើ
កា អគត់អគង់ទ្ឹក
ជំងឺឆ្លួង
តរែូវកា ររសាចរសព
តំបន់្ូែិសារសតនរពរ ើ
គុណភាពទ្ឹក
សុ្ភាព និងអលិតភាពនរពរ ើ
កា រធវើសញ្ជ័យរដើែបីទ្ឹក
ជំងឺអលួូវដរងហើែរោយ
សា គុណភាព្យល់
តំបន់ឆ្ន
របរ្ទ្សតវ ុកខជាតិ
និងតំបន់ធែមជាតិ
សំណឹករឆ្ន ្្ច់
កា បាត់បង់ជរែក
ទ្ឹកជំន់តំបន់រឆ្ន
និងរបរ្ទ្សតវ/ ុកខជាតិ
ចំណយបម្នែែរដើែបីកា ពា
តំបន់រតជាក់
សហគែន៍តំបន់ឆ្ន
កា លាយម្អនទ្ឹកកក
9
10
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុ និងឥទ្ធិពល បស់វាកនុងរបរទ្សរណបា៉ាល់

របាណ 0.060C កនុងែួយឆ្នំ

សីតុណហភាពរៅ្នំហិា៉ាន កំពុងម្តរកើនរ ើងកនុងករែិតែួយដ៏រលឿន

ម្អនទ្ឹកកក Rika Samba Glacier រៅតំបន់ Dhaulagiri កំពុងថយចុឹះកនុងអរត 10 m កនុងែួយឆ្នំ
11
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុ និងឥទ្ធិពល បស់វាកនុងរបរទ្សរណបា៉ាល់

ម្អនទ្ឹកកក AX010 Glacier រៅ Shorong Himal នឹងម្លងានរៅឆ្នំ 2060 របសិនរបើនិន្ននកា បចចុបបននរៅបនេ

បឹងទ្ឹកកកហិា៉ាន ជាង 40 សឹងម្តជិត លាយរហើយ (UNEP)

ានម្អនទ្ឹកកក លាយដ៏ ហ័សានន័យថាានបម្រែបរែួលតែ ដូវររចើនកនុងលំហូ ទ្ឹកទ្រនលួ
កងវឹះទ្ឹក
ជំនន់ញឹកញាប់ និងររាឹះរំងសងួតកនុងរបរទ្ស
12
បម្រែបរែួលអាកាសធាតុ និងឥទ្ធិពល បស់វាកនុងរបរទ្សកែពុជា
??????
 ??????
 ??????


??????
13
ឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ
1.
ចំណ:ី ប ាណ និងគុណភាព

កា លូតលាស់ និងគុណភាព ុកខជាតិចំណីសតវ

កា ម្របរបួលសាសធាតុវាលរមម

កា របរបួលកំហាប់ការបាន
ទ្ឹក និង N
អុីរោត លាយកនុង
រៅតែទ្ិននអលគិតជា ូបធាតុ
រសាឹះទ្ឹកម្ដលទ្ទ្ួលបាន

កំលាយជាលិកា ុកខជាតិរៅជា
ជាតិរ ើ
14
ឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ
2.

សាព ធករតេ (Heat stress) :
កា សុីចំណី អរតងាប់ ទ្ំហំទ្ំហាត់
តំណពូជ សុ្ភាព និងអលិតកែម

កងវឹះថាែពលរកើនរ ើង
3.
ទ្ឹក:

កងវឹះទ្ឹក

ែិនរតឹែម្តជឹះឥទ្ធិពលរលើរប្ពទ្ឹកអឹក បស់សតវប៉ាុរណណឹះរទ្

ម្ថែទំងរធវើរអាយថយចុឹះទ្ិននអលននរបព័នធអលិតកែមចំណីសតវ និងវាលរមម
15
ឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ
4.
ជំងឺសតវ និង ភានក់ងា ជំងឺសតវ

ជំងឺម្ដលរកើតពីភានក់ងា អាចឆ្លួងរោយ ៖
 កា ីករលោលចំនួនភានក់ងា រៅកនុងតំបន់អាកាសធាតុបងគួ (ដូចជាជំងឺរកើតពីដម្ងក ខាំសតវរៅតំបន់ យៈកែពស់
្ពស់ៗ)
 បម្រែបរែួលរ្លួៀងធាលួក់កនុង ដូវវស្ ម្ដលរនឹះក៏អាចន្នំរៅ កកា រលោលចំនួនភានក់ងា និងកា អទុឹះជំងឺខានតធំ
16
ឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ
4.
ជំងឺសតវ និង ភានក់ងា ជំងឺសតវ

កា ឆ្លួងពពួកបរសិត (រពូន រតញា៉ា )

អាចបាត់តុលយភាពរទ្ីបា៉ាណូ សូម្ែ៊ែ (Trypanotolerance)

បាយ និងឥទ្ធិពលននជំងឺរគុនចាញ់កនុងរបព័នធជាររចើន

ជំងឺ Schistosomiasis និង ជំងឺ lymphatic filariasis កនុងរបព័នធររសាចរសព

អរតងាប់ និងអរត ឺរោយករតេ អាចរកើនរ ើង
17
ឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ
5.
ជីវចរែុឹះ
 កំរណើនសីតុណហភាពពិ្ពរលាក
2.5° C
ហានិ្័យ្ពស់ននកា អុតពូជសតវ
 ពូជសតវ/ដំណំករែកនងតំបន់អាចបាត់បង់ (រោយសា ឥទ្ធិពលបម្រែបរែួលអាកាសធាតុ និងកា រតតបាតតជំងឺ)
18
យុទ្ធសារសតបន្ុ កាំ ចិញ្ចឹែសតវ
1.
យុទ្ធសារសតបងាកត់សតវ
2.
ពរងឹងសែតែភាពអនកចិញ្ចឹែសតវ
3.
របព័នធរគប់រគងសតវចិញ្ចឹែ
19
១. យុទ្ធសារសតបងាកត់សតវ

ម្សវងយល់ និងពរងឹងពូជកនងុ តំបន់
 បន្ុ នំ ឹងបញ្ហហអាកាសធាតុ (stress) និងធនធានចំណីកនុងតំបន់
 ពូជធន់នឹងករតេ
 ពូជធននឹងជំងឺ

កំម្ណលែែរសរនទ្ិចកនុងតំបន់
 កា បងាកត់ Cross-breeding
20
២. ពរងឹងសែតែភាពអនកចិញ្ចឹែសតវ

បរងកើនកា យល់ដឹងពីកា ផ្ទលួស់បេូ រអេងៗកនុងពិ្ពរលាកs.
បណេុ ឹះបណេលពីបរចចកវទ្ា និងកា អនុវតេខាងរកេរតប សាែ នសរាប់កា អលិត និង ក្ចំណីសតវ
ម្កលែែកា អគត់អគង់ចំណីសតវ និងកាត់បនែយទ្ុរហា ូបតែែភ និងអរតងាប់កនុងហវូង
21
៣. របព័នធរគប់រគងសតវចិញ្ចឹែ

ែលួប់ និងទ្ឹក ជួយកាត់បនែយសាព ធករតេ (stress)

កា កាត់បនែយចំនួនសតវចិញ្ចឹែ– ចំនួនសតវចិញ្ចឹែកាន់ម្តតិចរធវើរអាយានអលិតកែមានរបសិទ្ធភាព និងកា បរញ្ចញ GHG
ទបពីកា ចិញ្ចឹែសតវ

ផ្ទលួស់បេូ សាសភាពហវូងសតវ (ជររែើសយកសតវធំជាជាងសតវតូច)

កា រគប់រគងរោយម្កលែែនូវធនធានទ្ឹក (ឧ. កា ររសាចរសពរោយសរែក់ ឬឩបក ណ៍ររសាច កា សេុកទ្ុកទ្ឹករ្លួៀង)
22
កា សរាលបនទុកកា បរញ្ចញ GHG ពីសតវ
Mitigation of livestock GHG emissions

ចំណីសររែចកាន់ម្ត្ពស់កនុង បបចំណីសតវ  កា បរញ្ចញ CH4 កាន់ម្តទប

កា រគប់រគងកាកសំណល់សតវ (សុ្ូបតែែភវតែុសេុកទ្ុករោយរគប)

កា ោំដុឹះដំណំកសិឧសេហកែម

បនេុីរមម សតវរលើវាលរមម តែ យៈកា ឃ្វវលបណេក់

កា រគប់រគងកា ោំដុឹះដំណំចំណីសតវ

ជររែើសពូជម្ដលលូតលាស់រលឿន

បនែយអលិតកែមសតវ និងកា ប រភាគសាច់សតវ
23
សំណួ រតឹឹះ ឹះ
1.
ចូ ពនយល់អំពីកា បរញ្ចញ GHG កនុងវស័យចិញ្ចឹែសតវ ។
2.
រតើបម្រែបរែួលអាកាសធាតុានឥទ្ធិពលយ៉ា ងដូចរែេចរៅរលើរបជាជនម្ដលពឹងម្អែករលើកា ចិញ្ចឹែសតវជាអាជីព បស់្លួួន ?
3.
ចូ ពនយល់ពីឥទ្ធិពលផ្ទទល់ និងរបរយលននបម្រែបរែួលអាកាសធាតុរៅរលើសតវចិញ្ចឹែ និងរបព័នធចិញ្ចឹែសតវ ។
4.
រតើរគគួ រ ៀបចំយុទ្ធសារសតបន្ុ កាំ ចិញ្ចឹែសតវរៅនឹងបម្រែបរែួលអាកាសធាតុយ៉ាងដូចរែេច្លួឹះ ?
5.
រតើរគអាចសរាលបនទុកកា បរញ្ចញ GHG ពីសតវបានយ៉ា ងដូចរែេច ?
24
ួែាន ជួយសររងាគឹះម្អនដី
25
Take-home messages
Participatory approaches to sustainable
management of natural resources
 Community involvement in adaptation
strategies
 Financial incentives
 Risk management mechanisms
 Awareness and education
 Mitigation strategies
 Innovation, research and technology
development
 Indigenous knowledge

26