Transcript File

Menaxhim Sistemesh
Informacioni
Leksion: Menaxhimi i Projekteve &
Menaxhimi i Sistemeve Globale
Objektivat PM
• Nje projekt eshte nje seri e planifikuar
aktivitetesh qe synon arritjen e objektivave te
biznesit.
• Projekte IS: zhvillim sistemesh te reja, permiresim
i sistemeve ekzistuese, upgrade (migrim) apo
zevendesim i infrastruktures se IT
• PM perfshin: planifikim pune, organizimin pune,
blerje e burimeve materiale dhe njerezore,
menaxhim financiar i projektit, progres raport
dhe analize rezultatesh
Variablat e PM
• Qellimi (Scope)
– Cfare perfshihet/ cfare nuk perfishihet ne projekt
• Koha (Time)
– Koha e nevojitur per mbarimin e
aktiviteteve/komponenteve perberes te projektit
• Kostoja (Cost)
– (koha per te perfunduar nje projekt) * (kostoja e
burimeve njerezore te nevojitura) + (kostoja e
hardware) + (kostoja e software) + (kostoja e
ambjenteve te punes se nevojitura per projektin)
Variablat e PM
• Cilesia (Quality)
– Sa mire permbushen objektivat e specifikuara
– Per IS: rritja e performances organizacionale dhe
vendimmarrjes, lehtesia ne perdorim dhe
informacion aktual
• Risku (Risk)
– Tejkalim i kohes, kostos, mosarritja e cilesise,
bllokim i projektit
Projekte te keqplanifikuara
•
•
•
•
Kosto qe tejkalon buxhetin
Tejkalim i afatave kohore
Performance e ulet teknike
Mosarritja e perfitimive (refuzimi i sistemit
nga perdoruesi, zgjidhje manuale)
– Interface e dobet
– Webfaqe te pastrukturuara e te ngadalta
– Cilesi e manget informacioni etj.
Studime te ndryshme
• Sipas Standish Group vetem 29% e projekteve
teknologjike mbarojne ne kohe, brenda
limiteve te buxhetit dhe me funksionalitetin e
specifikuar fillimisht (Levinson, 2006).
• Sipas nje studimi te Tata Consultancy ne 2007
30 deri ne 40 % e projekteve softuerike
kapecejne limitet kohore dhe buxhetore dhe
nuk performojne sipas planit (Blair, 2010).
Perzgjedhja projekteve
• Idete per projekte me te shumta se resurset
– Perzgjedhja e projekteve duhet integruar ne strategjine e
biznesit
• Projektet e IS si pjese e planit te biznesit
• Plani i biznesit i IS:
–
–
–
–
Vendimmarrje mbi blerjen e hardware
Telekomunikacionin
Centralizimin apo decentralizimin e te dhenave dhe autoritetit
Ndryshim organizacional (trajnime te menaxhereve dhe
punonjesve, rekrutim, ndryshime strukturore dhe ne autoritet)
• Per perzgjedhje sa me efektive:
– Dokumentim i aplikacioneve dhe infrastruktures se IT
– Ndertimi i indikatoreve/metrikes per matjen e permiresimit te
cilesise se informacionit/vendimmarrjes (psh: BSC), faktoret
kritik te suksesit (CSF): individual vs. organizacional
Analize e portfolit te projekteve te IS
• Perdoret per vleresim te alternativave te
projekteve
• Cdo projekt i IS permban risqet dhe benefitet e
veta.
– Projekte high-risk/high benefit (sektori financiar)
– Projekte low-risk/high-benefit (sektori prodhues)
• Firmat ne te cilat analiza e portfolit pervijohet ne
strategjine e biznesit, kane return me te madh
nga asetet e tyre te IT, perputhje me te mire te
investimeve ne IT me objektivat e biznesit dhe
koordinim me te mire te investimeve ne IT brenda
organizates (Jeffrey dhe Leliveld, 2004).
Kostoja dhe vlera e IS
• Vlera e nje sistemi informacioni:
– E prekshme (Tangible)
• Kuantifikohet ne vlere monetare
– E paprekshme (Intangible)
• Permiresimi i sherbimit ndaj klientit, perfitime afatgjata
– Total Cost of Ownership (TCO)
• Llogaritja e investimit ne IT vetem nga pikepamja e
kostos
• Nuk perllogarit perfitimet nga investimet ne IT
Perfitimet
e prekshme dhe te paprekshme nga IS
Kosto
Perfitime te prekshme (kursime ne kosto)
Perfitime te paprekshme
Hardware
Rritje ne produktivitet
Rritje e perdorimit te aseteve
Telekomunikacion
Kosto operacionale me e ulet
Rritje e kontrollit te resurseve
Software
Reduktim i forces punetore
Permiresim i planifikimit organizacional
Sherbime
Shpenzime me te uleta ne pajisje kompjuterike
Rritje e fleksibilitetit organizacional
Kosto me e ulet per furnitoret e jashtem
Informacion me i shpejte
Kosto me e ulet per punonjesit e zyrave
Me shume informacion
Permiresim i te mesuarit brenda
Reduktim i shkalles se rritjes se shpenzimeve
organizates
Reduktim i kostos se objektit
Permbushje e kerkesave ligjore
Permiresim i klimes se punes mes
punonjesve
Rritje e kenaqesise per punen
Permiresim i vendimmarrjes
Permiresime operacionale
Kenaqesi me e larte per klientin
Imazh me i mire i koorporates
Modeli i Pikeve (Scoring Model)
• Vleresim ne baze kriteresh te shumefishta
• Perdorimi i koeficentave (peshes) per vleresimin e
specifikave (kritereve) te ndryshme te sistemit
• Si ndikon ndryshimi i koeficentave tek rezultati
final i perzgjedhjes se nje sistemi.
Modeli i Pikeve (Scoring Model)
Shembull i nje modeli Scoring per nje sistem ERP
Kriteret
1.0 Procesimi i porosive
1.1 Procesimi i porosise
1.2 Porosi online
1.3 Kontrolli i stokut
1.4Kontrolli i llogarise se klienit
1.5 Faturimi
Total: Procesimi i porosive
2.0 Menaxhimi i
inventarit/planifkimit
2.1Parashikimi i prodhimit
2.2Planifikimi i prodhimit
2.3Kontrolli i stokut
2.4Raportimi
Total: Menaxhimi i
inventarit/planifikimit
3.0 Magazinimi
3.1 Marrja
3.2 Paketimi
3.3 Transporti
Total Magazinimi
Totali i pergjitshem
Sistemi ERP A
Sistemi ERP B
Sistemi ERP B %
Piket
Piket
Koeficienti
Sistemi ERP A %
4
4
4
3
4
67
81
72
66
73
268
324
288
198
292
1370
73
87
81
59
82
292
348
324
177
328
1469
3
4
4
3
72
79
68
71
216
316
272
213
76
81
80
69
228
324
320
207
1017
2
3
4
71
77
92
142
231
368
741
3128
1079
75
82
89
150
246
356
752
3300
Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te
investimeve ne IT me Hedonic Wage Model
• Modeli Hedonik percakton vleren e nje malli apo
sherbimi bazuar ne pjeset perberese te tij (Nagel,
1990). Kjo vlere quhet dhe cmimi hedonik.
• Cmim hedonik i punes konsiderohet pagesa e
punonjesve (Antweiler, 1995).
– Vlera e aktiviteteve te vecanta te nje profili pune
vleresohet monetarisht
• Investimet ne IT: ndryshim ne profilin e punes se
punonjesve
Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te
investimeve ne IT me Hedonic Wage Model
Shembull i nje firme fiktive:
Drejtuesi/Ekzekutivi
P1
Specialist i
kualifikuar
P2
Punonjes i thjeshte
P3
Asistent skuadre
P4
Sherbimi/
Sekretaria
P5
Aktivitete
drejtuese
A1
Aktivitete te
specializuara
A2
Aktivitete
rutine
A3
Aktivitete
asistence
A4
Aktivitete
sherbimi
A5
Aktivitete joproduktive
A6
50%
15%
20%
5%
5%
5%
10%
60%
10%
10%
5%
5%
2%
15%
35%
20%
18%
10%
0%
0%
10%
55%
30%
5%
0%
0%
0%
15%
70%
15%
Matrica e profilit te punes te punonjesve para futjes se sistemit te ri te IT
Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te
investimeve ne IT me Hedonic Wage Model
Profili i
punonjesit
Paga per ore
pune
Koeficentat sipas profilit te punes te secilit punonjes
P1
0,50A1 + 0,15A2 + 0,20A3 + 0,05A4 + 0,05A5 + 0,05A6
=
3500 LEK/ORE
P2
0,10A1 + 0,60A2 + 0,10A3 + 0,10A4 + 0,05A5 + 0,05A6
=
2800 LEK/ORE
P3
0,02A1 + 0,15A2 + 0,35A3 + 0,20A4 + 0,18A5 + 0,10A6
=
2000 LEK/ORE
P4
0,00A1 + 0,00A2 + 0,10A3 + 0,55A4 + 0,30A5 + 0,05A6
=
1500 LEK/ORE
P5
0,00A1 + 0,00A2 + 0,00A3 + 0,15A4 + 0,70A5 + 0,15A6
=
1000 LEK/ORE
Pagese per ore per totalin e aktiviteteve te punes per secilin profil pune
Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te
investimeve ne IT me Hedonic Wage Model
Zgjidhja e sistemit linear te mesiperm jep keto vlera pagese per ore per secilin nivel
aktiviteti te vecante pune:
Aktiviteti
Aktivitete drejtuese
A1
Aktivitete te specializuara
A2
Aktivitete rutine
A3
Aktivitete asistence
A4
Aktivitete sherbyese
A5
Aktivitete jo-produktive
A6
Pagesa per ore
4,755.74 LEK/ORE
3,069.80 LEK/ORE
2,623.96 LEK/ORE
1,165.65 LEK/ORE
1,071.65 LEK/ORE
0.00 LEK/ORE
Supozim: Sistemi i ri i informacionit rrit me 3% kohen per 3 aktivitetet e para
(drejtuese, specializuara, rutine) dhe shkurton me 3% kohen ne aktivitetet
(asistence, sherbime, kohe jo-produktive).
Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te
investimeve ne IT me Hedonic Wage Model
• Zhvendosje/ndryshimi ne profilin e punes te nje drejtuesi pas
futjes se nje sistemit te ri te IT:
Aktiviteti
Pagesa per ore
Perqindja e
kohes
t0
Aktivitete drejtuese A1
4,755.74
50%
1200 ore
53%
1272 ore
(1272-1200)*
4775,74=342.413,28
Aktivitete te specializuara
A2
3,069.80
15%
360 ore
18%
432 ore
(432-360)* 3069,80 = 221.025,6
2,623.96
20%
480 ore
23%
552 ore
(552-480)*2623,96=188.925,12
1,165.65
5%
120 ore
2%
48 ore
(48-120)*1165,65=-83.926,8
1,071.65
5%
120 ore
2%
48 ore
(48-120)*1071,65=-77.158.8
0.00
5%
120 ore
2%
48 ore
0.00
100%
2400 ore
100%
2400 ore
591.278,4 LEK
Aktivitete rutine
A3
Aktivitete asistence
A4
Aktivitete sherbyese
A5
Aktivitete jo-produktive
A6
SHUMA VJETORE
Sasia e kohes
t0
Perqindja e
kohes
t1
Sasia e kohes
t1
Kursimi
Nepermjet futjes se nje sistemi te ri te informacionit ne firme arrihet te kursehen
591.278 LEK cdo vit si pasoje e ndryshimit ne profilin e punes vetem te drejtuesit.
*Supozim: ne total 2400 ore pune/vit
Menaxhimi i Riskut te Projekteve
• Madhesia e projektit: Sa me e madhe vlera monetare,
stafi i perfshire, kohezgjatja dhe numri i sektoreve te
implikuar ne projekt, aq me i madh risku
– Projektet shume te medha: 50-70% mundesi me te larta
deshtimi
– Kompleksiteti teknik: nr. i rreshtave te kodit
• Struktura e projektit: sa me i mirestrukturuar projekti
aq me lehte percaktohen proceset dhe outputi,
perdoruesit e dine cfare duan dhe nuk ndryshojne
mendjen e tyre
• Eksperienca teknike: stafi/skuadra e projektit ka
mungese kompetence teknike
Sfidat ne menaxhimin e projekteve te
IS
• Change management: 70% e projekteve te BPR nuk arrijne
objektivat
• Inkuadrimi aktiv i perdoruesve te sistemit ne dizenjimin e IS
– reduktim i user-designer communications gap
• Dedikimi dhe mbeshtjetja e menaxhereve
Shqetesimet e perdoruesit
Shqetesimet e dizenjuesve
A percon sistemi informacionit ate qe duhet per punen
time
Sa hapesire disku do zere master-file
Sa shpejt mund te aksesoj te dhenat
Sa rreshta kod duhen per te performuar funksionin
Sa lehte mund te terheq te dhenat
Si te shkurtojme kohen e CPU kur perdorim sistemin
Cila eshte menyra me eficiente per te ruajtur te
dhenat
Sa suport me duhet per te futur te dhenat ne sistem
Sa do perkoje operimi i IS me punen time te perditshme Cfare DBMS duhet te perdorim
Perdorimi i PM tools per planifikim
dhe kontroll
• Per dokumentimin e planit te projektit:
– Diagrama Gantt
• Per cdo aktivitet: data e nisjes dhe e mbarimit
• Burimet njerezore te involvuara
– Diagrama PERT
• Tregon rradhen e aktiviteteve dhe varesine mes tyre
• Hollesi mbi daten e kohen, jo per projekte komplekse
– Microsoft Office Project 2010 (mbeshtet PERT, Gantt)
• Critical path analysis, alokim resursesh, gjurmim projekti,
raportim statusi
Diagrama PERT dhe GANTT
Keneth C. Laudon, Jane P. Laudon 2011: Management Information Systems- Managing the Digital Firm, 12th Edition
PM Tools
• Project Professional 2010 ofron mundesi per projekte
bashkepunimi ne Web
– ruajtje te dhenash ne SQL Server Database.
• Project Server 2010 eshte e integruar ngushte me
Microsoft Windows SharePoint Services qe ben te
mundur qe te dhenat te perpunohen nga interneti.
• Tools te tjera per menaxhimt projektesh te bazuara ne
web: EasyProjects.NET, Vertabase
• Open Source: Project Workbench and OpenProj
• PM sofware mund te merret edhe ne formen SaaS
Menaxhimi i Sistemeve Globale
• Rend i ri global dhe ekonomi globale boterore
• Perzgjedhja e teknologjise per te ndertuar IS behet ne baze te
proceseve lokale ose globale te biznesit
• Tregje globale konsumator globale (p.sh: Coca Cola)
Faktoret e pergjithshem kulturor
Faktoret specifik te biznesit
Teknologji globale komunikimi dhe transporti
Tregje globale
Zhvillim i nje kulture globale
Prodhim dhe operacione globale
Lindja e normave sociale globale
Koordinim global
Stabilitet politik
Force punetore globale
Njohuri globale
Economies of scale globale
Sfidat dhe Pengesat per Sisteme
Informacioni Globale
Globale
Specifikat kulturore: rajonalizimi,
diferencat gjuhesore
Specifike
Standarte: EDI te ndryshme, email, standarte telekomunikacioni
Preferancat sociale: preferanca ndaj Besueshmeria: Rrjetet telefonike
markes, oret e punes
jo njelloj robuste
Ligjet politike: ligje per qarkullimin Shpejtesia e ndryshme ne vende
nderkombetar te te dhenave dhe te te ndryshme
direktiva tregtare
Personeli: Mangesi ne konsulence
te afte
Struktura organizacionale e firmave
globale
• Llojet e firmave globale:
– Eksportues vendas
– Multinacional
– Franchiser
– Transnacional
• 3 lloje strukturash kryesore organizacionale:
– E centralizuar (ne vendin meme)
– E decentralizuar (ne njesite lokale te huaja)
– E koordinuar (te gjitha njesite marrin pjese njelloj)
Perputhja e Sistemeve Gobale me
Strategjine
• Sisteme te centralizuara
– Zhvillimi i sistemeve dhe operacioneve ne qender
• Sisteme te duplikuara
– Zhvillimi ne qender, operacionet ne njesite e huaja
autonome
• Sisteme te decentralizuara
– Cdo njesi e huaj dizenjon e pavarur sistemet e veta
• Sisteme te nderlidhura
– Zhvillim i integuar i sistemeve dhe operacioneve ne te
gjitha njesite
– Kryesisht tek sektori financiar dhe i telekomunikacionit
Menyra e Zhvillimit te Sistemeve
Globale te Informacionit
Fusha e biznesit
Eksportuesi vendas Multinacionalet Franchiser
Transnacional
Prodhimi
Centralizuar
Shperndare
Koordinuar Koordinuar
Finance/Kontabilitet Centralizuar
Centralizuar
Centralizuar Koordinuar
Shitje/Marketing
Mix
Shperndare
Koordinuar Koordinuar
Burimet Njerezore
Centralizuar
Centralizuar
Koordinuar Koordinuar
Menaxhim Strategjik Centralizuar
Centralizuar
Centralizuar Koordinuar
Sisteme lokale, rajonale dhe globale
Bazuar ne: Managing Information Technology in Multinational Corporations, Edward M. roche, 1993
Analiza dhe percaktimi i proceseve
berthame te biznesit
• Cfare jane proceset berthame?
• Perzgjedhja e qendrave te ekselences ku proceset
berthame performohen me mire p.sh:
– Gjermani: kontrolli i procesit te prodhimit
– USA: Permushja e porosise se klientit
– Azi: Burimet njerezore me superiore
• Percaktimi i proceseve berthame ne aplikacione
berthame (core applications), te koordinuara nga
qendra dhe te dizenjuara dhe implementuar globalisht.
• Percaktimi i proceseve qe do implementohen
rajonalisht dhe lokalisht
Integrimi global i teknologjise
• Integrimi ne nje shkalle globale i sistemeve rrit
lidhjen (connectivity)
• Shume pak koorporata i besojne sigurise se
internetit per shkembimin e te dhenave
sensitive
– Private Networks (PN) per siguri me te larte
– Virtual Private Networks (VPN) kur te dhenat nuk
jane aq sensitive
– Intranet (B2B), Extranet (B2B)
Perhapja e internetit ne bote
Burimi: http://www.internetworldstats.com/stats.htm
Avantazhet e internetit
• “Digital Divide”
• Ne Shqiperi përdorimi i internetit tani është mbi 50%
(mitik.gov.al, 2011)
• Ne 2015 ne USA telefonat celular do jeni mjeti kryesor
per aksesin ne internet
• A recent study by the Centre for Economic Policy
Research also showed that for every additional 10
cellular phonesper 100 people a country acquires, that
country’s gross domestic product (GDP) rises 0.5 percent.
• “Law of One Price”: when markets work efficiently,
identical goods have the same price.
• Eleminim i tepricave
Pyetje
• Cilat jane perfitimet e prekshme (tangible)
dhe te paprekshme (intangible) nga IT?
• Cfare jane diagramat GANTT dhe PERT dhe ku
dallojne nga njera tjetra?
• Per cfare sherben Hedonic Wage Model?