Jayson D. Petras April J. Perez Unibersidad ng Pilipinas Diliman

• • • Kontekstuwalisasyon: Wika at Panahon Palihan hinggil sa simplipikasyon ng mga terminolohiyang pampanahon Mga usaping pangwika kaugnay ng simplipikasyon

• “lawas ng mga salita at sistema ng paggamit sa mga ito na laganap sa isang sambayanan na may iisang tradisyong pangkultura at pook na tinatahanan” (UP Diksiyonaryong Filipino, 2010) • papel ng wika sa pag-iral at pagdanas ng isang partikular na pangkat sa kanilang kinapapaloobang grupo at kapaligiran

• wika bilang (1) pahayag-pahiwatig, (2) impukan-kuhanan at (3) daluyan ng kultura • masasabing ang wika ay esensiyal na sangkap ng bayan na nag-uugat sa kalikasan

• sa pamamagitan ng paggalugad ng tao sa kaniyang kapaligiran, nabubuo ang iba’t ibang danas na naisasalin sa pagwiwika at pagsasalaysay sa kaniyang kapwa tungo sa paghahabi ng natatanging pananaw pandaigdig

• Pilipinas bilang bahagi ng typhoon belt • 1979-2000: 428 tropical cyclones o 9 na tropical cyclones kada taon ang dumaan sa Pilipinas, (PAGASA, 2006)

• “Ang Hangin at Ulan sa Nagbabagong Panahon: Isang Pagsilip sa Kasaysayan at Wikang Waray noong ika-17 hanggang ika 19 dantaon” (Abejo, 2012) • • Francisco Alcina (1668) sa “Historia de las Islas e Indios Visayas” Antonio Sanchez - Dela Rosa (1895) sa “Diccionario Español-Bisaya para las Provincias de Samar y Leyte

• Katawagan sa hangin batay sa direksyon: – Hilaga : amihan – – – – – – – Hilagang - silangan : cabonghan Silangan : dumagsa Timog - silangan : timug Timog : salatan Timog - kanluran : habagat sa cabarian Kanluran : habagat sa natondan Hilagang – kanluran : canauay (hanging pinakamasama sa kalusugan)

Mahinang Ulan

Bohog Damuc Damug Talac-tagac Tarahiti / tariti

Malakas na Ulan

Aragsaas Baguio Onos / onos-onos Uranos Yung yung

• • ika-27 ng Setyembre 2013 at ika-11 ng Hulyo 2014 dinaluhan ng mga mananaliksik kasama ang mga miyembro ng midya, Metro Manila LGUs at mga kawani ng PAGASA

• Pagsasaayos ng sunuran ng ulat-panahong nasa Wikang Filipino at Wikang Ingles • Pangamba sa literal at salita sa salitang pagsasalin • • Hal. “expected”  inaasahan  pinangangambahan “ang mga probinsya ng Mindoro at Hilagang Palawan ay makararanas ng maulap na kalangitan”  “magiging maulap sa Mindoro at Hilagang Palawan” (ayos ng pangungusap)

• Kaisahan ng mga termino – “pagkulog at pagkidlat”  “pagkidlat at pagkulog” • Pagbibigay-diin sa epekto o panganib ng kalamidad (media) • Panukat sa dami ng ulan – “25 mm.”  panukat batay sa uri ng sisidlan, hal. balde, tabo, bote, atbp.

– nag-iiba-iba batay sa topograpiya o lawak ng isang partikular na lugar

• “storm surge” sa pagtingin ng mga tao • “inaalerto” o “pinapayuhan”

• • • Sinasalamin ng wika ang danas sa kapaligiran ng mga nagsasalita nito.

Higit na naisasakongkreto ang mga karanasan kung napapadaloy sa sariling wika.

Mahalaga ang patuloy na pagdukal ng impormasyon sa kaalamang-bayan na napatutungkol sa usapin ng agham.

• Mahalaga ang patuloy na simplipikasyon at teknikalisasyon ng Wikang Filipino tungo sa patuloy na intelektuwalisasyon nito.

  