Transcript ระบบการตัดสินใจเชิงพื้นท

้ ่
ระบบการต ัดสินใจเชิงพืนที
(Spatial Decision Support Systems)
MULTICRITERIA-SPATIAL
DECISION SUPPORT SYSTEMS
อ.นฤเศรษฐ์
ประเสริฐศรี, อ.สาธิต แสงประดิษฐ์
สาขาภูมส
ิ ารสนเทศ
คณะวิทยาการจัดการ
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
MULTICRITERIA – SPACIAL DECISION
SUPPORT SYSTEMS
้ แบบมี
่
ระบบสนับสนุ นการตัดสินใจเชิงพืนที
หลายเกณฑ ์
• Multicriteria-Spatial Decision
Support Systems (MC-SDSS)
เป็ นหนึ่ งในส่วนของระบบสนับสนุ นการ
ตัดสินใจ (SDSS) โดยวัตถุประสงค ์
่
ของ MC-SDSS เพือการวิ
เคราะห ์ให ้
เข ้าใกล ้ระบบสนับสนุ นการตัดสินใจให ้
่ ด
มากทีสุ
MULTICRITERIA-SPATIAL
DECISION SUPPORT
SYSTEMS
้ ่
• ระบบสนับสนุ นการตัดสินใจเชิงพืนทีแบบ
ใช ้หลายหลักเกณฑ ์
1.Components of MC-SDSS
องค ์ประกอบของระบบสนับสนุ นการ
ตัดสินใจแบบใช ้หลายหลักเกณฑ ์
2.Building an MC-SDSS การสร ้าง
ระบบสนับสนุ นการตัดสินใจแบบใช ้หลาย
หลักเกณฑ ์
องค ์ประกอบของ MC-SDSS
(Components of MC-SDSS)
Framework for
MC-SDSS:
toolbox approach
MC-SDSS
่
่
้วระบบ MC-SDSS จะมุ่งเน้นไปทีการ
• โดยทัวไปแล
ทางานร่วมกันระหว่างความสามารถของ GIS กับ
่
เทคนิ คของ MCDM การทีจะรวมองค
์ประกอบของ
้
้
ทังสองอย่
างเข ้าด ้วยกันขึนอยู
ก
่ บั
– ศิลปะและวิทยาการภายใต ้การออกแบบกลยุทธ ์ (เช่น
ระบบสาหร ับการสนับสนุ นผูใ้ ช ้เพียงคนเดียวและการ
ตัดสินใจเป็ นกลุม
่ )
่ ้องตัดสินใจ (เช่น การวางแผนแก ้ไข
– ชนิ ดของปัญหาทีต
ปัญหาลักษณะสภาพแวดล ้อมของชุมชุน และการ
คมนาคม)
่ กรวมเข ้ากับ MC– แบบจาลองของระบบ MCDM ซึงถู
SDSS เช่น multiobjective และ multiattribute
decision models
GEOGRAPHICAL DATA MANAGEMENT
AND ANALYSIS TOOLBOX
การจัดการข้อมู ลเชิงภู มศ
ิ าสตร ์และการใช้
่
องมื
เคราะหควรเป็
์ นข ้อมูล
เครื
่ ในการวิ
่ อ
้
ยวข
้องกับ MC-SDSS
• ฐานข ้อมูลเบืองต ้นทีเกี
่ ้งานได ้ดีและสามารถใช ้จัดการและวิเคราะห ์ข ้อมูลได ้อย่าง
ทีใช
มีประสิทธิภาพ การจัดการข ้อมูลและการวิเคราะห ์ด ้วย
่ อสามารถทาได ้โดยอาศัยความสัมพันธ ์ของแนวคิด
เครืองมื
GIS และ DBMS ส่วนใหญ่แล ้ว GIS จะสร ้างจากข ้อมูล
่ อยูแ่ ล ้ว DBMS ชนิ ดทีมี
่ ความแน่ นอนจะ
DBMS ทีมี
้ ที
่ ่
เหมาะสมกับ GIS มากกว่าเนื่ องจากมีข ้อมูลเชิงพืนที
เหมาะสมกว่า และในลักษณะคล ้ายกัน แบบจาลอง
GIS/database แบบแน่ นอน จะเหมาะสาหร ับ MC-SDSS
้
แนวคิดพืนฐานในการออกแบบระบบ
MC-SDSS เป็ นการ
สร ้างข ้อมูลให ้ตรงกันระหว่าง GIS/DBMS และระบบ
แบบจาลอง MCDM ส่วนข ้อมูล raster-based GIS และ
relational/DBMS จะมีความเหมะสมสาหร ับแบบจาลอง
้
่
MCDM TOOLBOX (เครืองมื
อในการ
ต ัดสินใจแบบใช้หลายหลักเกณฑ ์)
• หลักการเลือกขบวนการของแบบจาลอง มีดงั นี ้
่ ความหลากหลายของความ
• 1.ควรเลือกขบวนการทีมี
่ าหร ับผูใ้ ช ้MC-SSDS
ต ้องการข ้อมูลทีส
• 2. ควรมีการสร ้างแบบจาลองในหลายๆ รูปแบบ
• 3. การเลือกแบบจาลองควรจะอยูภ
่ ายใต ้ความต ้องการ
โดยเฉพาะของผูใ้ ช ้ คือให ้อยู่ในช่วงของขบวนการตัดสินใจ
(เช่น ไหวพริบ การออกแบบ และการเลือก)
• 4. หลักเกณฑ ์ในการเลือกแบบจาลองควรจะระบุแน่ นอนและ
ใช ้ไปตลอด
• 5.ผูใ้ ช ้ควรจะสามารถแสดงผลสรุปในภาพรวมจาก
่ ้มา ซึงเป็
่ นข ้อมูลทีมี
่ การกลันกรองและเป็
่
แบบจาลองทีได
น
่ จะช่
่ วยให ้ผูใ้ ช ้สามารถเลือกแบบจาลองที่
• สิงที
่ ดได ้ มี 8 ข ้อดังต่อไปนี ้
เหมาะสมทีสุ
• 1. การคัดเลือกอย่างสมบูรณ์ (การแยกแยะทางเลือก
่ ลก
ทีมี
ั ษณะเด่น)
้
่
• 2. การตัดออก (การขจัดตัวเลือกทังหมดที
พบว่
ามี
ความสาคัญน้อย)
้
• 3. ความพึงพอใจเป็ นหลัก (ทางเลือกทังหมดจะ
่
ขัดแย ้งกันหรือเชือมโยงกั
น จะมีการพิจารณาตัด
ออก)
้
้
่
• 4. การปฏิเสธในขันแรก
(การขจัดทางเลือกทังหมดที
ไม่มค
ี วามสาคัญ)
่ การ
• 5. การลาดับการแยกแยะ (กลุม
่ ของตัวเลือกทีมี
้ กๆ ตัวเลือก)
ประเมินค่าซาทุ
้
้
• 6. การให ้ค่านาหนั
ก (ค่านาหนั
กจะช่วยในการ
ประเมินเกณฑ ์ต่างๆ)
For Example :
IF Screening_of_Absolute_Rejects =
important
AND Cutoffs = unimportant
AND Sequential_Elimination =
unimportant
AND Weightings = unimportant
AND Generation_of_Linear_Ordering =
unimportant
THEN ChooseModel (DOMINATE)
AND Selected = ture
เป็ น Production rule ให ้ระบุการเลือก DOMINATE
่
่ ลก
ซึงโมเดลจะมี
การขจัดตัวเลือกทีมี
ั ษณะเด่น
USER INTERFACE (ส่วนต่อ
ประสานกับผู ใ้ ช้)
่
วนต่อประสานผูใ้ ช ้สาหร ับระบบ
• หลักทัวไปในการออกแบบส่
SDSSs และ MC-SDSSs มีดงั นี ้ คือ
่
•
1. Accessibility : สามารถทีจะเข
้าถึงและใช ้งานได ้ง่าย
่ กใช ้จัดการกับ
เหมาะสมกับสภาพความเป็ นจริงของโลกทีถู
ข ้อมูลแวดล ้อมต่างๆ
•
2. Flexibility : มีความยืดหยุ่นต่อผูใ้ ช ้ในการเอาขอ้ มูล
่ ได ้ตังใจ
้
กลับมาจากการกระทาทีไม่
•
3. Interactively : การมีปฏิสมั พันธ ์ต่อกันจะอ ้างถึง
่ ตอ
ประสิทธิภาพของข ้อมูลจากผูใ้ ช ้ทีมี
่ ระบบ
่
•
4. Ergonomic layout: ประสิทธิภาพในการสือสาร
่ อ
ระหว่างผูใ้ ช ้และระบบ มีหลายกลยุทธ ์ในการใช ้เป็ นเครืองมื
่
่ ใ่ นระบบซึงอาจจะเป็
นประโยชน์ตอ
่ ผูใ้ ช ้
ทีอยู
•
5. The processing-driven ขบวนการทางานของ
่ อยู่
ส่วนต่อประสานจะทาให ้ทราบถึงกาลังและสติปัญญาทีมี
Collaborative Spatial Decision
Making (การร่วมมือในการ
้ )่
ตัด
สิ
น
ใจเชิ
ง
พื
นที
่
• เทคโนโลยีทสนั
ี บสนุ นการตัดสินใจ มีอยู่ 3
ระดับดังนี ้
•
ระดับที ่ 1 เป็ นลักษณะของเทคโนโลยีทมี
ี่
่
่
จุดประสงค ์เพือเอาอุ
ปสรรคของการสือสาร
่ าบังขนาดใหญ่ เพือให
่ ้การ
ออกไป เช่น เครืองก
แสดงผลทาได ้อย่างรวดเร็วในการแสดงแผนที่
กราฟ และตาราง
•
ระดับที ่ 2 เป็ นแบบจาลองการตัดสินใจและ
่
เทคนิ คการตัดสินใจเป็ นกลุม
่ เพือลดความไม่
• ระบบสนับสนุ นการตัดสินใจเป็ นกลุม
่ (group decision
support system) ประกอบด ้วย
่ อในการนาเข ้า
•
1. Data import tool เครืองมื
ข ้อมูล
่ อ
•
2. Geographic exploration tool เครืองมื
ในการค ้นหาข ้อมูล
่ อการ
•
3. Geographic proposal tool เครืองมื
เสนอข ้อมูล
•
4. Geographic prioritization tool
่ อในการลาดับก่อนหลังของข ้อมูล
เครืองมื
•
5. Database link to spatial changes
่ อในการลาดับก่อนหลังของข ้อมูล
เครืองมื
่ อ
•
6. Geographic negotiation tool เครืองมื
ในการเจรจาของข ้อมูล
่ อใน
•
7. Geographic modeling tool เครืองมื
การสร ้างและวิเคราะห ์แบบจาลอง
• ระดับที ่ 3 เป็ นลักษณะของรูปแบบการ
ตัดสินใจเป็ นกลุม
่ (GDSSs) และสามารถ
่
รวมข ้อแนะนาของผูเ้ ชียวชาญในการเลื
อก
และประยุกต ์ใช ้ในระหว่างกระบวนการ
ตัดสินใจ ในระดับ 3 GDSS จะอ ้างถึง
group ES (GES) กรณี ศก
ึ ษาพิเศษของ
GES คือ collaborative expert
่ ้ความรู ้ของ
system (CES) ทีใช
่
่
ผูเ้ ชียวชาญท
าให ้ระบบมีการเคลือนไหว
่
่
• 1.การพิจารณาเหตุผล ในการทีจะแสดง
กฎเกณฑ ์ภายใต ้แบบจาลอง
• 2.การช ักนาและการบังเอิญด ้วยเหตุผลบาง
ประการจะแสดงประสบการณ์บางส่วนของ
่
ผูเ้ ชียวชาญ
• 3.วัตถุประสงค ์ เป้ าหมาย และความสนใจ ซึง่
่
เป็ นทัศนคติในการทีจะให
้สถานภาพของ
่
ผูเ้ ชียวชาญ
• 4. คุณค่าและความน่ าไว ้วางใจภายใต ้การ
2 Building an MC-SDSS (การ
สร ้างระบบ MC-SDSS)
Technology levels (ระดับของ
่
เทคโนโลยี
• โดยทัวไปแล
้วการพั
ฒนาระบบ) DSS เป็ นขอบ
่ การพัฒนาเป็ น 3
งานของระบบ SDSS ซึงมี
ระดับ ได ้แก่ DSS tools, DSS Generator
และ Specific DSS application (ภาพที่
9.6) ในระดับล่างสุด DSS tools จัดเป็ น
่ อในขันตอนของ
้
เครืองมื
DSS Generator
่
และสามารถทีจะประยุ
กต ์ใช ้งานได ้หลากหลาย
่
่ งๆ แล ้วส่วนทีจะสนั
บสนุ นการตัดสินใจได ้
ซึงจริ
้
คือ specific DSS ซึง่ specific DSS นี จะเป็
น
• ส่วนของ DSS generator เป็ นชุดของการ
่ ความสัมพันธ ์กันระหว่าง hardware
ทางานทีมี
่
และ software ซึงจะแสดงถึ
งความสามารถ
ของ specific DSS ว่าจะทาได ้ช ้าหรือเร็ว
tools ในระดับล่างสุด เช่น ในรูปแบบตาราง
(Excel, Lotus) ชุดข ้อมูล (dBase, Access,
Paradox) โปรแกรมช่วยในการวิเคราะห ์การ
ตัดสินใจ (LINDO, EXPERT) ข ้อมูลทางสถิติ
(SPSS, SAS) และ software ทางด ้าน GIS
(ArcView, MapInfo) การสร ้างระบบ MCSDSS จะมีการจาแนก class อย่างช ัดเจน เช่น
โปรแกรม EXPERT CHOICE สามารถใช ้หา
่ ความหลากหลาย
การตัดสินใจเชิงบรรยายทีมี
Three levels of DSS technology. (Source: Sprague
and Watson 1996.)
Coupling GIS and MCDM
่
Systems (ตัวเชือมต่
อ GIS กับ
ระบบการตัดสินใจแบบหลาย
เกณฑ
• Coupling เป็ นการวั
ดระดับ์) ความสามารถและ
่
หน้าทีของ
software จะพิจารณาจากลักษณะ
่ เชือมโยง
่
ทางกายภาพและทางด ้านตรรกะ ทีมี
่
กันระหว่าง software โดยทัวไปมี
2 แบบ คือ
Loose Coupling และ Tight Coupling
1.
Loose
coupling
• Loose coupling เป็ นการรวม GIS และ MCDM โดย
่
การแลกเปลียนไฟล
์ข ้อมูลระหว่างกัน ข ้อมูลมีการ
exported มาจาก GIS software สาหร ับใช ้ในการ
้ แบบหลายหลั
่
วิเคราะห ์เชิงพืนที
กเกณฑ ์ มาตรฐานใน
่
่ ส
่ าคัญทีสุ
่ ดในการ
การแลกเปลียนข
้อมูลเป็ นสิงที
พิจารณา Hardware และ Software และการต่อ
ประสานกับผูใ้ ช ้ Data exchange เป็ นกระบวนการ
่
่ อยู่ให ้เข ้าไปอยู่ใน
เปลียนข
้อมูลโดยการดึงไฟล ์ข ้อมูลทีมี
่
โครงสร ้างของข ้อมูลและรูปแบบไฟล ์ทีสามารถใช
้ได ้ใน
่ ความสาคัญต่อการตัดสินใจเพราะว่าจะ
GIS ซึงมี
สามารถแสดงให ้เห็นถึงประสิทธิภาพและความสามารถ
่ ้ในกระบวนการตัดสินใจ มีการ
ของข ้อมูลนาเข ้าทีใช
่
สร ้างทางเชือมระหว่
างช่องว่างของ GIS และ MCDM
การโอนย ้ายข ้อมูลส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของ ASCII
format แต่อย่างไรก็ตาม ระบบ GIS ส่วนใหญ่จะยอมร ับ
. Tight coupling
่ ่
• Tight coupling เป็ นการรวมข ้อมูลทีอยู
ภายใต ้ส่วนของข ้อมูล GIS หรือส่วนของ
แบบจาลองของตัวมันเองก่อน จากนั้นจึง
่
นามาเชือมโยงกั
บ user interface อีก
้ั จะขึ
้ นอยู
้
ครง้ั (ภาพที่ 9.7 b) แต่ทงนี
ก
่ บ
ั
้
องค ์ประกอบของ software ของทังสอง
่ นสิงที
่ จะแยกความ
่
ระบบด ้วย ซึงเป็
แตกต่างระหว่าง GIS และ MCDM ออก
่ ดสินใจ
จากกันได ้ ดังนั้นการวิเคราะห ์เพือตั
• การพัฒนามาตรฐานของการโอนย ้ายข ้อมูล
(spatial data transfer standard : SDTS)
่ ดความสามารถของ open GIS
และการเพิมขี
toolboxes (เช่น โปรแกรม GRASS และ
IDRISI) จะทาให ้การพัฒนา tight coupled
GIS modeling systems ทาได ้ง่ายและ
รวดเร็วขึน้ แต่ก็ยงั ต ้องการความรู ้ด ้าน
่ ยกว่า macro language
โปรแกรมภาษาทีเรี
เข ้ามาช่วย ตัวอย่าง เช่น ภาษา MapBasic
ของโปรแกรม MapInfo และภาษา Avenue
Strategies for building an MC-SDSS: (a) loose
coupling; (b) tight coupling.
Interoperability
• Interoperability อยูภ
่ ายใต ้แนวคิดของ
ระบบ GIS แบบเปิ ด (open GIS) ซึง่
ความต ้องก
้
• พืนฐานของประกอบด
้วย
่ อยู
่ ่แวดล ้อม (ผูใ้ ช ้มีการ
• 1. มีการประยุกต ์ใช ้สิงที
่ อทีเป็
่ นประโยชน์ ทีจะช่
่ วย
เลือกใช ้เครืองมื
แก ้ปัญหา)
่ องว่างให ้มีการใช ้ข ้อมูลร่วมกัน
• 2. การเผือช่
่
(แบบจาลองข ้อมูลทัวไปสนั
บสนุ นให ้สามารถ
วิเคราะห ์และประยุกต ์ในการทาแผนที)่