Transcript دانلود
به نام خدا LOGO تحلیل سیستم‌ها ّ ی نمودارهای علی ـ حلقو علی سیبویه Email: [email protected] نمودارهای علی ـ حلقوی ما ساختارها را شکل می‌دهیم و سپس این ساختارها هستند که (رفتارهای) ما را شکل می‌دهند. وینستون چرچیل 2 نمودارهای علی ـ حلقوی یکی از ابزارهای پایه برای تفکر سیستمی و پویایی شناس ی سیستم‌ها به کمک این نمودارها می‌توان: مدل‌های ذهنی افراد یا گروه‌ها را درک و استنباط نمود بازخوردهای مهم مسئله را مورد بررس ی قرار داد. 3 ّ ی نمودارهای علی ـ حلقو د ککان‌دهنده ت بیهک کای تع ککم ب ککبن د ی ککک نم ککودار تع ککم از ت ککدادی مت ب ککی کککه ش ککده ک ککه به‌وس کک‌له پ‌کان‌ه ککایی ک ککه مت بیها هستند به‌هم متصه شده‌اند. مت بیها به‌وس‌له روابط تعم که به‌صورت پ‌کان نمایش داده میشوند به‌هم متصه شده‌اند. قطبیت روابط ،رفتار مت بیها را توض‌ح نمی‌دهند ،بلکه ساختار سیستم را ریح می‌کنند. افزایش در مت بی تلت لزوما به‌متنای افزایش متلول در واقت‌ت نیست S 4 نمودارهای علی ـ حلقوی 5 عالمت‌گذاری قطبیت روابط همی ه از تالمت‌گذار ِی قطبیت همه روابط نمودار خود اطم‌نان حاصه کند. ِ حلقک که‌های ب ککازخوردی مه ککت ک ککه حلقک که‌های تقویت‌کنن ککده نبک ک نام ککده می‌ش ککوند ب ککا تالم ککت +یک کا R مشخص میشوند. حلقه‌های منفی که گاهم حلقه‌های متتادل‌کننده نب نام‌ده میشوند با تالمت – یکا Bکان داده میشوند. 6 تعیین قطبیت حلقه‌های دو روش برای مشخص کردن قطبیت حلقه‌ها وجود دارد: روش سریع :تداد روابط منفی را ب مارید اگر تداد روابط منفی زوج باشد ،حلقه مه‌ت است و اگر تداد فرد باشد ،حلقه منفی است .اما امکان اشتباه در شمارش وجود دارد. روش درست :آ ار یک بی را در طول حلقه ردیابی کند. 7 ریاضیات قطبیت حلقه‌ها یک حلقه بازخوردی دلخواه را درنظر بگبیید که شامه nمت بی X 1 ,..., X n تالمت حلقه برابر است با: ]) SGN(δx1o /δx1i )= SGN[(δx1o /δxn )(δxn /δxn-1 ) (δxn-1 /δxn-2 ) ……..(δx2 /δx1i ]) SGN(δx1o /δx1i )= SGN[(δx1o /δx4 )(δx4 /δx3 ) (δx3 /δx2 )(δx2 /δx1i 8 همبستگی یا شبیه‌سازی مککدل پویایی‌شناس ک ی سیس ککتم‌ها بای ککد س ککاختار واقی ککم سیس ککتم را ط ککوری تقل ککد کن ککد ک ککه رفتککار آن دق‌قکا مهککه رفتککار سیسککتم واقیکم باشککد .رفتککار ،تا ککا بکه‌متنی تککرار تگرش‌ککات گذشکته نیسککت ،بلکککه جواب دادن به شرایط و س‌است‌های کامال جدیدی است که به سیستم اتمال می‌شود. هم‌س ککتنی ب ککبن مت بیه ککا رفت ککار گذش ککته‌ی سیس ککتم را ب ککازگو می‌کن ککد ،س ککاختار سیس ککتم را ککان نمی‌دهد. رابطه مب ان فروش بستنی و نرخ قته در تابستان 9 همبستگی یا شبیه‌سازی آیا ویتامبن ث می‌تواند سرماخوردگی را درمان کند؟ آیا توسته‌ی اقتصادی به کاهش نرخ زاد و ولد منگر می‌شود؟ آیا شرکت‌هایی که برنامه‌های ب بود ک‌ف‌ت دارند سود سهامدارا ان افزایش می‌یابد؟ آزمون‌هک ککای کنهیل‌شک ککده ،آزمون‌هک ککای تصک ککادهم و مکک ککرر ،نمون ک که‌برداری‌های بک ککزر ،مطالتک ککات دنباله‌دار و بلندمدت ،استنباط آماری و . . . لزوما درجه هم‌ستنی باال کاهم نیست. 10 تأخیر ت خبیهای زما ی در ایگاد پویایی‌ها ت بی مهمی دارند. ت خبیها غالبا باتث اختالف در نت‌گه س‌است‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت میشوند. زما ی که ق‌مت کاالیی اضافه می‌شود ،ترضه افزایش می‌یابد ،اما با ت خبی قابه ت وجه Supply + 11 Price Delay مثال:تقاضای بنزین واکنش فروش بن ین به افزایش ق‌مت ،با ت خبی طوال ی صورت می‌گبید. کعم رابطه‌ی ببن ق‌مت و تقاضای بن ین ،بیش از یک دهه است. در مگموع ،ت خبی زما ی ِ 12 نام متغیرها نام مت بیها باید اسم یا تبارت اسمی باشد. Incorrect Correct + Price + Costs Price Rises Costs Rise نام مت بیها باید حس شفاهم از جهت کاهش یا افزایش را در بر داشته باشد. 13 نام متغیرها ن ک ککام مت بیه ک ککا بای ک ککد ب ک که‌طور طب‌ی ک ککم متن ک ککای مهب ک ککی داش ک ککته باش ک ککند .از اس ک ککتفاده‌ی نام‌ه ک ککایی ک ک ککه پی وندهای منفی دارند خودداری شود. Incorrect Correct - 14 + Profit Costs Happiness Criticism Losses Costs + Unhappiness Criticism ّ ی نکاتی در مورد چیدمان نمودارهای علی ـ حلقو از خطوط منحنی برای ان‌دادن بازخوردهای اطالتا ی استفاده کند. نموداره ک ککای خ ک ککود را ط ک ککوری ترس ک ککم کن ک ککد ک ک ککه حلقک ک که‌های مه ک ککم به‌ص ک ککورت دای ک ککروی ی ک ککا ب ک ککوی دیده‌شوند. نمودار را طوری تنظ‌م کند تا کمهیین برخورد ببن خطوط باشد. د در نمودارهککای تعککم مت بیهککای خککود را بککا شکککه‌های دایککره ،شش‌ضککلیم و امهککالهم آن محککاط نکن‌ککد. (البته در ساختارهای حالت و جریان استثناء وجود دارد) حلقه‌ها را نام‌گذاری کند. تمام حلقه‌ها را در یک نمودار بزر جا نده‌د( .عجب! چقدر کار روی نمودار انگام شده است) 15 مناسب‌ترین سطح جزئیات را انتخاب کنید د نمودارهکای تعکم ک حلقکوی ،بکرای کان‌دادن سکاختار بکازخوردی اصکعم فرضک‌ه‌ی پویکایی شکما طراحم شده‌اند .بنابراین: نه با جزئ‌ات زیاد مخاطکب را گک‌ک کنکد نکه آن‌قکدر مت بیهکای واسکطه ککم باشکند ککه فکرد در تحل‌ه نمودار دچار تردید و اب ام شود. 16 ّ توسعه‌ی نمودارهای علی از داده‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه بی کهی داده‌هکایی ککه مدل‌سکاز بکرای ایگکاد فرضک‌ه‌ی پویکا بکه‌کار می‌گبکید ،حاصکه مصکاحبه‌ها و گفتنوهکا بکا اف کراد حاضککر در سازمان‌هاسککت و متمککوال نظرسککنمم‌ها داده‌هککای مف‌ککدی را ب کرای اسککتفاده در مدل‌سککا زی پویاشناس ی سیستم‌ها به‌دست نمی‌آورند( .مصاحبه‌های ن‌مه‌ساخت‌یافته) مصککاحبه‌ها تقریبککا ه‌ه‌گککاه بکه‌تا ایی کککاهم نیسککتند ،بایککد از تمککامی منککابع کمککی و ک‌فککی اسککتفاده نمککود و مدل‌ساز باید داده‌ها را تا جایی که امکان داشته باشکد از منکابع مختلکه به‌دسکت آورد و بکا کنکار هکم قراردادن آن‌هکا دیکد مناسکنی سک‌ت بکه سکاختار وضکت‌ت مسکئله و . . .پ‌کدا کنکد( .تمکامی نقش‌آفرینکان داخه سازما ی و خارج سازما ی بررس ی شوند). د پ ککس از مص ککاحبه بک کرای ایگ ککاد س ککاختار تع ککم سیس ککتم ،اس ککامی مت بیه ککا را ط ککوری انتخ ککاب کن ککد کک که م ک ککابه کلمک ککات و اصک ککطالحات مک ککورد اسک ککتفاده مصاحبه‌شک ککونده باشک ککد و در تک ککبن حک ککال از قواتک ککد آن پبیوی کند (تبارات اسمی و ). . . 17وابط تعم باید در قالب یک پاراگراف در مهن توض‌ح داده شوند. ر ّ توسعه‌ی نمودارهای علی از داده‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه د می‌توان باتوجه بکه مصکاحبه‌های افکراد ،حلقکه‌های تعکم را ترسک‌م ککرد ،امکا نبایکد رابطکه‌ای را از پکیش خودتان اضافه کند( .مدل ذهنی فرد یا وضکت‌ت مسکئله!) البتکه کان دادن نمودارهکای پیش‌نکویس به فرد مصاحبه‌شونده جهت ب بود آن‌ها امکان‌پذیر است. سهم بازار ما در حال کاهش بود .درنت‌گه رئیس بخش بازاریابی را اخراج کرده و از یک همکار دیگر کمک گرفت‌م. به‌کار گرفهن یک رئیس یا همکار جدید به تبل ات ب هی و افزایش سهم بازار منگر خواهد شد. 18 مطالعه‌ی موردی :مدیریت برنامه کاری :تعریف مسئله بایککد برنامککه کال هککا و تکککال‌ه را بککا فتال‌ت‌هککای ببککیون از دا ککناه ،زنککدگی خ ک ی و خوابتککان تنظ‌م شود. در طول ترم باید سر کال حاضر شکوید .در هایتکان را مطالتکه کنکد و تککال‌ه مشخص‌شکده را در زمان مقرر ،تحویه ده‌د. اگککر نمره‌هککا کمهککی از مبک ان مککورد انتظککار باشککد ،احتمککاال تککالش بی ککهی می‌شککود و هننککام خسککتنی و تحل‌ه رفهن انرژی وقت بی هیی برای اسهیاحت و خواب تخص‌ص می‌یابد. 19 مطالعه‌ی موردی :مدیریت برنامه کاری :تعریف مسئله می‌توان از دو س‌است استفاده کرد: oاسهیاتژی مورچه‌ای :هرگز کاری را که امروز می‌توان انگام داد به فردا واگذار نکن‌د. oنمرات مورچه به‌طور پ‌وسته در طول ترم ب بود می‌یابد. اسهیاتژی ملخم :ه‌ه وقت کاری را که فردا قابه انگام است ،امروز انگام نده‌د. نمرات ملخ به‌طور پ‌وسته در طول ترم کاهش می‌یابد. 20 تعیین متغیرهای کلیدی نرخ تخصیص :سرتت استاد در تخص‌ص تکال‌ه در طول ترم (تکل‌ه بر هفته) نرخ اتمام کار :سرتت اتمام تکال‌ه (تکال‌ه بر هفته) انباشت تکالیف :تداد تکال‌فی که تخص‌ص یافته اما هنوز به پایان نرس‌ده است( .تکل‌ه) نمرات :نمرات کسب‌شده برای تکال‌ه تحویه‌شده (مق‌ا صفر تا صد) ته ککای دا ککناهم ،ش ککامه :کال ه کا، فش ککده ب کرای فتال س ــاعات ک ــار ه تگ ــی :ت ککداد س ککاتات صر مطالتات ،تکال‌ه ،من ل ،پروژه‌ها و غبیه (ساتت بر هفته) سطح انرژی :مب ان اسهیاحت و آمادگی دا شجو (مهال ببن صفر تا صد) 21 رفتار مورچه‌ای 22 رفتار ملخی 23 ّ توسعه نمودارهای علی مسئله ب ره‌وری :تکال‌ه تکم‌ه‌شده بر ساتت نرخ تکل‌ه برون‌زا فرض شده است. 24 ّ توسعه نمودارهای علی مسئله هریک از بازخوردهای منفی آ ار جاننی خود را دارند( .حلقه کار سنگبن) اگککر حلقککه R1بککر حلقککه B1غلبککه کنککد ،افکزایش سککاتات کککار هفتنککی در حق‌قککت موجب کاهش نرخ اتمام کار خواهد شد. 25 ّ توسعه نمودارهای علی مسئله کککاهش تککالش اختصککاه‌یافته ب کرای اتمککام هککر تکل‌ککه نب ک تککوارض جککاننی خککود را دارد (حلقه .)B3 ای ککن حلق ککه ح ککی در زم ککان اف کزایش ف ککار از ک ککاهش ب ککیش از ح ککد ک‌ف ککت و ت ک الش جلوگبیی می‌کند. ام ککا اف کزایش س ککاتات ص ککرف ش ککده روی ه ککر تکل ککه ،بات ککث ایگ ککاد حلق ککه مه ککت ( )R2می‌شود. 26 ّ توسعه نمودارهای علی مسئله ممک ککن اس ککت ب که‌دل‌ه س ککبک‌تر ش ککدن ف ککار ک ککاری س ککاتات ک ککار هفتن ککی ک ککاهش یافت ککه و تالش تخص‌ص‌یافته به هر تکل‌ه افزایش یابد .که هکردوی آن‌هکا باتکث می‌شکوند ککه نرخ اتمام کار کاهش و ف ار کاری دوشاره افزایش یابد. در واقع انتقال ف ار صورت می‌گبید. قانون پارک‌نسون ( :)1957کارها برای پرکردن زمان موجود ،کش می‌آیند. 27 تشریح مقاومت در برابر سیاست :تراکم ترافیک آیا افزایش بزرگراه‌ها و جاده‌های جدید تراف‌ک را کاهش می‌دهند؟ 28 مقدمه 29 سال 1995نزدیک به 200م‌ل‌ون خودرو ت‌شده در آمریکا وجود داشت. سککال 1990حککدود 100م‌ل‌ککون نفککر ،یتنککی نزدیککک بککه 87درصککد از شککاغالن بککا خودروهککای موتککوری بککه سککر کککار خککود می‌رفتنککد و 85درصککد از آن‌هککا تک‌سر ککبن بودند از س ک ککال 1970ت ک ککداد خودروه ک ککای ت‌ش ک ککده 70درص ک ککد و مس ک ککافت طی‌ش ک ککده س ککال‌انه 90درص ککد رش ککد داش ککته‌اند ک ککه بس ککار س ککریع‌تر از ن ککرخ رش ککد جمت ککت و تداد خانوارها بوده است. دول ککت تخم ککبن می‌زن ککد ک ککه م ککردم آمریک ککا س ککاالنه 8م‌ل ککارد س ککاتت را در تراف ککک سپیی می‌کنند. مقدمه 30 مدل‌های ذهنی برای مسئله ترافیک راه‌حه سن ی برای مسئله تراف‌ک ،توسته راه‌ها بوده است. ساخهن جاده‌های جدید تراکم و ت خبیها متموال ب هیین نقطه شروع از ساختار فب یکی سیستم است نه ساختار تصم‌م‌گبیی آن. بنابراین ب هیین نقطه شروع برای مسئله تراف‌ک خود مبحث تراف‌ک است. 31 مدل‌های ذهنی برای مسئله ترافیک چه توامعم باتث آغاز تمل‌ات تمرا ی میشوند؟ ف ار س‌اس ی برای توسته راه‌ها بوجود می‌آید. زمان مطلوب :زما ی است که رانندگان آن را به‌طور م‌انگبن قابه قبول می‌پندارند. 32 بازخورد به کاهش تراکم ترافیک تاکنون حجم تراف‌ک یک مت بی برون‌زا درنظر گرفته شده بود .مدل ذهنی بس‌اری از س‌استمداران و مسئولبن شهری. اگر تا ا حلقه قبعم وجود داشت ،توسته‌ی راه‌ها به کاهش تراف‌ک کمک خوبی می‌کرد. هر سه حلقه ،با افزایش جریان تراف‌ک ساخت جاده‌ای جدید را خنثی می‌کنند. تداد سفرهای روزانه و م‌انگبن طول سفر ابت نیست و به سطح تراکم تراف‌ک ارتباط دارند. بازخورد به کاهش تراکم ترافیک جمت‌ککت منطقککه نبک مت بککی بککرون‌زا نیسککت و متککا ر از سککطح دسهیسک ی بککه منککاط حاشکک‌ه‌ای منطقه است. حلقه R1این امکان را به‌وجود می‌آورد ککه مکردم در منکاط ی‌الوکم و حومکه شکهر سککونت گزیده و برای کار به شهرها سفر کنند. 34 خودروها گسترش می‌یابند تا تمامی جاده‌های موجود را پر کنند. ازدیاد هزینه‌های حمل و نقل چکرا وق ککی تکراکم پککیش می‌آیککد مککردم بککه اسککتفاده از سیسککتم حمککه و نقککه تمکومی روی نمی‌آورند؟ 35 بازخورد جبرانی :منبع مقاومت در سیستم بازخوردهککای تا بیگککذار در تراف‌ککک به‌روشککنی ککان می‌دهنککد کککه تککالش بکرای حککه م که تراف‌ک با ساخت جاده‌های جدید ،امری بی وده است. د س ککاختار تع ککم تراف ککک ککان می‌ده ککد ک ککه چنون ککه مقاوم ککت در براب ککر س‌اس ککت در ابتاد وس‌ع و در یک سیستم پ‌چ‌ده به‌وجود می‌آید. بازخوردهککا جایا ککی ب که‌این خککاطر ایگککاد می‌شککوند کککه بککازیگران دیگککری بککا اه کداف مشخ ی به بی حالت‌ها در سیستم واکنش ان می‌دهند. اکثی س‌است‌های که در پیش می‌گبییم به دنبکال حکه تالئکم م ککه هسکتند و نکه 36 حه م کعم ری ه‌های آن.