Transcript تكنيك‌ها و ابزارهاي‌ شناسايي خطرات‌ و ارزيابي ريسك

‫تكنيكها و ابزارهاي‬
‫شناسايي خطرات و ارزيابي ريسك‬
‫مفاهيم ارزيابی ريسک و خطر‬
‫خطر )‪(Hazard‬‬
‫منبع بالقوهً آسيب‬
‫توجه‪ :‬آسيب بالقوهً ممکن است آسيب انسانی‪ ،‬صدمه به محيط‪ ،‬صدمه به‬
‫اموال يا ترکيبی ًاز اينها باشد‪.‬‬
‫خطرات‬
‫خطررر بررالقوه ست ر ب اسررت کرره برره مررور بررالقوه ب وا ررد موجررب اي ررا آسرريب از‬
‫جمله بيمارب‪ ،‬آسيب يدگی‪ ،‬صدمه به اموال‪ ،‬محصوالت‪ ،‬خسارت به ت ًوليد‬
‫يا افزايش تعهدات شو ‪.‬‬
‫رک اي ررن مفه رروخ ک رره ي ررک خط ررر ق انس رريه را ا اتف ررا اخواس ر ه را ا ًر و‬
‫خو رخدا واقع يست‪ ،‬به رک رويکر برگزيده شرده برراب شناسرايي خطرر‬
‫و ارزيابی ريسرک کمرک شرايانی مری کنرد‪ .‬توضري فرود ر مرور خطرر برالقوه از‬
‫اي ررن ي ررر ت ر س ررااز اهمي ررت اس ررت ک رره از ررار ر مع ررانی راي ر ي ررر ما ن ررد خط رر‬
‫بالفعه‪ ،‬شانس يا ريسک قيقتر می باشد‪.‬‬
‫• واژه هاب سا و مزمن اغلب براب تفاوت قااه شد ميا خطررات برالقوه يرا‬
‫ق انسرريه اي ررا آسرريب برره ينرروا ي رره اب از رخرردا هاب نسر ا کوتراه مرردت‬
‫ما ن ررد ري ررزت ف ررت‪ ،‬آت ررش س رروزب و ا ف ررار (خط ررات س ررا ) ب ررا خطرات رری ک رره از‬
‫رخ رردا هاب بلن ررد م رردت ن‪ ،‬ررنت م رری گتر ررد‪ ،‬ما ن ررد ت لير ر م ررداوخ آالين ررده ه ررا و‬
‫تماسهاب شغل (خطرات مزمن)‪ ،‬به ار می رو ‪.‬‬
‫• مثاله ررايی از خطر ررات س ررا يبارتن ررد از هي رردروکر نهاب تح ررت ف‪ ،‬ررار‪ ،‬اش رريا ر‬
‫بلندب‪ ،‬الکتريسي ه‪ ،‬وجو ک‪،‬تی ر ز يکی تنسيسات و غتره‪.‬‬
‫ريسک )‪(Risk‬‬
‫ترکيبی از اس مال يک رخدا و قيامدهاب آ ‪.‬‬
‫ت زيه و تحليه ريسک )‪(Risk Analysis‬‬
‫اس فا ه از اماليات موجو براب شناسايی خطرات و برآور ريسک‪.‬‬
‫ارزيابی ريسک )‪(Risk Assessment‬‬
‫فرايند کل تحليه ريسک و ارزيابی ريسک‬
‫ارزشيابی ريسک )‪(Risk Evaluation‬‬
‫قضاوت ر مور قابه تحمه بو‬
‫ريسک بر اساس تحليه ريسک‬
‫معيار غر ال ربً )‪(Screening Criteria‬‬
‫هدف يا اس ا دار ب که براب قضاوت ًر مور قابه تحمه بو‬
‫اثر شناسايی شده به ًار می رو ‪.‬‬
‫خطر يا ً‬
‫ً‬
‫يک‬
‫ينصر ليدب ر سيس مهاب اثر ش مديريت‪ ،‬رويکر سيس ماتيک به‬
‫شناسايی خطرات و ارزيابی ريسک‬
‫ياز به ايمال‬
‫به منيورً اي ا اماليات الزخ جهت کمک به تصميم گتربً ًر مور ً‬
‫اقدامات اهش ريسک می باشد‪.‬‬
‫اقدامات اهش ريسک می بايست شامه ‪:‬‬
‫ب ًاز رويدا ها (يعنی اهش اس مال وقوع)‪،‬‬
‫‪ -1‬قي‪ ،‬تر ً‬
‫‪-2‬کنترلً رويدا ها (يعنی محدو کر وسعت ًو مولً مدت يک رخدا خطر اک)‪ ،‬و‬
‫‪ -3‬اهش اثرات (يعنی اهش قيامدها ) باشد‪.‬‬
‫اقدامات قي‪ ،‬ترا ه ًاز قبيه اس فا ه از مراسيهاب ذاتاً ايمن تر و تضمت يکپارسگی‬
‫قرار گتر ‪ .‬اقدامات خروج ًاز رويدا‬
‫اراايها ًر صورت امکا می بايست مور تاکيد ً‬
‫ير گرفت اس مال شکست‬
‫بر اساس ارزيابی ريسک قيش بينی شده ًو با ًر ً‬
‫می بايست ً‬
‫اقدامات کنترلً ًو اقدامات اهش ريسک تدوين شو د‪ .‬الزامات يملکر ب ًو جزايات‬
‫بر اساس اي ارزشيابی ًر سطوح مناسب تعيت گر ‪.‬‬
‫اهداف بايستی ً‬
‫ير است‪:‬‬
‫شناسايی خطرات ًو ارزيابی ريسک شامه م مويه اب ًاز مراسه به شرح ز ً‬
‫بر اساس توجه به يوامل ما ند خواص شيميايی ًو‬
‫الف) مرسله ‪ :1‬شناسايی خطر‪ً ،‬‬
‫فت يکی سياالت ًر سال ا قال‪ ،‬سيدما ت هت ات‪ ،‬رويه هاب يمليات هداربً ًو‬
‫كار ًر شرايط يا ي‬
‫شرايط فراورت‪ ،‬شرايط محيط زيستی ًو يوامه زيا اورمحيط ً‬
‫ير گرف ه شده است ‪.‬‬
‫غتر يا ي ًر ً‬
‫ًو ً‬
‫ب) مرسله ‪ :2‬ارزيابی ريسک‪ ،‬اش ی ًاز خطرات ًو توجه به قابليت تحمه آ براب‬
‫معموال شامه شناسايی رخدا هاب‬
‫ً‬
‫امر‬
‫ارکنا ‪ ،‬تسهيالت ًو محيط زيست‪ .‬اين ً‬
‫آغازگر‪ ،‬شناسايی توال هاب اس مال سا ثه‪ ،‬برآور اس مال وقوع توال هاب سا ثه ًو‬
‫ارزيابی قيامدها می باشد‪ .‬سپس بايد براساس معيارهاب مناسب وضعيت مور‬
‫قرار گتر ‪.‬‬
‫ير‪ ،‬قابه قبو ًل بو ريسک برآور شده مور قضاوت ً‬
‫امر شامه شناسايی فرصتهاب‬
‫غتر قابه تحمه اين ً‬
‫ج) مرسله ‪ :3‬سذف يا اهش ريسک ً‬
‫می باشد‪.‬‬
‫اهش اس مال يا شدت قيامدهاب يک سا ثه‬
‫ج) مرسله ‪( :3‬ا امه)‬
‫اين سه مرسله يمومی ًر تماخ روشها يموميت ار ‪ .‬هنگاخ ا اب ابزارها ًو‬
‫يمر‬
‫خطر ًو ارزيابی ريسک‪ ،‬ماهيت ًو مقياس تنسيسات‪ً ،‬‬
‫تکنيکهاب مناسب شناسايی ً‬
‫ير گرف ه شو ‪ .‬مت ا‬
‫تنسيسات ًو وجو ت ر ه ًاز تنسيسات م‪،‬ابه می بايست ًر ً‬
‫بر‬
‫خطر ًو ارزيابی ريسک اخ صاص ا ه شده می بايست ً‬
‫ً‬
‫تالش ی که به شناسايی‬
‫ًار ًو هرگو ه قص آگاه باشد‪.‬‬
‫يار ريسک‪ ،‬جديد بو‬
‫مقدار مور ا ً‬
‫ً‬
‫اساس‬
‫تر اس فا ه می شو ‪ ،‬هنگاخ‬
‫ب قيچيده ً‬
‫ب با ساخ ار ً‬
‫هنگامی که ًاز تکنيکهاب باز ر ً‬
‫ياز اهش ريسک می بايست يدخ قطعيت فرضيات به ًار‬
‫ارزيابی اقدامات مور ً‬
‫رف ه مور توجه قرارگتر ‪ .‬الزخ است يدخ قطعيت فرضيات به خوبی مس ند شده ًو‬
‫خطر اس فا ه می کنند‪ ،‬امالع ا ه شو تا به‬
‫به ارکنانی که ًاز اي ارزيابی ريسک ًو ً‬
‫بهتر کمک کند‪.‬‬
‫تصميم گتربً ً‬
‫ج) مرسله ‪( :3‬ا امه)‬
‫سااز اهميت است‬
‫تر خطرات ً‬
‫هر سه زو ً‬
‫براب تنسيسات يا فعاليتهاب جديد شناسايی ً‬
‫خطر قبه ًاز تعيت مناسبترين راه سه جهت‬
‫ً‬
‫تا زما اف جهت مطالعه ًو ارزشيابی‬
‫مديريت آ وجو اش ه باشد‪ .‬همواره ا اخ اصالسات ًر مراسه اوليه مراح قر ًوژه‬
‫بر هزينه ًو زما ندب ا اخ ا ‪.‬‬
‫تنثتر ً‬
‫تر است‪ ،‬سرا که می توا آنها را با کمترين ً‬
‫سا ه ً‬
‫خطر را می توا براب تسهيالت موجو ت ً به ًار بر ‪ .‬گاه تغيتراتی‬
‫ارزيابيهاب ريسک ًو ً‬
‫که ممکن بو ًر مولً مراح موجه باشد‪ ،‬براب تسهيالت موجو يمل يست‪ .‬به‬
‫ياز‬
‫قذير می باشد‪ً .‬ار مور ً‬
‫ً‬
‫ينوا مثال‪ ،‬بهبو جا مايی تسهيالت موجو امکا‬
‫براب ا اخ اصالسات ًر تسهيالت موجو ‪ ،‬موجب ريسک اضاف سا ثه می شو که‬
‫الزخ است بدا توجه شو ‪.‬‬
‫ج) مرسله ‪( :3‬ا امه)‬
‫شکه (‪ )1‬رويکر هايی با قيچيدگيهاب م لف را ن‪،‬ا می هد که می توا ًاز آنها‬
‫خطر اس فا ه کر ‪.‬‬
‫براب ارزيابی ريسک ًو ً‬
‫روشهای‬
‫بازنگری‬
‫ساختاری‬
‫آئین نامه‬
‫ها‪/‬استانداردها‬
‫چک لیستها‬
‫تجربه‪ /‬قضاوت‬
‫شکه (‪ )1‬رويکر هاب م لف به ارزيابی ريسک و خطر‬
‫ج) مرسله ‪( :3‬ا امه)‬
‫ًر بسياربً ساالت ممکن است انش ًو ت صص ارکنا با ت ر ه اب که ًاز يک رويکر‬
‫ساخ اربً اس قا ه می کنند‪ ،‬براب مديريت ريسک اف باشد‪.‬‬
‫اس فا ه از سک ليست سريع ًو سا ه است ًو می توا ًاز آنها براب تعيت برآور‬
‫قبال تشخيص ا ه‬
‫قرار گرفت خطراتی که ً‬
‫اس ا دار ها ًو روشهاب مراح ًو مور توجه ً‬
‫شده ا د‪ ،‬کمک گرفت‪.‬‬
‫ًر موار ب که ت ر به ست آمده ًاز صنايع با اس ا دار ها ًو آات امه ها تلفيق شده‬
‫است‪ ،‬می توا ًاز مريق بررس ی ا طباد با روشهاب اين اس ا دار ًر مراح ‪ ،‬ساخت‪،‬‬
‫تعمتر ًو هدارب‪ ،‬به سط بااليی ًاز ايمنی ست يافت‪.‬می توا ازتکنيکهاب‬
‫ً‬
‫بهره بر ارب‪،‬‬
‫باز ربً ساخ اربً براب شناسايی ًو ارزشيابی خطرات قيش بينی ن‪،‬ده قبل ًو رخدا هاب‬
‫قرار رف ه ا د‪،‬‬
‫قدر کفايت مور توجه ً‬
‫اخواس ه اب که ًر روشهاب قي‪،‬ت به ً‬
‫اس فا ه کر ‪.‬‬
‫فرايند مديريت ريسک‬
‫شناسايی خطرات‬
‫معيارهاب‬
‫ب‬
‫غر ال ر ً‬
‫ارزشيابی‬
‫ريسک‬
‫مرحله ‪1‬‬
‫مرحله ‪2‬‬
‫شناسايی اقدامات‬
‫اهش ريسک‬
‫مرحله ‪3‬‬
‫تعيت الزامات‬
‫يملکر ب‬
‫يمق فرایند شناسایی خطرات ًو‬
‫ارزیابی ریسک‬
•Checklist
•JHA
•WSS
•HAZOP
•FTA
•ETA
•Pipeline Risk Assessment
•Chemical Risk Assessment
•HEART
•CREAM
•PEM
‫تکنیک های عمومی‬
‫تکنیک های میان مرحله ای‬
‫تکنیک های اختصاص ی‬
Methodology for Risk Management
•
•
•
•
•
•
Job
Location
Process
Equipment
People
Environment
JHA
Area analysis
HAZOP
FMEA
HEART
EIA,WSS
‫روشهاب شناسايی خطر و ارزيابی ريسک‬
‫ا‬
‫اب روت‬
‫مر‬
‫خطر ًو ارزيابی ريسک بس ه به مقياس ًو ي ً‬
‫ً‬
‫سط ًو سدو فعاليتهاب شناسايی‬
‫غتر می باشد‪.‬‬
‫تنسيسات ًر هنگاخ ا اخ فرايند ارزيابی ًو شناسايی م ً‬
‫به ينوا مثال‪:‬‬
‫ماال به مطالعات قيق براب‬
‫‪‬تنسيسات قيچيده ما ند تسهيالت قيچيده‪،‬اس ً‬
‫شناسايی رخدا هاب خطر اک ما ند آتش سوزب‪ ،‬ا ف ار‪ ،‬صدمه به سازه ها ًو غتره‬
‫ياز ار د‪.‬‬
‫ً‬
‫ا‬
‫اب روت(ا امه)‬
‫تر ما ند تسهيالت فراورت محدو ‪ ،‬می توا به آات امه ها ًو‬
‫‪‬براب تنسيسات سا ه ً‬
‫اس ا دار هاب شناخ ه شده به ينوا مبناب مناسبی که منعکس کننده ت ر يات‬
‫صنعتی ًر اين موار است‪ ،‬اتکا کر ‪.‬‬
‫ب ًاز مراسيهاب قي‪،‬ت هس ند‪ ،‬ارزشيابيهاب ا اخ شده‬
‫‪‬براب تنسيساتی که تکرار ً‬
‫ياز جهت مديريت رخدا هاب‬
‫براب مرح اوليه می توا د براب تعيت اقدامات مور ً‬
‫خطر اک اف باشد‪.‬‬
‫• متدولوژی شناسائی خطرات محیط کار ‪HazId‬‬
‫‪ .1‬قش ت ر ه‪/‬قضاوت‬
‫‪ .2‬سک ليستها‬
‫‪ .3‬آات امه ها و اس ا دار ها‬
‫‪ .4‬روشهاب باز رب ساخ اربً‬
‫قش ت ر ه‪/‬قضاوت‬
‫خطر‬
‫ً‬
‫‪،‬از ت صص ارکنا م رب ًو مناسب براب شناسايی ًو ارزيابی‬
‫ًر این روت ً‬
‫اس فا ه می شو ‪ .‬اين موضوع به ويژه ًر موار ب مفيد است که فعاليت مور ي ًر‬
‫ساير مکانها باشد‪ً .‬ر اين ارتباط‪،‬‬
‫م‪،‬ابه فعاليتهاب قي‪،‬ت ًر هما موقعيتهاب مکانی يا ً‬
‫ت ر يمل ارکنا ًر سوزه هاب يملياتی و بازخور ًاز رخدا هاب خطر اک ًو شبه‬
‫سوا ث ضروربً است‪.‬‬
‫هر سند اين رويکر به تنهايی هنگاخ ًار با تسهيالت ًو سيس مهاب جديد يا ابداع يا ًر‬
‫ً‬
‫کر ‪.‬‬
‫بار می ساز ‪ ،‬کفايت واهد ً‬
‫موار ب که شرايط محل ‪ ،‬ت ارب قبل را بی اي ً‬
‫سک ليستها‬
‫سک ليستها روت سو مندب براب سصو ًل اممينا ًاز شناسايی ًو ارزيابی ليه‬
‫هر سند اس فا ه ًاز اين سک ليستها بايد‬
‫خطرات ًو تهديدات معلوخ می باشند‪ً ،‬‬
‫معموال ًاز اس ا دار ها‬
‫ً‬
‫موجب محدو شد امن هرگو ه باز ربً شو ‪ .‬سک ليستها‬
‫بر سوزه هايی که ق ا يسه اش باه‬
‫ًو ت ارب يملياتی اس راج می شو د‪ً .‬ر ي ه ً‬
‫تمرکز ار د‪ .‬اس فا ه ًاز‬
‫ً‬
‫سار م‪،‬که شده است‪،‬‬
‫زيا است يا موار ب که ًر گذش ه ً‬
‫يمر قروژه ار ر ار ‪.‬‬
‫هر مرسله اب ورة ً‬
‫سک ليستها سا ه بو ه ًو ًر ً‬
‫سک ليستها می بايست توسط تروهاب م رب آشنا به مراح ًو يملکر تسهيالت ًو‬
‫تر می توا ند‬
‫رويه ها ًو اس ا دار هاب شرکتی ًو صنعت تهيه شو ‪ .‬ارکنا کم ت ر ه ً‬
‫هر سند که اثر ش ی تکنيک سک ليست به ت ر تهيه‬
‫ًاز سک ليستها اس فا ه کنند‪ً ،‬‬
‫کنندگا آ ًو تالت اس فا ه کنندگا بس گی ار ًو قالب خال براب شناسايی ًو‬
‫ارزشيابی خطرات جديد ًر موار ب که ت ر ه وجو دار ‪ ،‬محسوب می شو ‪.‬‬
‫سک ليستها بايد به مورً منيم ًو به منيورً لحاظ کر ت ر يات جديد شرکت ًو‬
‫ب ًو روزآمد شو د‪.‬‬
‫صنعت شامه اي بررس ی سوا ث يا رويدا ها‪ ،‬باز ر ً‬
‫فتر ث ت خطرات ساصه ًاز موار م‪،‬ابه قبل که ًر برگتر دة سابق خطرات‬
‫ً‬
‫شناسايی شده براب تنسيسات مور‬
‫ير است‪ ،‬می توا د مبناب مناسبی براب تهيه‬
‫ً‬
‫سک ليست باشد‪.‬‬
‫سک ليست ممکن است بس ه به ار ر مور‬
‫ير کلي يا جزئی باشد‪ .‬به منيورً‬
‫ً‬
‫ياز به توجه‬
‫سن ش مت ا قتروب ًاز رويه هاب اس ا دار ًو شناسايی جنبه هايی که ً‬
‫ب ار د‪ً ،‬از سک ليستها بايستی آگاها ه اس فا ه شو ‪ .‬سک ليست ًر ه‬
‫بي‪،‬تر ً‬
‫خطر می باشد ًو ًر کنتر ًل ريسک اش ی ًاز‬
‫سريعترين ًو آسا ترين روت ارزيابی ريسک ًو ً‬
‫مؤثر است ‪.‬‬
‫بسيار ً‬
‫ً‬
‫خطرات شناخ ه شده ًو اس ا دار‬
‫آات امه ها و اس ا دار ها‬
‫بر اساس‬
‫آات امه ها ًو اس ا دار ها انش ًو ت ر گر آمده را منعکس می کنند که ً‬
‫يمليات ا اخ شده ًر سط شرکت‪ ،‬مل يا بت امللل جمع آورب شده ا د‪ .‬اين‬
‫مدارک روس آموخ ه شده ًاز مراسيهاب قبل ‪ ،‬ارزيابيهاب خطرات ًو ريسک ًو بررس ی‬
‫سوا ث ًو رويدا ها را منعکس می کنند‪ً .‬ر ي ه شامه ارزيابی ذاتی خطرات ًو ريسک‬
‫قي‪،‬تر شناسايی شده ًو روشهاب اس ا دار کنترلً ًو اهش آنها‬
‫ً‬
‫می باشند‪ ،‬زيرا خطرات‬
‫تعريف شده است ‪.‬‬
‫معموال‬
‫ً‬
‫اماليات خطراتی که ممکن است ًر آات امه ها ًو اس ا دار ها آمده باشد‪،‬‬
‫براب وع خاص ی ًاز يمليات ار ر ار ‪.‬‬
‫ً‬
‫به ينوا مثال مراح يک سيس م ت لي م ز ً تحت‬
‫ف‪،‬ار می توا د ًاز يک اس ا دار‬
‫قرار گتر د‪ ،‬راهنماييهاب مفصل بيابد‪ً .‬ر‬
‫ًر مور سالتهاي ت ليه که بايد مور توجه ً‬
‫برخ موار ‪ ،‬سازگاربً با اس ا دار هاب ت ويزبً به تنهايی ريسک را به سط قابه‬
‫‪،‬ار آالينده يا ت ليه آ به‬
‫تحمه اهش می هد‪ .‬به مورً م‪،‬ابه‪ ،‬قابه قبولً بو ا ً‬
‫مضر براب سالمتی را می توا با مراجعه به‬
‫ً‬
‫محيط زيست يا آزا شد يوامه‬
‫اس ا دار هاب کيفيت محيط زيست ًو سدو تماس شغل ‪ ،‬ارزيابی کر ‪.‬‬
‫بر مبناب الزامات موجو ًر اس ا دار ها ًو آات امه ها‬
‫اس فا ه ًاز سک ليستها ً‬
‫تکنيکی م داولً است که ًر شناسايی مت ا ا طباد با روشهاب اس ا دار صنعت ًو‬
‫مؤثر است‪.‬‬
‫بسيار ً‬
‫ً‬
‫ياز به بررس ی بي‪،‬تربً ار د‪،‬‬
‫برجس ه کر جنبه هايی که ً‬
‫ب‬
‫روشهاب باز رب ساخ ار ً‬
‫بر اساس تکنيکهاب باز ربً‬
‫خطر ً‬
‫ً‬
‫هرجا که اس فا ه ًاز ارزيابی ريسک ًو‬
‫ير‬
‫ياز باشد‪ ،‬رهنمو هاب ز ً‬
‫ب‪ ،Structural Review Techniques‬مور ً‬
‫ساخ ار ً‬
‫می توا ند براب ا اب روت مناسب به ًار رو د‪.‬‬
‫سااز اهميت است‪ ،‬سرا که امکا‬
‫ً‬
‫شناسايی خطرات اصل ًر مراسه اوليه مراح‬
‫ب جهت اهش ريسک وجو ار ‪ .‬براب س يابی به اين هدف اس فا ه از‬
‫تصميم گتر ً‬
‫اگر اماليات مناسب ًر سترس باشد‪،‬‬
‫‪HAZID‬و ‪ PHA‬می توا د مفید باشد‪ً .‬‬
‫می توا ًر اين مرسله از‪ QRA‬مقدماتی اس فا ه کر ًو بدين سا به بهينه شد‬
‫جا مايی تاسیسات کمک کر ‪.‬‬
‫قذیر می ساز ‪،‬‬
‫ً‬
‫بر ريسک را امکا‬
‫مؤثر ً‬
‫تحليلهاب سساسيت که شناسايی قارامترهاب ً‬
‫اغلب ب ش ی ًاز سنت ارزيابيهایی می باشند‪ً .‬ر مراسه بعدب مراح ‪ ،‬تکنيکهاب‬
‫ارزشيابی ما ند ‪ QRA ، ETA ، FTA ، FMEA‬و ‪ HAZOP‬ممکن است مفيد‬
‫باشد‪.‬‬
‫تعمتر‬
‫خطر مرتبط با ًار ًو يمليات ساخ مانی شامه بازرس ی‪ ،‬آزمو ً ًو ً‬
‫ارزيابی ريسک ًو ً‬
‫ب به خوبی با اس فا ه ًاز تکنيکهایی ما ند ‪ JHA‬و ‪ HAZOP‬ا اخ می‬
‫ًو هدار ً‬
‫شو ‪ً .‬ر سال که ‪ FTA‬ممکن است گاه ًر شناسايی توال ها يا رخدا هايی که می‬
‫توا ند موجب برو ًز وضعيت هاب خطر اک شو د‪ ،‬مفيد باشد‪.‬‬
‫شناسايي خطر )‪(HAZID‬‬
‫‪ HAZID‬تکنيکي است براي شناسايي تمامي خطرات بارزً مرتبط با فعاليت مور‬
‫ير‪.‬‬
‫اين فرايند ًر رج ست يبارتست ًاز شناسايي تمامي قيامدهاي اخواس ه که‬
‫ممکن است روي هد ًو سپس شناسايي خطراتي که ًر صورت تحقق‪ ،‬س ب‬
‫اي ا آ قيامد مي شو د‪ .‬معمو ًل است ليه خطراتي که منطقاً قابه قيش بيني‬
‫ا د‪ ،‬بدو ً توجه به بارزً بو يا بو ريسک آنها‪ً ،‬ر فهرست خطرات گن ا ده‬
‫شو د‪.‬‬
‫پس از تهيه فهرست اوليه خطرات‪ ،‬بارز بو يا بو هريک مور ارزيابي‬
‫بي‪،‬تر قرارمی تر د‪.‬‬
‫ًر رويکر ساخ اريً به منيورً شناسايي قيامدهاي اخواس ه ًاز مبقه بندي‬
‫گستر ه ما ند قيامدهاي انساني‪ ،‬قيامدهاي محيط زيستي ًو قيامدهاي اق صا ي‬
‫اس فا ه مي شو ‪.‬‬
‫ير مبقه‬
‫هر يک ًاز اين مبقه بنديها با توجه به وع صدمه اي ا شده به ًز ً‬
‫سپس ً‬
‫هاي ي ًر تقسيم مي شو د‪ ،‬به ينوا مثال تماس با موا سمي‪ ،‬تماس با‬
‫ف‪،‬ار بيش ًاز سد‪ ،‬تروي مکا يکي‪ ،‬ت‪،‬ع‪،‬عات‪ ،‬شوک الکتريکي‪ً ،‬و غتره‪.‬‬
‫ً‬
‫سرارت‪،‬‬
‫قيقتر تعريف شو د‪ ،‬شناسايي خطرات بعداً آسا ًتر‬
‫ً‬
‫ير‬
‫هر سه قيامدهاي مور ً‬
‫ً‬
‫فتر ث ت‬
‫خواهد بو ‪.‬غالباً به منيورً کمک به شناسايي قيامدها ًو خطرات ًاز ً‬
‫خطرات ًر فعاليتهاي م‪،‬ابه و ‪HAZID‬هاي قبلي اس فا ه مي شو ‪.‬‬
‫‪-2‬شناسايي‬
‫خطر)ا امه(‬
‫•هنگامي که قيامدهاي مور‬
‫گر مي توا د خطرات‬
‫ير تعريف شد د‪ ،‬تحليه ً‬
‫ً‬
‫سيس مي‪ ،‬فرايندي ًو ارخا ه اي را که ًر صورت تحقق موجب آ قيامد مي‬
‫شو د‪ ،‬شناسايي کند‪ .‬روشهاي م داولً براي شناسايي خطرات شامه تحليه‬
‫خواص موا ًو شرايط فرايند‪ ،‬باز ريً ت ارب سازماني ًو صنعتي‪ ،‬تدوين‬
‫خطر ما ند رخت خطا يا‬
‫ي تکنيکهاي ارزشيابي ً‬
‫ماتريسهاي م عامه ًو به ارگتر ً‬
‫تحليه کلي ساالت خرابي ًو اثرات آ مي باشد‪ .‬به منيورً اممينا ًاز فرام ًوت‬
‫ن‪،‬د هيچيک ًاز خطرات قابه قيش بيني‪ ،‬الزخ است ًر اين مرسله تا جاي‬
‫فکر شو ‪.‬‬
‫ممکن وسيع ً‬
‫ير است‪:‬‬
‫غتر بار ًز به شرح ز ً‬
‫اليه مبقه بندي يک خطر به صورت ً‬
‫مثال برخور س اره هاي باله ار‬
‫ً‬
‫تواتر خيلي کم رخدا‬
‫● ً‬
‫گاز ًاز يک خط لول ًورً ًاز‬
‫‪،‬ار ً‬
‫بر سط ريسک‪ ،‬به ينوا مثال ا ً‬
‫غتر قابه توجه ً‬
‫اثر ً‬
‫● ً‬
‫تنسيسات‬
‫بي‪،‬تر گن ا يده شده باشد‪.‬‬
‫ً‬
‫خطر ي ريً با شدت‬
‫خطر ًر ً‬
‫اثر تحقق يک ً‬
‫●ممکن است ً‬
‫غتر‬
‫مهم است که هم فهرست اوليه خطرات ًو هم اليه مبقه بندي برخي ًاز آنها به ينوا ً‬
‫تغيتر فرايند يا شرايط يمليات مي توا به سا گي‬
‫بارزً ث ت شو ‪ .‬بدين ترتيب‪ً ،‬ر صورت ً‬
‫خطرات را ارزيابي کر ‪ .‬قيش ًاز مبقه بندي خطرات به ينوا غتربارز‪ ،‬تمامي ابعا ًريسک‬
‫( ارکنا ‪ ،‬محيط زيست‪ً ،‬و اراايها) بايد به قت بررس ي شو ‪.‬‬
‫تحليه مقدماتي خطر )‪(PHA‬‬
‫‪PHA‬تکنيکي تحليلي است براي شناسايي خطراتي که بدو ً قت افي‪ ،‬موجب برو ًز‬
‫گاز تحت‬
‫يک رخدا خطر اک مي شو د‪ .‬منابع برو ًز رخدا خطر اک يبارتند از‪ :‬فت ًو ً‬
‫ساير سياالت ًر ماي زيا ‪ ،‬اشيا ًر ارتفاع (اشيا با ًال بر ه شده)‪ ،‬اشيا‬
‫ف‪،‬ار زيا ‪ً ،‬‬
‫ً‬
‫سر ًو صدا‪ ،‬موا قابه‬
‫سريت ار (هليکوپتر)‪ ،‬موا منف ره‪ ،‬موا را يواک يو‪ً ،‬‬
‫اش عال‪ ،‬موا سمي ًو غتره‪.‬‬
‫‪PHA‬اغلب براي ارزيابي اوليه خطرات يک قروژه که ًر مراسه اوليه يريً ًو‬
‫ياز دار ‪ ،‬اما‬
‫قرار ار ‪ ،‬به ًار مي رو ‪PHA0‬به تکميه جزايات مراحي ً‬
‫مهندس ي ً‬
‫قذير مي ساز ًو ًر ي ه به‬
‫ً‬
‫شناسايي خطرات مح مه را ًر مراسه اوليه امکا‬
‫ا اب قرمزيت ترين حوة آرايش تسهيالت ًو ت هت ات کمک مي کند‪.‬‬
‫تحليه مقدماتي خطر)ا امه(‬
‫ير است‪:‬‬
‫فرايند کلي قذيرف ه شده شامه مراسه ز ً‬
‫ير سيس مها ًو ساالت يملياتي‬
‫الف) تعريف ز ً‬
‫ير سيس م يا يمليات خاص‬
‫ب) شناسايي خطرات مرتبط با ز ً‬
‫ج) تعريف رخدا خطر اک خاص اش ي ًاز تحقق خطر‬
‫هر يک ًاز وضعيت هاي‬
‫) برآور اس مال وقوع رخدا ًو قيامدهاي مح مه ً‬
‫خطر اک ًو سپس اس فا ه ًاز م موي خاص ي ًاز قوايد براي مبقه بندي‬
‫اس ماالت ًو قيامدها‬
‫ه) شناسايي ًو ارزشيابي فعاليتهاي اهش اس مال يک رخدا خطر اک يا محدو‬
‫کر قيامدها‬
‫آثار شکست با‬
‫اثر م قابه رخدا هاي خطر اک م لف ًو ت ً بررس ي ً‬
‫و) ارزشيابي ً‬
‫ساالت ًو يله يکسا ‪.‬‬
‫تحليه مقدماتي خطر)ا امه(‬
‫‪ PHA‬به صورت ساخ اريً ًو با اس فا ه ًاز وعي جدولً ا اخ ميگتر ‪.‬‬
‫ير سيس م يا يمليات خاص شناسايي شده‬
‫هر رخدا خطر اک که ًر ارتباط با ز ً‬
‫ً‬
‫سطر ث ت‬
‫است‪ ،‬مور بررس ي قر ًار گرف ه ًو ًر يک ً‬
‫ير سيس م يا‬
‫مي شو ‪ .‬سپس و ت به «رتب ريسک» براي آ رخدا خطر اک يا ز ً‬
‫يمليات خاص ميرسد‪.‬‬
‫قيقتر ًر مرسل بعدي فرايند‬
‫ً‬
‫‪ PHA‬اغلب با ا اخ ‪ FMEA‬يا ‪ HAZOP‬هاي‬
‫مراحي بال مي شو ‪.‬‬
‫‪ -4‬تحليه خطرات شغلي )‪(JHA‬‬
‫‪ Job Hazard Analysis‬يک روت کيفي براي ارزيابي ريسکهاي مرتبط‬
‫غترمترقبه‬
‫ي ًر مور اس يامها ًو تدار ات ً‬
‫با يک ًار خاص به منيو ًر تصميم گتر ً‬
‫است(اقدامات كنترلي) که براي اهش ريسک بايستي ا اخ شو ‪.‬‬
‫هر سند قالب قيق ارزشيابيها ممکن است ًاز شرکتي به شرکت ي ًر م فاوت باشد‪ ،‬اما‬
‫ً‬
‫رويکر کلي يبارتست ًاز شکست فعاليت به تعدا ي ًاز مراسه منطقي که بايستي براي تکميه‬
‫هر مرسل خاص ًو‬
‫ًار ا اخ گتر د‪ .‬به منيورً شناسايي خطر‪ ،‬قيامدها ًو ريسکهاي مرتبط با ً‬
‫غتر مترقبه مي توا ا اخ ا ‪ ،‬سؤاالتي قرسيده مي شو ‪.‬‬
‫اس يامها ًو اقداماتي که ًر شرايط ً‬
‫ير اس فا ه کر ‪:‬‬
‫هر مرسله ًاز ًار مي توا ًاز رويکر ز ً‬
‫به مو ًر مو ه براي ً‬
‫ي ا اخ شو ؟ سه موا ي به ًار گرف ه خواهند‬
‫قرار است سه ست ً‬
‫●شناسايي خطرات‪ :‬قيقاً ً‬
‫شد؟ سه ابزارها ًو ت هت اتي اس فا ه خواهند شد؟ ًار سه زماني ا اخ مي گتر (روز‪ ،‬شب‪ ،‬سه‬
‫زماني ًاز سال ًو غتره)؟ ًار ًر ک ا ا اخ مي گتر ( ًر ارتفاع‪ً ،‬ر فضاي بس ه ًو غتره)؟ اين ًار س و ه‬
‫قرار مي هد؟‬
‫تنثتر ً‬
‫ارکنا ‪ ،‬فعاليتها‪ ،‬يا ت هت ات م اورً را تحت ً‬
‫معموال با اس فا ه ًاز مقياس زيا ‪،‬‬
‫ً‬
‫خطر شناسايي شده ‪ :‬اين ارزيابي‬
‫●ارزيابي قيامدهاي ً‬
‫اثر کوتاه‬
‫خطر سيست؟ آيا اين ً‬
‫اثر ً‬
‫ير مفيد د‪ً :‬‬
‫م وسط يا کم ا اخ مي گتر ‪ً .‬ر اين زمينه سؤاالت ز ً‬
‫قرار مي هد؟ مي توا د موجب سه‬
‫تنثتر ً‬
‫مدت يا بلند مدت است؟ آيا ارکنا يا ت هت ات را تحت ً‬
‫ً‬
‫اثر فوري است يا يک‬
‫فر ممکن است آسيب ببينند؟ آيا ً‬
‫مقدار صدمه شو ؟ سند ً‬
‫ً‬
‫تنختر زماني ار‬
‫فرار را ممکن مي ساز ؟‬
‫که ً‬
‫معموال با مقياس زيا ‪ ،‬م وسط يا کم ا اخ مي‬
‫ً‬
‫●ارزيابي اس مال وقوع خطر‪ :‬اين ارزيابي ت ً‬
‫واتر‬
‫خطر اي ا مي شو يا ت ً‬
‫بار ا اخ ًار ً‬
‫هر ً‬
‫ماال ًر ً‬
‫ير مفيد د‪ :‬آيا اس ً‬
‫شو ‪ً .‬ر اين زمينه سؤاالت ز ً‬
‫غتر ايمن اي ا‬
‫اگر شرايط ً‬
‫بار يا يک مور ًر ه زمانها) ؟ ً‬
‫کمتريً ار (يک مور ر ‪ 10‬بار‪ ،‬يا ‪ً 100‬‬
‫شو ‪ ،‬آيا قطعاً بدترين سالت را مي هد؟ آيا مشخصات ار‪ ،‬ارکناني که آ را ا اخ مي هند يا‬
‫تنثتر مي گذار د؟‬
‫بر اين اس مال ً‬
‫ت هت ات مور اس فا ه ً‬
‫‪.‬‬
‫●تعيت ريسک مرتبط با ار‪ :‬اين ارزياتي هم با مقياس ي ًاز زيا ‪ ،‬م وسط يا کم ا اخ مي شو‬
‫ير ا اخ مي گتر ‪ :‬زيا ×‬
‫معموال با منطق ز ً‬
‫ً‬
‫که با ضرب اس مال وقوع ًو قيامدها محاسبه مي شو ًو‬
‫زيا = زيا ‪ ،‬زيا ×م وسط يا م وسط×زيا =زيا ‪ ،‬زيا ×کم يا کم×زيا =م وسط‪،‬‬
‫م وسط×م وسط=م وسط‪ ،‬م وسط×کم يا کم×م وسط=م وسط‪ ،‬کم×کم=کم‪.‬‬
‫برابر ريسکهاي شناسايي شده به ًار رو ‪.‬‬
‫●تعيت موار اس يامي‪ :‬که مي توا د براي سفاظت ًر ً‬
‫ير شناسايي شو د‪ .‬آيا زما ندي م د ًار ريسک را اهش مي‬
‫اس يامها مي توا ند با ا واع سؤاالت ز ً‬
‫هد؟ آيا مي توا فعاليتهاي همزما را جدا کر ؟ آيا ممکن است فعاليتهاي فت يکي اس مال وقوع را‬
‫اهش هند؟‬
‫●ارزيابي ريسکهاي باقيما ده‪ :‬پس ًاز به ًار بست اس يامهاي قابه ا اخ‪ ،‬اين ارزًيابي شامه‬
‫شناسايي اقدامات ًر شرايط غترمترقبه است که ًر صورت را ا يک وضعيت خطر اک مي توا ند‬
‫قيامدها را اهش هند‪ .‬شکه يا ي سنت سؤاالتي يبارتست از ‪ «:‬سه مي شو اگر‪...‬؟ »‬
‫تحليه رخت خطا )‪(FTA‬‬
‫‪ FTA‬يک تکنيک ارزشيابي است که ًاز آ مي توا براي تعيت يله م لف يک رخدا‬
‫خطر اک قيش بيني شده‪ ،‬اس فا ه مي شو ‪.‬‬
‫اين تکنيک براي شناسايي يله خرابي ت هت ات تدوين شده ًو ًر اب دا به ينوا ابز ًاريً جهت‬
‫ي به ًار مي رف ه است‪.‬‬
‫ارزيابي قابليت اي ما ًو سترس قذير ً‬
‫تاريخچه‬
‫آ الت رخت خطا )‪ ( Fault Tree Analysis‬توسط‪H.R.Watson‬‬
‫ر سال ‪ 1962‬و ر آزماي‪،‬گاه هاي تلفن ‪ Bell‬و به رخواست تروي هوايي آمريكا براي مطالعات‬
‫قابليت اممينا و ايمني سيس م هاي موشكي بالس يك بت قاره اي مرسريزي شد‪.‬‬
‫روت آنها براي ت‪،‬ري و توصيف ت هت ات ا ه قر ازي و همچنت ت زيه و تحليه منطقي خطاهاي آ‬
‫مور اس فا ه قرار مي گرفت‪.‬‬
‫بعد از آ مهندست شركت بواينگ از جمله ‪ David Haasl‬اين روت را مور باز ري و توسعه‬
‫ا ‪ .‬امروزه اين تكنيك بطور وسيع ر آ الت ايمني م صوصا ر سيس م هاي توليد ا ًرژي‬
‫هس ه اي كار ر ار ‪.‬‬
‫تعريف تكنيك‪FTA‬‬
‫آ الت رخت خطا مو اري است تصويري و م ‪،‬كه از كليه يله منطقي كه مي ت ًوا د هر‬
‫يك به تنهايي و يا م مويا من ر به يك سا ثه نهايي گر ‪.‬‬
‫مثال هايي از رخدا نهايي )‪ ( TOP Event‬مي توا د به شرح زير باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬جراحت فرد‬
‫‪ -2‬بروز اشكال در تجهیزات‬
‫‪ -3‬نشت گاز سمي و مواد شيميايي خطر ناك‬
‫‪ -4‬توقف در سيستم توليد‬
‫رخت خطا مدلي گرافيکي است که ترکيبات م لف‪:‬‬
‫خرابي ت هت ات و خطاهاي انساني‬
‫را که مي توا د من ًر به وقوع رخدا خطر اک شده ًو به آ رخدا اصلي(نهايي) مي گويند‪،‬‬
‫مايش مي هد‪.‬‬
‫قط قوت تکنيک رخت خطا‪ ،‬قابليت آ‬
‫انساني است‪.‬‬
‫ًر لحاظ مو‬
‫خرابيهاي سخت افزاريً ًو خطاهاي‬
‫لذا اراا واقع گرايا مراسه هدايت به سويً وقوع رخدا خطر اک را ممکن مي ساز ‪ .‬بدين‬
‫ترتيب رويکر ي جامع به شناسايي اقدامات قي‪ ،‬ترا ه ًو اهش هنده فراهم آمده ًو موجب‬
‫تمرکز توجه به يله اصلي رخدا خطر اک‪ ،‬ايم ًاز سخت افزاريً يا رخ افزاريً مي شو ‪.‬‬
‫ً‬
‫بسيار مناسب است‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ FTA‬به ويژه براي تحليه سيس مهاي قيچيده ًو اراي سواش ي زيا‬
‫براي سيس مهايي که تنها يک خرابي مي توا د من ًر به رخدا هاي خطر اک شو ‪ ،‬تکنيکهاي با‬
‫محورً تک خرابي ما ند تحليه ‪ FMEA‬يا ‪ HAZOP‬مناسبتر د‪.‬‬
‫به همت يلت تحليه رخت خطا اغلب ًر وضعيت هايي که تکنيک ي ًر ارزشيابي خطا‬
‫ما ند تحليه ‪ ،HAZOP‬به قت امکا وقوع يک رخدا خطر اک را مشخص کر ه است‪ً ،‬و‬
‫ياز است‪ ،‬به ًار مي رو ‪.‬‬
‫بررس ي بي‪،‬تريً مور ً‬
‫اي تحليه رخت خطا‪ ،‬مو ار منطق خرابي مب ني بر روازه هاي منطق بولي (يعني‬
‫‪(AND, OR‬است که توضي مي هد س و ه ترکيبات م فاوت رخدا ها من ًر به وضعيت‬
‫خطر اک مي شو د‪ .‬براي يک ارخا بزرگ به منيورً بررس ي مکفي لي رخدا هاي اصلي‬
‫گر هنگاخ‬
‫ياز باشد ًو الزخ است تحليه ً‬
‫(نهايي) ممکن است به تعدا زيا ي رخت خطا ً‬
‫ا اب رخدا هاي اصلي(نهايي) به خوبي قضاوت مايد ‪.‬‬
‫با باز ريً رختهاي خطا مي توا ‪:‬‬
‫ترکيبات م فاوت خرابيها يا‬
‫يملکر هاي اصحي‬
‫را که موجب رخدا خطر اک مي شو د‪ ،‬شناسايي کر ‪.‬‬
‫ترکيبات م لف خرابي بس ه به وع ًو تعدا خرابيهاي مور‬
‫ياز جهت برو ًز رخدا اصلي‬
‫ً‬
‫(نهايي) را مي توا به صورت کيفي رتبه بندي کر ‪.‬‬
‫با بررس ي ليست ترکيب خرابيها مي توا ضعفهاي يملياتي يا مراحي سيس م را شناسايي‬
‫کر ًو با اضافه کر موانع افي ًر جهت بهبو وضعيت ايمني اقداخ مو ‪.‬‬
‫براي تحليه رخت خطا الزخ است رک قيقي از‬
‫س و گي يملکر يک ارخا ه يا سيس م‪،‬‬
‫ق‪،‬ه هاي تفضيلي فرايند ًو رويه ها و‬
‫آگاهي ًاز سالتهاي خرابي اجزا ًو اثرات آنها‬
‫وجو اش ه باشد‪.‬‬
‫مؤثر ًو با کيفيت همي‪،‬ه بايد ًاز‬
‫ً‬
‫جهت اممينا ًاز ا اخ يک ارزشيابي‬
‫ارکنا م رب ًو شايس ه اس فا ه کر ‪.‬‬
‫وقت ًو هزينه الزخ براي تحليه رخت خطا به قيچيدگي سيس م ًو قت مور يا ًز بس گي‬
‫ار ‪ .‬مدلسازيً رخدا اصلي (نهايي) مرتبط با يک فرايند سا ه با اس فا ه ًاز يک گروه‬
‫ياز ار ‪ .‬سيس مهاي قيچيده ًو م‪،‬کالت بزرگ با‬
‫کمتر ً‬
‫م رب به يک رو ًز وقت يا ً‬
‫ياز اش ه باشد‪.‬‬
‫رخدا هاي تصا في بالقوة زيا ممکن است به زما بي‪،‬تريً ً‬
‫مزاياي‪FTA‬‬
‫اين روت كمكي است به منيور شناسايي م امرات ر سيس م هاي قيچيده‬
‫‪ .‬از اين روت مي توا براي ت زيه و تحليه خطاهاي انسا و ت هت ات اس فا ه كر‬
‫اين روت وسيله اي است كه تمركز روي يك ييب را همزما ( بدو از ست ا‬
‫تصوير و ماي كلي خطرا ت) ا اخ مي هد‬
‫اين روت س‪،‬م ا داز ي را ي ا مي كند كه ن‪،‬ا ميدهد معايب س و ه مي توا ند من‬
‫ه يواقب جدي تر و خطر اك شو د‬
‫اين روت كمي و كيفي است و امكا براور هاي اس مالي يك ييب يا سا ثه را فراهم مي‬
‫كند‬
‫معايب‪FTA‬‬
‫‪ .‬يازمند اشت اماليات جامع و ت صص ي از سيس م است‬
‫براي سيس م هاي بزرگ و حجيم به راستي قابه اس فا ه يست‬
‫اين روت وقت گتر و نس ا م‪،‬رو ح و كلي است‬
‫تكميه و اجراي اين روت ياز به مدارك م‪،‬روح و مس ند ار كه بايد ر‬
‫سترس باشد‬
‫تحليه رخت رخدا )‪(ETA‬‬
‫رخ ررت رخرردا روت گرافيکرري ن‪ ،‬ررا ا‬
‫خرابي ت هت ات يا خطاهاي انساني است‪.‬‬
‫رراي مح م رره از ب ررروز يررک رخرردا خطر رراک ‪ ،‬ما ن ررد‬
‫ر ‪ ETA‬قاسخهاي سيس م و اقراتورها به رخدا خطر اک تعيت مي شو تا بردين ترتيرب ليره‬
‫اي مح مه مشخص شو ‪.‬‬
‫ي ‪ ETA‬م مويه اي از سناريوهاي ساصه از س ه هاي م لف خرابيهرا و خطاهاسرت‪.‬‬
‫اي ررن س ررناريوها رراي مح م رره سا ث رره را ب رره ص ررورت ت رروالي رخ رردا هايي (موفقير ررت ي ررا شکسر ررت‬
‫يملکر هاي ايمني) که پس از رخدا خطر اک اوليه به وقوع مي قيو د د‪ ،‬شرح مي هند‪.‬‬
‫‪ ETA‬براي تحليره فراينردهاي قيچيرده اي مناسرب اسرت کره اراي سنردين اليره سيسر م ايمنري‬
‫يا رويه هاي اضطراريً براي واکنش نس ت به رخدا آغازين مي باشند‪.‬‬
‫رخررت رخرردا ب رراي شناسررايي مسررترهاي م لررف ت‪،‬ررديد کرره ممکررن اسررت ر يررک‬
‫فرايند قيچيده به وقوع بپيو د ‪ ،‬به ار مي رو ‪.‬‬
‫پررس از شناسررايي ايررن مسررترهاي ت‪،‬ررديد مرريترروا ترکياهرراي مشررخص خرابيهررا را کرره‬
‫من ررر برره رراي تعريررف شررده مرريشررو د‪ ،‬تعيررت کررر ‪ .‬بررا ايررن ررار موانررع اضررافي مررور‬
‫ياز براي اهش اس مال سنت ت‪،‬ديدي شناسايي ميشو ‪.‬‬
‫اي ‪ ETA‬مدلهاي رخت رخدا و موفقيتها يا شکستهاي سيس م ايمني است که من ر به‬
‫ي ه تعريف شده ميشو ‪ .‬توالي سوا ث ن‪،‬ا ا ه شده ر رخت رخدا ترکيبات منطقي‬
‫‪ AND‬رخدا ها را به مايش می گذار ‪.‬‬
‫ر ي ه جهت تحليه کيفي تر ميتوا اين توالي ها را به صورت مدل رخت خطا‬
‫رآور ‪.‬تحليه گرا مي توا ند از اين اي براي شناسايي ضعفهاي مراحي و رويه ها اس فا ه‬
‫کر ه و توصيه هايي براي اهش اس مال و يا قيامدهاي سوا ث بالقوة مور مطالعه‪ ،‬ارااه‬
‫کنند‪.‬‬
‫اس فا ه از ‪ ETA‬مس لزخ آگاهي ًاز رخدا هاي آغازين بالقوه (يعني خرابي ت هت ات يا‬
‫اخ الالت سيس م که بالقوه مي توا ند موجب سا ثه شو د) ًو آگاهي ًاز يملکر سيس م ايمني‬
‫هر رخدا آغازين را اهش مي هند‪.‬‬
‫يا رويههاي اضطراريً است که بالقوه اثرات ً‬
‫گر انش افي ًاز سيس م اش ه باشد‪ ،‬مي توا د به تنهايي ‪ ETA‬را ا اخ هد‪.‬‬
‫سنا چه تحليه ً‬
‫اما اغلب يک گروه ‪ 2‬يا ‪ 4‬فره ترجي ار ‪ .‬رويکر گروهي موجب ارتقا موفا ذهني ًو ًر‬
‫ي ه فراهم آمد رخت رخدا املتريً مي شو ‪ .‬سداقه يکي ًاز ايضاي گروه بايستي با‬
‫‪ ETA‬آشنا بو ه ًو بقيه ًاز فرايندها آگاهي افي اش ه ًو ت ر ًار با سيس مهاي مور تحليه‬
‫را ارا باشند‪.‬‬
‫ي )‪(HAZOP‬‬
‫تحليه خطر و قابليت بهره بر ار ً‬
‫ًر تحليه ‪ HAZOP‬يک گروه سند ت صص ي با اس فا ه ًاز رويکر ي سيس ماتيک‬
‫اقداخ به شناسايي خطرات ًو م‪،‬کالت قابليت بهره بر اريً مي مايد که ًر ي ه‬
‫ا حراف ًاز محدو ة مور‬
‫هبر م رب گروه‬
‫ير براي شرايط فرايند را مي هند‪ .‬ر ً‬
‫ً‬
‫براي‬
‫به صورت سيس ماتيک ًو با اس فا ه ًاز م مويه اي از «لغات راهنما» که ً‬
‫«قارامترهاي فرايند» ًر مکانهاي م زا يا « قاط مور مطالعه» ًر سيس م‬
‫فرايند ار ر ار ‪ ،‬گروه را ًر مور مراحي ارخا ه راهنمايي مي کند‪ « .‬قط مور‬
‫مطالعه» ممکن است يک قط م زا ًر سيس م فرايند يا خط خاص ي ًاز خطوط‬
‫لوله باشد‪.‬‬
‫امتر فرايند «سط » به سؤاالتي مي ا امد که به‬
‫به ينوا مثال لمه راهنماي «باال» با قار ً‬
‫ير مراحي مر وط مي شو ‪.‬‬
‫مقدار مور ً‬
‫ً‬
‫ا حرافات مح مه «سط باال » ًاز‬
‫هبر گروه جهت کمک به ايضاي گروه به منيورً تدوين فهرست ا حرافاتي که ًر‬
‫گاه ر ً‬
‫جلسات ‪ HAZOP‬بررس ي خواهند شد‪ً ،‬از سک ليستها يا ت ارب فرايند اس فا ه مي کند‪.‬‬
‫گروه اثرات هرگو ه ا حراف ًر قط مور بحث را تحليه کر ه ًو يله اس مالي ا حراف‬
‫(ما ند خطاي اقراتور‪ ،‬مسدو شد يک جريا خروجي ًو غتره)‪ ،‬قيامدهاي ا حراف (ما ند‬
‫مثال کنترلً‬
‫ريزت مايع‪ ،‬آلو گي ًو غتره)‪ً ،‬و سفاظهاي ايمني ًر محه براي جلوگتريً ًاز ا حراف ( ً‬
‫يز لوله کش ي ًو غتره) را تعيت مي کند‪.‬‬
‫سط ‪ ،‬سرر ً‬
‫اگر يلتها ًو قيامدها قابه توجه ًو سفاظهاي ايمني ا افي باشند‪ ،‬جزايات به گو ه اي ث ت مي‬
‫ً‬
‫شو د که ب وا اقدامات قي تريً را به خوبي ا اخ ا ‪ً .‬ر برخي ساالت گروه مي توا د يک‬
‫ا حراف با يلتي واقعي را شناسايي کند‪ ،‬اما قيامدها قابه تعيت شد يس ند‪ً .‬ر اين موار‬
‫مي توا ا اخ مطالعات بعدي را جهت تعيت قيامدهاي اس مالي توجيه مو ‪.‬‬
‫اي ساصه ًاز تحليه ‪ HAZOP‬ياف ه هاي گروه مي باشد که شامه خطرات ًو م‪،‬کالت‬
‫تغيتر مراحي‪ ،‬رويه ها ًو غتره به منيورً بهبو‬
‫ً‬
‫يملياتي شناسايي شده‪ ،‬توصيه هايي براي‬
‫سيس م ًو توصيه هايي براي ا اخ مطالعات ًر موار ي است که به يلت فقدا اماليات‬
‫قذير بو ه است‪ .‬راي است که اي مباسثات گروه ًر مور يله‬
‫ً‬
‫ي ه گتريً امکا‬
‫هر قطه يا ب ش ي ًاز فرايند‪ً ،‬ريک‬
‫ا حرافات‪ ،‬اي آنها ًو سفاظهاي ايمني ًر محه‪ ،‬براي ً‬
‫جدولً س وني ث ت شو ‪.‬‬
‫هدف مطالع ‪ HAZOP‬شناسايي واحي م‪،‬کالت اس مالي ًو اراا توصيه هايي براي‬
‫سه م‪،‬کالت مور‬
‫سااز اهميت است که جهت اممينا ا ًز‬
‫بسيار ً‬
‫ً‬
‫ير است‪ً .‬ر ي ه‬
‫ً‬
‫باز ريً توصيههاي تحليه ‪ً HAZOP‬و ا اخ اقدامات توسط ارکنا صالسي دار‪،‬‬
‫رويه ها ًو مسئوليتها به وضوح تعيت گر ‪.‬‬
‫قيش ًاز ا اخ تحليه ‪ HAZOP‬سترس ي به اماليات ت‪،‬ريحي ًر مور مراحي ًو يمليات‬
‫يک فرايند الزامي است‪ً .‬ر ي ه اين تحليه غالباً ًر مرسل مراحي تفضيلي ًو پس ًاز‬
‫تهي ‪ P&ID‬ها يا ًر مي اصالح يا بهره بر اريً ًاز تسهيالت موجو ا اخ ميگتر ‪.‬‬
‫ابزار قيق ًو يمليات مرسريزيً شده يا‬
‫تحليه ‪ HAZOP‬مس لزخ اشت آگاهي افي ًاز فرايند‪ً ،‬‬
‫واقعي است‪.‬‬
‫معموال توسط ايضاي گروه که ًر اين زمينه ها ت صص ار د‪ ،‬فراهم ميشو ‪.‬‬
‫ً‬
‫اين اماليات‬
‫شمار مي‬
‫ً‬
‫مؤثر ًو با کيفيت ‪ HAZOP‬به‬
‫رهبرا آموزت يده ًو م رب ب ش اساس ي يک تحليه ً‬
‫آيند‪.‬‬
‫تعمتر‬
‫ً‬
‫يتر مهندس ي‪ ،‬بهره بر اريً‪،‬‬
‫فر با تحصالت ًو ت ارب م فاوت ًر زمينه هايي ً‬
‫گروههاي ‪ HAZOP‬وياً از ‪ 5‬تا ‪ً 7‬‬
‫ي ًاز گروه که تحليه را‬
‫ًو هداري‪ ،‬بهداشت‪ ،‬ايمني ًو محيط زيست ًو غتره ت‪،‬کيه مي شو ‪ .‬مبيعي است که يضو ً‬
‫ي که اغلب منش ي اميده مي شو ًو اي ارزشيابيهاي گروه را ًر هنگاخ ًار‬
‫ي شخص ي ر ً‬
‫هدايت مي کند ًاز س يار ً‬
‫فر ت‪،‬کيه شو ‪،‬‬
‫ي محدو ‪ ،‬گروه مي توا د از ‪ 3‬يا ‪ً 4‬‬
‫ث ت مي کند‪ ،‬بهره جويد‪ .‬براي يک قرايند سا ه يا ًر يک باز ر ً‬
‫الب ه ًر صورتي که آ ا وسعت ت ر ه ًو مهارت الزخ را ارا باشند‪.‬‬
‫اهداف مطالعه ‪HAZOP‬‬
‫اهداف زير مي توا ند مد ير قرار گتر د‪.‬‬
‫‪ -1‬شناسايي تماخ يله بالقوه اي كه ر سيطه مور مطالعه من ر به اثرات مهم ايمني و يملياتي ش ًو د‪.‬‬
‫‪ -2‬تصميم گتري ر مور اينكه آيا مراحي هاي موجو اين اممينا را بوجو مي آور د كه ريسك ساصه از‬
‫خطرات شناخ ه شده ر سط قابه قبول قرار ار د يا ختر ؟‬
‫‪ -3‬يه به سط ريسك قابه قبو ًل‪.‬‬
‫‪ -4‬قي‪،‬ينه سازي ارزت تسهيالت ر شركت بوسيله كاهش ريسك فرايند هاي مر وط به سط قابه قبول و‬
‫بهبو اثر ب ش ي يملياتي‪.‬‬
‫‪ -5‬كاهش هزينه هاي م اثر از كاهش ريسك فرايند ها‬
‫‪ -6‬ارااه ابزار هاي مؤثر بر هزينه كه سو ب ش ي يمليات را بهبو هد ‪.‬‬
‫مزاياي ‪HAZOP‬‬
‫ اب كاري بو اينكه سه سيس مي را براي مطالعه ا اب كنيم و روي كداخ‬‫قارامتر ها بي‪،‬تر تمركز اش ه باشيم اي م فاوتي از ‪ HAZOP‬را ارااه‬
‫مي هد‪.‬‬
‫ يك روت تكميلي به منيور شناسايي همه خطرات ممكن‬‫اس فا ه از كلمات راهنما به تقويت موفا ذهني كمك زيا ي مي كند ‪.‬‬
‫ياز براي روت هاي ايمن كار و آموزت هاي يملي بهتر و اينكه‬
‫ تقويت رك ً‬‫سطور آنها را بيا كنيم ‪.‬‬
‫معايب ‪HAZOP‬‬
‫ ر صورتي كه ب واهيم جزايات بي‪،‬تري را مور بررس ي قرار هيم زما زيا ي را بايد صرف‬‫كنيم‪.‬‬
‫ م كي به انش افرا ‪:‬‬‫ماهيت اين سيس م اي اب مي كند كه غالبا افرا م صص فرايند ر تكميه جداو ًل‬
‫‪HAZOP‬شركت اش ه باشند و اكثر افرا ر گتر با كار را ايم از اقراتور ها ‪،‬‬
‫سرپرس ا و كارگرا سا ه ر بر مي گتر ‪.‬‬
‫يدخ مبقه بندي ريسك به ليه كمي بو‬‫هيچ گو ه اولويت بندي كمي ر اين سيسم قيش بيني ن‪،‬ده است ‪ .‬لذا ‪ FMEA‬را مدل‬
‫تكامه ياف ه تر ‪ HAZOP‬مي ا ند ‪ .‬تعدا يله و اثرات ممكن است از قت الزخ به‬
‫يله و اثرات مهم تر بروز خطا بكاهد‪.‬‬
‫هر ار‪ ،‬شدت وضعيت مح مه خطر اک ارزيابي شده ًو ًر‬
‫پس ًاز شناسايي خطرات مرتبط با ً‬
‫قرار مي گتر ‪.‬‬
‫ي مديريت ريسکهاي بهداشتي مور اس فا ه ً‬
‫تصميم گتر ً‬
‫اقدامات ًر شرايط غترمترقبه براي محدو سازيً يک رخدا خطر اک ت ً مي بايست بررس ي‬
‫شده ًو ًر ارزيابي ريسکهاي بهداشتي ت‪،‬ري گر ‪.‬‬
‫اين ًار ممکن است شامه قيش بيني ترتيبات خاص ي ًاز يمليات ات‪ ،‬تدارک تسهي ًالت قزشکي‬
‫اضطراريً ًاز جمله قا زهرهاي مشخص‪ ،‬يمليات جداسازيً ًو قيش بيني هاي م‪،‬ابه باشد‪.‬‬
‫غالباً ًر ارزيابي ريسکهاي بهداشتي ًاز روت جدولي اس فا ه مي شو که امکا مي هد‬
‫برابر اقدامات اس يامي ًو اضطراريً الزخ به مايش رآيند‪.‬‬
‫خطرات شناسايي شده ًر ً‬
‫قرار گتر د‪ ،‬اس فا ه ًاز روش ي که به‬
‫ير ً‬
‫به منيورً شناسايي ترکيب خطراتي که بايستي مد ً‬
‫خوبي سازما دهي شده باشد‪ ،‬مي توا د مفيد واقع شو ‪.‬‬
‫برگه هاي اماليات ايمني موا ًر شناسايي خطرات بهداشتي ًو اقدامات اس يامي مق ض ي‬
‫هنگاخ اس فا ه يا ًار با موا خطر اک ًو يا ا اخ يمليات يا ي با ريسک ذاتي‪ ،‬ابزارهاي‬
‫بر قاي بهترين اماليات موسو‬
‫معموال ً‬
‫ً‬
‫شمار مي آيند‪ .‬برگه هاي اماليات ايمني موا‬
‫ً‬
‫مؤثريً به‬
‫ير تهيه مي شو د ًو الزخ است با افزايش انش‪ ،‬قيوس ه روزآمد شو د‪.‬‬
‫خطر مور ً‬
‫مر وط به ً‬
‫برگه هاي اماليات ايمني موا ممکن است توسط سازمانهاي ملي يا بت املللي يا توسط‬
‫شرکتها تهيه شو د و «سک ليستي» از جنبه هاي مر وط به ما ه يا فرايند يا ار مور‬
‫ير را ت‪،‬کيه هند‪ .‬هر سند شکه قيق برگه هاي اماليات ايمني م نوع است‪ ،‬اما‬
‫ا ه هاي کلي زير معموال ر آ گن ا ده مي شو ‪:‬‬
‫• مشخصات موا ‪ ،‬فرايند يا فعاليتي که توسط برگ اماليات مر ومه قوشش ا ه شده‬
‫است‪.‬‬
‫• تعريف امن موا يا وضعيتهايي که برگ اماليات براي آنها تهيه شده است‬
‫خطرات مرتبط با موا ‪ ،‬فرايند يا فعاليت اقدامات اس يامي که بايد ات اذ شو د‪.‬‬
‫خطر مور‬
‫ً‬
‫برابر تحقق اس مالي‬
‫اقدامات ًر شرايط غرمترقبه که ميبايست براي سفاظت ًر ً‬
‫قرار گتر د‪.‬‬
‫توجه ً‬
‫غتر يا ي که موجب اي ا خطرات خاص مي شو د به ينوا مثال ترکيب ويژه‬
‫وضعيت هاي ً‬
‫اثر آب ًو هوا ًو غتره‬
‫اي ًاز موا شيميايي‪ ،‬فعاليتهاي همزما ‪ً ،‬‬
‫تحليه ساالت خرابي و آثار آ )‪(FMEA‬‬
‫بر‬
‫• ‪FMEA‬جدولي ًاز ت هت ات سازما ‪ ،‬ساالت بالقوة خرابي ًو اثرات اين خرابيها ً‬
‫ي است که س ب خرابي ت هت ات مي‬
‫ت هت ات ًو تسهيالت است‪ .‬سالت خرابي است ست ً‬
‫اثر آ يبارتست ًاز رويدا ‪ ،‬قيامد‪ ،‬يا قاسخ سيس م به خرابي‪ .‬ر ‪ FMEA‬ساالت‬
‫شو ًو ً‬
‫خرابيهاي منفر ي که ممکن است روي هند يا به يلت وقوع سا ثه کمک ميکنند‪،‬‬
‫شناسايي ميشو د‪.‬‬
‫• ‪ FMEA‬براي شناسايي ترکيب خرابيهايي که ممکن است به سا ثه من ًر شو د‪،‬‬
‫خطر‬
‫ً‬
‫ساير تکنيکهاي شناسايي‬
‫ً‬
‫مناسب يست‪FMEA .‬را مي توا به همراه‬
‫ابزار قيق ويژه يا قيچيده‪ ،‬به‬
‫ما ند‪ HAZOP‬براي تحقيقات ويژه ما ند سيس مهاي ً‬
‫ًار بر ‪.‬‬
‫بر سيس م فرايند است‪.‬‬
‫هر يک ً‬
‫اثر ً‬
‫هدف از ‪ FMEA‬شناسايي ساالت خرابي و ً‬
‫ياز به سيس مهاي سفاظتي اضافي يا بيش ًاز‬
‫فاز مراحي مي توا از ‪FMEA‬براي شناسايي ً‬
‫ًر ً‬
‫سد مور ياز‪ ،‬اس فا ه کر ‪.‬‬
‫بر ت هت ًات‬
‫ًر مي اصالح تسهيالت از ‪ FMEA‬ميتوا براي شناسايي اثرات اصالسات ميداني ً‬
‫ي اس فا ه از ‪FMEA‬براي شناسايي‬
‫موجو اس فا ه کر ‪ .‬همچنت ًر مي بهره بر ار ً‬
‫خرابيهاي منفر ي که مي توا د موجب سوا ث بار ًز شو ‪ ،‬مفيد است‪.‬‬
‫از آ ا که ‪FMEA‬ها ذهني هس ند‪ ،‬اس فا ه از اين تکنيک مس لزخ وجو‬
‫سداقه و تحليه گر است که با فرايند و ت هت ات آشنا باشند‪.‬‬
‫تحليه گرا م لف ممکن است ب ‪،‬هاي م فاوت تسهيالت را مور ارزشيابي‬
‫قرار هند‪.‬‬
‫«تحليه ساالت خرابي‪ ،‬اثرات و بحراني بو آنها» )‪ (FMECA‬هما ند‬
‫‪FMEA‬است‪ ،‬به اس ثنا اينکه رجه نسبي (بحراني بو ) هر يک از ساالت‬
‫خرابي ر تحليه گن ا ده مي شو ‪.‬‬
‫مدلسازي اثرات فت يکي (‪(PEM‬‬
‫معموال امپيوتريً) براي قيش بيني رف ًار‬
‫ً‬
‫‪ PEM‬تکنيکي است که ًر آ ًاز مدلسازيً رياض ي (‬
‫فت يکي ًر شرايط سا ثه اس فا ه مي شو ‪ .‬از ‪ PEM‬به مورً گستر ه ر ‪ QRA‬جهت ت مت‬
‫کمي ريسک اس فا ه مي شو ‪ً .‬ر بسياريً ًاز تکنيکهاي ارزشيابي ي ًر که ًر آنها ًاز مدلسازيً‬
‫بسيار ت ميني اس فا ه‬
‫ً‬
‫تواتر امشخص يا‬
‫رياض ي براي ت مت قيامدهاي يک رخدا خطر اک با ً‬
‫مي شو ‪ ،‬اين تکنيک به مورً گستر ه اي ار ر ار ‪.‬‬
‫ير مو ه اي ًاز مدلهاي مور اس فا ه ًر ارزشيابي ريسک به شمار‬
‫اثرات فت يکي ز ً‬
‫ميآيند‪:‬‬
‫اثر بارهاي م فاوت سا ثهاي ما ند‬
‫مدلهايي براي زيرساخ ار‪ ،‬يرشه ًو مدولها جهت ارزيابي ً‬
‫برخور ک‪،‬تي‪ ،‬ا ف ار‪ ،‬شرايط سا محيطي‪ ،‬سقوط اشيا ًو غتره‬
‫مدلهايي براي رها شد هيدروکر ن جهت تعيت مت ا ن‪،‬ت ًاز سورااهايي با ا دازههاي‬
‫م فاوت؛ اين مدلها همراه با محاسبات شعله وري )‪ (flash‬فرايند براي تعيت جرخ فازهاي‬
‫م لف ساصه ًاز ن‪،‬تي به ًار مي رو د‪.‬‬
‫• مدلهايي براي قراکندگي به منيور تعيت ق ش گاز خروجي از ن‪،‬تي‬
‫• محاسباتي براي ف‪،‬ار بيش از سد ا ف ار جهت ارزشيابي ف‪،‬ارهاي ساصه از‬
‫اش عال ن‪،‬تي گاز‪.‬‬
‫امنه اي از روشها وجو ار د که سا ه ترين آنها ت مت بي‪،‬تري ف‪،‬ار ا ف ار بر‬
‫اساس حجم ه محومه اي است که ممکن است قر شو ‪ .‬ف‪،‬ار ا ف ار ر قاط‬
‫م لف را مي توا به صورت تابعي از زما به ست آور و اثر ا ف ار بر سا ًزه ها‬
‫و تسهيالت ور را تعيت کر ؛ اي مدل ف‪،‬ار بيش از سد ا ف ار را مي توا ر‬
‫بر ام يناميک سازه جهت ارزيابي اثر ا ف ار بر سازه به ار بر ‪.‬‬
‫روت‬
William fine
‫روت مو ه‪William fine :‬‬
‫ر اين روت ريسك از ساصه ضرب مت ا قيامد (شدت خطر ) ر مت ا‬
‫تماس ر مت ا اس مال وقوع خطر به ست مي آيد‪:‬‬
‫‪R = P* C * E‬‬
‫مت ا تماس)‪(Exposure‬‬
‫شدت قيامد)‪(Consequence‬‬
‫اس مال وقوع)‪(Probability‬‬
‫ريسك)‪(Risk‬‬
‫ارزشيابی اقدامات اهش ريسک‬
‫رتبه بندب کل اقدامات اهش ريسک يبارتست از ‪:‬‬
‫ب‬
‫الف) قي‪ ،‬تر ً‬
‫ب) ک‪،‬ف‬
‫ج) کنترلً‬
‫) اهش‬
‫ه) قاسخ ًر شرايط اضطراربً‬
‫سرا‬
‫همواره ًر رج ست بايستی توجه ويژه اب به اقدامات اهش ريسک معطوف شو ‪ً ،‬‬
‫که موجب سذف يا اهش اس مال وقوع رخدا هاب خطر اک می شو د‪ .‬ار ر اصولً‬
‫تر براب مديريت ريسک ارجحيت ار ‪ً .‬ر مراح ذاتاً ايمن تر‪ ،‬مفاهيم‬
‫مراح ذاتاً ايمن ً‬
‫ير براب اهش ريسک به ًار می رو ‪:‬‬
‫زً‬
‫ارزشيابی اقدامات اهش ريسک‬
‫تواتر يا مولً مدت تماس‬
‫● اهش‪ ،‬ما ند اهش موجو يهاب خطر اک يا ً‬
‫●جاي زينی‪ ،‬ما ند جاي زين کر موا خطر اک با موا کم خطرتر (اما با موجه به اينکه‬
‫يمر وجو‬
‫نويتر ًو مسايه مو ًل ً‬
‫ً‬
‫ممکن است مواز ه اي ميا ايمنی ارخا ه ًو محصو ًل م‬
‫اش ه باشد)‪.‬‬
‫خطر آنها اهش‬
‫●تضعيف‪ ،‬ما ند ار ر موا يا فرايندهاب خطر اک به گو ه اب که ق انسيه ً‬
‫کوسکتر با اس فا ه ًاز شترهاب ‪ ESD‬يا‬
‫ً‬
‫يتر جداسازبً ارخا ه فراورب به ب ‪،‬هاب‬
‫مي يابد ً‬
‫ف‪،‬ار کمتر‬
‫ً‬
‫فراورت ًر ما يا‬
‫●سا ه سازبً‪ ،‬ما ند سا ه کر مراح ‪ ،‬ساخت ًو يمليات ارخا ه ًو فرايند ًو ًر ي ه‬
‫اهش آما گی براب اي ا شکست يا خرابی ًر ت هت ات‪ ،‬کنترلً ًو افرا ‪.‬‬
‫ارزشيابی اقدامات اهش ريسک‬
‫قرار گرف ه ًو با هدف‬
‫ير ً‬
‫اقدامات سفاظتی بايستی پس ًاز ارزيابی اقدامات قي‪ ،‬ترا مح مه مد ً‬
‫آثار يک رخدا خطر اک پس ًاز وقوع آ به ًار گرف ه شو ‪.‬‬
‫اهش ً‬
‫ب ت‪،‬ديد يک رخدا خطر اک به همراه اقدامات سفاظت ًاز ارکنا ًو‬
‫اقدامات محدو ساز ً‬
‫قرار ا ‪ .‬سيس مهاب ک‪،‬ف آتش ًو گاز‪،‬‬
‫ير ً‬
‫ب وضعيت را ت ً می توا مد ً‬
‫اقدامات يا ب ساز ً‬
‫برابر آتش‪ ،‬قناهگاه موقت‪ ،‬سيس مهاب ت ليه‬
‫قذير ًر ً‬
‫سيس مهاب آتش‪-‬آب‪ ،‬سفاظت فعال ًو فعه ً‬
‫محه‪ ،‬ت هت ات ًو رويه هاب يافت ًو بازيافت فت‪ ،‬لباسهاب محافظ ًو غتره همگی مثالهايی از‬
‫اقدامات سفاظتی‬
‫هس ند‪.‬‬
‫اثر می گذار د‪ ،‬يبارتند از‪:‬‬
‫بر ا اب اقدامات اهش ريسک ً‬
‫يوامل که ً‬
‫ير فنی‬
‫●يمل بو اقداخ اهش ريسک ًاز ً‬
‫●سهم اقداخ اهش ريسک‬
‫●هزينه ها ًو ريسکهاب مرتبط با اقداخ اجرا شده‬
‫● رج يدخ قطعيت ريسک يا تکنيک اهش ريسک ًاز جمله يوامه انسانی‪.‬‬
‫نمونه عملی از اجرای‬
‫فرایند شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک‬
‫هدف ًاز تدوين اين روت اجرايي‪ ،‬ت‪،‬ري حوه شناسايي مداوخ خطرات‬
‫‪ HSE‬مر وط به فعاليتها‪ ،‬خدمات ًو محصوالت‪ ،‬ارزيابي ريسك هاي‬
‫مر ومه به منيورً تعيت اولويت آنها جهت ا اخ اقدامات كنترلي به منيورً‬
‫كنترلً ريسك ًو رسا يد آ به قايت ترين سد ممكن ‪ً AlARP‬ر شرايط‬
‫يملياتي رمال‪ ،‬غتر رمال ًو اضطراريً براي كليه افرا ‪ ،‬ت هت ات‪ ،‬م ًوا ‪،‬‬
‫كار ًو شهرت مي باشد ‪.‬‬
‫محيط ً‬
‫امنه كار ر ‪:‬‬
‫اين روت جهت مديريت ريسك مر وط به تماخ فعاليتها‪ ،‬خدمات ًو‬
‫وگاز گچسارا كار ر ار ‪.‬‬
‫محصوالت ًر شركت بهره بر اريً فت ً‬
‫مسئوليتها ‪:‬‬
‫مديريت‬
‫ً‬
‫مسئوليت اجراي اين روت اجرايي بريهده كمي ه راهبريً سيس م‬
‫يكپارسه‪ ،‬گروههاي اجرايي ًو ا اره ايمني‪ ،‬بهداشت ًو محيط زيست ‪HSE‬‬
‫وگاز گچسارا مي باشد ‪.‬‬
‫ي فت ً‬
‫شركت بهره بر ار ً‬
‫‪ ‬گروههاي اجرايي وا اره ‪ HSE‬مسئوليت شناسائي خطرات ‪ HSE‬را‬
‫بريهده ار د ‪.‬‬
‫‪ ‬ا اره ‪ HSE‬مسئوليت ارزيابي ريسك خطرات ‪ HSE‬را بريهده ار ‪.‬‬
‫‪ ‬ماينده مديريت ًر سيس م ها مسئوليت تهيه امكا ات جا بي براي شناسايي‬
‫خطرات ‪ً HSE‬و ارزيابي ريسك آنها را بريهده ار ‪.‬‬
‫تعاريف ًو اصطالسات ‪:‬‬
‫‪ -1‬خطر )‪: (Hazard‬‬
‫منبع يا وضعيتي كه اراي ق انسيه بالقوه آسيب به شكه جراست‪ ،‬بيماري‪ ،‬خرابي‬
‫كار يا ًاز ست ا منابع ًو يا تركيبي ًاز اين موار است ‪.‬‬
‫اموال‪ ،‬ت ريب محيط ً‬
‫منيورً ًاز خطرات ًر سيس م مديريت ‪ HSE‬شامه ‪:‬‬
‫شيميايي‪،‬‬
‫الف) يوامه زيا آورً محيط كار ‪( Health‬يوامه فت يكي‪،‬‬
‫ارگو وميكي‪ ،‬بيولوژيكي‪ ،‬رواني)‬
‫ابزار ًو وسايه ًاز ارتفاع‪ ،،‬ا ف ًار موا شيميايي‪،‬‬
‫خطرات ايمني ‪( Safety‬سقوط ً‬
‫ب)‬
‫سريق و ‪) . . .‬‬
‫ج ) جنبه هاي زيست محيطي ‪Enviromental aspect‬‬
‫رويدا )‪: (Incident‬‬
‫رخدا يا ز تره اي ًاز رخدا ها كه موجب آسيب‪ ،‬بيماريً ويا‬
‫صدمه(خسارت) به اموال‪ ،‬محيط زيست يا شخص ثالث مي شو يا مي‬
‫توانست ب‪،‬و ‪.‬‬
‫سا ثه ‪Accident‬‬
‫‪Incident‬‬
‫شبه سا ثه ‪Near - miss‬‬
‫سا ثه )‪: (Accident‬‬
‫اتفاد يا رخدا اخواس ه كه من ًر به فوت‪ ،‬بيماري‪ ،‬جراست‪ ،‬خرابي ًو‬
‫ساير منابع‪ /‬خساراتهاي ي ًر مي‬
‫ً‬
‫آلو گي محيط زيست يا ًاز ست ا‬
‫گر ‪.‬‬
‫شبه سا ثه )‪: (Near-miss‬‬
‫رويدا ي غترمن يره‪ ،‬بر امه ريزيً ن‪،‬ده ًو اگهاني كه من ًر به اي ا‬
‫خسارت مالي ًو جاني ن‪،‬و ‪.‬‬
‫شناسائي خطر )‪: (Idenfification Hazard‬‬
‫فرآيندتشخيص وجو يك خطرومشخص مو ويژگيهاي آ‬
‫ريسك )‪: (Risk‬‬
‫تركيبي ًاز اس مال وقوع يك سا ثه خطر اك ًو شدت (قيامدهاي) اش ي ًاز‬
‫وقوع آ مي باشد ‪.‬‬
‫ارزيابي ريسك )‪:(Risk Assessment‬‬
‫ي ًر خصوص‬
‫فرآيند كلي برآور ابعا ًو گستر گي ريسك ًو تصميم گتر ً‬
‫قابه تحمه بو ريسك ‪.‬‬
‫ريسك قابه تحمه )‪: (Tolerable Risk‬‬
‫به ريسكي گف ه مي شو كه مت ا آ براي سازما باتوجه به تعهدات‬
‫قا وني ًو خط مش ي ‪ OH 8S‬آ قابه قبو ًل باشد ‪.‬‬
‫قيامدهاي زيست محيطي )‪: (Enviromevtal Impact‬‬
‫كال يا جزااً ًاز فعاليتها‪،‬‬
‫مضر يا مفيد كه ً‬
‫هر تغيتريً ًر محيط زيست ايم ًاز ً‬
‫ً‬
‫توليدات يا خدمات يك سازمنا من مي شو ‪.‬‬
‫جنبه هاي زيست محيطي ) ‪: (Enviromevtal Aspect‬‬
‫ب ش ي ًاز فعاليت ها‪ ،‬محصوالت يا خدمات يك سازما كه ب وا د با‬
‫تنثتر م قابه اش ه باشد ‪.‬‬
‫محيط زيست ً‬
‫مرف ذينفغ )‪: (Interested Party‬‬
‫فر يا گروهي كه به يملكر ايمني‪ ،‬بهداشت ًو زيست محيطي يك سا ًزما‬
‫تنثتر مي قذير ‪.‬‬
‫ً‬
‫مر وط مي شو يا ًاز آ‬
‫ت‪،‬ديد )‪: (Escalation‬‬
‫گسترت يك قيامد خطر اك به ت هت ات يا سوزه هاي ي ًر و ر ي ه‬
‫افزايش قيامد آ رويدا ‪.‬‬
‫كاهش )‪: (Mitigation‬‬
‫آثار اخوشايند يك رخدا خاص ‪.‬‬
‫ً‬
‫محدو كر‬
‫مانع )‪: (Barrier‬‬
‫اقدامي كه اس مال تحقق ق انسيه آسيب خطرات را كاهش ا ه ًو ًاز‬
‫قيامدهاي اش ي ًاز آ مي كاهد ‪.‬توجه كنيد كه موانع مي توا د فت يكي‬
‫باشد(موا ‪ ،‬وسايه سفاظتي‪ ،‬جداسازيً وغتره) يا غترفت يكي (رويه ها‪،‬‬
‫بازرس ي‪ ،‬آموزت‪ ،‬ما و ًر ًو غتره)‬
‫روت اجرا‪:‬‬
‫ي فت ًو گا ًز‬
‫خطر ًر شركت بهره بر ار ً‬
‫ً‬
‫به منيو ًر شناسايي ريسك هاي‬
‫گچسارا ‪ ،‬گروههاي اجرايي م ‪،‬كه ًاز مايندگا واسدها ًو ا ارات شركت‬
‫بعالوه مايندگا ‪ HSE‬ت‪،‬كيه شده است ‪.‬‬
‫كار اقداخ به فهرست بندي ًاز كليه‬
‫افرا اين گروه باتوجه به مبيعت ً‬
‫خطر مي باشند‪ ،‬مو ه ًو آنها را ًر فرخ هاي شناسايي‬
‫ً‬
‫موار ي كه به ينوا‬
‫يار واسد مهندس ي سيس م ها ًو بهره‬
‫خطر ث ت و راخ ً‬
‫ًو ارزيابي ريسك هاي ً‬
‫قرار مي هند تا ًاز صحت وكامه بو اماليات اممينا ساصه‬
‫وري ً‬
‫تغيتر ًر س گاه‪،‬‬
‫ً‬
‫شو ‪ً .‬ر صورتي كه ًر سازما تغيترات جديدي شامه‬
‫خطر جديدي‬
‫د ريسك هاي ً‬
‫تغيتر فرآيند و ‪ . . .‬صورت قذير گروههاي فو ً‬
‫ً‬
‫اس راج مو ه ًو ًر فرخ مذكورً ث ت مي مايند ‪.‬‬
‫م دلوژي شركت ًر خصوص شناسايي خطرات ‪ HSE‬به شرح ذيه مي باشد ‪:‬‬
‫راين روت به منيو ًر شناسايي خطرات ًو ريسكهاي ‪ HSE‬م‪،‬اغه ًاز‬
‫مريق بررس ي ًو مطالعه روي مراسه فرآيند‪ ،‬وع موا اوليه ًو جا بي مو ًر‬
‫مصرف ًر فرآيند‪ ،‬ت هت ات ًو ماشت آالت‪ ،‬فضا ًو شرايط محيط كار‪ ،‬وع‬
‫محصوالت توليدي ًو با اس فا ه ًاز م‪،‬اهدات ًو مصاسبه با افرا آگاه ًو‬
‫آشنا به مراسه فرآيند يمه مي شو ‪.‬‬
‫‪: (Aslowas reasonably) ALARP‬‬
‫مقدار ممكن) يعني به‬
‫ً‬
‫كاهش ريسك به سطحي قابه قبولً(قايت ترين‬
‫كارگتريً تمامي امكا ات ًو توا موجو ًر سازما براي كاهش ريسك‬
‫براساس اولويت بندي تعيت شد ‪.‬‬
‫ير مي باشد‪:‬‬
‫شناسائي خطرات ًو ارزيابي ريسك شامه مراسه ز ً‬
‫‪ -1‬شناسايي خطرات ‪:‬‬
‫شناسايي خطرات براساس توجه به يواملي ما ندخواص شيميايي وفت يكي سيا ًالت رسال‬
‫ي ًو شرايط فرآورت‪،‬شرايط زيست‬
‫ا قال‪ ،‬سيدما ت هت ات‪ ،‬رويه هاي يمليات هدار ً‬
‫محيطي سا ومزمن وغتره ر يرگرف ه شده ا د روت هاي شناسايي خطرات‬
‫مور اس فا ه يبارتنداز ‪:‬‬
‫‪ -1‬قش ت ر ه ًو قضاوت ‪ :‬رويكر ي كه رآ ًاز ت صص كاركنا م رب براي شناسايي ًو‬
‫ارزيابي خطر ‪ HSE‬اس فا ه مي شو ‪.‬‬
‫‪ -2‬سك ليست ها ‪ :‬روت سو مندي براي سصولً اممينا ًاز شناسايي وارزيابي كليه‬
‫خطرات ‪ HSE‬معلوخ مي باشند هرسنداس فا ه ًاز آنها موجب محدو شد امنه‬
‫هرگو ه باز ريً شو ‪ .‬اين سك ليست ها توسط تروهاي م رب آشنا به مراحي ًو‬
‫يملكر تسهيالت ًو رويه ها ًو اس ا دار هاي شركتي ًو صنعت تهيه مي شو ‪.‬‬
‫كار خاص به‬
‫‪ -3‬تحليه خطرات شغلي )‪ : (JHA‬يك روت كيفي براي ارزيابي ريسكهاي مرتبط با يك ً‬
‫منيورً تصميم گتريً ًر مور اس يامها ًو تداركات غترمترقبه است‪( .‬اقدامات كنترلي)‬
‫ي است ‪JHA .‬‬
‫ي ساخ ار ً‬
‫براي كاهش ريسكها بايستي ا اخ شو ‪ ،‬اين روت يك روت باز ر ً‬
‫توسط گروه كوسكي ًاز كاركناني كه آشنايي كامه با ت هت ات‪ ،‬سيس مها ًو رويه هاي كاريً ار د ًو‬
‫كار گتر د ‪.‬‬
‫مي توا ند تحليه را به صورت منطقي ًو يا قضاوت صحي به ً‬
‫ًاز روشهاي ي ر از ريً براي شناسايي خطرات مي وا تحليه خطروً قابليت بهره بر اريً‬
‫وآثار آ ‪ ،FMEA‬بررس ي جريا پسما د‬
‫)‪ ،(HAZOP‬ت زيه وتحليه يوامه شكست ً‬
‫)‪ (WASTE STREAM SURVEY‬را اخ بر ‪.‬‬
‫‪ -4‬شناسايي خطرات موا ‪ :‬براساس اماليات بدست آمده ًاز اماليات ايمني موا‬
‫) )‪ MAFRIA(SAFETY DATA SHEET (MSDS‬مي توا خطرات مر وط به‬
‫هر ما ه شيميايي ايم ًاز اوليه‪ ،‬بينابيني ًو محصولً را شناسايي مو ‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ -2‬ارزيابي ريسك ‪:‬‬
‫ارزيابي ريسك اش ي ًاز خطرات وتوجه به قابليت تحمه آ براي كاركنا ‪ ،‬تسهيالت ًو محيط زيست‬
‫‪.‬‬
‫امر شامه شناسايي رخدا هاي آغازگر‪ ،‬شناسايي توالي هاي اس مالي سا ثه‪ ،‬برآور اس مال‬
‫اين ً‬
‫وقوع توالي هاي سا ثه وارزيابي قيامدها مي باشد سپس براساس معيارهاي مناسب وضعيت‬
‫مور ير‪ ،‬قابه قبولً بو ريسك برآور ه شده مور قضاوت قرارگتر ‪.‬‬
‫آغازگر وشدت‬
‫ً‬
‫هنگاخ ارزشيابي ريسك‪ ،‬بايستي توجه كافي به اس مال(ياتواتر)‪ ،‬وقوع رخدا‬
‫قيامدهاي آ صورت گتر ‪.‬‬
‫براساس ارزيابي ريسك وخطرات به منيو ًر س يابي به سط قابه تحملي ًاز ريسك‪ ،‬مي بايست ًر‬
‫ياز توصيه هايي به مديريت ًر مور كاهش ريسك ارااه شو ‪.‬‬
‫صورت ً‬
‫گر يا با اس فا ه ًاز معيارهاي برگزيده شده‬
‫اين توصيه ها مي توا د براساس قضاوت تحليه ً‬
‫توسط شركت ا اخ گتر ‪.‬‬
‫معيارهاي غر ال ريً ‪:‬‬
‫ثتر‬
‫خطر يا تن ً‬
‫اهداف يا اس ا دار هاي مور اس فا ه جهت قضاوت ًر مور قابليت تحمه ً‬
‫شناسايي شده مي باشند ‪.‬‬
‫آثار آنها اس فا ه مي شو ‪ .‬كه به همراه اي‬
‫اين معيارها براي قضاوت ًر مور بزرگي ًو ً‬
‫ارزيابي ريسك مبنايي براي تصميم گتريً ًر مديريت ريسك فراهم مي آور ‪.‬‬
‫روت ارزيابي ريسك )‪: (WILLIAM FINE‬‬
‫جدول ‪ – A‬مبقه بندي شدت ريسك‬
‫ام ياز‬
‫كد‬
‫شرح شدت ريسك‬
‫‪1‬‬
‫مرگ و متر سند فر – خسارتهاي غترقابه جبرا زيست محيطي با اثرات موالني مدت – خسارت مالي زيا (بيش‬
‫از ‪ 150‬ميليو توما )‪ -‬اثر بت املللي روي شهرت سازما ‪ -‬مصرف بيش از سد منابع وا رژي‪ -‬غليت بيش از‬
‫سدآالينده(‪ 50‬رصد بي‪،‬تر از سداس ا دار )‬
‫‪100‬‬
‫‪2‬‬
‫مرررگ يررك فررر‪ -‬آسرريب من ر رره ازكاراف ررا گي ااررم برريش از يررك فررر‪ -‬خسررارتهاي غترقابرره جبرررا زيسررت محيطرري بررا‬
‫اث رررات مي ررا م رردت‪ -‬خس ررارت م ررالي ب ررت ‪ 100‬ت ررا ‪ 150‬ميلي ررو توم ررا ‪ -‬اث ررر روي ش ررهرت س ررازما بص ررورت مل رري‪-‬‬
‫مصرف نس اًزيا منابع وا رژي‪ -‬غليت نس ا زيا آالينده(‪ 30‬رصد بي‪،‬تر از سد اس ا دار )‬
‫‪50‬‬
‫‪3‬‬
‫آس رريب من ر رره از كاراف ررا گي اا ررم ي ررك ف ررر‪ -‬خس ررارتهاي غترقاب رره جب رررا زيس ررت محيط رري ب ررا اث رررات كوت رراه م رردت‪-‬‬
‫خسررارت مررالي بررت ‪ 50‬تررا ‪ 100‬ميليررو تومررا ‪ -‬اثررر روي شررهرت سررازما بصررورت اسر اني‪ -‬مصرررف زيا منررابع ًو‬
‫ا رژي‪ -‬غليت زيا آالينده(‪ 10‬رصد بي‪،‬تر از سداس ا دار )‬
‫‪25‬‬
‫‪4‬‬
‫آسرريب مرروالني مرردت برردو رراتواني اامرري‪ -‬خسررارتهاي قابرره جبرررا زيسررت محيطرري بررا اثرررات مرروالني‪ -‬خسررارت مررالي‬
‫بت ‪ 5‬تا ‪ 50‬ميليو توما ‪ -‬اثر روي شهرت سازماني بصرورت محلري‪ -‬مصررف توسرط منرابع‪ -‬غليرت م وسرط‬
‫آالينده(‪ 5‬رصد بي‪،‬تر از سداس ا دار )‬
‫‪15‬‬
‫روت ارزيابي ريسك )‪: (WILLIAM FINE‬‬
‫جدول ‪ – A‬مبقه بندي شدت ريسك‬
‫ام ياز‬
‫كد‬
‫شرح شدت ريسك‬
‫‪5‬‬
‫آسريب مرروقتي‪ -‬خسررارتهاي قابرره جبررا زيسررت محيطرري برا اثررات كوترراه مرردت‪ -‬خسررارت مررالي كمتررر از ‪ 5‬ميليررو‬
‫تومررا ‪ -‬اثررر روي شررهرت سررازما بصررورت رو سررازماني‪ -‬مصرررف كررم منررابع‪ -‬غليررت آالينررده كمتررر از ‪5‬‬
‫رصد بي‪،‬ترازسداس ا دار‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫آسرريب جزئرري يازمنررد كمررك هرراي اوليرره(‪3‬روزوكمتررر)‪ -‬خسررارت مررالي كمتررر از ‪ 1‬ميليررو تومررا ‪ -‬اثررر روي شررهرت‬
‫سازما بصورت رو واسدي‪ -‬مصرفي خيلي كم منابع‪ -‬غليت آالينده رسداس ا دار‬
‫‪2‬‬
‫‪7‬‬
‫برردو يرراز برره بررس ر ي هرراي بي‪،‬ررتر‪ -‬خسررارتهاي مررالي قابرره صرررفه يررر‪ -‬برردو اثررر روي شررهرت سررازما ‪ -‬برردو‬
‫خسارت زيست محيطي‪ -‬بدو مصرف منابع‪ -‬غليت آالينده كمتر از سداس ا دار‬
‫‪1‬‬
‫جدول ‪ – B‬مبقه بندي تماس‪ /‬فركانس‬
‫مبقه‬
‫شرح مت ا تماس و فركانس‬
‫ام ياز‬
‫‪1‬‬
‫بطور قيوس ه‪ -‬روزي سندين بار‪ -‬تماس بيش از ‪ 8‬سايت‪ -‬ا ‪،‬ار مداوخ آالينده‬
‫‪10‬‬
‫‪2‬‬
‫غالباً‪ -‬هف ه اي سندين بار‪ -‬تماس بت ‪ 6‬تا ‪ 8‬سايت‪ -‬ا ‪،‬ار زيا آالينده‬
‫‪6‬‬
‫‪3‬‬
‫گهگاه‪ -‬ماهي سندين بار‪ -‬تماس بت ‪ 4‬تا ‪ 6‬سايت ر روز‪ -‬ا ‪،‬ار م وسط آالينده‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫بطور غترمعمو ًل‪ -‬سالي سندين بار‪ -‬تماس بت ‪ 2‬تا ‪ 4‬سايت ر روز‪ -‬ا ‪،‬ار غترروتت آالينده‬
‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫بندرت‪ -‬سندسال يكبار‪ -‬تماس بت ‪ 1‬تا ‪ 2‬سايت ر روز‪ -‬ا ‪،‬ار كم آالينده‬
‫‪1‬‬
‫‪6‬‬
‫بطور جزئي‪ -‬خيلي كم‪ -‬تماس كمتر از ‪ 1‬سايت ر روز‪ -‬ا ‪،‬ار قابه اغماض آالينده‬
‫‪0.5‬‬
‫‪7‬‬
‫بدو تماس‪ ،‬بدو فركانش وقوع و بدو ا ‪،‬ار آالينده‬
‫‪0.2‬‬
‫جدول ‪ – C‬مبقه بندي اس مال وقوع خطر يا اس مال تنثتر يوامه زيا آورً‬
‫ر يف‬
‫شرح اس مال وقوع ‪Probability‬‬
‫ام ياز‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫اغلب مح مه هس ند‬
‫شانس وقوع ‪ 50/50‬است‪ /‬امكا ار‬
‫مر رري توا ر ررد تصر ررا في اتفر رراد بياف ر ررد‪ /‬شر ررانس وقر رروع كمتر ررر ًاز ‪50‬‬
‫رصد است‬
‫اس مرراال تررا سندسررال بعررداز تمرراس اتفرراد مرري اف ررد امررا امك را‬
‫وقوع ار‬
‫يمال وقويش غترممكن است ‪ /‬هرگز اتفاد مي اف د‬
‫‪10‬‬
‫‪6‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0.1‬‬
‫ير گرف ه شو ‪:‬‬
‫تذكر مهم ‪ :‬موار ذيه رهنگاخ برآور اس مال بايستي ًر ً‬
‫ً‬
‫وضعيت اقدامات كنترلي مهندس ي وا اريً موجو رمحه‬
‫• قص خدمات مثه الكتريسي ه ًو آب‬
‫• ايمال ا ايمن ًو شرايط ا ايمن‬
‫• قص اجزاي س گاه ًو ماشت آالت ًو وسايه ايمني‬
‫ي‬
‫تعمتر و هدار ً‬
‫ً‬
‫• وضعيت‬
‫• غليت‪ ،‬مت ا وشدت آالينده‬
‫• مت ا آموزت ًو سالمت كاركنا‬
‫• مت ا مصرف منابع ًو ت ريب محيط زيست‬
‫• سفاظت اي ا شده بوسيله لوازخ سفاظت فر ي ًو مت ا اس فا ه ًاز آنها‬
‫ياز هي ًو اولويت بندي ريسكها ‪:‬‬
‫ام ً‬
‫ًر اين روت براساس جداو ًل مبقه بندي اس مال وقوع‪ ،‬مبقه بندي شدت ًو مبقه بندي‬
‫هر ريسك محاسبه مي گر ‪ .‬سپس اي ساصه ًاز سه جدولً اشاره‬
‫ياز ً‬
‫مت ا تماس‪ ،‬ام ً‬
‫ير ًر هم ضرب مي گر ‪:‬‬
‫شده به منيورً تعيت رتبه ريسك‪ ،‬مبق فرمولً ز ً‬
‫‪ = A‬ام يازساصه ازجدولً مبقه بندي شدت قيامد خطر‬
‫ياز ساصه ًاز جدو ًل مبقه بندي مت ا تماس با خطرات ‪HSE‬‬
‫‪ = B‬ام ً‬
‫ياز ساصه ًاز جدولً مبقه بندي اس مال وقوع خطريااس مال تنثترآنها‬
‫‪ = C‬ام ً‬
‫‪ = A * B * C‬رتبه ريسك‬
‫رتبه‬
‫‪200 ‬‬
‫‪91-199‬‬
‫‪ 90‬‬
‫اقدامات‬
‫اصالسات فوري براي كنترل ريسك مور ياز است‬
‫ي‪ -‬توجهات الزخ ر اسرع وقت بايستي صورت گتر ‪.‬‬
‫اضطرار ً‬
‫خطر يارت و كنترل مي باشد ‪.‬‬
‫سط ريسك‬
‫‪High‬‬
‫‪Middle‬‬
‫‪Low‬‬
‫ًر نهايت باتوجه به مت ا اهميت ريسكها‪ ،‬اب دا براي ريسكهاي با سط ‪ H‬اهداف ًو‬
‫بر امه هاي كنترلي واقدامات اصالحي تهيه شده تا به سط ‪ M‬يا ‪ L‬برسند ‪ .‬سپس‬
‫برسندو‬
‫ً‬
‫براي ريسكهاي با سط ‪ M‬اهداف ًو بر امه كنترلي تهيه شده تا به سط ‪L‬‬
‫پس ًاز رسا يد خطرات به سط قابه قبو ًل (سط ‪ )L‬آنها را تحت كنتر ًل مداوخ‬
‫ي مي كنيم ‪.‬‬
‫هدار ً‬
Be Safe , Healthy & Successful.