تكنيكها و ابزارهاي شناسايي خطرات و ارزيابي ريسك
Download
Report
Transcript تكنيكها و ابزارهاي شناسايي خطرات و ارزيابي ريسك
تكنيكها و ابزارهاي
شناسايي خطرات و ارزيابي ريسك
مفاهيم ارزيابی ريسک و خطر
خطر )(Hazard
منبع بالقوهً آسيب
توجه :آسيب بالقوهً ممکن است آسيب انسانی ،صدمه به محيط ،صدمه به
اموال يا ترکيبی ًاز اينها باشد.
خطرات
خطررر بررالقوه ست ر ب اسررت کرره برره مررور بررالقوه ب وا ررد موجررب اي ررا آسرريب از
جمله بيمارب ،آسيب يدگی ،صدمه به اموال ،محصوالت ،خسارت به ت ًوليد
يا افزايش تعهدات شو .
رک اي ررن مفه رروخ ک رره ي ررک خط ررر ق انس رريه را ا اتف ررا اخواس ر ه را ا ًر و
خو رخدا واقع يست ،به رک رويکر برگزيده شرده برراب شناسرايي خطرر
و ارزيابی ريسرک کمرک شرايانی مری کنرد .توضري فرود ر مرور خطرر برالقوه از
اي ررن ي ررر ت ر س ررااز اهمي ررت اس ررت ک رره از ررار ر مع ررانی راي ر ي ررر ما ن ررد خط رر
بالفعه ،شانس يا ريسک قيقتر می باشد.
• واژه هاب سا و مزمن اغلب براب تفاوت قااه شد ميا خطررات برالقوه يرا
ق انسرريه اي ررا آسرريب برره ينرروا ي رره اب از رخرردا هاب نسر ا کوتراه مرردت
ما ن ررد ري ررزت ف ررت ،آت ررش س رروزب و ا ف ررار (خط ررات س ررا ) ب ررا خطرات رری ک رره از
رخ رردا هاب بلن ررد م رردت ن ،ررنت م رری گتر ررد ،ما ن ررد ت لير ر م ررداوخ آالين ررده ه ررا و
تماسهاب شغل (خطرات مزمن) ،به ار می رو .
• مثاله ررايی از خطر ررات س ررا يبارتن ررد از هي رردروکر نهاب تح ررت ف ،ررار ،اش رريا ر
بلندب ،الکتريسي ه ،وجو ک،تی ر ز يکی تنسيسات و غتره.
ريسک )(Risk
ترکيبی از اس مال يک رخدا و قيامدهاب آ .
ت زيه و تحليه ريسک )(Risk Analysis
اس فا ه از اماليات موجو براب شناسايی خطرات و برآور ريسک.
ارزيابی ريسک )(Risk Assessment
فرايند کل تحليه ريسک و ارزيابی ريسک
ارزشيابی ريسک )(Risk Evaluation
قضاوت ر مور قابه تحمه بو
ريسک بر اساس تحليه ريسک
معيار غر ال ربً )(Screening Criteria
هدف يا اس ا دار ب که براب قضاوت ًر مور قابه تحمه بو
اثر شناسايی شده به ًار می رو .
خطر يا ً
ً
يک
ينصر ليدب ر سيس مهاب اثر ش مديريت ،رويکر سيس ماتيک به
شناسايی خطرات و ارزيابی ريسک
ياز به ايمال
به منيورً اي ا اماليات الزخ جهت کمک به تصميم گتربً ًر مور ً
اقدامات اهش ريسک می باشد.
اقدامات اهش ريسک می بايست شامه :
ب ًاز رويدا ها (يعنی اهش اس مال وقوع)،
-1قي ،تر ً
-2کنترلً رويدا ها (يعنی محدو کر وسعت ًو مولً مدت يک رخدا خطر اک) ،و
-3اهش اثرات (يعنی اهش قيامدها ) باشد.
اقدامات قي ،ترا ه ًاز قبيه اس فا ه از مراسيهاب ذاتاً ايمن تر و تضمت يکپارسگی
قرار گتر .اقدامات خروج ًاز رويدا
اراايها ًر صورت امکا می بايست مور تاکيد ً
ير گرفت اس مال شکست
بر اساس ارزيابی ريسک قيش بينی شده ًو با ًر ً
می بايست ً
اقدامات کنترلً ًو اقدامات اهش ريسک تدوين شو د .الزامات يملکر ب ًو جزايات
بر اساس اي ارزشيابی ًر سطوح مناسب تعيت گر .
اهداف بايستی ً
ير است:
شناسايی خطرات ًو ارزيابی ريسک شامه م مويه اب ًاز مراسه به شرح ز ً
بر اساس توجه به يوامل ما ند خواص شيميايی ًو
الف) مرسله :1شناسايی خطرً ،
فت يکی سياالت ًر سال ا قال ،سيدما ت هت ات ،رويه هاب يمليات هداربً ًو
كار ًر شرايط يا ي
شرايط فراورت ،شرايط محيط زيستی ًو يوامه زيا اورمحيط ً
ير گرف ه شده است .
غتر يا ي ًر ً
ًو ً
ب) مرسله :2ارزيابی ريسک ،اش ی ًاز خطرات ًو توجه به قابليت تحمه آ براب
معموال شامه شناسايی رخدا هاب
ً
امر
ارکنا ،تسهيالت ًو محيط زيست .اين ً
آغازگر ،شناسايی توال هاب اس مال سا ثه ،برآور اس مال وقوع توال هاب سا ثه ًو
ارزيابی قيامدها می باشد .سپس بايد براساس معيارهاب مناسب وضعيت مور
قرار گتر .
ير ،قابه قبو ًل بو ريسک برآور شده مور قضاوت ً
امر شامه شناسايی فرصتهاب
غتر قابه تحمه اين ً
ج) مرسله :3سذف يا اهش ريسک ً
می باشد.
اهش اس مال يا شدت قيامدهاب يک سا ثه
ج) مرسله ( :3ا امه)
اين سه مرسله يمومی ًر تماخ روشها يموميت ار .هنگاخ ا اب ابزارها ًو
يمر
خطر ًو ارزيابی ريسک ،ماهيت ًو مقياس تنسيساتً ،
تکنيکهاب مناسب شناسايی ً
ير گرف ه شو .مت ا
تنسيسات ًو وجو ت ر ه ًاز تنسيسات م،ابه می بايست ًر ً
بر
خطر ًو ارزيابی ريسک اخ صاص ا ه شده می بايست ً
ً
تالش ی که به شناسايی
ًار ًو هرگو ه قص آگاه باشد.
يار ريسک ،جديد بو
مقدار مور ا ً
ً
اساس
تر اس فا ه می شو ،هنگاخ
ب قيچيده ً
ب با ساخ ار ً
هنگامی که ًاز تکنيکهاب باز ر ً
ياز اهش ريسک می بايست يدخ قطعيت فرضيات به ًار
ارزيابی اقدامات مور ً
رف ه مور توجه قرارگتر .الزخ است يدخ قطعيت فرضيات به خوبی مس ند شده ًو
خطر اس فا ه می کنند ،امالع ا ه شو تا به
به ارکنانی که ًاز اي ارزيابی ريسک ًو ً
بهتر کمک کند.
تصميم گتربً ً
ج) مرسله ( :3ا امه)
سااز اهميت است
تر خطرات ً
هر سه زو ً
براب تنسيسات يا فعاليتهاب جديد شناسايی ً
خطر قبه ًاز تعيت مناسبترين راه سه جهت
ً
تا زما اف جهت مطالعه ًو ارزشيابی
مديريت آ وجو اش ه باشد .همواره ا اخ اصالسات ًر مراسه اوليه مراح قر ًوژه
بر هزينه ًو زما ندب ا اخ ا .
تنثتر ً
تر است ،سرا که می توا آنها را با کمترين ً
سا ه ً
خطر را می توا براب تسهيالت موجو ت ً به ًار بر .گاه تغيتراتی
ارزيابيهاب ريسک ًو ً
که ممکن بو ًر مولً مراح موجه باشد ،براب تسهيالت موجو يمل يست .به
ياز
قذير می باشدً .ار مور ً
ً
ينوا مثال ،بهبو جا مايی تسهيالت موجو امکا
براب ا اخ اصالسات ًر تسهيالت موجو ،موجب ريسک اضاف سا ثه می شو که
الزخ است بدا توجه شو .
ج) مرسله ( :3ا امه)
شکه ( )1رويکر هايی با قيچيدگيهاب م لف را ن،ا می هد که می توا ًاز آنها
خطر اس فا ه کر .
براب ارزيابی ريسک ًو ً
روشهای
بازنگری
ساختاری
آئین نامه
ها/استانداردها
چک لیستها
تجربه /قضاوت
شکه ( )1رويکر هاب م لف به ارزيابی ريسک و خطر
ج) مرسله ( :3ا امه)
ًر بسياربً ساالت ممکن است انش ًو ت صص ارکنا با ت ر ه اب که ًاز يک رويکر
ساخ اربً اس قا ه می کنند ،براب مديريت ريسک اف باشد.
اس فا ه از سک ليست سريع ًو سا ه است ًو می توا ًاز آنها براب تعيت برآور
قبال تشخيص ا ه
قرار گرفت خطراتی که ً
اس ا دار ها ًو روشهاب مراح ًو مور توجه ً
شده ا د ،کمک گرفت.
ًر موار ب که ت ر به ست آمده ًاز صنايع با اس ا دار ها ًو آات امه ها تلفيق شده
است ،می توا ًاز مريق بررس ی ا طباد با روشهاب اين اس ا دار ًر مراح ،ساخت،
تعمتر ًو هدارب ،به سط بااليی ًاز ايمنی ست يافت.می توا ازتکنيکهاب
ً
بهره بر ارب،
باز ربً ساخ اربً براب شناسايی ًو ارزشيابی خطرات قيش بينی ن،ده قبل ًو رخدا هاب
قرار رف ه ا د،
قدر کفايت مور توجه ً
اخواس ه اب که ًر روشهاب قي،ت به ً
اس فا ه کر .
فرايند مديريت ريسک
شناسايی خطرات
معيارهاب
ب
غر ال ر ً
ارزشيابی
ريسک
مرحله 1
مرحله 2
شناسايی اقدامات
اهش ريسک
مرحله 3
تعيت الزامات
يملکر ب
يمق فرایند شناسایی خطرات ًو
ارزیابی ریسک
•Checklist
•JHA
•WSS
•HAZOP
•FTA
•ETA
•Pipeline Risk Assessment
•Chemical Risk Assessment
•HEART
•CREAM
•PEM
تکنیک های عمومی
تکنیک های میان مرحله ای
تکنیک های اختصاص ی
Methodology for Risk Management
•
•
•
•
•
•
Job
Location
Process
Equipment
People
Environment
JHA
Area analysis
HAZOP
FMEA
HEART
EIA,WSS
روشهاب شناسايی خطر و ارزيابی ريسک
ا
اب روت
مر
خطر ًو ارزيابی ريسک بس ه به مقياس ًو ي ً
ً
سط ًو سدو فعاليتهاب شناسايی
غتر می باشد.
تنسيسات ًر هنگاخ ا اخ فرايند ارزيابی ًو شناسايی م ً
به ينوا مثال:
ماال به مطالعات قيق براب
تنسيسات قيچيده ما ند تسهيالت قيچيده،اس ً
شناسايی رخدا هاب خطر اک ما ند آتش سوزب ،ا ف ار ،صدمه به سازه ها ًو غتره
ياز ار د.
ً
ا
اب روت(ا امه)
تر ما ند تسهيالت فراورت محدو ،می توا به آات امه ها ًو
براب تنسيسات سا ه ً
اس ا دار هاب شناخ ه شده به ينوا مبناب مناسبی که منعکس کننده ت ر يات
صنعتی ًر اين موار است ،اتکا کر .
ب ًاز مراسيهاب قي،ت هس ند ،ارزشيابيهاب ا اخ شده
براب تنسيساتی که تکرار ً
ياز جهت مديريت رخدا هاب
براب مرح اوليه می توا د براب تعيت اقدامات مور ً
خطر اک اف باشد.
• متدولوژی شناسائی خطرات محیط کار HazId
.1قش ت ر ه/قضاوت
.2سک ليستها
.3آات امه ها و اس ا دار ها
.4روشهاب باز رب ساخ اربً
قش ت ر ه/قضاوت
خطر
ً
،از ت صص ارکنا م رب ًو مناسب براب شناسايی ًو ارزيابی
ًر این روت ً
اس فا ه می شو .اين موضوع به ويژه ًر موار ب مفيد است که فعاليت مور ي ًر
ساير مکانها باشدً .ر اين ارتباط،
م،ابه فعاليتهاب قي،ت ًر هما موقعيتهاب مکانی يا ً
ت ر يمل ارکنا ًر سوزه هاب يملياتی و بازخور ًاز رخدا هاب خطر اک ًو شبه
سوا ث ضروربً است.
هر سند اين رويکر به تنهايی هنگاخ ًار با تسهيالت ًو سيس مهاب جديد يا ابداع يا ًر
ً
کر .
بار می ساز ،کفايت واهد ً
موار ب که شرايط محل ،ت ارب قبل را بی اي ً
سک ليستها
سک ليستها روت سو مندب براب سصو ًل اممينا ًاز شناسايی ًو ارزيابی ليه
هر سند اس فا ه ًاز اين سک ليستها بايد
خطرات ًو تهديدات معلوخ می باشندً ،
معموال ًاز اس ا دار ها
ً
موجب محدو شد امن هرگو ه باز ربً شو .سک ليستها
بر سوزه هايی که ق ا يسه اش باه
ًو ت ارب يملياتی اس راج می شو دً .ر ي ه ً
تمرکز ار د .اس فا ه ًاز
ً
سار م،که شده است،
زيا است يا موار ب که ًر گذش ه ً
يمر قروژه ار ر ار .
هر مرسله اب ورة ً
سک ليستها سا ه بو ه ًو ًر ً
سک ليستها می بايست توسط تروهاب م رب آشنا به مراح ًو يملکر تسهيالت ًو
تر می توا ند
رويه ها ًو اس ا دار هاب شرکتی ًو صنعت تهيه شو .ارکنا کم ت ر ه ً
هر سند که اثر ش ی تکنيک سک ليست به ت ر تهيه
ًاز سک ليستها اس فا ه کنندً ،
کنندگا آ ًو تالت اس فا ه کنندگا بس گی ار ًو قالب خال براب شناسايی ًو
ارزشيابی خطرات جديد ًر موار ب که ت ر ه وجو دار ،محسوب می شو .
سک ليستها بايد به مورً منيم ًو به منيورً لحاظ کر ت ر يات جديد شرکت ًو
ب ًو روزآمد شو د.
صنعت شامه اي بررس ی سوا ث يا رويدا ها ،باز ر ً
فتر ث ت خطرات ساصه ًاز موار م،ابه قبل که ًر برگتر دة سابق خطرات
ً
شناسايی شده براب تنسيسات مور
ير است ،می توا د مبناب مناسبی براب تهيه
ً
سک ليست باشد.
سک ليست ممکن است بس ه به ار ر مور
ير کلي يا جزئی باشد .به منيورً
ً
ياز به توجه
سن ش مت ا قتروب ًاز رويه هاب اس ا دار ًو شناسايی جنبه هايی که ً
ب ار دً ،از سک ليستها بايستی آگاها ه اس فا ه شو .سک ليست ًر ه
بي،تر ً
خطر می باشد ًو ًر کنتر ًل ريسک اش ی ًاز
سريعترين ًو آسا ترين روت ارزيابی ريسک ًو ً
مؤثر است .
بسيار ً
ً
خطرات شناخ ه شده ًو اس ا دار
آات امه ها و اس ا دار ها
بر اساس
آات امه ها ًو اس ا دار ها انش ًو ت ر گر آمده را منعکس می کنند که ً
يمليات ا اخ شده ًر سط شرکت ،مل يا بت امللل جمع آورب شده ا د .اين
مدارک روس آموخ ه شده ًاز مراسيهاب قبل ،ارزيابيهاب خطرات ًو ريسک ًو بررس ی
سوا ث ًو رويدا ها را منعکس می کنندً .ر ي ه شامه ارزيابی ذاتی خطرات ًو ريسک
قي،تر شناسايی شده ًو روشهاب اس ا دار کنترلً ًو اهش آنها
ً
می باشند ،زيرا خطرات
تعريف شده است .
معموال
ً
اماليات خطراتی که ممکن است ًر آات امه ها ًو اس ا دار ها آمده باشد،
براب وع خاص ی ًاز يمليات ار ر ار .
ً
به ينوا مثال مراح يک سيس م ت لي م ز ً تحت
ف،ار می توا د ًاز يک اس ا دار
قرار گتر د ،راهنماييهاب مفصل بيابدً .ر
ًر مور سالتهاي ت ليه که بايد مور توجه ً
برخ موار ،سازگاربً با اس ا دار هاب ت ويزبً به تنهايی ريسک را به سط قابه
،ار آالينده يا ت ليه آ به
تحمه اهش می هد .به مورً م،ابه ،قابه قبولً بو ا ً
مضر براب سالمتی را می توا با مراجعه به
ً
محيط زيست يا آزا شد يوامه
اس ا دار هاب کيفيت محيط زيست ًو سدو تماس شغل ،ارزيابی کر .
بر مبناب الزامات موجو ًر اس ا دار ها ًو آات امه ها
اس فا ه ًاز سک ليستها ً
تکنيکی م داولً است که ًر شناسايی مت ا ا طباد با روشهاب اس ا دار صنعت ًو
مؤثر است.
بسيار ً
ً
ياز به بررس ی بي،تربً ار د،
برجس ه کر جنبه هايی که ً
ب
روشهاب باز رب ساخ ار ً
بر اساس تکنيکهاب باز ربً
خطر ً
ً
هرجا که اس فا ه ًاز ارزيابی ريسک ًو
ير
ياز باشد ،رهنمو هاب ز ً
ب ،Structural Review Techniquesمور ً
ساخ ار ً
می توا ند براب ا اب روت مناسب به ًار رو د.
سااز اهميت است ،سرا که امکا
ً
شناسايی خطرات اصل ًر مراسه اوليه مراح
ب جهت اهش ريسک وجو ار .براب س يابی به اين هدف اس فا ه از
تصميم گتر ً
اگر اماليات مناسب ًر سترس باشد،
HAZIDو PHAمی توا د مفید باشدً .
می توا ًر اين مرسله از QRAمقدماتی اس فا ه کر ًو بدين سا به بهينه شد
جا مايی تاسیسات کمک کر .
قذیر می ساز ،
ً
بر ريسک را امکا
مؤثر ً
تحليلهاب سساسيت که شناسايی قارامترهاب ً
اغلب ب ش ی ًاز سنت ارزيابيهایی می باشندً .ر مراسه بعدب مراح ،تکنيکهاب
ارزشيابی ما ند QRA ، ETA ، FTA ، FMEAو HAZOPممکن است مفيد
باشد.
تعمتر
خطر مرتبط با ًار ًو يمليات ساخ مانی شامه بازرس ی ،آزمو ً ًو ً
ارزيابی ريسک ًو ً
ب به خوبی با اس فا ه ًاز تکنيکهایی ما ند JHAو HAZOPا اخ می
ًو هدار ً
شو ً .ر سال که FTAممکن است گاه ًر شناسايی توال ها يا رخدا هايی که می
توا ند موجب برو ًز وضعيت هاب خطر اک شو د ،مفيد باشد.
شناسايي خطر )(HAZID
HAZIDتکنيکي است براي شناسايي تمامي خطرات بارزً مرتبط با فعاليت مور
ير.
اين فرايند ًر رج ست يبارتست ًاز شناسايي تمامي قيامدهاي اخواس ه که
ممکن است روي هد ًو سپس شناسايي خطراتي که ًر صورت تحقق ،س ب
اي ا آ قيامد مي شو د .معمو ًل است ليه خطراتي که منطقاً قابه قيش بيني
ا د ،بدو ً توجه به بارزً بو يا بو ريسک آنهاً ،ر فهرست خطرات گن ا ده
شو د.
پس از تهيه فهرست اوليه خطرات ،بارز بو يا بو هريک مور ارزيابي
بي،تر قرارمی تر د.
ًر رويکر ساخ اريً به منيورً شناسايي قيامدهاي اخواس ه ًاز مبقه بندي
گستر ه ما ند قيامدهاي انساني ،قيامدهاي محيط زيستي ًو قيامدهاي اق صا ي
اس فا ه مي شو .
ير مبقه
هر يک ًاز اين مبقه بنديها با توجه به وع صدمه اي ا شده به ًز ً
سپس ً
هاي ي ًر تقسيم مي شو د ،به ينوا مثال تماس با موا سمي ،تماس با
ف،ار بيش ًاز سد ،تروي مکا يکي ،ت،ع،عات ،شوک الکتريکيً ،و غتره.
ً
سرارت،
قيقتر تعريف شو د ،شناسايي خطرات بعداً آسا ًتر
ً
ير
هر سه قيامدهاي مور ً
ً
فتر ث ت
خواهد بو .غالباً به منيورً کمک به شناسايي قيامدها ًو خطرات ًاز ً
خطرات ًر فعاليتهاي م،ابه و HAZIDهاي قبلي اس فا ه مي شو .
-2شناسايي
خطر)ا امه(
•هنگامي که قيامدهاي مور
گر مي توا د خطرات
ير تعريف شد د ،تحليه ً
ً
سيس مي ،فرايندي ًو ارخا ه اي را که ًر صورت تحقق موجب آ قيامد مي
شو د ،شناسايي کند .روشهاي م داولً براي شناسايي خطرات شامه تحليه
خواص موا ًو شرايط فرايند ،باز ريً ت ارب سازماني ًو صنعتي ،تدوين
خطر ما ند رخت خطا يا
ي تکنيکهاي ارزشيابي ً
ماتريسهاي م عامه ًو به ارگتر ً
تحليه کلي ساالت خرابي ًو اثرات آ مي باشد .به منيورً اممينا ًاز فرام ًوت
ن،د هيچيک ًاز خطرات قابه قيش بيني ،الزخ است ًر اين مرسله تا جاي
فکر شو .
ممکن وسيع ً
ير است:
غتر بار ًز به شرح ز ً
اليه مبقه بندي يک خطر به صورت ً
مثال برخور س اره هاي باله ار
ً
تواتر خيلي کم رخدا
● ً
گاز ًاز يک خط لول ًورً ًاز
،ار ً
بر سط ريسک ،به ينوا مثال ا ً
غتر قابه توجه ً
اثر ً
● ً
تنسيسات
بي،تر گن ا يده شده باشد.
ً
خطر ي ريً با شدت
خطر ًر ً
اثر تحقق يک ً
●ممکن است ً
غتر
مهم است که هم فهرست اوليه خطرات ًو هم اليه مبقه بندي برخي ًاز آنها به ينوا ً
تغيتر فرايند يا شرايط يمليات مي توا به سا گي
بارزً ث ت شو .بدين ترتيبً ،ر صورت ً
خطرات را ارزيابي کر .قيش ًاز مبقه بندي خطرات به ينوا غتربارز ،تمامي ابعا ًريسک
( ارکنا ،محيط زيستً ،و اراايها) بايد به قت بررس ي شو .
تحليه مقدماتي خطر )(PHA
PHAتکنيکي تحليلي است براي شناسايي خطراتي که بدو ً قت افي ،موجب برو ًز
گاز تحت
يک رخدا خطر اک مي شو د .منابع برو ًز رخدا خطر اک يبارتند از :فت ًو ً
ساير سياالت ًر ماي زيا ،اشيا ًر ارتفاع (اشيا با ًال بر ه شده) ،اشيا
ف،ار زيا ً ،
ً
سر ًو صدا ،موا قابه
سريت ار (هليکوپتر) ،موا منف ره ،موا را يواک يوً ،
اش عال ،موا سمي ًو غتره.
PHAاغلب براي ارزيابي اوليه خطرات يک قروژه که ًر مراسه اوليه يريً ًو
ياز دار ،اما
قرار ار ،به ًار مي رو PHA0به تکميه جزايات مراحي ً
مهندس ي ً
قذير مي ساز ًو ًر ي ه به
ً
شناسايي خطرات مح مه را ًر مراسه اوليه امکا
ا اب قرمزيت ترين حوة آرايش تسهيالت ًو ت هت ات کمک مي کند.
تحليه مقدماتي خطر)ا امه(
ير است:
فرايند کلي قذيرف ه شده شامه مراسه ز ً
ير سيس مها ًو ساالت يملياتي
الف) تعريف ز ً
ير سيس م يا يمليات خاص
ب) شناسايي خطرات مرتبط با ز ً
ج) تعريف رخدا خطر اک خاص اش ي ًاز تحقق خطر
هر يک ًاز وضعيت هاي
) برآور اس مال وقوع رخدا ًو قيامدهاي مح مه ً
خطر اک ًو سپس اس فا ه ًاز م موي خاص ي ًاز قوايد براي مبقه بندي
اس ماالت ًو قيامدها
ه) شناسايي ًو ارزشيابي فعاليتهاي اهش اس مال يک رخدا خطر اک يا محدو
کر قيامدها
آثار شکست با
اثر م قابه رخدا هاي خطر اک م لف ًو ت ً بررس ي ً
و) ارزشيابي ً
ساالت ًو يله يکسا .
تحليه مقدماتي خطر)ا امه(
PHAبه صورت ساخ اريً ًو با اس فا ه ًاز وعي جدولً ا اخ ميگتر .
ير سيس م يا يمليات خاص شناسايي شده
هر رخدا خطر اک که ًر ارتباط با ز ً
ً
سطر ث ت
است ،مور بررس ي قر ًار گرف ه ًو ًر يک ً
ير سيس م يا
مي شو .سپس و ت به «رتب ريسک» براي آ رخدا خطر اک يا ز ً
يمليات خاص ميرسد.
قيقتر ًر مرسل بعدي فرايند
ً
PHAاغلب با ا اخ FMEAيا HAZOPهاي
مراحي بال مي شو .
-4تحليه خطرات شغلي )(JHA
Job Hazard Analysisيک روت کيفي براي ارزيابي ريسکهاي مرتبط
غترمترقبه
ي ًر مور اس يامها ًو تدار ات ً
با يک ًار خاص به منيو ًر تصميم گتر ً
است(اقدامات كنترلي) که براي اهش ريسک بايستي ا اخ شو .
هر سند قالب قيق ارزشيابيها ممکن است ًاز شرکتي به شرکت ي ًر م فاوت باشد ،اما
ً
رويکر کلي يبارتست ًاز شکست فعاليت به تعدا ي ًاز مراسه منطقي که بايستي براي تکميه
هر مرسل خاص ًو
ًار ا اخ گتر د .به منيورً شناسايي خطر ،قيامدها ًو ريسکهاي مرتبط با ً
غتر مترقبه مي توا ا اخ ا ،سؤاالتي قرسيده مي شو .
اس يامها ًو اقداماتي که ًر شرايط ً
ير اس فا ه کر :
هر مرسله ًاز ًار مي توا ًاز رويکر ز ً
به مو ًر مو ه براي ً
ي ا اخ شو ؟ سه موا ي به ًار گرف ه خواهند
قرار است سه ست ً
●شناسايي خطرات :قيقاً ً
شد؟ سه ابزارها ًو ت هت اتي اس فا ه خواهند شد؟ ًار سه زماني ا اخ مي گتر (روز ،شب ،سه
زماني ًاز سال ًو غتره)؟ ًار ًر ک ا ا اخ مي گتر ( ًر ارتفاعً ،ر فضاي بس ه ًو غتره)؟ اين ًار س و ه
قرار مي هد؟
تنثتر ً
ارکنا ،فعاليتها ،يا ت هت ات م اورً را تحت ً
معموال با اس فا ه ًاز مقياس زيا ،
ً
خطر شناسايي شده :اين ارزيابي
●ارزيابي قيامدهاي ً
اثر کوتاه
خطر سيست؟ آيا اين ً
اثر ً
ير مفيد دً :
م وسط يا کم ا اخ مي گتر ً .ر اين زمينه سؤاالت ز ً
قرار مي هد؟ مي توا د موجب سه
تنثتر ً
مدت يا بلند مدت است؟ آيا ارکنا يا ت هت ات را تحت ً
ً
اثر فوري است يا يک
فر ممکن است آسيب ببينند؟ آيا ً
مقدار صدمه شو ؟ سند ً
ً
تنختر زماني ار
فرار را ممکن مي ساز ؟
که ً
معموال با مقياس زيا ،م وسط يا کم ا اخ مي
ً
●ارزيابي اس مال وقوع خطر :اين ارزيابي ت ً
واتر
خطر اي ا مي شو يا ت ً
بار ا اخ ًار ً
هر ً
ماال ًر ً
ير مفيد د :آيا اس ً
شو ً .ر اين زمينه سؤاالت ز ً
غتر ايمن اي ا
اگر شرايط ً
بار يا يک مور ًر ه زمانها) ؟ ً
کمتريً ار (يک مور ر 10بار ،يا ً 100
شو ،آيا قطعاً بدترين سالت را مي هد؟ آيا مشخصات ار ،ارکناني که آ را ا اخ مي هند يا
تنثتر مي گذار د؟
بر اين اس مال ً
ت هت ات مور اس فا ه ً
.
●تعيت ريسک مرتبط با ار :اين ارزياتي هم با مقياس ي ًاز زيا ،م وسط يا کم ا اخ مي شو
ير ا اخ مي گتر :زيا ×
معموال با منطق ز ً
ً
که با ضرب اس مال وقوع ًو قيامدها محاسبه مي شو ًو
زيا = زيا ،زيا ×م وسط يا م وسط×زيا =زيا ،زيا ×کم يا کم×زيا =م وسط،
م وسط×م وسط=م وسط ،م وسط×کم يا کم×م وسط=م وسط ،کم×کم=کم.
برابر ريسکهاي شناسايي شده به ًار رو .
●تعيت موار اس يامي :که مي توا د براي سفاظت ًر ً
ير شناسايي شو د .آيا زما ندي م د ًار ريسک را اهش مي
اس يامها مي توا ند با ا واع سؤاالت ز ً
هد؟ آيا مي توا فعاليتهاي همزما را جدا کر ؟ آيا ممکن است فعاليتهاي فت يکي اس مال وقوع را
اهش هند؟
●ارزيابي ريسکهاي باقيما ده :پس ًاز به ًار بست اس يامهاي قابه ا اخ ،اين ارزًيابي شامه
شناسايي اقدامات ًر شرايط غترمترقبه است که ًر صورت را ا يک وضعيت خطر اک مي توا ند
قيامدها را اهش هند .شکه يا ي سنت سؤاالتي يبارتست از «:سه مي شو اگر...؟ »
تحليه رخت خطا )(FTA
FTAيک تکنيک ارزشيابي است که ًاز آ مي توا براي تعيت يله م لف يک رخدا
خطر اک قيش بيني شده ،اس فا ه مي شو .
اين تکنيک براي شناسايي يله خرابي ت هت ات تدوين شده ًو ًر اب دا به ينوا ابز ًاريً جهت
ي به ًار مي رف ه است.
ارزيابي قابليت اي ما ًو سترس قذير ً
تاريخچه
آ الت رخت خطا ) ( Fault Tree AnalysisتوسطH.R.Watson
ر سال 1962و ر آزماي،گاه هاي تلفن Bellو به رخواست تروي هوايي آمريكا براي مطالعات
قابليت اممينا و ايمني سيس م هاي موشكي بالس يك بت قاره اي مرسريزي شد.
روت آنها براي ت،ري و توصيف ت هت ات ا ه قر ازي و همچنت ت زيه و تحليه منطقي خطاهاي آ
مور اس فا ه قرار مي گرفت.
بعد از آ مهندست شركت بواينگ از جمله David Haaslاين روت را مور باز ري و توسعه
ا .امروزه اين تكنيك بطور وسيع ر آ الت ايمني م صوصا ر سيس م هاي توليد ا ًرژي
هس ه اي كار ر ار .
تعريف تكنيكFTA
آ الت رخت خطا مو اري است تصويري و م ،كه از كليه يله منطقي كه مي ت ًوا د هر
يك به تنهايي و يا م مويا من ر به يك سا ثه نهايي گر .
مثال هايي از رخدا نهايي ) ( TOP Eventمي توا د به شرح زير باشد:
-1جراحت فرد
-2بروز اشكال در تجهیزات
-3نشت گاز سمي و مواد شيميايي خطر ناك
-4توقف در سيستم توليد
رخت خطا مدلي گرافيکي است که ترکيبات م لف:
خرابي ت هت ات و خطاهاي انساني
را که مي توا د من ًر به وقوع رخدا خطر اک شده ًو به آ رخدا اصلي(نهايي) مي گويند،
مايش مي هد.
قط قوت تکنيک رخت خطا ،قابليت آ
انساني است.
ًر لحاظ مو
خرابيهاي سخت افزاريً ًو خطاهاي
لذا اراا واقع گرايا مراسه هدايت به سويً وقوع رخدا خطر اک را ممکن مي ساز .بدين
ترتيب رويکر ي جامع به شناسايي اقدامات قي ،ترا ه ًو اهش هنده فراهم آمده ًو موجب
تمرکز توجه به يله اصلي رخدا خطر اک ،ايم ًاز سخت افزاريً يا رخ افزاريً مي شو .
ً
بسيار مناسب است.
ً
FTAبه ويژه براي تحليه سيس مهاي قيچيده ًو اراي سواش ي زيا
براي سيس مهايي که تنها يک خرابي مي توا د من ًر به رخدا هاي خطر اک شو ،تکنيکهاي با
محورً تک خرابي ما ند تحليه FMEAيا HAZOPمناسبتر د.
به همت يلت تحليه رخت خطا اغلب ًر وضعيت هايي که تکنيک ي ًر ارزشيابي خطا
ما ند تحليه ،HAZOPبه قت امکا وقوع يک رخدا خطر اک را مشخص کر ه استً ،و
ياز است ،به ًار مي رو .
بررس ي بي،تريً مور ً
اي تحليه رخت خطا ،مو ار منطق خرابي مب ني بر روازه هاي منطق بولي (يعني
(AND, ORاست که توضي مي هد س و ه ترکيبات م فاوت رخدا ها من ًر به وضعيت
خطر اک مي شو د .براي يک ارخا بزرگ به منيورً بررس ي مکفي لي رخدا هاي اصلي
گر هنگاخ
ياز باشد ًو الزخ است تحليه ً
(نهايي) ممکن است به تعدا زيا ي رخت خطا ً
ا اب رخدا هاي اصلي(نهايي) به خوبي قضاوت مايد .
با باز ريً رختهاي خطا مي توا :
ترکيبات م فاوت خرابيها يا
يملکر هاي اصحي
را که موجب رخدا خطر اک مي شو د ،شناسايي کر .
ترکيبات م لف خرابي بس ه به وع ًو تعدا خرابيهاي مور
ياز جهت برو ًز رخدا اصلي
ً
(نهايي) را مي توا به صورت کيفي رتبه بندي کر .
با بررس ي ليست ترکيب خرابيها مي توا ضعفهاي يملياتي يا مراحي سيس م را شناسايي
کر ًو با اضافه کر موانع افي ًر جهت بهبو وضعيت ايمني اقداخ مو .
براي تحليه رخت خطا الزخ است رک قيقي از
س و گي يملکر يک ارخا ه يا سيس م،
ق،ه هاي تفضيلي فرايند ًو رويه ها و
آگاهي ًاز سالتهاي خرابي اجزا ًو اثرات آنها
وجو اش ه باشد.
مؤثر ًو با کيفيت همي،ه بايد ًاز
ً
جهت اممينا ًاز ا اخ يک ارزشيابي
ارکنا م رب ًو شايس ه اس فا ه کر .
وقت ًو هزينه الزخ براي تحليه رخت خطا به قيچيدگي سيس م ًو قت مور يا ًز بس گي
ار .مدلسازيً رخدا اصلي (نهايي) مرتبط با يک فرايند سا ه با اس فا ه ًاز يک گروه
ياز ار .سيس مهاي قيچيده ًو م،کالت بزرگ با
کمتر ً
م رب به يک رو ًز وقت يا ً
ياز اش ه باشد.
رخدا هاي تصا في بالقوة زيا ممکن است به زما بي،تريً ً
مزايايFTA
اين روت كمكي است به منيور شناسايي م امرات ر سيس م هاي قيچيده
.از اين روت مي توا براي ت زيه و تحليه خطاهاي انسا و ت هت ات اس فا ه كر
اين روت وسيله اي است كه تمركز روي يك ييب را همزما ( بدو از ست ا
تصوير و ماي كلي خطرا ت) ا اخ مي هد
اين روت س،م ا داز ي را ي ا مي كند كه ن،ا ميدهد معايب س و ه مي توا ند من
ه يواقب جدي تر و خطر اك شو د
اين روت كمي و كيفي است و امكا براور هاي اس مالي يك ييب يا سا ثه را فراهم مي
كند
معايبFTA
.يازمند اشت اماليات جامع و ت صص ي از سيس م است
براي سيس م هاي بزرگ و حجيم به راستي قابه اس فا ه يست
اين روت وقت گتر و نس ا م،رو ح و كلي است
تكميه و اجراي اين روت ياز به مدارك م،روح و مس ند ار كه بايد ر
سترس باشد
تحليه رخت رخدا )(ETA
رخ ررت رخرردا روت گرافيکرري ن ،ررا ا
خرابي ت هت ات يا خطاهاي انساني است.
رراي مح م رره از ب ررروز يررک رخرردا خطر رراک ،ما ن ررد
ر ETAقاسخهاي سيس م و اقراتورها به رخدا خطر اک تعيت مي شو تا بردين ترتيرب ليره
اي مح مه مشخص شو .
ي ETAم مويه اي از سناريوهاي ساصه از س ه هاي م لف خرابيهرا و خطاهاسرت.
اي ررن س ررناريوها رراي مح م رره سا ث رره را ب رره ص ررورت ت رروالي رخ رردا هايي (موفقير ررت ي ررا شکسر ررت
يملکر هاي ايمني) که پس از رخدا خطر اک اوليه به وقوع مي قيو د د ،شرح مي هند.
ETAبراي تحليره فراينردهاي قيچيرده اي مناسرب اسرت کره اراي سنردين اليره سيسر م ايمنري
يا رويه هاي اضطراريً براي واکنش نس ت به رخدا آغازين مي باشند.
رخررت رخرردا ب رراي شناسررايي مسررترهاي م لررف ت،ررديد کرره ممکررن اسررت ر يررک
فرايند قيچيده به وقوع بپيو د ،به ار مي رو .
پررس از شناسررايي ايررن مسررترهاي ت،ررديد مرريترروا ترکياهرراي مشررخص خرابيهررا را کرره
من ررر برره رراي تعريررف شررده مرريشررو د ،تعيررت کررر .بررا ايررن ررار موانررع اضررافي مررور
ياز براي اهش اس مال سنت ت،ديدي شناسايي ميشو .
اي ETAمدلهاي رخت رخدا و موفقيتها يا شکستهاي سيس م ايمني است که من ر به
ي ه تعريف شده ميشو .توالي سوا ث ن،ا ا ه شده ر رخت رخدا ترکيبات منطقي
ANDرخدا ها را به مايش می گذار .
ر ي ه جهت تحليه کيفي تر ميتوا اين توالي ها را به صورت مدل رخت خطا
رآور .تحليه گرا مي توا ند از اين اي براي شناسايي ضعفهاي مراحي و رويه ها اس فا ه
کر ه و توصيه هايي براي اهش اس مال و يا قيامدهاي سوا ث بالقوة مور مطالعه ،ارااه
کنند.
اس فا ه از ETAمس لزخ آگاهي ًاز رخدا هاي آغازين بالقوه (يعني خرابي ت هت ات يا
اخ الالت سيس م که بالقوه مي توا ند موجب سا ثه شو د) ًو آگاهي ًاز يملکر سيس م ايمني
هر رخدا آغازين را اهش مي هند.
يا رويههاي اضطراريً است که بالقوه اثرات ً
گر انش افي ًاز سيس م اش ه باشد ،مي توا د به تنهايي ETAرا ا اخ هد.
سنا چه تحليه ً
اما اغلب يک گروه 2يا 4فره ترجي ار .رويکر گروهي موجب ارتقا موفا ذهني ًو ًر
ي ه فراهم آمد رخت رخدا املتريً مي شو .سداقه يکي ًاز ايضاي گروه بايستي با
ETAآشنا بو ه ًو بقيه ًاز فرايندها آگاهي افي اش ه ًو ت ر ًار با سيس مهاي مور تحليه
را ارا باشند.
ي )(HAZOP
تحليه خطر و قابليت بهره بر ار ً
ًر تحليه HAZOPيک گروه سند ت صص ي با اس فا ه ًاز رويکر ي سيس ماتيک
اقداخ به شناسايي خطرات ًو م،کالت قابليت بهره بر اريً مي مايد که ًر ي ه
ا حراف ًاز محدو ة مور
هبر م رب گروه
ير براي شرايط فرايند را مي هند .ر ً
ً
براي
به صورت سيس ماتيک ًو با اس فا ه ًاز م مويه اي از «لغات راهنما» که ً
«قارامترهاي فرايند» ًر مکانهاي م زا يا « قاط مور مطالعه» ًر سيس م
فرايند ار ر ار ،گروه را ًر مور مراحي ارخا ه راهنمايي مي کند « .قط مور
مطالعه» ممکن است يک قط م زا ًر سيس م فرايند يا خط خاص ي ًاز خطوط
لوله باشد.
امتر فرايند «سط » به سؤاالتي مي ا امد که به
به ينوا مثال لمه راهنماي «باال» با قار ً
ير مراحي مر وط مي شو .
مقدار مور ً
ً
ا حرافات مح مه «سط باال » ًاز
هبر گروه جهت کمک به ايضاي گروه به منيورً تدوين فهرست ا حرافاتي که ًر
گاه ر ً
جلسات HAZOPبررس ي خواهند شدً ،از سک ليستها يا ت ارب فرايند اس فا ه مي کند.
گروه اثرات هرگو ه ا حراف ًر قط مور بحث را تحليه کر ه ًو يله اس مالي ا حراف
(ما ند خطاي اقراتور ،مسدو شد يک جريا خروجي ًو غتره) ،قيامدهاي ا حراف (ما ند
مثال کنترلً
ريزت مايع ،آلو گي ًو غتره)ً ،و سفاظهاي ايمني ًر محه براي جلوگتريً ًاز ا حراف ( ً
يز لوله کش ي ًو غتره) را تعيت مي کند.
سط ،سرر ً
اگر يلتها ًو قيامدها قابه توجه ًو سفاظهاي ايمني ا افي باشند ،جزايات به گو ه اي ث ت مي
ً
شو د که ب وا اقدامات قي تريً را به خوبي ا اخ ا ً .ر برخي ساالت گروه مي توا د يک
ا حراف با يلتي واقعي را شناسايي کند ،اما قيامدها قابه تعيت شد يس ندً .ر اين موار
مي توا ا اخ مطالعات بعدي را جهت تعيت قيامدهاي اس مالي توجيه مو .
اي ساصه ًاز تحليه HAZOPياف ه هاي گروه مي باشد که شامه خطرات ًو م،کالت
تغيتر مراحي ،رويه ها ًو غتره به منيورً بهبو
ً
يملياتي شناسايي شده ،توصيه هايي براي
سيس م ًو توصيه هايي براي ا اخ مطالعات ًر موار ي است که به يلت فقدا اماليات
قذير بو ه است .راي است که اي مباسثات گروه ًر مور يله
ً
ي ه گتريً امکا
هر قطه يا ب ش ي ًاز فرايندً ،ريک
ا حرافات ،اي آنها ًو سفاظهاي ايمني ًر محه ،براي ً
جدولً س وني ث ت شو .
هدف مطالع HAZOPشناسايي واحي م،کالت اس مالي ًو اراا توصيه هايي براي
سه م،کالت مور
سااز اهميت است که جهت اممينا ا ًز
بسيار ً
ً
ير استً .ر ي ه
ً
باز ريً توصيههاي تحليه ً HAZOPو ا اخ اقدامات توسط ارکنا صالسي دار،
رويه ها ًو مسئوليتها به وضوح تعيت گر .
قيش ًاز ا اخ تحليه HAZOPسترس ي به اماليات ت،ريحي ًر مور مراحي ًو يمليات
يک فرايند الزامي استً .ر ي ه اين تحليه غالباً ًر مرسل مراحي تفضيلي ًو پس ًاز
تهي P&IDها يا ًر مي اصالح يا بهره بر اريً ًاز تسهيالت موجو ا اخ ميگتر .
ابزار قيق ًو يمليات مرسريزيً شده يا
تحليه HAZOPمس لزخ اشت آگاهي افي ًاز فرايندً ،
واقعي است.
معموال توسط ايضاي گروه که ًر اين زمينه ها ت صص ار د ،فراهم ميشو .
ً
اين اماليات
شمار مي
ً
مؤثر ًو با کيفيت HAZOPبه
رهبرا آموزت يده ًو م رب ب ش اساس ي يک تحليه ً
آيند.
تعمتر
ً
يتر مهندس ي ،بهره بر اريً،
فر با تحصالت ًو ت ارب م فاوت ًر زمينه هايي ً
گروههاي HAZOPوياً از 5تا ً 7
ي ًاز گروه که تحليه را
ًو هداري ،بهداشت ،ايمني ًو محيط زيست ًو غتره ت،کيه مي شو .مبيعي است که يضو ً
ي که اغلب منش ي اميده مي شو ًو اي ارزشيابيهاي گروه را ًر هنگاخ ًار
ي شخص ي ر ً
هدايت مي کند ًاز س يار ً
فر ت،کيه شو ،
ي محدو ،گروه مي توا د از 3يا ً 4
ث ت مي کند ،بهره جويد .براي يک قرايند سا ه يا ًر يک باز ر ً
الب ه ًر صورتي که آ ا وسعت ت ر ه ًو مهارت الزخ را ارا باشند.
اهداف مطالعه HAZOP
اهداف زير مي توا ند مد ير قرار گتر د.
-1شناسايي تماخ يله بالقوه اي كه ر سيطه مور مطالعه من ر به اثرات مهم ايمني و يملياتي ش ًو د.
-2تصميم گتري ر مور اينكه آيا مراحي هاي موجو اين اممينا را بوجو مي آور د كه ريسك ساصه از
خطرات شناخ ه شده ر سط قابه قبول قرار ار د يا ختر ؟
-3يه به سط ريسك قابه قبو ًل.
-4قي،ينه سازي ارزت تسهيالت ر شركت بوسيله كاهش ريسك فرايند هاي مر وط به سط قابه قبول و
بهبو اثر ب ش ي يملياتي.
-5كاهش هزينه هاي م اثر از كاهش ريسك فرايند ها
-6ارااه ابزار هاي مؤثر بر هزينه كه سو ب ش ي يمليات را بهبو هد .
مزاياي HAZOP
اب كاري بو اينكه سه سيس مي را براي مطالعه ا اب كنيم و روي كداخقارامتر ها بي،تر تمركز اش ه باشيم اي م فاوتي از HAZOPرا ارااه
مي هد.
يك روت تكميلي به منيور شناسايي همه خطرات ممكناس فا ه از كلمات راهنما به تقويت موفا ذهني كمك زيا ي مي كند .
ياز براي روت هاي ايمن كار و آموزت هاي يملي بهتر و اينكه
تقويت رك ًسطور آنها را بيا كنيم .
معايب HAZOP
ر صورتي كه ب واهيم جزايات بي،تري را مور بررس ي قرار هيم زما زيا ي را بايد صرفكنيم.
م كي به انش افرا :ماهيت اين سيس م اي اب مي كند كه غالبا افرا م صص فرايند ر تكميه جداو ًل
HAZOPشركت اش ه باشند و اكثر افرا ر گتر با كار را ايم از اقراتور ها ،
سرپرس ا و كارگرا سا ه ر بر مي گتر .
يدخ مبقه بندي ريسك به ليه كمي بوهيچ گو ه اولويت بندي كمي ر اين سيسم قيش بيني ن،ده است .لذا FMEAرا مدل
تكامه ياف ه تر HAZOPمي ا ند .تعدا يله و اثرات ممكن است از قت الزخ به
يله و اثرات مهم تر بروز خطا بكاهد.
هر ار ،شدت وضعيت مح مه خطر اک ارزيابي شده ًو ًر
پس ًاز شناسايي خطرات مرتبط با ً
قرار مي گتر .
ي مديريت ريسکهاي بهداشتي مور اس فا ه ً
تصميم گتر ً
اقدامات ًر شرايط غترمترقبه براي محدو سازيً يک رخدا خطر اک ت ً مي بايست بررس ي
شده ًو ًر ارزيابي ريسکهاي بهداشتي ت،ري گر .
اين ًار ممکن است شامه قيش بيني ترتيبات خاص ي ًاز يمليات ات ،تدارک تسهي ًالت قزشکي
اضطراريً ًاز جمله قا زهرهاي مشخص ،يمليات جداسازيً ًو قيش بيني هاي م،ابه باشد.
غالباً ًر ارزيابي ريسکهاي بهداشتي ًاز روت جدولي اس فا ه مي شو که امکا مي هد
برابر اقدامات اس يامي ًو اضطراريً الزخ به مايش رآيند.
خطرات شناسايي شده ًر ً
قرار گتر د ،اس فا ه ًاز روش ي که به
ير ً
به منيورً شناسايي ترکيب خطراتي که بايستي مد ً
خوبي سازما دهي شده باشد ،مي توا د مفيد واقع شو .
برگه هاي اماليات ايمني موا ًر شناسايي خطرات بهداشتي ًو اقدامات اس يامي مق ض ي
هنگاخ اس فا ه يا ًار با موا خطر اک ًو يا ا اخ يمليات يا ي با ريسک ذاتي ،ابزارهاي
بر قاي بهترين اماليات موسو
معموال ً
ً
شمار مي آيند .برگه هاي اماليات ايمني موا
ً
مؤثريً به
ير تهيه مي شو د ًو الزخ است با افزايش انش ،قيوس ه روزآمد شو د.
خطر مور ً
مر وط به ً
برگه هاي اماليات ايمني موا ممکن است توسط سازمانهاي ملي يا بت املللي يا توسط
شرکتها تهيه شو د و «سک ليستي» از جنبه هاي مر وط به ما ه يا فرايند يا ار مور
ير را ت،کيه هند .هر سند شکه قيق برگه هاي اماليات ايمني م نوع است ،اما
ا ه هاي کلي زير معموال ر آ گن ا ده مي شو :
• مشخصات موا ،فرايند يا فعاليتي که توسط برگ اماليات مر ومه قوشش ا ه شده
است.
• تعريف امن موا يا وضعيتهايي که برگ اماليات براي آنها تهيه شده است
خطرات مرتبط با موا ،فرايند يا فعاليت اقدامات اس يامي که بايد ات اذ شو د.
خطر مور
ً
برابر تحقق اس مالي
اقدامات ًر شرايط غرمترقبه که ميبايست براي سفاظت ًر ً
قرار گتر د.
توجه ً
غتر يا ي که موجب اي ا خطرات خاص مي شو د به ينوا مثال ترکيب ويژه
وضعيت هاي ً
اثر آب ًو هوا ًو غتره
اي ًاز موا شيميايي ،فعاليتهاي همزما ً ،
تحليه ساالت خرابي و آثار آ )(FMEA
بر
• FMEAجدولي ًاز ت هت ات سازما ،ساالت بالقوة خرابي ًو اثرات اين خرابيها ً
ي است که س ب خرابي ت هت ات مي
ت هت ات ًو تسهيالت است .سالت خرابي است ست ً
اثر آ يبارتست ًاز رويدا ،قيامد ،يا قاسخ سيس م به خرابي .ر FMEAساالت
شو ًو ً
خرابيهاي منفر ي که ممکن است روي هند يا به يلت وقوع سا ثه کمک ميکنند،
شناسايي ميشو د.
• FMEAبراي شناسايي ترکيب خرابيهايي که ممکن است به سا ثه من ًر شو د،
خطر
ً
ساير تکنيکهاي شناسايي
ً
مناسب يستFMEA .را مي توا به همراه
ابزار قيق ويژه يا قيچيده ،به
ما ند HAZOPبراي تحقيقات ويژه ما ند سيس مهاي ً
ًار بر .
بر سيس م فرايند است.
هر يک ً
اثر ً
هدف از FMEAشناسايي ساالت خرابي و ً
ياز به سيس مهاي سفاظتي اضافي يا بيش ًاز
فاز مراحي مي توا از FMEAبراي شناسايي ً
ًر ً
سد مور ياز ،اس فا ه کر .
بر ت هت ًات
ًر مي اصالح تسهيالت از FMEAميتوا براي شناسايي اثرات اصالسات ميداني ً
ي اس فا ه از FMEAبراي شناسايي
موجو اس فا ه کر .همچنت ًر مي بهره بر ار ً
خرابيهاي منفر ي که مي توا د موجب سوا ث بار ًز شو ،مفيد است.
از آ ا که FMEAها ذهني هس ند ،اس فا ه از اين تکنيک مس لزخ وجو
سداقه و تحليه گر است که با فرايند و ت هت ات آشنا باشند.
تحليه گرا م لف ممکن است ب ،هاي م فاوت تسهيالت را مور ارزشيابي
قرار هند.
«تحليه ساالت خرابي ،اثرات و بحراني بو آنها» ) (FMECAهما ند
FMEAاست ،به اس ثنا اينکه رجه نسبي (بحراني بو ) هر يک از ساالت
خرابي ر تحليه گن ا ده مي شو .
مدلسازي اثرات فت يکي ((PEM
معموال امپيوتريً) براي قيش بيني رف ًار
ً
PEMتکنيکي است که ًر آ ًاز مدلسازيً رياض ي (
فت يکي ًر شرايط سا ثه اس فا ه مي شو .از PEMبه مورً گستر ه ر QRAجهت ت مت
کمي ريسک اس فا ه مي شو ً .ر بسياريً ًاز تکنيکهاي ارزشيابي ي ًر که ًر آنها ًاز مدلسازيً
بسيار ت ميني اس فا ه
ً
تواتر امشخص يا
رياض ي براي ت مت قيامدهاي يک رخدا خطر اک با ً
مي شو ،اين تکنيک به مورً گستر ه اي ار ر ار .
ير مو ه اي ًاز مدلهاي مور اس فا ه ًر ارزشيابي ريسک به شمار
اثرات فت يکي ز ً
ميآيند:
اثر بارهاي م فاوت سا ثهاي ما ند
مدلهايي براي زيرساخ ار ،يرشه ًو مدولها جهت ارزيابي ً
برخور ک،تي ،ا ف ار ،شرايط سا محيطي ،سقوط اشيا ًو غتره
مدلهايي براي رها شد هيدروکر ن جهت تعيت مت ا ن،ت ًاز سورااهايي با ا دازههاي
م فاوت؛ اين مدلها همراه با محاسبات شعله وري ) (flashفرايند براي تعيت جرخ فازهاي
م لف ساصه ًاز ن،تي به ًار مي رو د.
• مدلهايي براي قراکندگي به منيور تعيت ق ش گاز خروجي از ن،تي
• محاسباتي براي ف،ار بيش از سد ا ف ار جهت ارزشيابي ف،ارهاي ساصه از
اش عال ن،تي گاز.
امنه اي از روشها وجو ار د که سا ه ترين آنها ت مت بي،تري ف،ار ا ف ار بر
اساس حجم ه محومه اي است که ممکن است قر شو .ف،ار ا ف ار ر قاط
م لف را مي توا به صورت تابعي از زما به ست آور و اثر ا ف ار بر سا ًزه ها
و تسهيالت ور را تعيت کر ؛ اي مدل ف،ار بيش از سد ا ف ار را مي توا ر
بر ام يناميک سازه جهت ارزيابي اثر ا ف ار بر سازه به ار بر .
روت
William fine
روت مو هWilliam fine :
ر اين روت ريسك از ساصه ضرب مت ا قيامد (شدت خطر ) ر مت ا
تماس ر مت ا اس مال وقوع خطر به ست مي آيد:
R = P* C * E
مت ا تماس)(Exposure
شدت قيامد)(Consequence
اس مال وقوع)(Probability
ريسك)(Risk
ارزشيابی اقدامات اهش ريسک
رتبه بندب کل اقدامات اهش ريسک يبارتست از :
ب
الف) قي ،تر ً
ب) ک،ف
ج) کنترلً
) اهش
ه) قاسخ ًر شرايط اضطراربً
سرا
همواره ًر رج ست بايستی توجه ويژه اب به اقدامات اهش ريسک معطوف شو ً ،
که موجب سذف يا اهش اس مال وقوع رخدا هاب خطر اک می شو د .ار ر اصولً
تر براب مديريت ريسک ارجحيت ار ً .ر مراح ذاتاً ايمن تر ،مفاهيم
مراح ذاتاً ايمن ً
ير براب اهش ريسک به ًار می رو :
زً
ارزشيابی اقدامات اهش ريسک
تواتر يا مولً مدت تماس
● اهش ،ما ند اهش موجو يهاب خطر اک يا ً
●جاي زينی ،ما ند جاي زين کر موا خطر اک با موا کم خطرتر (اما با موجه به اينکه
يمر وجو
نويتر ًو مسايه مو ًل ً
ً
ممکن است مواز ه اي ميا ايمنی ارخا ه ًو محصو ًل م
اش ه باشد).
خطر آنها اهش
●تضعيف ،ما ند ار ر موا يا فرايندهاب خطر اک به گو ه اب که ق انسيه ً
کوسکتر با اس فا ه ًاز شترهاب ESDيا
ً
يتر جداسازبً ارخا ه فراورب به ب ،هاب
مي يابد ً
ف،ار کمتر
ً
فراورت ًر ما يا
●سا ه سازبً ،ما ند سا ه کر مراح ،ساخت ًو يمليات ارخا ه ًو فرايند ًو ًر ي ه
اهش آما گی براب اي ا شکست يا خرابی ًر ت هت ات ،کنترلً ًو افرا .
ارزشيابی اقدامات اهش ريسک
قرار گرف ه ًو با هدف
ير ً
اقدامات سفاظتی بايستی پس ًاز ارزيابی اقدامات قي ،ترا مح مه مد ً
آثار يک رخدا خطر اک پس ًاز وقوع آ به ًار گرف ه شو .
اهش ً
ب ت،ديد يک رخدا خطر اک به همراه اقدامات سفاظت ًاز ارکنا ًو
اقدامات محدو ساز ً
قرار ا .سيس مهاب ک،ف آتش ًو گاز،
ير ً
ب وضعيت را ت ً می توا مد ً
اقدامات يا ب ساز ً
برابر آتش ،قناهگاه موقت ،سيس مهاب ت ليه
قذير ًر ً
سيس مهاب آتش-آب ،سفاظت فعال ًو فعه ً
محه ،ت هت ات ًو رويه هاب يافت ًو بازيافت فت ،لباسهاب محافظ ًو غتره همگی مثالهايی از
اقدامات سفاظتی
هس ند.
اثر می گذار د ،يبارتند از:
بر ا اب اقدامات اهش ريسک ً
يوامل که ً
ير فنی
●يمل بو اقداخ اهش ريسک ًاز ً
●سهم اقداخ اهش ريسک
●هزينه ها ًو ريسکهاب مرتبط با اقداخ اجرا شده
● رج يدخ قطعيت ريسک يا تکنيک اهش ريسک ًاز جمله يوامه انسانی.
نمونه عملی از اجرای
فرایند شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک
هدف ًاز تدوين اين روت اجرايي ،ت،ري حوه شناسايي مداوخ خطرات
HSEمر وط به فعاليتها ،خدمات ًو محصوالت ،ارزيابي ريسك هاي
مر ومه به منيورً تعيت اولويت آنها جهت ا اخ اقدامات كنترلي به منيورً
كنترلً ريسك ًو رسا يد آ به قايت ترين سد ممكن ً AlARPر شرايط
يملياتي رمال ،غتر رمال ًو اضطراريً براي كليه افرا ،ت هت ات ،م ًوا ،
كار ًو شهرت مي باشد .
محيط ً
امنه كار ر :
اين روت جهت مديريت ريسك مر وط به تماخ فعاليتها ،خدمات ًو
وگاز گچسارا كار ر ار .
محصوالت ًر شركت بهره بر اريً فت ً
مسئوليتها :
مديريت
ً
مسئوليت اجراي اين روت اجرايي بريهده كمي ه راهبريً سيس م
يكپارسه ،گروههاي اجرايي ًو ا اره ايمني ،بهداشت ًو محيط زيست HSE
وگاز گچسارا مي باشد .
ي فت ً
شركت بهره بر ار ً
گروههاي اجرايي وا اره HSEمسئوليت شناسائي خطرات HSEرا
بريهده ار د .
ا اره HSEمسئوليت ارزيابي ريسك خطرات HSEرا بريهده ار .
ماينده مديريت ًر سيس م ها مسئوليت تهيه امكا ات جا بي براي شناسايي
خطرات ً HSEو ارزيابي ريسك آنها را بريهده ار .
تعاريف ًو اصطالسات :
-1خطر ): (Hazard
منبع يا وضعيتي كه اراي ق انسيه بالقوه آسيب به شكه جراست ،بيماري ،خرابي
كار يا ًاز ست ا منابع ًو يا تركيبي ًاز اين موار است .
اموال ،ت ريب محيط ً
منيورً ًاز خطرات ًر سيس م مديريت HSEشامه :
شيميايي،
الف) يوامه زيا آورً محيط كار ( Healthيوامه فت يكي،
ارگو وميكي ،بيولوژيكي ،رواني)
ابزار ًو وسايه ًاز ارتفاع ،،ا ف ًار موا شيميايي،
خطرات ايمني ( Safetyسقوط ً
ب)
سريق و ) . . .
ج ) جنبه هاي زيست محيطي Enviromental aspect
رويدا ): (Incident
رخدا يا ز تره اي ًاز رخدا ها كه موجب آسيب ،بيماريً ويا
صدمه(خسارت) به اموال ،محيط زيست يا شخص ثالث مي شو يا مي
توانست ب،و .
سا ثه Accident
Incident
شبه سا ثه Near - miss
سا ثه ): (Accident
اتفاد يا رخدا اخواس ه كه من ًر به فوت ،بيماري ،جراست ،خرابي ًو
ساير منابع /خساراتهاي ي ًر مي
ً
آلو گي محيط زيست يا ًاز ست ا
گر .
شبه سا ثه ): (Near-miss
رويدا ي غترمن يره ،بر امه ريزيً ن،ده ًو اگهاني كه من ًر به اي ا
خسارت مالي ًو جاني ن،و .
شناسائي خطر ): (Idenfification Hazard
فرآيندتشخيص وجو يك خطرومشخص مو ويژگيهاي آ
ريسك ): (Risk
تركيبي ًاز اس مال وقوع يك سا ثه خطر اك ًو شدت (قيامدهاي) اش ي ًاز
وقوع آ مي باشد .
ارزيابي ريسك ):(Risk Assessment
ي ًر خصوص
فرآيند كلي برآور ابعا ًو گستر گي ريسك ًو تصميم گتر ً
قابه تحمه بو ريسك .
ريسك قابه تحمه ): (Tolerable Risk
به ريسكي گف ه مي شو كه مت ا آ براي سازما باتوجه به تعهدات
قا وني ًو خط مش ي OH 8Sآ قابه قبو ًل باشد .
قيامدهاي زيست محيطي ): (Enviromevtal Impact
كال يا جزااً ًاز فعاليتها،
مضر يا مفيد كه ً
هر تغيتريً ًر محيط زيست ايم ًاز ً
ً
توليدات يا خدمات يك سازمنا من مي شو .
جنبه هاي زيست محيطي ) : (Enviromevtal Aspect
ب ش ي ًاز فعاليت ها ،محصوالت يا خدمات يك سازما كه ب وا د با
تنثتر م قابه اش ه باشد .
محيط زيست ً
مرف ذينفغ ): (Interested Party
فر يا گروهي كه به يملكر ايمني ،بهداشت ًو زيست محيطي يك سا ًزما
تنثتر مي قذير .
ً
مر وط مي شو يا ًاز آ
ت،ديد ): (Escalation
گسترت يك قيامد خطر اك به ت هت ات يا سوزه هاي ي ًر و ر ي ه
افزايش قيامد آ رويدا .
كاهش ): (Mitigation
آثار اخوشايند يك رخدا خاص .
ً
محدو كر
مانع ): (Barrier
اقدامي كه اس مال تحقق ق انسيه آسيب خطرات را كاهش ا ه ًو ًاز
قيامدهاي اش ي ًاز آ مي كاهد .توجه كنيد كه موانع مي توا د فت يكي
باشد(موا ،وسايه سفاظتي ،جداسازيً وغتره) يا غترفت يكي (رويه ها،
بازرس ي ،آموزت ،ما و ًر ًو غتره)
روت اجرا:
ي فت ًو گا ًز
خطر ًر شركت بهره بر ار ً
ً
به منيو ًر شناسايي ريسك هاي
گچسارا ،گروههاي اجرايي م ،كه ًاز مايندگا واسدها ًو ا ارات شركت
بعالوه مايندگا HSEت،كيه شده است .
كار اقداخ به فهرست بندي ًاز كليه
افرا اين گروه باتوجه به مبيعت ً
خطر مي باشند ،مو ه ًو آنها را ًر فرخ هاي شناسايي
ً
موار ي كه به ينوا
يار واسد مهندس ي سيس م ها ًو بهره
خطر ث ت و راخ ً
ًو ارزيابي ريسك هاي ً
قرار مي هند تا ًاز صحت وكامه بو اماليات اممينا ساصه
وري ً
تغيتر ًر س گاه،
ً
شو ً .ر صورتي كه ًر سازما تغيترات جديدي شامه
خطر جديدي
د ريسك هاي ً
تغيتر فرآيند و . . .صورت قذير گروههاي فو ً
ً
اس راج مو ه ًو ًر فرخ مذكورً ث ت مي مايند .
م دلوژي شركت ًر خصوص شناسايي خطرات HSEبه شرح ذيه مي باشد :
راين روت به منيو ًر شناسايي خطرات ًو ريسكهاي HSEم،اغه ًاز
مريق بررس ي ًو مطالعه روي مراسه فرآيند ،وع موا اوليه ًو جا بي مو ًر
مصرف ًر فرآيند ،ت هت ات ًو ماشت آالت ،فضا ًو شرايط محيط كار ،وع
محصوالت توليدي ًو با اس فا ه ًاز م،اهدات ًو مصاسبه با افرا آگاه ًو
آشنا به مراسه فرآيند يمه مي شو .
: (Aslowas reasonably) ALARP
مقدار ممكن) يعني به
ً
كاهش ريسك به سطحي قابه قبولً(قايت ترين
كارگتريً تمامي امكا ات ًو توا موجو ًر سازما براي كاهش ريسك
براساس اولويت بندي تعيت شد .
ير مي باشد:
شناسائي خطرات ًو ارزيابي ريسك شامه مراسه ز ً
-1شناسايي خطرات :
شناسايي خطرات براساس توجه به يواملي ما ندخواص شيميايي وفت يكي سيا ًالت رسال
ي ًو شرايط فرآورت،شرايط زيست
ا قال ،سيدما ت هت ات ،رويه هاي يمليات هدار ً
محيطي سا ومزمن وغتره ر يرگرف ه شده ا د روت هاي شناسايي خطرات
مور اس فا ه يبارتنداز :
-1قش ت ر ه ًو قضاوت :رويكر ي كه رآ ًاز ت صص كاركنا م رب براي شناسايي ًو
ارزيابي خطر HSEاس فا ه مي شو .
-2سك ليست ها :روت سو مندي براي سصولً اممينا ًاز شناسايي وارزيابي كليه
خطرات HSEمعلوخ مي باشند هرسنداس فا ه ًاز آنها موجب محدو شد امنه
هرگو ه باز ريً شو .اين سك ليست ها توسط تروهاي م رب آشنا به مراحي ًو
يملكر تسهيالت ًو رويه ها ًو اس ا دار هاي شركتي ًو صنعت تهيه مي شو .
كار خاص به
-3تحليه خطرات شغلي ) : (JHAيك روت كيفي براي ارزيابي ريسكهاي مرتبط با يك ً
منيورً تصميم گتريً ًر مور اس يامها ًو تداركات غترمترقبه است( .اقدامات كنترلي)
ي است JHA .
ي ساخ ار ً
براي كاهش ريسكها بايستي ا اخ شو ،اين روت يك روت باز ر ً
توسط گروه كوسكي ًاز كاركناني كه آشنايي كامه با ت هت ات ،سيس مها ًو رويه هاي كاريً ار د ًو
كار گتر د .
مي توا ند تحليه را به صورت منطقي ًو يا قضاوت صحي به ً
ًاز روشهاي ي ر از ريً براي شناسايي خطرات مي وا تحليه خطروً قابليت بهره بر اريً
وآثار آ ،FMEAبررس ي جريا پسما د
) ،(HAZOPت زيه وتحليه يوامه شكست ً
) (WASTE STREAM SURVEYرا اخ بر .
-4شناسايي خطرات موا :براساس اماليات بدست آمده ًاز اماليات ايمني موا
) ) MAFRIA(SAFETY DATA SHEET (MSDSمي توا خطرات مر وط به
هر ما ه شيميايي ايم ًاز اوليه ،بينابيني ًو محصولً را شناسايي مو .
ً
-2ارزيابي ريسك :
ارزيابي ريسك اش ي ًاز خطرات وتوجه به قابليت تحمه آ براي كاركنا ،تسهيالت ًو محيط زيست
.
امر شامه شناسايي رخدا هاي آغازگر ،شناسايي توالي هاي اس مالي سا ثه ،برآور اس مال
اين ً
وقوع توالي هاي سا ثه وارزيابي قيامدها مي باشد سپس براساس معيارهاي مناسب وضعيت
مور ير ،قابه قبولً بو ريسك برآور ه شده مور قضاوت قرارگتر .
آغازگر وشدت
ً
هنگاخ ارزشيابي ريسك ،بايستي توجه كافي به اس مال(ياتواتر) ،وقوع رخدا
قيامدهاي آ صورت گتر .
براساس ارزيابي ريسك وخطرات به منيو ًر س يابي به سط قابه تحملي ًاز ريسك ،مي بايست ًر
ياز توصيه هايي به مديريت ًر مور كاهش ريسك ارااه شو .
صورت ً
گر يا با اس فا ه ًاز معيارهاي برگزيده شده
اين توصيه ها مي توا د براساس قضاوت تحليه ً
توسط شركت ا اخ گتر .
معيارهاي غر ال ريً :
ثتر
خطر يا تن ً
اهداف يا اس ا دار هاي مور اس فا ه جهت قضاوت ًر مور قابليت تحمه ً
شناسايي شده مي باشند .
آثار آنها اس فا ه مي شو .كه به همراه اي
اين معيارها براي قضاوت ًر مور بزرگي ًو ً
ارزيابي ريسك مبنايي براي تصميم گتريً ًر مديريت ريسك فراهم مي آور .
روت ارزيابي ريسك ): (WILLIAM FINE
جدول – Aمبقه بندي شدت ريسك
ام ياز
كد
شرح شدت ريسك
1
مرگ و متر سند فر – خسارتهاي غترقابه جبرا زيست محيطي با اثرات موالني مدت – خسارت مالي زيا (بيش
از 150ميليو توما ) -اثر بت املللي روي شهرت سازما -مصرف بيش از سد منابع وا رژي -غليت بيش از
سدآالينده( 50رصد بي،تر از سداس ا دار )
100
2
مرررگ يررك فررر -آسرريب من ر رره ازكاراف ررا گي ااررم برريش از يررك فررر -خسررارتهاي غترقابرره جبرررا زيسررت محيطرري بررا
اث رررات مي ررا م رردت -خس ررارت م ررالي ب ررت 100ت ررا 150ميلي ررو توم ررا -اث ررر روي ش ررهرت س ررازما بص ررورت مل رري-
مصرف نس اًزيا منابع وا رژي -غليت نس ا زيا آالينده( 30رصد بي،تر از سد اس ا دار )
50
3
آس رريب من ر رره از كاراف ررا گي اا ررم ي ررك ف ررر -خس ررارتهاي غترقاب رره جب رررا زيس ررت محيط رري ب ررا اث رررات كوت رراه م رردت-
خسررارت مررالي بررت 50تررا 100ميليررو تومررا -اثررر روي شررهرت سررازما بصررورت اسر اني -مصرررف زيا منررابع ًو
ا رژي -غليت زيا آالينده( 10رصد بي،تر از سداس ا دار )
25
4
آسرريب مرروالني مرردت برردو رراتواني اامرري -خسررارتهاي قابرره جبرررا زيسررت محيطرري بررا اثرررات مرروالني -خسررارت مررالي
بت 5تا 50ميليو توما -اثر روي شهرت سازماني بصرورت محلري -مصررف توسرط منرابع -غليرت م وسرط
آالينده( 5رصد بي،تر از سداس ا دار )
15
روت ارزيابي ريسك ): (WILLIAM FINE
جدول – Aمبقه بندي شدت ريسك
ام ياز
كد
شرح شدت ريسك
5
آسريب مرروقتي -خسررارتهاي قابرره جبررا زيسررت محيطرري برا اثررات كوترراه مرردت -خسررارت مررالي كمتررر از 5ميليررو
تومررا -اثررر روي شررهرت سررازما بصررورت رو سررازماني -مصرررف كررم منررابع -غليررت آالينررده كمتررر از 5
رصد بي،ترازسداس ا دار
5
6
آسرريب جزئرري يازمنررد كمررك هرراي اوليرره(3روزوكمتررر) -خسررارت مررالي كمتررر از 1ميليررو تومررا -اثررر روي شررهرت
سازما بصورت رو واسدي -مصرفي خيلي كم منابع -غليت آالينده رسداس ا دار
2
7
برردو يرراز برره بررس ر ي هرراي بي،ررتر -خسررارتهاي مررالي قابرره صرررفه يررر -برردو اثررر روي شررهرت سررازما -برردو
خسارت زيست محيطي -بدو مصرف منابع -غليت آالينده كمتر از سداس ا دار
1
جدول – Bمبقه بندي تماس /فركانس
مبقه
شرح مت ا تماس و فركانس
ام ياز
1
بطور قيوس ه -روزي سندين بار -تماس بيش از 8سايت -ا ،ار مداوخ آالينده
10
2
غالباً -هف ه اي سندين بار -تماس بت 6تا 8سايت -ا ،ار زيا آالينده
6
3
گهگاه -ماهي سندين بار -تماس بت 4تا 6سايت ر روز -ا ،ار م وسط آالينده
3
4
بطور غترمعمو ًل -سالي سندين بار -تماس بت 2تا 4سايت ر روز -ا ،ار غترروتت آالينده
2
5
بندرت -سندسال يكبار -تماس بت 1تا 2سايت ر روز -ا ،ار كم آالينده
1
6
بطور جزئي -خيلي كم -تماس كمتر از 1سايت ر روز -ا ،ار قابه اغماض آالينده
0.5
7
بدو تماس ،بدو فركانش وقوع و بدو ا ،ار آالينده
0.2
جدول – Cمبقه بندي اس مال وقوع خطر يا اس مال تنثتر يوامه زيا آورً
ر يف
شرح اس مال وقوع Probability
ام ياز
1
2
3
اغلب مح مه هس ند
شانس وقوع 50/50است /امكا ار
مر رري توا ر ررد تصر ررا في اتفر رراد بياف ر ررد /شر ررانس وقر رروع كمتر ررر ًاز 50
رصد است
اس مرراال تررا سندسررال بعررداز تمرراس اتفرراد مرري اف ررد امررا امك را
وقوع ار
يمال وقويش غترممكن است /هرگز اتفاد مي اف د
10
6
2
4
5
0.5
0.1
ير گرف ه شو :
تذكر مهم :موار ذيه رهنگاخ برآور اس مال بايستي ًر ً
ً
وضعيت اقدامات كنترلي مهندس ي وا اريً موجو رمحه
• قص خدمات مثه الكتريسي ه ًو آب
• ايمال ا ايمن ًو شرايط ا ايمن
• قص اجزاي س گاه ًو ماشت آالت ًو وسايه ايمني
ي
تعمتر و هدار ً
ً
• وضعيت
• غليت ،مت ا وشدت آالينده
• مت ا آموزت ًو سالمت كاركنا
• مت ا مصرف منابع ًو ت ريب محيط زيست
• سفاظت اي ا شده بوسيله لوازخ سفاظت فر ي ًو مت ا اس فا ه ًاز آنها
ياز هي ًو اولويت بندي ريسكها :
ام ً
ًر اين روت براساس جداو ًل مبقه بندي اس مال وقوع ،مبقه بندي شدت ًو مبقه بندي
هر ريسك محاسبه مي گر .سپس اي ساصه ًاز سه جدولً اشاره
ياز ً
مت ا تماس ،ام ً
ير ًر هم ضرب مي گر :
شده به منيورً تعيت رتبه ريسك ،مبق فرمولً ز ً
= Aام يازساصه ازجدولً مبقه بندي شدت قيامد خطر
ياز ساصه ًاز جدو ًل مبقه بندي مت ا تماس با خطرات HSE
= Bام ً
ياز ساصه ًاز جدولً مبقه بندي اس مال وقوع خطريااس مال تنثترآنها
= Cام ً
= A * B * Cرتبه ريسك
رتبه
200
91-199
90
اقدامات
اصالسات فوري براي كنترل ريسك مور ياز است
ي -توجهات الزخ ر اسرع وقت بايستي صورت گتر .
اضطرار ً
خطر يارت و كنترل مي باشد .
سط ريسك
High
Middle
Low
ًر نهايت باتوجه به مت ا اهميت ريسكها ،اب دا براي ريسكهاي با سط Hاهداف ًو
بر امه هاي كنترلي واقدامات اصالحي تهيه شده تا به سط Mيا Lبرسند .سپس
برسندو
ً
براي ريسكهاي با سط Mاهداف ًو بر امه كنترلي تهيه شده تا به سط L
پس ًاز رسا يد خطرات به سط قابه قبو ًل (سط )Lآنها را تحت كنتر ًل مداوخ
ي مي كنيم .
هدار ً
Be Safe , Healthy & Successful.