Transcript pobierz - Readway

Edukacja czytelnicza i medialna
w podstawie programowej
kształcenia ogólnego
Jadwiga Świętoń
Przemyśl, 28.11.2012
• Ścieżka edukacyjna edukacja czytelnicza i
medialna - wprowadzona do szkół podstawowych
i gimnazjów rozporządzeniem w sprawie
podstawy programowej… z 15 lutego 1999 r.
• Obowiązywała w szkołach podstawowych,
gimnazjach, liceach i technikach do2009 roku
• Określono cele, zadania szkoły, treści, osiągnięcia
ucznia
• Po wejściu nowej podstawy programowej
stopniowo wycofywana (według harmonogramu
wdrażania podstawy)
• Jej treści częściowo weszły do niektórych
przedmiotów na każdym etapie edukacyjnym
Sposób realizacji
• Dyrektor szkoły zapewnia uwzględnienie
problematyki ścieżek edukacyjnych w szkolnym
zestawie programów nauczania. Realizację ścieżek
edukacyjnych zapewniają nauczyciele wszystkich
przedmiotów, którzy do własnego programu
włączają odpowiednio treści danej ścieżki.
• Częściowej realizacji treści ścieżek edukacyjnych
można dokonać w czasie odrębnych, modułowych,
kilkugodzinnych zajęć.
Cele edukacyjne
• Przygotowanie do korzystania z różnych źródeł
informacji
• Przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego
korzystania ze środków masowej komunikacji
• Rozbudzanie potrzeb czytelniczych
• Przygotowanie do samokształcenia
Treści - szkoła podstawowa
• Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych.
• Wydawnictwa informacyjne. Literatura popularnonaukowa.
Czasopisma dziecięce i młodzieżowe.
• Katalogi, kartoteki, zautomatyzowany system wyszukiwania
danych.
• Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny.
• Komunikacja werbalna i niewerbalna; bezpośrednia i medialna.
• Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania.
• Funkcje i charakterystyka komunikatów medialnych:
drukowanych, obrazowych, dźwiękowych, audiowizualnych i
multimedialnych.
Treści - szkoła podstawowa
• Podstawowe elementy języka poszczególnych rodzajów
mediów. Rodzaje i gatunki przekazów medialnych.
• Teatr jako źródło przekazów medialnych.
• Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako
inspiracja do samodzielnych rejestracji i twórczości
medialnej.
• Selektywność doboru informacji w środkach masowego
przekazu. Stronniczość przekazu.
• Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje
środków masowej komunikacji we współczesnym
społeczeństwie informacyjnym
Osiągnięcia - liceum
• Umiejętność sprawnego zebrania określonych
informacji i wyselekcjonowania przydatnych treści
(w tym sporządzenie bibliografii).
• Postrzeganie roli mediów w szerszym kontekście
cywilizacyjno-kulturowym.
• Dostrzeganie wpływu mediów na życie i zachowanie
ludzi oraz całych społeczeństw.
• Formułowanie ocen, opinii i recenzji wybranych
informacji przekazywanych przez media.
• Samodzielne tworzenie podstawowych komunikatów
medialnych z wykorzystaniem modelu warsztatu
pracy dziennikarza prasowego oraz radiowego bądź
telewizyjnego
Nowa podstawa
programowa
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 23 grudnia 2008 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół
(Dz. U. z 2009 r. Nr 4 poz. 17)
Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.
w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół
Zmiana dotyczy załącznika dla szkół
ponadgimnazjalnych (nr 4)
Wątek tematyczny Ojczysty Panteon i ojczyste spory jest
realizowany obowiązkowo na przedmiocie
uzupełniającym historia i społeczeństwo
Kalendarz zmian PP
 Od 2009/2010 w klasach I SP i G
 Od 2010/2011 w klasach I i II SP i G
 Od 2011/2012 w klasach I, II, III SP i G
 Od 2012/2013 w klasach IV SP i I PNG
 Od 2014/2015 we wszystkich szkołach oraz
sprawdzian i egzaminy maturalne wg nowej
formuły
Zadania szkoły
• Jednym z najważniejszych zadań szkoły
podstawowej jest kształcenie umiejętności
posługiwania się językiem polskim, w tym
dbałość o wzbogacanie zasobu słownictwa
uczniów. Wypełnianie tego zadania należy do
obowiązków każdego nauczyciela
Zadania szkoły
• Ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest
przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie
informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom
warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania,
porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych
źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjnokomunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów
Zadania szkoły
• Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają
coraz większą rolę zarówno w życiu społecznym,
jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien
poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli
wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i
wykorzystania mediów
realizację celów powinna wspomagać
dobrze wyposażona biblioteka
szkolna, dysponująca aktualnymi
zbiorami, zarówno w postaci
księgozbioru jak i w postaci zasobów
multimedialnych
Rola biblioteki
nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni
odwoływać się do zasobów biblioteki szkolnej
współpracować z nauczycielami bibliotekarzami
w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do
samokształcenia i świadomego wyszukiwania,
selekcjonowania i wykorzystywania informacji
Zmiany…
• 1983 program pracy bibliotek szkolnych (szczegółowe
określenie zadań, organizacji pracy, współpracy z innymi
podmiotami)
• Program przysposobienia czytelniczego i informacyjnego
• Ścieżka edukacyjna edukacja czytelnicza i medialna
• Likwidacja ścieżek, włączenie treści do przedmiotów
• Zapis w podstawie programowej
Edukacja czytelnicza i medialna
w podstawie programowej
kształcenia ogólnego
I etap edukacyjny
Edukacja
polonistyczna
uczeń
•
•
•
•
•
•
Edukacja
plastyczna
Język obcy
nowożytny
Zajęcia
komputerowe
Wyszukuje i korzysta z informacji
Interesuje się książką i czytaniem
Korzysta z przekazów medialnych
Rozróżnia przekazy medialne
Umie obsługiwać komputer
Zna zagrożenia
Zalecane warunki i sposób realizacji
• Ważnym celem edukacji polonistycznej
jest rozwijanie u dzieci zamiłowania do
czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego
czytania i rozmawianie o przeczytanych
utworach oraz korzystanie z bibliotek
(np. biblioteki szkolnej).
Zalecane warunki i sposób realizacji
• Dobór utworów ma uwzględnić następujące
gatunki literatury dziecięcej: baśnie, bajki,
legendy, opowiadania, wiersze, komiksy przy wyborze należy kierować się realnymi
umiejętnościami czytelniczymi dzieci, a także
potrzebami wychowawczymi i edukacyjnymi.
Dzieci powinny uczyć się na pamięć wierszy,
fragmentów prozy, tekstów piosenek
Język
mniejszości
Język obcy
nowożytny
Język polski
Zajęcia
komputerowe
Plastyka
Muzyka
II etap edukacyjny
Historia i
społeczeństwo
Wychowanie do życia
w rodzinie
Matematyka
Przyroda
uczeń
• Korzysta ze źródeł informacji
(pozyskuje, zbiera informacje)
Język polski
uczeń
Język
mniejszości
• rozpoznaje w wypowiedzi prawdę
lub fałsz
• odróżnia fikcję artystyczną od
rzeczywistości
• wskazuje cechy charakterystyczne
przekazów audiowizualnych
• rozpoznaje znaczenie niewerbalnych
środków komunikowania się
Historia
i społeczeństwo
uczeń
• wymienia pożytki i niebezpieczeństwa
korzystania z mediów elektronicznych
• wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla
wspólnoty ludzkiej
Wychowanie do życia
w rodzinie
• Mass media - zasady i kryteria wyboru
czasopism, książek, filmów i programów
telewizyjnych
Zajęcia
komputerowe
• selekcjonuje, porządkuje i gromadzi
znalezione informacje;
• wykorzystuje, stosownie do potrzeb,
uczeń
informacje w różnych formatach
• opisuje cechy różnych postaci informacji:
tekstowej, graficznej, dźwiękowej,
audiowizualnej, multimedialnej
Zajęcia
komputerowe
• komunikuje się za pomocą poczty
elektronicznej
• korzysta z komputera, jego oprogramowania i
zasobów elektronicznych (lokalnych i w sieci)
do wspomagania i wzbogacania realizacji
zagadnień z wybranych przedmiotów
uczeń
• opisuje przykłady wykorzystania komputera i
sieci Internet w życiu codziennym;
• przestrzega zasad etycznych i prawnych
związanych z korzystaniem z komputera i
Internetu
Przyroda
• wymienia zasady prawidłowego uczenia się
i stosuje je w życiu;
• opisuje prawidłowo urządzone miejsce do
nauki ucznia szkoły podstawowej;
uczeń
• uzasadnia potrzebę planowania zajęć w
ciągu dnia i tygodnia; prawidłowo planuje i
realizuje swój rozkład zajęć w ciągu dnia
Zalecane warunki i sposób realizacji
Zadania nauczyciela języka polskiego na II etapie
edukacyjnym to przede wszystkim:
• motywowanie ucznia do aktywnego poznawania
rzeczywistości, uczenia się i komunikowania,
w tym także do samokształcenia i samodzielnego
docierania do informacji;
• wyposażenie ucznia w intelektualne narzędzia,
a więc w umiejętności poprawnego mówienia,
słuchania, czytania, pisania, rozumowania,
odbioru tekstów kultury w tym rozwijanie
słownictwa z różnych kręgów tematycznych
Język obcy
nowożytny
Matematyka
Historia
Język
mniejszości
Wiedza
o społeczeństwie
Muzyka
III etap edukacyjny
Plastyka
Geografia
Wychowanie do życia
w rodzinie
Biologia
Chemia
Fizyka
• Wykorzystuje informacje (wyszukuje, korzysta
ze źródeł informacji, porządkuje, selekcjonuje)
uczeń
• Odczytuje i interpretuje informacje/dane
Język polski
uczeń
• samodzielnie dociera do informacji
• stosuje zasady korzystania z zasobów
bibliotecznych
• przestrzega zasad etyki mowy w
różnych sytuacjach komunikacyjnych
• świadomie, odpowiedzialnie,
selektywnie korzysta z elektronicznych
środków przekazywania informacji, w
tym z Internetu
Język polski
• odróżnia informacje o faktach od opinii;
• rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem;
• rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę,
dezaprobatę, negację, prowokację);
uczeń • dostrzega w wypowiedzi przejawy agresji i
manipulacji;
• rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe,
radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad,
reportaż);
• czerpie dodatkowe informacje z przypisu
Wiedza o społeczeństwie
• omawia funkcje i wyjaśnia znaczenie środków
masowego przekazu w życiu obywateli
• charakteryzuje prasę, telewizję, radio, Internet
jako środki masowej komunikacji i omawia
wybrany tytuł, stację czy portal ze względu na
specyfikę przekazu i odbiorców
uczeń
• wyszukuje w mediach wiadomości na
wskazany temat; wskazuje różnice między
przekazami i odróżnia informacje od
komentarzy; krytycznie analizuje przekaz
reklamowy
Wiedza o społeczeństwie
• przygotowuje plakat, folder, stronę
internetową lub inny materiał promujący
gminę, okolicę lub region
• planuje dalszą edukację (w tym wybór
szkoły ponadgimnazjalnej), uwzględniając
uczeń
własne preferencje i predyspozycje
Informatyka
• Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego
oprogramowaniem, wykorzystanie sieci komputerowej;
komunikowanie się za pomocą komputera i technologii
informacyjno-komunikacyjnych.
• Wyszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji
z różnych źródeł; opracowywanie za pomocą
komputera: rysunków, tekstów, danych liczbowych,
motywów, animacji, prezentacji multimedialnych.
• Wykorzystanie komputera oraz programów i gier
edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejętności z
różnych dziedzin oraz do rozwijania zainteresowań.
• Ocena zagrożeń i ograniczeń, docenianie społecznych
aspektów rozwoju i zastosowań informatyki
Informatyka
uczeń
• przedstawia typowe sposoby
reprezentowania i przetwarzania informacji
przez człowieka i komputer
• posługując się odpowiednimi systemami
wyszukiwania, znajduje informacje w
internetowych zasobach danych, katalogach,
bazach danych
• pobiera informacje i dokumenty z różnych
źródeł, w tym internetowych, ocenia pod
względem treści i formy ich przydatność do
wykorzystania w realizowanych zadaniach i
projektach
• umieszcza informacje w odpowiednich
serwisach internetowych
Historia
• wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w
procesie powstawania państw
• rozpoznaje typy pisma wykształcone na
terenie Mezopotamii i Egiptu
uczeń • ocenia rolę druku dla upowszechniania idei
renesansu oraz rozwoju cywilizacji
europejskiej
• przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w
tym narodziny kultury masowej
Wychowanie do życia w rodzinie
cele
• korzystanie ze środków przekazu w sposób
selektywny, umożliwiający obronę przed ich
destrukcyjnym oddziaływaniem
• wpływ sposobu spędzania wolnego czasu
treści
(w tym korzystania ze środków masowego
przekazu) na człowieka
IV etap edukacyjny
Zakres podstawowy
Zakres
rozszerzony
Przedmioty
uzupełniające
Język polski
• rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych
(artykuł, felieton, reportaż), politycznych
(przemówienie) i popularnonaukowych; wśród
tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i
komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych
uczeń tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte
• rozpoznaje manipulację językową w tekstach
reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy
• rozpoznaje mechanizmy nowomowy
charakterystyczne dla systemów totalitarnych
Język polski
• szuka literatury przydatnej do opracowania
różnych zagadnień; selekcjonuje ją według
wskazanych kryteriów
• korzysta ze słowników i leksykonów
• tworzy przedmiotowe bazy danych zawierające
informacje zdobywane w toku nauki
uczeń
• sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu,
zapisów elektronicznych, bibliografię wybranego
tematu
• samodzielnie wybiera do lektury teksty, stosując
różne kryteria wyboru, które potrafi uzasadnić
Wiedza o kulturze
• analizuje film lub spektakl teatralny
• charakteryzuje podstawowe media kultury
(słowo, obraz, dźwięk, widowisko)
• wymienia różne formy mediów kultury
(słowo mówione, pismo, książka, obraz
malarski, fotografia, film, program
uczeń
telewizyjny, spektakl teatralny) oraz użycia
(nowe media, media masowe, media
interaktywne, multimedia)
• samodzielnie wyszukuje informacje na temat
kultury w różnych mediach, bibliotekach
Wiedza o kulturze
• przygotowuje prezentację lub inną formę
wypowiedzi multimedialnej - blog, forum,
strona WWW - na tematy związane z kulturą
lokalną i regionu lub z szeroko pojętymi
problemami kultury współczesnej
uczeń • bierze aktywny udział w szkolnych
przedsięwzięciach artystycznych,
animacyjnych, społecznych i innych (wystawa,
happening, przedstawienie szkolne, gazetka
szkolna, kulturalna akcja charytatywna
Historia
• rozpoznaje rodzaje źródeł; ocenia
przydatność źródła do wyjaśnienia problemu
historycznego
uczeń • dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz
integruje pozyskane informacje z różnych
źródeł wiedzy
Wiedza o społeczeństwie
• wyjaśnia, na czym polegają: prawo do
prywatności, w tym do ochrony danych
osobowych i prawa obywatela w kontaktach
z mediami
• znajduje informacje o naruszaniu praw
uczeń
człowieka w wybranej dziedzinie i projektuje
działania, które mogą temu zaradzić
• opisuje funkcje mediów w państwie
demokratycznym i niedemokratycznym
Wiedza o społeczeństwie
• uzasadnia znaczenie niezależności i pluralizmu
mediów; ocenia skutki ich ograniczania
• wyjaśnia, jakimi zasadami etycznymi powinny
się kierować media i ocenia przykłady działań
dziennikarzy i mediów
uczeń • wyjaśnia, na czym polega zasada wolności
słowa i wskazuje na przypadki jej nadużycia
• przedstawia najważniejsze media w Polsce i na
świecie (odbiorcy, zasięg, forma przekazu,
orientacja ideologiczna, typ własności);
charakteryzuje wybrane media lokalne
Wiedza o społeczeństwie
• charakteryzuje prasę wielkonakładową i
ocenia jej rolę w debacie publicznej;
• krytycznie analizuje przekazy medialne,
oceniając ich wiarygodność i bezstronność
oraz odróżniając informacje od komentarzy;
uczeń
• ocenia zasoby Internetu z punktu widzenia
rzetelności i wiarygodności informacyjnej;
świadomie i krytycznie odbiera zawarte w
nich treści
Podstawy przedsiębiorczości
• stosuje różne formy komunikacji werbalnej
i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz
prezentacji własnego stanowiska
uczeń • odczytuje informacje zawarte w reklamach,
odróżniając je od elementów perswazyjnych;
wskazuje pozytywne i negatywne przykłady
wpływu reklamy na konsumentów
Informatyka
• znajduje dokumenty i informacje w
udostępnianych w Internecie bazach danych
(np. bibliotecznych, statystycznych, w
sklepach internetowych), ocenia ich
przydatność i wiarygodność i gromadzi je na
potrzeby realizowanych projektów z różnych
uczeń
dziedzin
• tworzy zasoby sieciowe związane ze swoim
kształceniem i zainteresowaniami
• dobiera odpowiednie formaty plików do
rodzaju i przeznaczenia zapisanych w nich
informacji
Biologia
• odbiera, analizuje i ocenia informacje
pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym
uwzględnieniem prasy, mediów i Internetu
uczeń • odczytuje, selekcjonuje, porównuje i
przetwarza informacje pozyskane z
różnorodnych źródeł, w tym za pomocą
technologii informacyjno-komunikacyjnych
Chemia
Fizyka
Brak zapisów w treściach
nauczania
Geografia
• interpretuje zjawiska geograficzne
przedstawiane na wykresach, w tabelach, na
schematach i modelach
uczeń • korzysta z technologii informacyjno-
komunikacyjnych w celu pozyskiwania,
przechowywania, przetwarzania i prezentacji
informacji geograficznych
Wychowanie fizyczne
• wyjaśnia, gdzie szukać wiarygodnych
informacji dotyczących zdrowia i sportu
oraz dokonuje krytycznej analizy informacji
medialnych w tym zakresie
uczeń
• omawia zasady racjonalnego
gospodarowania czasem
Filozofia
• odróżnia zawarte w tekście informacje od
opinii, tezy od hipotez, argumenty od
kontrargumentów, przesłanki (założenia) od
wniosków
• - wskazuje przykłady tekstów kultury (dzieł
uczeń
literackich, filmów, tekstów publicystycznych,
naukowych, religijnych itp.), w których
dostrzega problematykę rozpatrywanego
tekstu filozoficznego
Wychowanie do życia w rodzinie
treści
• komunikacja interpersonalna,
asertywność, techniki negocjacji,
empatia
Wnioski
• Nie wszystkie treści dawnej edukacji czytelniczej
i medialnej znalazły się w nowej podstawie
programowej
• Treści rozproszone
• Edukacja czytelnicza - język polski
• Edukacja informacyjna - informatyka
• Edukacja medialna - wiedza o społeczeństwie
Wnioski
• Brak zapisów treści kształcenia (dowolność
realizacji celów przez nauczycieli przedmiotów)
• Brak spójności celów między przedmiotami
• Słabo widoczny rozwój kompetencji
• Konieczność ścisłego współdziałania nauczycieli
z nauczycielem bibliotekarzem (realizacja
tematów dotyczących źródeł informacji oraz
wyszukiwania)