Transcript technology - معاونت توسعه پژوهش،برنامه ریزی و آموزش نیروی

‫مقدمات تكنولوژی آموزشی‬
‫‪1‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طرح درس‬
‫‪ ‬این كتاب شامل سه بخش است ‪:‬‬
‫‪ .1‬بخش اول ‪ :‬تاریخ و مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫در جهان ‪.‬‬
‫‪ .2‬بخش دوم ‪ :‬آشنایی با طراحی منظم آموزشی ‪.‬‬
‫‪ . 3‬بخش سوم ‪ :‬معرفی رسانه ها ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫اهداف کلی کتاب‬
‫آشنایی با مفهوم تكنولوژی آموزشی ‪،‬‬
‫طراحی منظم آموزشی و انواع رسانه ها ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫بخش اول‪:‬‬
‫تاریخچه و مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫هدف های کلی ‪:‬‬
‫آ شنایی با تكنولوژی آموزشی ‪،‬تاریخچه و مفاهیم وابسته‬
‫‪4‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫هدفهای رفتاری بخش اول‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪5‬‬
‫مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫تعریف سیستم‬
‫سیستم برتر‬
‫نگرش سیستمتیك‬
‫تعریف ارتباط‬
‫انواع مدل ارتباطی و قیاس آنها‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫‪ ‬گروهیییی تكنولیییوژی آموزشیییی را كیییار بیییا ابزارهیییایی‬
‫مانند انواع پروژكتورها و فیلم میدانند‪.‬‬
‫‪ ‬دستهای دیگر تصورشیان از ایین رشیته كیاربرد میواد‬
‫در آمییوزش اسییت و میگوینیید كییاربرد هییر مییاد ای در‬
‫آموزش اعم از گچ یا ابزار بسیار ساد معلم ساخته تا‬
‫پیچید همه استفاد از تكنولوژی در آموزش است‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫‪ ‬بعضی دیگر كاربرد روشیها و فنیون مختلیف تیدریس و‬
‫طراحی درس را تكنولوژی آموزشی میدانند‪.‬‬
‫‪ ‬گروهیییی نییییز تكنولیییوژی آموزشیییی بسیییان معجیییز ای‬
‫می پندارند كه قادر است پاسخگوی مشكالت آموزشیی‬
‫ناشییی از فضییای كییم‪ ،‬تعییداد زیییاد دانییش آمییوزان‪ ،‬عییدم‬
‫كارآیی معلمان و تعداد كم آنها باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تعداد كمی از نیز تكنولوژی آموزشی بیه عنیوان جزئیی‬
‫از فلسفه حاكم بر برنامه ریزی یك كشور یاد میكنند‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫دلیل این گوناگونی تصورات ذهنی از یك رشته علمی نحو وارد شدن‬
‫این رشته به سیستم آموزشی كشورها و به طور كلی تكامل مفهوم‬
‫تكنولوژی آموزشی است‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مفهوم تكنولوژی آموزشی‬
‫تكنولوژی آموزشی در طی تكامل خود از چهار مرحله گذر‬
‫كرد و اكنون وارد مرحله پنجم شد است ‪:‬‬
‫‪ ‬مرحله اول‪ -‬ابزار و وسایل‬
‫‪ ‬مرحله دوم‪ -‬مواد آموزشی‬
‫‪ ‬مرحله سوم‪ -‬نظامهای درسی‬
‫‪ ‬مرحله چهارم‪ -‬نظامهای آموزشی‬
‫‪ ‬مرحله پنجم‪ -‬نظامهای اجتماعی‬
‫‪9‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله اول‪ -‬ابزار و وسایل‬
‫‪ ‬در سالهای ‪ 1900‬شروع ساخت انواع‬
‫پروژكتورها‬
‫‪ ‬هدف از ساختن این ابزار ‪ :‬تجاری‬
‫‪ ‬هدف استفاد از مواد به وسیله این ابزار ‪:‬‬
‫سرگرمی‬
‫‪ ‬افراد متخصص ‪ :‬مهندسین الكترونیك و‬
‫تكنسینها‬
‫‪10‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله اول‪ -‬ابزار و وسایل‬
‫‪ ‬عدم تحقیق در رابطه با كارایی ابزار‬
‫‪ ‬معایب دستگاهها ‪ :‬نداشتن سرویس به موقع‪ ،‬قطعات‬
‫یا فردی كه بتواند باآنها كار كند‬
‫‪ ‬نتیجه ‪ :‬صرفا مجهز بودن به ابزارهایی چون انواع‬
‫پروژكتورها‪ ،‬یا ضبط صیوت و گرامیافون نمیتوانید‬
‫پاسییخگوی نیازهییای آنهییا و مشییكل گشییای معضییالت‬
‫آموزشی باشد‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله دوم‪ -‬مواد آموزشی‬
‫‪ ‬صاحبان صنایع به دلیل یافتن بازار تاز ای برای‬
‫فروش تولیدات سخت افزار (ابزار) شروع به تولید‬
‫نرم افزارهای (مواد) مورد نیاز مدارس كردند‪.‬‬
‫‪ ‬كالسها پر جنب و جوش شدند فیلمبردارها و‬
‫فیلمسازها و عكاسها وارد میدان گردیدن و شروع به‬
‫تولید مواد گردند‪.‬‬
‫‪ ‬تولید فیلمهای مخصوص برای آموزش در مدارس و‬
‫انتشاركتابها و نقشههای ویژ ‪ ،‬كودكان‬
‫‪12‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله دوم‪ -‬مواد آموزشی‬
‫‪ ‬پژوهشهای انجام یافته ‪ :‬دربار تاثیر رنگ‬
‫برآموزش‪ ،‬انداز تصویر و همچنین تاثیر مشخصات‬
‫تصویر برای جلب توجه بیشتر بود‪.‬‬
‫‪ ‬عدم تفاوت قابل مالحظهای بین آموزش سنتی‬
‫وآموزشی از طریق ارائه مواد گرانقیمت‬
‫‪ ‬دخالت عناصردیگری مثل معلم وشاگرد نیز‬
‫درآموزش و یادگیری‬
‫‪13‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله سوم‪ -‬نظامهای درسی‬
‫‪ ‬توجه به نظامهای درسی‬
‫‪ ‬عدم كفایت صرف داشتن ابزار و مواد برای افزایش‬
‫كارآیی مدارس‬
‫‪ ‬پذیرفتن ابزار و مواد را به عنوان جزیی از برنامه كار و‬
‫ایجاد هماهنگی بین كلیه عناصری كه به نحوی در آموزش‬
‫دخالت دارند‬
‫‪ ‬استفاد از نظریه عمومی سیستمها‬
‫‪ ‬توجه به نیازهای دقیق یادگیرندگان و تعیین دقیق اهداف‬
‫‪14‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله سوم‪ -‬نظامهای درسی‬
‫‪ ‬قرار گرفتن وسایل و مواد همه در خدمت نظام درسی‬
‫‪ ‬نگا متخصصین به كل یادگیری و آموزش مدرسهای به‬
‫عنوان یك نظام‬
‫‪ ‬افراد متخصص‪ :‬طراحان سیستمهای آموزشی‬
‫(و بیشتر انفرادی)‬
‫‪ ‬توجه به طراحی منظم تدریس (آموزشی) یا تكنولوژی‬
‫آموزشی (تدریس)‬
‫‪ ‬بازآموزی معلمین‪ ،‬تولید مواد جدید‪ ،‬افزودن فضاهای‬
‫آموزشی‪ ،‬باال بردن امكانات كتابخانهها و آزمایشگاهها‬
‫‪15‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله سوم‪ -‬نظامهای درسی‬
‫‪ ‬انواع خودآموزها و آموزشهای برنامهای‬
‫‪ ‬پژوهشهای انجام شد ‪ :‬در رابطه با ویژگیهای روانی یاد‬
‫گیرنییید و مشخصیییات محركهیییای آموزشیییی‪ .‬نگیییرش ییییاد‬
‫گیرند نسیبت بیه موضیوعهای درسیی مقایسیه ییادگیری از‬
‫طریق آموزش برنامهای و یا سایر انواع آموزش‬
‫‪ ‬تاثیر متغیرهای دیگری بر یادگیری دانش آموزان ‪:‬‬
‫خانواد ‪ ،‬تعداد كتابهای موجود در یك خانه‬
‫‪16‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله چهارم‪ -‬نظامهایآموزشی‬
‫‪ ‬آموزش افراد با توجه به نیازهای آنها در رابطه با جامعه‬
‫خاص خود آنها‬
‫‪ ‬توجه هم به فردیت شخص و نیازهای او و هم به‬
‫نیازهای جامعه‪.‬‬
‫‪ ‬افراد متخصص ‪ :‬عالو بر كلیه افرادی كه در مراحل‬
‫اول‪ ،‬دوم و سوم تكنولوژی آموزشی كار میكردند‬
‫برنامه ریزان اقتصادی‪ ،‬جامعه شناسان‪ ،‬روانشناسان‪،‬‬
‫تحلیل كنندگان نظام (سیستم آنالیستها)‬
‫‪17‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله چهارم‪ -‬نظامهایآموزشی‬
‫‪ ‬قرار گرفتن امكانات در محل در اختیار یاد گیرند ولی او‬
‫خود مسئول یادگیری خود است ‪.‬‬
‫‪ ‬آموزش منظم ‪:‬به صورت آموزش رسمی مدرسهای نیست‬
‫بلكه در سطح جامعه انجام میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬پژوهشها ‪ :‬از تكامل مفهوم تكنولوژی آموزشی خواستار‬
‫پاسخگویی به سئوالهایی است از قبیل چه كسی به چه‬
‫گونهای از آموزش نیاز دارد و این تصمیم باید از طرف چه‬
‫كسی گرفته شود ‪ .‬به عنوان نمونه استفاد از ماهوار های‬
‫مخابراتی برای تلویزیون آموزشی در كشور هند‬
‫‪18‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله پنجم‪ -‬نظامهای اجتماعی‬
‫‪ ‬مفهییوم تكنولییوژی آموزش یی بیشییتر بییه عنییوان فلسییفهای‬
‫است حاكم بر كل آموزشی كه در یك كشور برای رسیدن‬
‫به هدفهای رشد و توسعه انجام میگیرد ‪.‬‬
‫‪ ‬تكنولوژی آموزشی مخصوص افراد ییا سیازمان خاصیی‬
‫نیست بلكه حیطه عمیل هیر فیرد ییا سیازمانی را كیه بیرای‬
‫رشد و توسعه كشورش كار میكند در برمیگیرد ‪.‬‬
‫‪ ‬هماهنیییگ كیییردن فعالیتهیییای همیییه سیییازمانهای اجرائیییی و‬
‫آموزش بخش دولتیی و خصوصیی بیرای انجیام فعالیتهیای‬
‫آموزشی‬
‫‪19‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مرحله پنجم‪ -‬نظامهای اجتماعی‬
‫‪ ‬توجه به تكنولوژی آموزشی به عنوان یكیی از‬
‫عوامل در برنامه ریزی هر كشور‬
‫‪ ‬توجیییه كلییییه نهادهیییا و سیییازمانها بیییه آن بیییرای‬
‫اجرای برنامههای آموزشی خود‬
‫‪ ‬بیشییییتر كشییییورها بییییا اییییین مراحییییل رو بییییه رو‬
‫بود اند‬
‫‪20‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫مرحله اول ‪:‬‬
‫‪ ‬از سییال ‪( 1306‬هی ‪ .‬ش) بییه بعیید اقییدام بییه ایجییاد‬
‫آزمایشیییییییییییییییییییییییییییییییییییگاههای فیزییییییییییییییییییییییییییییییییییییك‪،‬‬
‫شیمی و علوم زیستی‬
‫‪ ‬نداشیییتن كیییادر متخصیییص‪ ،‬كمبیییود ابیییزار و میییواد‬
‫مورد نیاز و عیدم اعتقیاد بیه كیاربرد ایین ابیزار و‬
‫روش سبب عدم موفقیت این مراكزو راكد مانیدن‬
‫فعالیتها‬
‫‪21‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬تأسیس ادار كل هنرهای زیبا در سال ‪1308‬‬
‫وزارت فرهنگ (سابق)‪ ،‬كه عالو بر‬
‫نظارت بر كلیه فعالیتهای هنری‪ ،‬عهد دار‬
‫مسئولیت استفاد از وسایل سمعی و بصری‬
‫مدارس ‪ ،‬ایجاد آزمایشگاههای سمعی و‬
‫بصری دانشسرای مقدماتی و دانشسرای عالی‬
‫نیز بود ‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬در ایران ‪ ،‬ابتداخریداری و نگهداری ابزار و وسایل‬
‫سمعی و بصری بدون توجه به نیازها‪ .‬خریداری‬
‫فیلمها و مواد مورد نیاز نیز بدون توجه به فرهنگ و‬
‫زبان مردم و عدم امكان ترجمه همه آنها از خارج‬
‫ودر اختیار گذاردن آنها به مدارس و دانشگاهها‬
‫‪ ‬راكد ماندن ابزار و هم مواد برای تدریس بدلیل عدم‬
‫آشنایی معلمین با مواد و ابزار و فقدان وقت و عالقه‬
‫از سوی معلمین‬
‫‪23‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫مرحله دوم‪:‬‬
‫‪ ‬تشییكیل دفتییر آمییوزش سییمعی و بصییری در‬
‫وزارت فرهنگ‬
‫‪ ‬اقیییدام بیییه تشیییكیل جشییینوار های بیییین المللیییی‬
‫فیلمهای آموزشی‬
‫‪ ‬خرییید و نگهییداری فیلمهییای كاندییید جییایز در‬
‫این جشنوار در مراكز استانها‬
‫‪24‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬تاسیس تلویزیون آموزشی در سیال ‪ 1343‬زییر نظیر‬
‫وزارت آموزش و پرورش‬
‫‪ ‬پخییش برنامییههای درسییی در زمینییه فیزیییك‪ ،‬شیییمی‪،‬‬
‫جبر‪ ،‬علوم طبیعی‪ ،‬زبان و دستور زبان فارسی‬
‫‪ ‬توقف پخش این برنامه ها بیه علیت عیدم تطیابق وقیت‬
‫آن با برنامه دبیران و مدارس‬
‫‪ ‬پخش مجدد در سال ‪1353‬‬
‫‪25‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬شكسییت بییه دلیییل عییدم برنامییه ریییزی صییحیح و عییدم انتشییار‬
‫اطالعات درست مربوط به زمان پخش‬
‫‪ ‬تأسیییس شییركت صیینایع آموزشییی بییا سییرمایه مشییترك وزارت‬
‫آموزش و پرورش و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران‬
‫به منظور تهیه و تولید مواد آموزشی مورد نییاز كشیور بیا در‬
‫نظیییر گیییرفتن نظیییام آموزشیییی‪ ،‬محتیییوای برنامیییههای درسیییی و‬
‫سییطوح و رشییتههای مختلییف تحصیییلی و بییا توجییه بییه شییرایط‬
‫اقتصادی و اجتماعی كشور‬
‫‪26‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫مرحله سوم ‪:‬‬
‫‪ ‬تأسییییس دور فیییوی لیسیییانس تكنولیییوژی آموزشیییی در سیییال‬
‫‪1353‬‬
‫‪ ‬هیییدف ‪ :‬تهییییه كیییادر متخصیییص بیییرای سرپرسیییتی مراكیییز‬
‫یییادگیری در بیسییت منطقییه از اسییتانهای كشییور بییه منظییور‬
‫تولید مواد مورد نیاز مدارس‬
‫‪ ‬طراحی سیستمتیك آموزشی‪ ،‬تهییه خودآموزهیا‪ ،‬روانشناسیی‬
‫تربیتی و یادگیری‪ ،‬آمار و سنجش جزو دروس این دور‬
‫‪27‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬شروع آموزش برنامه رییزی شید ییا آمیوزش‬
‫برنامییهای و تولییید مییواد براسییاس آن در همییین‬
‫سال توسط تلویزیون آموزشی با سیستم ‪. 80‬‬
‫‪28‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬سیستم ‪ 80‬كامپیوتر بسیار ساد ای است كه مجهز به صفحه‪،‬‬
‫صدا‪ ،‬اسالیدهای رنگی‪ ،‬پنج كلید و گوشی به صورت ویوور‬
‫(صفحه نمایش تصویر آن شبیه صفحه دستگا تلویزیون) است‬
‫و برای آموزش خواندن به كودكان دور آمادگی به كار گرفته‬
‫شد‪.‬‬
‫‪ ‬به كمك این دستگا نوآموز از طریق گوشی پیامهای آموزشی‬
‫را دریافت و سپس با فشار دادن یك دكمه به آن پاسخ میدهد‪.‬‬
‫اگر پاسخش صحیح بود اطالعات بعدی به او ارائه میشود‪ .‬در‬
‫صورت غلط بودن پاسخ پیام مجددا تكرار میگردد‪ .‬تكرار پیام‬
‫تا زمانی كه نوآموز پاسخ صحیح بدهد ادامه مییابد‬
‫‪29‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫مرحله چهارم ‪:‬‬
‫‪ ‬ایجییاد دانشییگا آزاد ایییران بییا اسییتفاد از روش چندرسییانهای‬
‫وهییدفش آمییوزش براسییاس نیازهییای فییردی و تربیییت افییراد‬
‫متخصص مورد نیاز جامعه بدون دور شیدن دانشیجویان از‬
‫محل زندگی خود در آموزش و یادگیری شركت میكردند‬
‫‪30‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬استفاد از امكانات رادیو و تلویزیون آموزشی در رساندن‬
‫پیام به یادگیرندگان‪ .‬البته از سایر رسانههای نوشتاری‪،‬‬
‫دیداری‪ ،‬شنیداری و شنیداری نیز بهر میگرفت‪.‬‬
‫‪ ‬قبل از آن دانشكد مكاتبهای دانشگا سپاهیان انقالب (بعدا‬
‫ابوریحان بیرونی) نیز برای رسیدن به همین هدف برای‬
‫آموزش كاركنان دولت (با تكیه بر آموزگاران) میكوشید‪.‬‬
‫نحو آموزش در دانشكد مكاتبه ای از طریق ارسال كتب و‬
‫نوار شنیداری و گا كالسهای حضوری رفع اشكال بود‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫مرحله پنجم ‪:‬‬
‫‪ ‬مفهوم مرحلیه پینجم تكنولیوژی آموزشیی در اییران فقیط بیه‬
‫صورت مقاالتی پراكند مورد بررسی قرار گرفته است ‪.‬‬
‫‪ ‬در اكثر كشورهای جهان سوم برنامهها بیشتر به صیورت‬
‫مقطعی اجرا میگردد و اجرای برنامیههای طیوالنی میدت‬
‫بییا اهییداف دقیییق و منسییجم‪ ،‬بییه نییدرت جامییه عمییل بییه خییود‬
‫میپوشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪32‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تكنولوژی آموزشی در ایران‬
‫‪ ‬تكنولوژی آموزشی همیشه هدفهای اصلی‬
‫خود را كه همگانی كردن آموزش و باال‬
‫بردن كیفیت آن و سطح یادگیری است ‪،‬دنبال‬
‫میكند‪( .‬دانشگا آزاد اسالمی و دانشگا پیام‬
‫نور)‬
‫‪33‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫‪ ‬واژ تكنولییوژی ‪ technology‬از ریشییه یونییانی‬
‫‪ technologia‬بیییه معنیییی برخیییورد سیسیییتمتیك‬
‫میآید‪.‬‬
‫‪ ‬تكنولییوژی آموزش یی را از نظییر لغییوی ‪ :‬كییاربرد‬
‫دانش یا یافتیههای علمیی بیرای مقاصید آموزشیی‪،‬‬
‫یا برخورد سیستمتیك با آموزش‬
‫‪34‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫‪ ‬تعریفی از تكنولوژی آموزشی كه اكنون تقریبا مورد‬
‫پذیرش همه است تعریف جیمزبراون از تكنولوژی‬
‫آموزشی است‪ .‬براون تكنولوژی آموزشی را طراحی‪،‬‬
‫اجرا‪ ،‬و ارزشیابی سیستمتیك تمامی فرایند یادگیری و‬
‫آموزش براساس هدفهای مشخص و نتایج تحقیقات در‬
‫زمینههای یادگیری انسانی و ارتباط و همچنین بكار‬
‫گرفتن مجموعهای از منابع انسانی و غیر انسانی به‬
‫منظور ایجاد آموزش موثرتر میداند‬
‫‪35‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫مطابق تعریف فوی تكنولوژی آموزشی ‪:‬‬
‫‪ ‬از تمام یافتههایی كه در زمینه یادگیری انسانی بدست آمد‬
‫است بهر میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬علمی كه یادگیری را مورد مطالعه قرار میدهد علم‬
‫روانشناسی یادگیری است و علمی كه اختصاصا یادگیری‬
‫انسان را بررسی میكند شاخهای از روانشناسی به نام‬
‫روانشناسی پرورشی یا روانشناسی تربیتی است‪ .‬پس‬
‫تكنولوژی آموزشی از یافتههای علم روانشناسی تربیتی‬
‫بهر میگیرد‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫‪ ‬تكنولییوژی آموزش یی از نتییایج پژوهشییها در زمین یه‬
‫ارتباط نیز سود میجوید‪ ،‬تكنولیوژی آموزشیی هیر‬
‫موقعیت آموزشی را یك موقعیت ارتباطی میدانید‪،‬‬
‫سییعی میكنیید كییه اجییزاد موجییود در اییین موقعیییت‬
‫ارتبیییاطی را شناسیییایی كنییید و موانیییع ارتبیییاطی را‬
‫تشخیص دهد‪.‬‬
‫‪ ‬تكنولوژیسیییت آموزشیییی میكوشییید تیییا تمیییام موانیییع‬
‫موجود بر سر را انتقال پیام در موقعیت آموزشیی‬
‫را از بین ببرد و بدین طرییق آموزشیی میوثرتر را‬
‫انجام دهد ‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف تكنولوژی آموزشی‬
‫در تعریف جیمزبراون از تكنولوژی آموزشی ‪:‬‬
‫‪ ‬طییرح ریییزی سیسییتمتیك‪ ،‬كییاربرد ماهرانییه تولیییدات‬
‫تكنولیییوژی و نتیییایج تحقیقیییات روانشناسیییی تربیتیییی و‬
‫ارتباط اموری اساسی میباشند‪.‬‬
‫‪ ‬عییالو بییر اینهییا تكنولییوژی آموزش یی بییا اسییتفاد از‬
‫منییابع انسییانی و غیییر انسییانی میكوشیید تییا بییا بهییر‬
‫گیری از همه امكانات به اهداف آموزشی برسد‪.‬‬
‫‪ ‬در این تعرییف از واژ هیای سیسیتم‪ ،‬فراینید آمیوزش‬
‫و یادگیری‪ ،‬و ارتباط استفاد شد است ‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم‬
‫باناتی معنی واژ نامهای معادل سیستم را چنین بیان‬
‫میكند‪:‬‬
‫‪” ‬مجموعهای از اشیاد كیه بیه وسییله نیوعی تعامیل‬
‫یییا وابسییتگی متقابییل و میینظم وحییدت یافتهانید‪ ،‬یییك‬
‫گل ارگانیك یا سازمان یافته چون منظومه شمسی‬
‫یا یك سیستم تلگراف جدید“‪.‬‬
‫‪39‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم‬
‫از تعریف باناتی چنین برمیآید ‪:‬‬
‫‪ ‬سیستم یا به صورت طبیعی موجود است مانند منظومه‬
‫شمسی یا انسان آنها را ساخته است مانند سیستم‬
‫تلگراف‪.‬‬
‫‪ ‬در بعضی از سیستمها هم از سیستم طبیعی استفاد‬
‫شد است و هم از سیستم انسان ساخته‪.‬‬
‫‪ ‬سیستمهای انسان ساخته معموال برای رسیدن به هدف‬
‫معینی به وجود میآیند‪ ،‬پس میتوان آنها را مجموعه‬
‫سازمان یافتهای از اجزاد متعامل و مرتبط كه عمدا‬
‫بوجود آمد تا به شكل وحدت یافتهای هدفهای معینی را‬
‫متحقق سازد دانست‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم‬
‫مطابق این تعریف در هر سیستم اجزائی وجود دارند ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كه به هم مربوطند و به طور دائم با یكدیگر در حال كنش متقابیل ییا‬
‫تعامل هستند‪ .‬این اجزاد محتوای سیستم هستند‪.‬‬
‫اجییزاد كارهییایی را انجییام میدهنیید كییه بییه هییر كییدام از آن كارهییا یییا‬
‫فعالیتها فرایند گفته میشود‪.‬‬
‫انجام این كارها یا فرایندها برای رسیدن به یك هدف معین است ‪.‬‬
‫این هدف به وسیله انسان و از قبل تعیین شد است ‪.‬‬
‫شكل ( ‪ 1‬ـ ‪) 1‬‬
‫‪41‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم‬
‫‪42‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم برتر‬
‫‪ ‬در هر سیستم هدف ‪ ،‬فرایندهای الزم یا كارهایی را كه‬
‫باید انجام شوند تعیین میكند و فرایندها نوع اجزاد یا‬
‫محتوایی را كه باید برای رسیدن به هدف به كار گرفته‬
‫شوند معین میسازند‪ .‬سیستمها در سطح وسیعتری از‬
‫محیط خود عمل میكنند كه این سطح وسیعتر را‬
‫سیستم برتر گویند‪ .‬به عبارت دیگر هر سیستم جزئی‬
‫از سیستم بزرگتری است‪ .‬سیستم جزد را خرد سیستم‬
‫و سیستم بزرگتر را سیستم برتر آن سیستم گویند‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف سیستم برتر‬
‫‪ ‬مثال دبستان خرد سیستمی از نظام آموزش‬
‫ابتدایی است‪ .‬پس نظام آموزش ابتدایی سیستم‬
‫برتر دبستان است‪ .‬نظام آموزش ابتدایی در حالی‬
‫كه سیستم برتر دبستان است‪ ،‬خود خرد سیستمی‬
‫از نظام آموزش و پرورش است‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫سیستم كالس درس‬
‫‪ ‬خرد سیستم ‪ :‬كالس درس‬
‫‪ ‬اجزاد ‪ :‬دانش آموزان معلم‪ ،‬تخته سیا ‪ ،‬كتابها‪ ،‬نقشهها و سایر‬
‫مواد دیداری‪ -‬شنیداری‬
‫‪ ‬هدف ‪ :‬یادگیری‬
‫‪ ‬فرایندها ‪ :‬خواندن‪ ،‬بحث كردن‪ ،‬فیلم دیدن‪ ،‬حل مسئله‪ ،‬پژوهش‬
‫‪45‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كفایت یك سیستم‬
‫‪ ‬برای اینكه یك سیستم با حداكثر كفایت خود‬
‫كار كند باید كلیه اجزاد مورد نیاز خود یا‬
‫اجزاد جایگزین را در اختیار داشته باشد و‬
‫به جنبهها یا ابعاد مختلف این اجزاد توجه‬
‫كند‪.‬‬
‫‪46‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تشخیص یك سیستم‬
‫‪ ‬در ضمن هر سیستم را میتوان به وسیله ‪:‬‬
‫‪ ‬الف) منبع انرژی یا درون داد ‪،‬‬
‫‪ ‬ب) بخشهایی كه انرژی را تغییر میدهند ‪،‬‬
‫‪ ‬ج) برون داد تشخیص داد‪.‬‬
‫‪47‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تشخیص یك سیستم‬
‫‪‬در سیستم كالس ‪:‬‬
‫‪ ‬الف) درون داد ‪ :‬دانش آموز‪،‬‬
‫‪ ‬ب) بخشییهایی كییه انییرژی را تغییییر میدهنیید‪ :‬تمییام‬
‫اجزاد و فرایندهایی هستند كه بیرای ایجیاد تغیییرات‬
‫مطلوب در او به كار گرفته میشوند ‪،‬‬
‫‪ ‬ج) برون داد تشخیص داد ‪ :‬دانش آموزی است كه‬
‫در او تغییرات ایجاد شد است ‪.‬‬
‫‪48‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫آموزش‬
‫‪ ‬كلیه فعالیتهای هدفمندی است كه برای ایجاد یادگیری‬
‫صورت میگیرد‪ .‬این فعالیتها میتوانند از را دور انجام‬
‫گیرند و كنش متقابل از طریق ارتباط با مركز به وسیله‬
‫تلفن یا پست یا كانال تلویزیونی یا هر طریق دیگر‬
‫صورت گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬مهم این است كه فعالیتها دارای هدف مشخص هستند و‬
‫برای ایجاد تغییر در رفتار یادگیرند انجام میگیرند‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫آموزش‬
‫‪ ‬كسییییی كییییه اییییین فعالیتهییییا را انجییییام میدهیییید و میتوانیییید‬
‫برنامه ریزی باشید كیه كلییه جرییان آمیوزش را بیه طیور‬
‫سیسیییتمتیك طراحیییی میكنییید و طیییرح برنامیییه را بیییرای‬
‫اجرای یك آموزش كالسی از طریق معلیم ییا آمیوزش از‬
‫طریق تلویزیون برای گرو كثییری از افیراد ییا آمیوزش‬
‫از طریییق معلیییم ییییا آمیییوزش از طرییییق تلویزییییون بیییرای‬
‫گییییییرو كثیییییییری از افییییییراد یییییییا آمییییییوزش از طریییییییق‬
‫كامپیوتر میریزد‪.‬‬
‫‪ ‬گا نیز خود معلم طرح برنامه آموزشی است‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫یادگیری‬
‫‪ ‬یییادگیری یعنییی تغییییر كییم و بیییش دائمییی در رفتییار‬
‫بالقو یادگیرند ‪ ،‬مشروط بر اینكه این تغییر بر اثیر‬
‫تجربیییه را داد باشییید نیییه حاصیییل عیییواملی چیییون ‪:‬‬
‫خسیییتگی و اسیییتعمال داروهیییای مخیییدر و تغیییییرات‬
‫ناشی از بلوغ ‪.‬‬
‫‪51‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫برای ایجاد تغییر تقریبا دائمی در رفتار‬
‫در تكنولوژی آموزشی ما برای ایجاد این تغییر‪:‬‬
‫‪ ‬برنامه ریزی میكنیم‪.‬‬
‫‪ ‬این برنامه را اجرا میكنیم و میزان تغییر در رفتار را میسنجیم ‪.‬‬
‫‪ ‬برای اینكه تغییر در رفتار شامل نگرشها و عواطف‪ ،‬مهارتهای‬
‫حركتی و روانی و اطالعات و دانستههای فرد را ایجاد كنیم از‬
‫كلیه امكانات و منابع انسانی و غیر انسانی استفاد میكنیم‪.‬‬
‫‪ ‬نتایج تحقیقات در مورد یادگیری انسان و ارتباط را نیز مورد توجه‬
‫و بهر برداری قرار میدهیم تا بتوانیم تغییرات مطلوب را در‬
‫افراد ایجاد كنیم‪.‬‬
‫‪52‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫ارتباط‬
‫‪” ‬فرایند انتقال پیام از فرستند به گیرند پیام به‬
‫شرط اینكه ذهنیات مورد نظر فرستند به گیرند‬
‫انتقال یابد یا بالعكس“ ‪.‬‬
‫‪53‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫ارتباط‬
‫‪ ‬اگر هر موقعیت آموزشی را یك موقعیت ارتباطی بدانیم‬
‫فرستند پیام گاهی طراح آموزشی است و گا معلم‪.‬‬
‫دانش آموز گیرند پیام است‪ .‬هنگامی می گوییم ارتباط‬
‫برقرار شد است كه ذهنیات مورد نظر طراح آموزشی‬
‫یا معلم به گیرند پیام یا دانش آموز منتقل شد باشد و‬
‫ذهنیات مورد نظر دانش آموز به معلم منتقل شد باشد‪.‬‬
‫با سنجش عملكرد دانشآموز متوجه می شویم كه آیا‬
‫ارتباط برقرار شد است یا خیر‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدلهای ارتباطی‬
‫‪ ‬اولین كسی كه ارتباط را به صورت یك مدل ارائه داد‬
‫ارسطو بود‪.‬‬
‫‪ ‬ارسطو هر ارتباطی را دارای سه جزد میدانست‪.‬‬
‫گویند ‪ ،‬گفتار‪ ،‬و مخاطب باید توجه داشت كه ارسطو‬
‫برای ایجاد یا برقراری وجود سه جزد را الزم‬
‫میدانست‪.‬‬
‫‪ ‬ارسطو در مدل خود فقط به ارتباطهای رو در رو به‬
‫صورت گفتاری توجه داشت‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل شانون و ویور‬
‫‪ ‬در این مدل پیام منبع اطالعاتی از طریق فرستند رمزگذاری‬
‫و تبدیل به عالئم میشود‪ .‬این عالئم از طریق حامل به گیرند‬
‫پیام میرسد‪ .‬گیرند پیام عالئم دریافت شد را رمزخوانی كرد‬
‫و به صورت اصل پیام درمی آورد و در اختیار مقصد قرار‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬اجزاد این مدل پیش از مدل ارسطو است‪ .‬عنصری كه در مدل‬
‫ارسطو به عنوان گویند مورد توجه قرار میگرفت‪ ،‬در اینجا‬
‫منبع اطالعاتی و فرستند است‪ .‬عنصر مخاطب در مدل‬
‫ارسطو‪ ،‬در این مدل گیرند و مقصد هر دو را در برمیگیرد‪.‬‬
‫حامل ارتباطی در مدل ارسطو مورد توجه قرار نگرفته است‪.‬‬
‫‪56‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل هارولد لسول‬
‫‪ ‬مدل لسول دارای پنج عنصر به شرح زیر میباشد ‪:‬‬
‫‪ -1 ‬چه كسی (گویند پیام‪ :‬نویسند ‪ ،‬سخنران‪ ،‬كاگردان فیلم)‬
‫‪ -2 ‬چه میگوید (پیام‪ :‬نوشته‪ ،‬گفتار‪ ،‬نماها و موسیقی زمینه‬
‫و صدا)‬
‫‪ -3 ‬از چه راهی (حامل ارتباطی‪ :‬كتاب ‪ ،‬امواج هوا‪ ،‬فیلم)‬
‫‪ -4 ‬به چه كسی (مخاطب‪ :‬خوانندگان‪ ،‬شنوندگان‪ ،‬بینندگان‬
‫فیلم)‬
‫‪ -5 ‬با چه تاثیری (اثر پیام برگیرند ‪ :‬بسته به محتوای پیام‬
‫تاثیر بر گیرندگان متفاوت است)‬
‫‪57‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل ایندیانا‬
‫‪ ‬ارتباط را به شكل دایر معرفی میكند و اجزاد‬
‫بدین صورت معرفی می شوند‪:‬‬
‫هدفها‬
‫‪‬‬
‫مخاطب‬
‫‪‬‬
‫محتوا‬
‫‪‬‬
‫سازمان‬
‫‪‬‬
‫وسیله‬
‫‪‬‬
‫ارائه‬
‫‪‬‬
‫ارزشیابی‬
‫‪‬‬
‫‪58‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل ایندیانا‬
‫‪ ‬این میدل از شییو سیسیتمها و روانشناسیی تربیتیی بهیر‬
‫میگیرد و به اصیول سیازماندهی نییز توجیه دارد‪ .‬نكتیه‬
‫مهم در رابطه با هدفها در این مدل این اسیت كیه هیدفها‬
‫باید عینی و قابل انداز گیری باشند‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل ایندیانا‬
‫‪ ‬براساس این مدل مخاطب یا گیرند پیام را بایید بیه‬
‫دقییت شییناخت‪ .‬تواناییهییا و دانسییتههای او را سیینجید‬
‫و مناسییییب بییییا آنهییییا برنامییییهریزی كییییرد‪ .‬فضییییای‬
‫یادگیری‪ ،‬تعداد یادگیرندگان‪ ،‬و زمان یادگیری باید‬
‫با توجه به یادگیرندگان ونیازهای آنهیا سیازماندهی‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ ‬در اییییین مییییدل موقعیییییت آموزشییییی یییییك موقعیییییت‬
‫ارتباطی است كه با دید سیستمیك به آن مینگرند‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مدل ایندیانا‬
‫‪61‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫بخش دوم ‪ :‬طراحی منظم آموزشی‬
‫‪ ‬هدف کلی ‪:‬‬
‫آشنایی با طراحی منظم آموزشی‬
‫‪ ‬هدفهای رفتاری ‪:‬‬
‫آشنایی با مراحل طراحی منظم آموزشی‬
‫آشنایی با اجزاد طرح منظم آموزشی‬
‫‪62‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مراحل طراحی آموزشی‬
‫‪ – I ‬هدفها‬
‫‪ -1 ‬تعیین هدفهای كلی‬
‫‪ -2 ‬تعیین هدفهای رفتاری‬
‫‪ -II ‬مخاطب‬
‫‪ -3 ‬تعیین تكلیف یا تعیین سلسله مراتب یادگیری‬
‫‪ -4 ‬تعیین رفتار ورودی و سنجش آن‬
‫‪ - 5 -III ‬انتخاب محتوا‬
‫‪63‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مراحل طراحی آموزشی‬
‫‪ -IV ‬سازمان‬
‫‪ -6 ‬تعیین روشها و فنون آموزشی‬
‫‪ -7 ‬سازماندهی گروهها‬
‫‪ -8 ‬تنظیم زمان و فضا‬
‫‪ - 9 -V ‬رسانهها‪ :‬انتخاب منابع انسانی و غیر انسانی‬
‫‪ -10 -VI ‬ارائه ‪ :‬اجرای تدریس‬
‫‪ -VII ‬ارزشیابی‬
‫‪ -11 ‬ارزشیابی عملكرد‬
‫‪ -12 ‬بازخورد‬
‫‪64‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫هدفهای کلی‬‫‪ ‬تعیین هدفهای كلی به بیان مقاصد آموزشی‬
‫می پردازد‪ .‬طراحی منظم آموزشی می توان را هم‬
‫برای هدفهای بلند مدت و هم برای هدفهای كوتا‬
‫مدت به كار برد‪.‬‬
‫‪ ‬در طراحی آموزشی برای هدفهای آموزشی بلند‬
‫مدت‪ ،‬باید نخست هدفهای آموزشی را تعیین كرد‪.‬‬
‫در ابتدای هر كدام از كتابهای راهنمای معلم دروس‬
‫مختلف هدفهای كلی آن درس آمد است‪.‬‬
‫‪ ‬در آموزش رسمی كشور ما هدفهای كلی ارتباطی‬
‫از قبل تعیین میشوند‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -1‬هدفهای کلی‬
‫‪ ‬در طراحی آموزشی برای هدفهای آموزشی كوتا مدت‬
‫نیز باید هدفهای كلی را از قبل تعیین كرد‪ .‬در آموزش‬
‫رسمی ما بعضی از این هدفها از قبل تعیین شد اند و‬
‫در كتاب راهنمای تدریس یا راهنمای معلم موجودند‪.‬‬
‫البته در بیان این هدفها اشكالهایی موجود است‪.‬‬
‫‪ ‬باید سعی كنیم پس از اطالع آنها را اصالح کنیم ‪.‬‬
‫‪ ‬و هدفهای كلیمان را بر حسب محصول یا بازد‬
‫یادگیری بیان كنیم ‪.‬‬
‫‪66‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رهنمودهایی برای اصالح هدفهای کلی‬
‫‪ ‬بیان هرهدف كلی با یك فعل ‪.‬‬
‫‪ ‬حذف كلمات و عبارات اضافی و غیرضروری ‪.‬‬
‫‪ ‬بیان هر هدف رابرحسب كاری كه در پایان آموزش باید‬
‫انجام گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬بیان هر هدف را برحسب محصول یادگیری نه برحسب‬
‫فرآیند یادگیری‪.‬‬
‫‪ ‬بیان هر هدف را طوری كه رفتار نهایی را نشان دهد نه‬
‫موضوع درسی را‪.‬‬
‫‪67‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رهنمودهایی برای اصالح هدفهای کلی‬
‫‪ ‬بیان هر هدف را طوری كه فقط یك محصول یادگیری‬
‫را نشان دهد نه تركیبی از چند محصول یادگیری را‪.‬‬
‫‪ ‬بیان هر هدف را در یك سطح كلیت مناسب ‪ ،‬یعنی در‬
‫سطحی از عمومیت كه به وضوح محصول یادگیری‬
‫مورد نظر نشان دهد‪.‬‬
‫‪68‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -2‬تعیین هدفهای رفتاری‬
‫‪ ‬هدفهای رفتاری عباراتی هستند كه منظور ما را‬
‫ازآموزش در قالب رفتاری كه انتظار داریم دانش‬
‫آموز از خود نشان دهد بیان میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر بتوانیم از قبل تعیین كنیم كه دانشآموز بعد از‬
‫گذر از مرحله آموزش قادر به انجام چه عملی‬
‫خواهد بود احتماال آموزش را تدارك خواهیم دید كه‬
‫او قادر به انجام آن عمل كند‪.‬‬
‫‪69‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقهبندی بازد های یادگیری‬
‫‪ ‬در هدفهای رفتاری بازد های یادگیری باید قابل‬
‫مشاهد و قابل انداز گیری باشند ‪.‬‬
‫‪ ‬باید ابتدا این بازد های یادگیری طبقهبندی شوند‪.‬‬
‫‪70‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مزایای طبقهبندی بازد های یادگیری‬
‫‪ ‬به كمك طبقهبندیها برنامهریزان درسی میتواننید هیدفها‬
‫را مشیییییخص نماینییییید و تجیییییارب ییییییادگیری و تیییییدابیر‬
‫ارزشیابی را طرحریزی كنند‪.‬‬
‫‪ ‬مربیییان میتواننیید هییدفهای خییود را بررسیی كننیید و اگیر‬
‫كلیه هدفها فقط در یك طبقه جای میگیرند هیدفهایی از‬
‫طبقات دیگر را هم جزد هدفهای خود قرار دهند‪.‬‬
‫‪71‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مزایای طبقهبندی بازد های یادگیری‬
‫‪ ‬بیییا اسیییتفاد از طبقهبنیییدیها اصیییالحات بیییا دقیییت بیشیییتر‬
‫وآنگونه كه همه دسیتاندركاران در میورد آنهیا توافیق‬
‫داشته باشند به كار برد میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬بییه كمییك طبقهبنییدیها میتییوان نتیجییهگیری كییرد كیه چییه‬
‫نوع توانایی یادگرفته شد است‪.‬‬
‫‪72‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقهبندی بلوم‬
‫‪ ‬هدفها را به سه حوز مختلف طبقهبندی‬
‫میكنند‪:‬‬
‫‪ ‬الف‪ :‬حوز شناختی‬
‫‪ ‬ب‪ :‬حوز روانی حركتی‬
‫‪ ‬ج‪ :‬حوز عاطفی‪.‬‬
‫‪73‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫حوز شناختی‬
‫‪ ‬شامل هدفهایی است كه بایادآوری یا بازشناسی دانش و رشد‬
‫تواناییها وومهارتهای ذهنی سرو كار دارند‪ .‬دارای شش طبقه‬
‫است‪:‬‬
‫‪ -1 ‬دانش‪ :‬شامل یادآوری امور جزئی و كلی‪ ،‬یادآوری روشها و‬
‫فرآیندها‪ ،‬یا یادآوری الگوها‪ ،‬ساختها و موقعیتهاست‪ .‬این طبقه به‬
‫طور عمد بر فرایندهای روانشناختی یادآوری تاكید میكند‪.‬‬
‫‪ -2 ‬فهمیدن‪ :‬در فهمیدن فرد قادر است هدف اصلی یك ارتباط را‬
‫درك كند و می تواند مورد و یا اندیشههایی را كه در ارتباط‬
‫موردنظر بدان پرداخته مورد استفاد قرار دهد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬كاربستن‪ :‬استفاد از انتزاعات در موقعیتهای ویژ عینی‬
‫است‪.‬‬
‫‪74‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫حوز شناختی‬
‫‪ -4 ‬تحلیل‪ :‬شكستن یك ارتباط به اجزاد یا عناصر‬
‫تشكیلدهند آن به گونهای كه سلسله مراتب نسبی‬
‫اندیشهها به صورت روشنی نشان داد شود‪.‬‬
‫‪ -5 ‬تركیب‪ :‬پهلوی هم گذاشتن عناصر و اجزاد برای‬
‫ایجاد یك كل است‪.‬‬
‫‪ -6 ‬ارزشیابی‪ :‬داوری در مورد ارزش مطالب و‬
‫روشها برای مقاصد معین است‪.‬‬
‫‪75‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫حوز روانی حركتی‬
‫‪ ‬هدفهایی كه به مهارت حركتی یا ماهیچهای‪،‬‬
‫دستكاری مواد یا ابزار‪ ،‬یا كارهایی كه نیاز به‬
‫هماهنگی عضلهای عصبی دارند‪ ،‬جزد این حوز‬
‫قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪76‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫حوز عاطفی‬
‫‪ ‬هدفهایی كه براحساسات و عواطف‪ ،‬یا درجهای از پذیرش یا طرد‬
‫یك مطلب تاكید می كنند جزد این حوز قرار میگیرند‪ .‬این حوز‬
‫دارای طبقاتی به شرح زیر است ‪:‬‬
‫‪ -1 ‬دریافت كردن (یا توجه كردن )‬
‫‪ -2 ‬پاسخ دادن‬
‫‪ -3 ‬ارزش قائل شدن‬
‫‪ -4 ‬سازمان دادن به ارزشها‬
‫‪ -5 ‬تشخص به وسیله یك ارزش یا مجموعهای از ارزشها‬
‫‪77‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقهبندی گانیه‬
‫‪ -1 ‬اطالعات كالمی‬
‫‪ -2 ‬مهارتهای ذهنی‬
‫‪ -3 ‬راهبردهای شناختی‬
‫‪ -4 ‬مهارتهای حركتی‬
‫‪ -5 ‬نگرشها‬
‫‪ ‬سه خرد طبقات برای اطالعات كالمی و پنج خرد‬
‫طبقه برای مهارتهای ذهنی‪ .‬این خرد طبقات به‬
‫همرا سه طبقه دیگر مجموعا یازد طبقه را تشكیل‬
‫میدهند‪.‬‬
‫‪78‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مقایسه طبقهبندی گانیه و بلوم‬
‫‪ ‬از مقایسه طبقهبندی هدفهای آموزشی بلوم و بازد های‬
‫یادگیری گانیه چنین برمی آید كه سه حوز اول‬
‫طبقهبندی گانیه یعنی اطالعات كالمی‪ ،‬مهارتهای ذهنی‪،‬‬
‫و راهبردهای شناختی معادل حوز شناختی بلوم است‪.‬‬
‫‪ ‬حوز چهارم مهارتهای حركتی معادل حوز روانی‬
‫حركتی و نگرشها معادل حوز عاطفی است‪.‬‬
‫‪79‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقهبندی گانیه‬
‫‪80‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقهبندی گانیه‬
‫‪81‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نوشتن هدفهای رفتاری‬
‫‪ ‬هیییدف رفتیییاری عبیییارتی اسیییت كیییه مقصیییود میییا را از‬
‫آموزش در قالب رفتار نهایی یا بیازد ییادگیری دانیش‬
‫آموز بیان میكند‪ .‬هر هیدف رفتیاری دارای پینج جیزد‬
‫است ‪:‬‬
‫‪ -1 ‬موقعیت‬
‫‪ -2 ‬توانایی یاد گرفته شد‬
‫‪ -3 ‬موضوع‬
‫‪ -4 ‬عمل‬
‫‪ - 5 ‬ابزار‪ ،‬محدودیتها و شرایط ویژ‬
‫‪82‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -II‬مخاطب ‪ -3‬تحلیل تكلیف یا تعیین‬
‫سلسله مراتب یادگیری‬
‫‪ ‬طراح آموزشی باید با توجه به شرایطی كه در آن یادگیری‬
‫به وقوع میپیوندد طراحی را انجام دهد‪.‬‬
‫‪ ‬شرایط یادگیری میتواند درونی باشد یا بیرونی‪.‬‬
‫شرایط درونی یعنی شرایطی كه مربوط به درون از شخص‬
‫یادگیرند است مثل تواناییهای كه از قبل كسب شد اند‪.‬‬
‫شرایط بیرونی یعنی شرایطی كه مربوط به خارج از شخص‬
‫یادگیرند است مثل اصولی از روانشناسی كه برای تغییر‬
‫رفتار فرد یادگیرند در موقعیت یادگیری مورد استفاد قرار‬
‫میگیرند یا منابعی كه در آموزش از آنها استفاد میشود‪.‬‬
‫‪83‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -II‬مخاطب ‪ -3‬تحلیل تكلیف یا تعیین‬
‫سلسله مراتب یادگیری‬
‫‪ ‬در رابطه با شرایط درونی یادگیرند ابتدا به تحلیل‬
‫تكلیف یا تعیین سلسله مراتب یادگیری میپردازیم و‬
‫سپس رفتار ورودی را تعیین میكنیم‪ .‬سایر‬
‫فعالیتهایی كه در رابطه با طراحی آموزشی انجام‬
‫میدهیم مربوط به فراهم كردن شرایط بیرونی است‪.‬‬
‫‪ ‬در تحلیل تكلیف‪ ،‬تكلیف به مجموعهای از مهارتها‬
‫كه فرد با موفقیت به انجام رساندن تكلیف باید آنها را‬
‫انجام دهد تجزیه میشود‪ .‬بدین طریق به مجموعهای‬
‫از فعالیتها دست مییابیم ‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫بهترین كار برای اینكه بخوبی از عهد تحلیل‬
‫تكلیف برآیید این است‬
‫‪ -1 ‬چند بار خودتان تكلیف را انجام دهید‪.‬‬
‫‪ -2 ‬فهرست كاملی از آنچه یاد گیرند برای انجام‬
‫تكلیف باید قادر باشد انجام دهد تهیه كنید‪.‬‬
‫‪ -3 ‬برای هر كدام از رفتارهای ویژ ای كه شناسایی‬
‫كرد اید‬
‫(‪ )Y‬شرایطی را كه فورا قبل از آن رفتار میآیند‬
‫تعیین كنید‪.‬‬
‫‪ -4 ‬اطالعات موجود در گام ‪ 3‬را به این صورت‬
‫بنویسید‪ .‬اگر یاد گیرند ‪ X‬را یاد گرفته باشد قادر‬
‫خواهد بود ‪ Y‬را انجام دهد‪.‬‬
‫‪85‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -4‬تعیین رفتار ورودی وسنجش آن‬
‫‪ ‬اگرهدفهای كلی را برحسب بازد قابل مشاهد یادگیری‬
‫دانش آموزان بیان كرد اید‪ ،‬بازد یادگیری مورد نیاز‬
‫را تحلیل كرد اید‪ ،‬یعنی مشخص نمود اید قبل از‬
‫رسیدن به هدف دانش آموز باید چه تواناییهایی را‬
‫كسب كرد باشد و این تواناییها را بر حسب تقدم و‬
‫تاخر نوشته اید‪ .‬تواناییهایی كه درست قبل از عملكرد‬
‫نهایی یا بازد نهایی قرار میگیرند رفتار ورودی‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪86‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -4‬تعیین رفتار ورودی وسنجش آن‬
‫‪ ‬پیش بینی آزمون رفتار ورودی و تهیه آن به‬
‫عهد طراح درس و اجرای آن به عهد معلم‬
‫است‪ .‬در هنگامی كه معلم و طراح درس یكی‬
‫هستند معلم خود هر دو كار را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪87‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نتیجه آزمون ورودی‬
‫‪ ‬اگییر نتیجییه آزمییون ورودی نشییان داد كییه دانییش‬
‫آموزان رفتار ورودی مورد نیاز را ندارند‪ .‬باید‬
‫برای آنها آموزشهای ترمیمی تدارك دید شود‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت داشتن رفتار ورودی میورد نییاز بیه‬
‫انجییام مرحلییه بعیید كییه انتخییاب محتواسییت اقییدام‬
‫میكند‪.‬‬
‫‪88‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪-5- III‬انتخاب محتوا‬
‫‪ ‬اگر هدفهای رفتاری درست و مطابق با مطالبی كه‬
‫در بخش نوشتن هدفهای رفتاری آمد است نوشته‬
‫شد باشند شما با تعیین هدفهای رفتاری محتوا را‬
‫نیز تعیین كرد اید‪.‬‬
‫‪ ‬گاهی نیز به علت عدم وجود محتوای مناسب‪،‬‬
‫مجبور میشوید خود به تهیه محتوا اقدام كنید‪.‬‬
‫‪89‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫سئوالهایی به منظور تهیه محتوای‬
‫مناسب‬
‫‪-1‬آییییا محتیییوا‪ ،‬آن رفتارهیییایی را كیییه انجیییام آنهیییا از دانیییش‬
‫آموزان انتظار میرود در ایشان میپروراند؟‬
‫‪-2‬آییییییا محتیییییوا‪ ،‬در سیییییطحی مطیییییابق بیییییا سیییییطح ییییییادگیری‬
‫دانش آموزان است‪.‬‬
‫‪-3‬آیییا محتییوا‪ ،‬تییوالی مناسییبی دارد؟ طییوری تنظیییم شیید اسیت‬
‫كییه اول مطالییب سییاد تر و بعیید مطالییب مشییكلتر را ارائییه‬
‫دهد؟‬
‫‪-4‬آیا محتوا برای مدت زمان تدریس من مناسب است؟‬
‫‪ -5‬آیا محتوا درست است‪ ،‬مفاهیم‪ ،‬اصول و نظریههای بیان‬
‫شد صحیح هستند؟‬
‫‪90‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ IV‬سازمان‬
‫‪ -6‬تعیین روشها و فنون آموزشی‬
‫‪ ‬یییاد دادن چیییزی بییه یییك فییرد متغیرهییای فراوانییی را در بییر‬
‫میگیرد‪ .‬این متغیرها میتواند‪ ،‬یادگیرنید ‪ ،‬فراینید ییادگیری‪،‬‬
‫ماهییییت موضیییوع میییورد تیییدریس‪ ،‬شیییخص معلیییم‪ ،‬موقعییییت‬
‫آموزشی‪ ،‬و هدفهای آموزشی باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تبیییا الگیییویی از رفتارهیییای معلیییم را كیییه بیییرای جیییذب تمیییام‬
‫متغیرهای مهم بیه طیور آگاهانیه و مینظم طراحیی شید اسیت‬
‫فییین آموزشیییی مینامییید‪ .‬همیییین تعرییییف را سییییفمن (‪)1971‬‬
‫برای روش آموزشی به كار برد است‪.‬‬
‫‪91‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فنون آموزشی‬
‫‪ ‬فنون آموزشی را به فنون باز و فنون بسته تقسیم بندی‬
‫میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬در فنون باز اطالعات بسیار كمی در اختیار یاد گیرند‬
‫قرار میگیرد و او دربار نحو عمل خود‪ ،‬دستورالعمل‬
‫خاص دریافت نمیكند‪ .‬در صورتیكه در فنون بسته‬
‫ابتكار عمل كمی به یادگیرند داد میشود و پاسخ خاص‬
‫از یاد گیرند خواسته میشود‪.‬‬
‫‪92‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فنون آموزشی‬
‫‪ ‬از نظر مقدار راهنمایی به دانش آموز نیز فنون آموزشی را‬
‫دسته بندی میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬در فنون آموزشی با راهنمایی زیاد‪ ،‬دانش آموز حتی در‬
‫ضمن پاسخ گفتن نیز راهنمایی میشود‪ .‬در فنون آموزشی با‬
‫راهنمایی كم معلم مسئله ای میدهد و از دانش اموز‬
‫میخواهد كه خود پاسخ را پیدا كند‪ .‬هیچگونه راهنمایی به‬
‫دانش آموز صورت نمیگیرد‪ .‬در فنون آموزشی با راهنمایی‬
‫متوسط دانش آموز گا راهنمایی میشود‪.‬‬
‫‪93‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فنون آموزشی‬
‫سیفمن (‪ )1971‬روشهای آموزشی را به دو دسته‬
‫تقسیم بندی میكند‪:‬‬
‫‪ ‬روش نمایشی و روش اكتشافی‪.‬‬
‫‪ ‬در روش نمایشی معلم ارائه دهند است ‪.‬‬
‫‪ ‬در روش اكتشافی یاد گیرند خود به كشف مطالب‬
‫میپردازد‪.‬‬
‫‪ ‬در هر دو روش معلم میتواند از اصول استقرایی یا از‬
‫اصول قیاسی استفاد كند‪.‬‬
‫‪94‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫گامهای در روش آموزشی براساس‬
‫اصول استقرائی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪95‬‬
‫معلم اطالعاتی را كه میخواهد آموزش دهد انتخاب‬
‫میكند (قاعد كلی‪ ،‬قانون‪ ،‬مفهوم فرایند)‪.‬‬
‫مثالهای مختلف از آن اطالعات به دانش آموز ارائه‬
‫میشود تا او را قادر به تشكیل فرضیه كند‪.‬‬
‫شواهدی ارائه میشود تا صحت و سقم فرضیه را‬
‫تایید كند‪.‬‬
‫مورد نتیجه گیری شد به وسیله معلم یا شاگرد گفته‬
‫میشود‪.‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫گامهای در روش آموزشی براساس‬
‫اصول قیاسی‬
‫‪-1 ‬معلم اطالعاتی راكه میخواهد آموزش دهدانتخاب‬
‫میكند‪.‬‬
‫‪ -2 ‬قاعد كلی به دانش آموز ارائه میشود‪.‬‬
‫‪ -3 ‬مثالهای مشخصی از قاعد كلی ارائه میشود تا‬
‫دانش آموز را قادر سازد رابطه بین موارد جزئی و‬
‫قاعد كلی را دریابد‪.‬‬
‫‪ -4 ‬شواهدی برای تایید یا تكذیب قاعد كلی ارائه‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪96‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫استفاد از فنون و روشها‬
‫‪ ‬چیزی را كه باید در استفاد از فنون و روشها در‬
‫نظر داشت این است كه هیچكدام از آنها به خودی‬
‫خود خوب یا بد نیستند‪ .‬مناسبت یا عدم مناسبت آنها‬
‫را باید با متغیرهایی كه در آموزش و یادگیری دخالت‬
‫دارند در نظر گرفت و سپس آنها را به كار برد‪.‬‬
‫‪ ‬در طراحی آموزشی شما با توجه به هدفهای‬
‫آموزشیتان و سایر عناصری كه در امر آموزش و‬
‫یادگیری دخالت دارند یكی از فنون یا تركیبی از چند‬
‫فن را انتخاب میكنید و سپس به مرحله بعد میروید‪.‬‬
‫‪97‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -7‬سازماندهی گروهها‬
‫‪ ‬در طراحی آموزشی هم گروههای دانش آموزان نیاز به‬
‫سازماندهی دارند و هم گروههای معلمان‬
‫‪ ‬در رابطه با سازماندهی گروههای دانش آموزان باید‬
‫توجه داشت كه كدام هدفها را دانش آموزان به تنهایی‬
‫میتوانند به آن برسند دستیابی به كدام هدفها با تعامل‬
‫بین یادگیرندگان امكان پذیر است و كدام هدفها با تعامل‬
‫بین معلم و یادگیرندگان قابل دسترسی است‪.‬‬
‫‪ ‬برای رسیدن به هدفهایی كه نیاز به تعامل بین‬
‫یادگیرندگان دارد معموال معلم به تشكیل گروههای‬
‫مختلف میپردازد‪.‬‬
‫‪98‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫گرو‬
‫‪ ‬عبارت است از تعدادی از افراد كه با هم كار‬
‫میكنند و برای رسیدن به یك هدف مشترك در‬
‫حال تعامل هستند ‪.‬‬
‫‪ ‬معلمان در هنگام دسته بندی كردن دانش‬
‫آموزان به گروههای مختلف ‪ :‬توانایی دانش‬
‫آموزان ‪ ،‬عالئق دانش آموزان ‪ ،‬میزان پیشرفت‬
‫دانش آموزان ‪ ... ،‬در نظر می گیرند ‪.‬‬
‫‪99‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫ویژگیهای گرو‬
‫‪ ‬آنان مبادرت به تعامل فراوانی می کنند‪.‬‬
‫‪ ‬آنان خودشان را به عنوان عضو معرفی می کنند‪.‬‬
‫‪ ‬آنان در هنجارهایی که منافع مشترکی دارند سهیم هستند‪.‬‬
‫‪ ‬آنان متمایل به اقدام به عمل با روش واحدی نسبت به‬
‫محیط هستند‪.‬‬
‫‪ ‬گرو برای آنان پاداش دهند است‪.‬‬
‫‪100‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كارآیی و موثربودن گرو آموزشی‬
‫‪ -1 ‬یادگیری سریع است‬
‫‪ -2 ‬معلم و دانشآموزان نگرش مثبتی نسبت به تجربه‬
‫در حال انجام دارند‬
‫‪ -3 ‬بین افراد روابطی موجود است كه رسیدن به‬
‫هدف را آسان میسازد‪.‬‬
‫‪ ‬این نتایج به وسیله انداز گرو ‪ ،‬تركیب گرو ‪ ،‬ارتباط‬
‫بین گروهها و افراد داخل گرو و شاید از همه مهمتر‬
‫در اثر ساخت و هدفهای گرو تحت تاثیر قرار‬
‫میگیرند‪.‬‬
‫‪101‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫گرو های غیر رسمی‬
‫‪ ‬در كالسها گروههای غیر رسمی دیگری موجودند گرچه‬
‫به وسیله عالئق مشترك بوجود آمد اند اما معلم به عمد‬
‫در ایجاد آنها نقشی نداشته است‪ .‬گروههای غیر رسمی‬
‫بر كار گروههای رسمی كه گروههای آموزشی یكی از‬
‫آنهاست تاثیر میگذارند‪.‬‬
‫‪102‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫گرو های غیر رسمی‬
‫‪ ‬معلم با شناخت این گروهها و آگاهی از ارزشهای‬
‫موجود در داخل آنها میتواند گروههای آموزشی را‬
‫بهتر شكل دهد‪.‬‬
‫‪ ‬تاثیر گروههای غیر رسمی بر گروههای رسمی در سه‬
‫زمینه است‪:‬‬
‫‪ -1‬در تعیین نرمها ‪ -2‬فشار هماالن ‪ -3‬همبستگی‬
‫گروهی‪.‬‬
‫‪103‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -8‬تنظیم زمان و مكان‬
‫‪ ‬معموال زمان مناسب برای فرایندهای یادگیری و آموزش را‬
‫با توجه به ویژگیهای پیام گیران یا یاد گیرندگان انتخاب‬
‫میكنند‪ .‬این انتخاب براساس نظریههای مختلف روانشناسی‬
‫رشد است‪.‬‬
‫‪ ‬خسته نبودن ‪،‬طوالنی نبودن مدت آموزش ‪ ،‬آمادگی جسمی و‬
‫روانی‬
‫‪ ‬سازماندهی فضای آموزشی امری مهم است تحقیقات نشان‬
‫داد اند كه فضاهای یادگیری عالمی خنثی در فرآیندهای‬
‫آموزش و یادگیری نیستند‪ .‬محیطی كه در آن یادگیری‬
‫صورت میگیرد حد و مرزی ندارد‪.‬‬
‫‪104‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فضاهای آموزشی‬
‫‪ ‬فضاهای آموزشی در داخل محیط یادگیری قرار‬
‫گرفتهاند‪.‬‬
‫طراحی مناسب فضاهای آموزشی بر میزان یادگیری‬
‫اثرمی گذارد‪ .‬خوا این طراحی كل ساختمان مدرسه را‬
‫در برمیگیرد و خوا تنظیم فضای آموزشی به‬
‫معنی نحو قرارگرفتن دانش آموزان و ابزار در كالس‬
‫درس باشد‪.‬‬
‫‪105‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فضاهای آموزشی‬
‫‪ ‬در تنظیم فضای آموزشی باید میزان نور ‪،‬صدا‪،‬و‬
‫طریقه قرار گرفتن اثاثیه و ابزار در نظر گرفته‬
‫شود ‪.‬در طراحی امكانات فیزیكی ‪ :‬نحو ای كه‬
‫اطالعات در اختیار دانش آموز قرار می گیرد ‪،‬‬
‫تعامل بین معلم و دانش آموز و نوع فعالیتهایی كه‬
‫دانش آموز در آن شركت میكند دخالت دارند ‪.‬‬
‫‪106‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -9‬رسانهها‪ :‬انتخاب منابع انسانی و‬
‫غیر انسانی‬
‫‪ ‬مرحله دیگری كه در طراحی منظم آموزشی باید‬
‫مورد توجه قرار گیرد انتخاب رسانهها است‪.‬‬
‫‪ ‬رسانهها افراد‪ ،‬ابزار یا موقعیتهایی هستند كه به‬
‫وسیله آنها پیام ارائه میشود‪ .‬بنابراین تعریف‬
‫معلم‪ ،‬كتاب درسی‪ ،‬اسالید ناطق‪ ،‬تخته سیا ‪ ،‬فیلم‪،‬‬
‫كامپیوتر و ‪ ...‬همه رسانه خواند میشوند‪.‬‬
‫‪107‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقه بندی رسانهها‬
‫‪ ‬طبقه بندی رسانهها بیشتر بدین دلیل انجام میگیرد كه‬
‫تصور میشود اگر رسانهای ویژگی خاصی را دارا‬
‫باشد‪ ،‬این رسانه میتواند در خدمت به هدفی قرار گیرد‬
‫كه مستلزم همان ویژگی است‪.‬‬
‫‪108‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقه بندی رسانهها‬
‫‪ -1 ‬مواد دیداری غیر شفاف این مواد عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬انواع تصاویر‪ ،‬كتابها (خودآموزها و غیر )‪ ،‬مجلهها‪،‬‬
‫راهنماهای مطالعه‪ ،‬چارتها‪ ،‬نمودارها‪ ،‬نقشهها‪ ،‬پوسترها‪،‬‬
‫كاریكاتورها‪.‬‬
‫‪ -2 ‬مواد شنیداری (فقط صدا) كه عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬نوار شنیداری (حلقهای‪ ،‬كاست‪ ،‬كارتریج)‪ ،‬صفحه‪ ،‬رادیو‪،‬‬
‫تلفن و كارت شنیداری‪.‬‬
‫‪109‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقه بندی رسانهها‬
‫‪ -3 ‬مواد شنیداری‪ -‬دیداری غیر شفاف (تركیبی از ‪ 1‬و ‪)2‬‬
‫كه عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬كتاب همرا با نوار یا صفحه و سایر مواد چاپی همرا با‬
‫مواد شنیداری‪.‬‬
‫‪ -4 ‬مواد دیداری شفاف (ثابت)‪ :‬كه عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬اسالیدها‪ ،‬فیلم استریپ ها و طلقهای شفاف‪.‬‬
‫‪ 5 ‬مواد شنیداری‪ -‬دیداری شفاف (ثابت) كه عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬فیلم استریپ ناطق‪ ،‬اسالید ناطق (انواع اسالیدها با نوار یا‬
‫صفحه)‪.‬‬
‫‪110‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طبقه بندی رسانهها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪111‬‬
‫‪ -6‬مواد دیداری متحرك كه عبارتند از‪:‬‬
‫فیلم متحرك صامت (همرا با زیرنویس یا نوشته)‬
‫‪ -7‬مواد شنیداری‪ -‬دیداری متحرك كه عبارتند از‪:‬‬
‫فیلم متحرك ناطق و فیلم ویدئو‬
‫‪ -8‬سه بعدیها كه عبارتند از‪:‬‬
‫اشیاد واقعی‪ ،‬ماكتها‪ ،‬مدلها‪ ،‬برشها‬
‫‪ -9‬منابع انسانی و موقعیتها كه عبارتند از‪:‬‬
‫دعوت از افراد‪ ،‬گردش علمی‪ ،‬نقش آفرینی و غیر‬
‫‪-10‬كامپیوترها كه عبارتند از ‪:‬‬
‫انواع كامپیوترها و ترمینالهای گوناگون با ابزار نمایش‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫عوامل موثر در انتخاب ر سانهها‬
‫‪ -1 ‬هدفهای آموزشی‬
‫‪ -2 ‬ویژگیهای دانش آموزان‬
‫‪ -3 ‬فنون تدریس‬
‫‪ -4 ‬محركهای مورد نیاز موضوع درسی‬
‫‪ -5 ‬شرایط عملی‬
‫‪ ‬در رابطه با انتخاب رسانه ها باید اول به این فكر كرد كه هر رسانه‬
‫تا چه حد یادگیری مؤثر را تأمین می كند ‪ .‬سپس از بین رسانه هایی‬
‫رسانه ای را انتخاب میكند كه با شرایط موجود همخوانی دارد‪.‬‬
‫‪112‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ 10 VI‬ارائه‪ :‬اجرای تدریس‬
‫‪ ‬پس از طراحی مراحل گفته شد طراح آموزشی مراحل‬
‫ارائه درس یا اجرای تدریس را پیش بینی میكند‪.‬‬
‫‪ ‬مراحلی كه پیش بینی میشود مراحلی نیستند كه بعد‬
‫نتوان آنها را تغییر داد‪.‬‬
‫‪ ‬گاهی معلم براساس شرایط موجود بعضی از مراحل‬
‫را حذف میكند یا مدت زمان بیشتری صرف یك‬
‫مرحله میكند‬
‫‪113‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مراحل رویدادهای آموزش‬
‫‪-1 ‬جلب توجه‬
‫‪-2 ‬مطلع كردن یاد گیرندگان از هدفها‬
‫‪ -3 ‬تحریك یادآوری پیش نیازهای یادگیری‬
‫‪ -4 ‬ارائه مطالب محرك‬
‫‪ -5 ‬تهیه راهنماهای یادگیری‬
‫‪ -6 ‬فراخوان عملكرد‬
‫‪ -7 ‬تهیه بازخورد صحیح‬
‫‪ -8 ‬سنجش عملكرد‬
‫‪-9 ‬دستیابی به یاد داری و انتقال‬
‫‪114‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ VIII‬ارزشیابی‬
‫‪ -11-1‬ارزشیابی عملكرد‬
‫‪ ‬ارزشیابی از عملكرد به طراح كمك میكند تا هدفهایی را كه‬
‫تعداد زیادی از یاد گیرندگان به آنها نرسید اند مشخص كند و‬
‫براساس آن مطالب درسی را ویرایش یا فرایندها را اصالح‬
‫نماید‪ .‬عالو بر این ارزشیابی از عملكرد سبب میشود تا‬
‫طراحی سیستم آموزشی به عنوان یك كل مورد ارزشیابی‬
‫قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬در طراحی هر كدام از آزمونهای فوی طراح همیشه باید‬
‫مسئله اعتبار و پایائی را مورد نظر داشته باشد‪ .‬یعنی باید‬
‫آزمونی تهیه كند كه عملكرد مورد نظر در هدف را بسنجد و‬
‫این عمل را دقیق انجام دهد‪.‬‬
‫‪115‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ -11-2‬ارزشیابی از سیستم‬
‫‪ ‬بعد از اینكه مدتی از اجرای طرح منظم‬
‫آموزشی گذشت سؤال اساسی این است كه ‪:‬‬
‫‪ ‬آیا طرح كاراست یا نه ؟‬
‫‪ ‬مواد ارائه شد ‪ ،‬روالهای پیشنهادی و آزمونها‬
‫از نظر روانی ‪ ،‬مالی و عملی تا چه حد قابل‬
‫اجرا می باشند ؟‬
‫‪116‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫‪ 12‬بازخورد یا تحلیل ارزشیابی‬
‫‪ ‬نتیجه ارزشیابی ( عملكرد یا سیستم ) باید به خود‬
‫سیستم آموزشی داد شود تا بر اساس آن در عناصر به‬
‫كار گرفته شد یا فرآیندهای انجام شد تجدید نظر به‬
‫عمل آید‪.‬‬
‫‪ ‬دستیابی به كدام هدفها امكان پذیر نبود و چرا ؟‬
‫‪ ‬نبود امكانات كافی ؟‬
‫‪ ‬قابل اجرا نبودن روالهای پیشنهادی ؟‬
‫‪ ‬در این بخش مشكالت اساسی روشن می شود و در‬
‫سیستم اصالحاتی بوجود می آید ‪.‬‬
‫‪117‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫بخش سوم ‪ :‬رسانهها‬
‫اهداف کلی‪:‬‬
‫آشنایی با انواع رسانه ها‬
‫‪118‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫هدفهای رفتاری‬
‫‪ ‬تعریف انواع رسانه ها‬
‫‪ ‬محاسن و محدودیتهای هر کدام از رسانه ها‬
‫‪119‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تصویر‬
‫‪ ‬یك دیداری غیر شفاف دو بعدی است كه افراد‪ ،‬مكانها‪،‬‬
‫اشیاد یا روابط بین آنها را نشان میدهد‪ .‬تصویر میتواند‬
‫به وسیله عكاسی‪ ،‬طراحی یا نقاشی تولید شد باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بعضی از تصاویر را میتوان با استفاد از برید‬
‫كاغذهای رنگی‪ ،‬برید پارچه‪ ،‬پر‪ ،‬دانه و غیر یا تركیبی‬
‫از همه آنها به وجود آورد‪ .‬عالو بر اینكه تصاویر خود‬
‫رسانة آموزشی هستند از تصاویر در تولید همه‬
‫رسانههای آموزشی (مثل انواع چارتها‪ ،‬اسالید‪ ،‬كتاب‪،‬‬
‫طلق شفاف‪ ،‬فیلم استریپ‪ ،‬پوستر) استفاد میشود‪.‬‬
‫‪120‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع تصاویر‬
‫‪ ‬تصاویر در انداز های مختلف و به صورت‬
‫رنگی و سیا و سفید موجودند‪.‬‬
‫‪121‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا‬
‫‪ ‬اگر تصویر در كتاب یا جزو باشد و همه یك‬
‫نسخه از آن را داشته باشند‪ ،‬هنگام استفاد‬
‫گروهی‪ ،‬یادگیرندگان میتوانند صفحه خاص را‬
‫باز كنند و همه به آن نگا كنند‪.‬‬
‫‪ ‬در غیر این صورت برای نشان دادن تصویر به‬
‫گرو یاد گیرندگان میتوان از پروژكتور اپك‬
‫استفاد كرد یا از انواع تابلوها‬
‫‪122‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫پروژكتور اپك‬
‫‪ ‬دستگاهی است كه میتواند از موارد غیر‬
‫شفاف تصاویر روشنی بر روی پرد نشان‬
‫دهد‪ .‬كار كردن با این پروژكتور بسیار ساد‬
‫است‪.‬‬
‫‪123‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن تصویر‬
‫‪ -1‬تهیه با هزینه بسیار كم یا در بسیاری از مواقع به طور مجانی‬
‫‪ -2‬افرادی كه عكاسی میدانند میتوانند تصاویر مورد نیاز خود را‪،‬‬
‫خود تهیه كنند‪.‬‬
‫‪ -3‬نگهداری بسیار آسان از تصاویر‬
‫‪ -4‬جانشین مناسبی برای آشنا كردن دانش آموزان باید پدید هایی كه‬
‫آوردن آنها به كالس به علت بعد مسافت‪ ،‬بعد زمان‪ ،‬هزینه‪ ،‬یا‬
‫ایمنی امكان پذیر نیست‬
‫‪ -5‬تهیه اسالید یا طلق شفاف از روی تصاویر‬
‫‪ -6‬كاركردن بسیار ساد با دستگا پروژكتور اپك‬
‫‪ -7‬پروژكتور اپك مواد را خراب نمیكند و آماد سازی مواد هیچ وقت‬
‫نمیگیرد‬
‫‪124‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای تصاویر‬
‫‪ -1‬اغلب تصاویر از نظر انداز مناسب نشان دادن به گرو‬
‫نیستند (كوچكاند)‪.‬‬
‫‪ -2‬در بعضی مواقع كه رنگ جزد محرك مورد نیاز است‬
‫تصاویر رنگی مناسب وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ -3‬گا دانش آموزان از كلیه مطالبی كه یك تصویر قادر است‬
‫ارائه دهد آگا نمیشوند‪.‬‬
‫‪ -4‬دستگا نشاندهند تصویر به گرو بسیار سنگین است‪.‬‬
‫برای استفاد از پروژكتور اپك باید اتای را تاریك كرد‪.‬‬
‫‪125‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كتاب‬
‫‪ ‬یك اثر نوشتاری است كه بر روی كاغذ‪ ،‬پوست‪ ،‬پارچه‬
‫نوشته شد باشد‪ .‬این اثر دارای جلد است و به طریقی‬
‫صحافی شد است‪.‬‬
‫‪ ‬كتاب برای آموزش اطالعات‪ ،‬مفاهیم و اصول و تمیز‬
‫دادن آنها میتواند به كار رود‪ .‬كتاب راحتترین رسانه‬
‫آموزشی است و میتواند اطالعات را به صورت فشرد‬
‫و ارزان در خود ذخیر كند و هر وقت الزم بود در‬
‫اختیار قرار دهد‪.‬‬
‫‪126‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع کتاب‬
‫‪ ‬كتابها را به دو دسته كتابهای درسی و غیر درسی تقسیم‬
‫میكنیم‪:‬‬
‫‪ ‬كتابهای درسی كتابهایی هستند كه در سیستم آموزش و‬
‫پرورش رسمی به كار میروند‪.‬‬
‫‪ ‬كتابهای غیر درسی نیز برای مطالعه اضافی دانش‬
‫آموزان استفاد كنند‪ .‬به این منظور بهترین كتابها باید‬
‫هدف‪ ،‬موضوع مورد مطالعه‪ ،‬و سن یادگیرند در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬برای استفاد از كتابهای غیر درسی معلمها‬
‫میتوانند طرز استفاد از كتابخانه را به یادگیرندگان‬
‫آموزش دهند‪.‬‬
‫‪127‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن کتاب‬
‫‪ -1‬قابل استفاد در هر جا‬
‫‪ -2‬مطالعه از چند لحظه تا چند ساعت‬
‫‪ -3‬مطالعه هر جای كتاب به دلخوا‬
‫‪ -4‬یادگیرند میتواند روی مطالب مورد نیاز وقت بگذارد و‬
‫مطالبی را كه كمتر مهم است به طور اجمالی بروز كند‪.‬‬
‫‪ -5‬معلم میتواند تكلیف یكسانی برای همه ترتیب دهد‪.‬‬
‫‪ -6‬مطالعه با سرعت یكسان یا نابرابر‬
‫‪ -7‬جمع و جور‪ ،‬قابل حمل و نقل‪ ،‬با دوام و نسبتا ارزان‬
‫‪128‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیت كتاب‬
‫‪ ‬طراحی‪ .‬بیشتر كتابها که یا بد نوشته میشوند‪،‬‬
‫بد سازماندهی میشوند و بد هم به كار میروند‪.‬‬
‫‪ ‬از آنجا كه طول مدت چاپ زیاد است معموال‬
‫قبل از اینكه به دست دانش آموزان برسند‬
‫مطالبشان كهنه میشود‪.‬‬
‫‪ ‬به دلیل بد طراحی شدن قادر به ایجاد توانایی‬
‫حل مسئله در دانشآموزان نیستند‪،‬‬
‫‪ ‬حجیم هستند و نگاهداری آنها نیاز به فضای‬
‫زیاد دارد‪.‬‬
‫‪129‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مواد شنیداری‪ -‬دیداری غیر شفاف‬
‫‪ ‬گا همرا كتابها نوار یا صفحه نیز وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬بیشتر این نوع كتابها در رابطه با آموزش زبان تهیه‬
‫شد اند‪.‬‬
‫‪ ‬در بیشتر مواقع صفحه همرا كتابها بسیار نازك تهیه‬
‫میشوند آنگونه كه در حمل و نقل آسیب نبینند و ضمنا در‬
‫حمل به جاهای دوردست هزینه پست كمتر شود‪.‬‬
‫‪ ‬به اینگونه مواد‪ ،‬مواد شنیداری‪ -‬دیداری غیر شفاف‬
‫میگوئیم‪.‬‬
‫‪130‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تعریف مجله‬
‫‪ ‬مجله نشریهای است با عنوان مشخص كه به صورت‬
‫شمار ها یا جزو های پیاپی با فاصله زمانی منظم برای‬
‫مدت نامحدود منتشر میشود و حاوی مقاالتی دربارة‬
‫موضوعهای مختلف از نویسندگان مختلف است ‪.‬‬
‫‪ ‬از مجلهها به عنوان رسانههای آموزشی میتوان استفاد‬
‫كرد‪ .‬مقالههای علمی موجود در آنها میتواند منابع علمی‬
‫خوبی برای مطالعه اضافی یادگیرندگان باشد‪ .‬به نسبت‬
‫سن و سطح اطالعات یاد گیرندگان میتوان از مجلههای‬
‫مختلف به زبان فارسی یا خارجی استفاد كرد‪.‬‬
‫‪131‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫چارتها‬
‫‪ ‬رسانههایی هستند كه حس دیدن را به كار میگیرند‪ .‬آنها‬
‫از خط‪ ،‬تصاویر مضحكه آمیز (كاریكاتور)‪ ،‬عكس‪،‬‬
‫نمودار‪ ،‬نقاشی و نوشته برای خالصه كردن مفاهیم و‬
‫اندیشهها و نظم دادن به آنها استفاد میكنند‬
‫‪ ‬چون چارتها بیشتر به اطالعات ارائه شد نظم میدهند‬
‫پس میتوان آنها را بر روی هر حامل ارتباطی مثل تخته‬
‫سیا ‪ ،‬تابلوپارچهای‪ ،‬تابلو مغناطیسی‪ ،‬طلق شفاف یا مقوا‬
‫رسم نمود‪.‬‬
‫‪132‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع چارتها‬
‫‪ - ‬چارتهایی كه مطالب را به صورت مرحله به مرحله‬
‫ارائه میدهند‪،‬‬
‫‪ ‬چارتهای برگردان و چارتهای پوششی‬
‫‪ -2 ‬چارتهایی كه مطالب را به صورت همزمان ارائه‬
‫میدهند‬
‫‪ ‬چارتهای جریانی‪ ،‬شاخهای‪ ،‬درختی‪ ،‬جدولی‪ ،‬نقشهای‬
‫و تصویری‬
‫‪133‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نمودارها‬
‫‪ ‬از رسانههای نوشتاری هستند كه ارقام را تبدیل‬
‫به نقطه‪ ،‬خط‪ ،‬تصویر یا سطح میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬آنها قادرند به سادگی و خیلی سریع با‬
‫یادگیرندگانی كه نحو خواندن نمودارها را یاد‬
‫گرفته اند ارتباط برقرار كنند‪.‬‬
‫‪ ‬در ضمن نمودارها میتوانند دربار كمیت‪،‬‬
‫رابطه‪ ،‬انداز ‪ ،‬و درصد مطالب را ارائه دهند‪.‬‬
‫‪134‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع نمودارها‬
‫‪ ‬نمودار ستونی‬
‫‪ ‬نمودار سطحی‬
‫‪ ‬نمودار خطی‬
‫‪ ‬نمودار تصویری‬
‫‪135‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫معیارهای یك نمودار خوب‬
‫‪ -1 ‬سادگی‬
‫‪ -2 ‬روشن و خوانا بودن‬
‫‪ -3 ‬مختصر بودن‬
‫‪ -4 ‬برجستگی‬
‫‪ -5 ‬حاشیه كافی‬
‫‪136‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نقشه‬
‫‪ ‬تصاویری از بخشهای مختلف سطح زمین یا سایر‬
‫كر های آسمانی هستند‪ .‬هر بخش از نقشه مطابق‬
‫اصل آن در طبیعت است ولی با مقیاس كوچكتر‬
‫مقیاس نقشهها معموال در پایین آنها به صورت كسر‬
‫یا میزان نوشته شد است‪.‬‬
‫‪137‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نقشه‬
‫‪ ‬در رسم نقشهها عالو بر استفاد از اصول‬
‫نقشهبرداری‪ ،‬از رنگ و سمبلهایی نیز استفاد‬
‫میشودو سمبلهای استفاد شد درنقشه معموال در‬
‫كنار نقشه نوشته شد و توضیحهای مربوط به هر‬
‫كدام در مقابل آنها میآید‪.‬‬
‫‪ ‬گرچه به نظرمیرسد كه كاربرد اصلی نقشه دردرس‬
‫جغرافیا است ولی دركلیه دروس میتوان از نقشه‬
‫استفاد نمود‪.‬‬
‫‪138‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫پوستر‬
‫‪ ‬از رسانههای آموزشی نوشتاری است ودر تهیه آن‬
‫از طرح‪ ،‬رنگ‪ ،‬عكس و نقاشی استفاد میشود‪.‬‬
‫انداز ان معموال ‪ 50×70‬یا ‪70×100‬‬
‫سانتیمتراست‪.‬‬
‫‪ ‬بهترین پوستر‪ ،‬پوستری است كه بتواند در حداقل‬
‫زمان ارتباط الزم را برقرار كند‪.‬‬
‫‪ ‬پوسترهایی كه در آنها سعی شد پیام به صورت‬
‫سمبلیك (نمادی) ارائه شوند برای كاربرد‬
‫درآموزش استفاد محدودی دارند‪.‬‬
‫‪139‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫پوستر‬
‫‪ ‬پوسترها بیشتر اوقات حالتی شعارگونه دارند‪.‬‬
‫نمونههای مختلف آنها را به در و دیوار شهرهای‬
‫بزرگ میتوانید ببینید‪ .‬اگر بخواهیم آنها را‬
‫دستهبندی كنیم میتوانیم بگوئیم كه بعضی ازآنها‬
‫اتفای افتادن رویدادی را به اطالعها میرسانند‪.‬‬
‫‪ ‬بعضی مستقیما ما را از انجام كاری منع یا به انجام‬
‫كاری تشویق میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬از هركدام از این پوسترها میتوان در آموزش‬
‫استفاد نمود‪ .‬بیشتر در شروع آموزش و برای جلب‬
‫توجه كاربرد دارند‪.‬‬
‫‪140‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫معیار پوستر خوب‬
‫‪ -1 ‬پوستر باید برای رساندن یك پیام تهیه شد‬
‫باشد (هدف مشخص باشد)‪.‬‬
‫‪ -2 ‬پوستر باید ساد باشد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬پوستر باید توجه انسان را جلب كند و برای‬
‫این جلب توجه معیارهای زیبایی‪ ،‬سادگی‪ ،‬رنگ‬
‫بسیار موثرند‪.‬‬
‫‪ -4 ‬پوستر بایدبه انداز كافی بزرگ باشد‬
‫‪141‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كاریكاتور‬
‫‪ ‬كاریكاتور پرداختن به بیان حقایق به صورتی طنز‬
‫آمیز درقالب طرح و تصویر است‪.‬‬
‫‪ ‬كاریكاتوریست برای اینكه ماهیت قضایا را روشن‬
‫كند حقیقتی را كه میخواهد به بیان آن بپردازد به‬
‫صورتی اغرای آمیز بیان می كند‪.‬‬
‫‪ ‬كاریكاتور معموال فقط در زمان حال زند است‪.‬‬
‫مرور زمان در بسیاری از اوقات بر جنبة‬
‫طنزآمیز بودن كاریكاتور در كالس درس استفاد‬
‫كند باید ذهنی كنجكاو داشته و به مسائل اجتماعی‬
‫وقوف كامل داشته باشد‪.‬‬
‫‪142‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫ویژگی كاریكاتور‬
‫‪ ‬طنز‬
‫‪ ‬اغرای در نمایش حقیقت‬
‫‪ ‬به دلیل همین دو جنبه است كه به عنوان‬
‫یك رسانه نوشتاری میتواند برای آموزش‬
‫و یادگیری به كار رود‪.‬‬
‫‪143‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تابلوهای گچی‬
‫‪ ‬از معمولیترین و فراوانترین رسانههای‬
‫آموزشی هستند‪ .‬تا آنجا كه معموال هرجا‬
‫تابلوهای گچی نصب شد باشد مشخص میشود‬
‫كه آنجا كالس درس است‪.‬‬
‫‪ ‬قبال همیشه به رنگ سیا بودند و از جنس‬
‫تخته و به همین جهت نام تخته سیا به خود‬
‫گرفته بودند ولی اكنونی از رنگهای مات كه‬
‫بری نیاندازند مثل سبز و آبی تیر واز جنسهای‬
‫مختلف هم تهیه می شوند‪.‬‬
‫‪144‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن تابلوگچی‬
‫‪ ‬به سرعت میتوان از طریق آنها ارتباط برقرار كرد‪.‬‬
‫‪ ‬مطالب را میتوان عوض كرد‪.‬‬
‫‪ ‬آماد سازی مواد مورد نیاز نیست‪.‬‬
‫‪ ‬ارزان است‪.‬‬
‫‪ ‬در همهجا جزد جداناپذیر كالسهای درس میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬از نظر توجه بهترین فضای كالس را به خود‬
‫اختصاص داد است‪.‬‬
‫‪145‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای تابلوگچی‬
‫‪ -1 ‬از نظر بهداشتی برای معلمها و دانش آموزان‬
‫مفید نیست‪ .‬پودر گچ پراكند شد در هوا برای‬
‫حنجر معلمها و دستگا تنفسی شاگردان مضر‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬اگر خوب نگهداری نشوند كدر شد ومطالب‬
‫خود را خوب نشان نمیدهند‪.‬‬
‫‪146‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تابلوهای ماژیكی‬
‫‪ ‬تابلوهایی هستند كه از سطوحی صاف و معموال‬
‫تشكیل شد اند‪.‬‬
‫‪ ‬بر روی این تابلوها با ماژیكهایی كه دارای‬
‫مواد حالل در آب هستند مینویسند‪.‬‬
‫‪ ‬مزیت این تابلوها بر تابلوهای گچی این است كه‬
‫از نظر بهداشتی تمیز و راحت هستند و گرد و‬
‫غبار ایجاد نمیكنند‪ .‬این تابلوها برای استفاد‬
‫گروهی تهیه شد است‪.‬‬
‫‪147‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تابلوهای مغناطیسی‬
‫‪ ‬برای تهیه این تابلوها از خاصیت آهنربا استفاد شد‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬سطح این گونه تابلوها از ورقههای آهن ساخته میشود‪.‬‬
‫گا روی این ورقهها را رنگ میزنند تا زمینه مناسبتری‬
‫برای برقراری ارتباط به وجود آید‪.‬‬
‫‪ ‬به پشت نوشتهها یا تصاویری كه میخواهند روی این‬
‫تابلوها قرار دهند تكههای كوچك آهنربا میچسبانند‪.‬‬
‫‪ ‬آهنرباهای مورد نیاز را میتوان از تعمیرگاههای یخچال ‪،‬‬
‫تعمیرگاههای ابزار صوتی ‪ ،‬یا فروشگاههای ابزار‬
‫طراحی تهیه كرد‬
‫‪148‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تابلوهای پارچهای‬
‫‪ ‬در این تابلوها سطح تابلوها از پارچههای‬
‫كركدار پوشید است‪.‬‬
‫‪ ‬در پشت موادی كه بر روی این تابلوها الصای‬
‫میشود كاغذ سمباد میچسبانند‪ .‬گا از‬
‫نوارهای حلقهای نیز استفاد میشود‪.‬‬
‫‪ ‬این تابلوها معموال مورد استفاد گروهی قرار‬
‫میگیرند‪.‬‬
‫‪149‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن تابلوهای پارچهای‬
‫‪ -1 ‬مطالب را میتوان زود جابجا كرد‪ ،‬یا‬
‫روی تابلو گذاشت و برداشت‪،‬‬
‫‪ -2 ‬از نظر بهداشتی خطری برای سالمتی‬
‫معلم و دانشآموز ندارد‪،‬‬
‫‪ -3 ‬یك بار كه مواد تهیه شدند میتوان بارها‬
‫از آنها استفاد كرد‪.‬‬
‫‪150‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای تابلوهای پارچهای‬
‫‪ ‬تهیه كردن مواد وقتگیر است‪.‬‬
‫‪ ‬چون نباید تصاویر را با از جنس پارچه كركدار‬
‫(ماهوت‪ ،‬فالنل) تهیه كرد (مثال شكل یك‬
‫مرغابی را روی پارچه فالنل میبرید) و یا اگر‬
‫تصاویر را از مقوا تهیه میكنید پشت آن سمباد‬
‫بچسبانید‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تابلوهای الكتریكی‬
‫‪ ‬این تابلوها معموال توسط معلم و برای استفاد‬
‫انفرادی تهیه میشود‪ .‬نوع تجاری آن هم در‬
‫بازار موجود است و به صورت اسباببازی‬
‫آموزشی طراحی شد است‪ .‬ویژگی عمد این‬
‫تابلوها در این است كه به یادگیرند در مورد‬
‫صحت پاسخش‪ ،‬بازخورد فوری میدهند‪.‬‬
‫‪152‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫روال یادگیری از طریق تابلوهای‬
‫الكتریكی‬
‫‪ ‬چند محرك و چند پاسخ به دانشآموز ارائه‬
‫میشود (همزمان)‪.‬‬
‫‪ ‬یادگیرند دو تكه سیم كه به باطری و به‬
‫محركها و پاسخها وصل است در اختیار دارد‬
‫و او باید یك سیم را به محرك و یك سیم را به‬
‫پاسخ صحیح وصل كند‪.‬‬
‫‪153‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫روال یادگیری از طریق تابلوهای‬
‫الكتریكی‬
‫‪ ‬اگر پاسخ صحیح را انتخاب كند مدار الكتریكی بسته‬
‫شد و الكتریسیته در آن جریان مییابد‪ .‬جریان الكتریكی‬
‫سبب میشود كه چراغی روشن شود یا زنگی به صدا‬
‫درآید‪ .‬روشن شدن چراغ باز خورد فوری به یادگیرند‬
‫میدهد كه پاسخ صحیح داد است‪ .‬بدین ترتیب او تقویت‬
‫میشود كه در موارد دیگر نیز در مقابل این محرك همان‬
‫پاسخ صحیح را بدهد‪ .‬همین عمل در مورد سایر محركها‬
‫و پاسخها تكرار میشود‪.‬‬
‫‪154‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رسانههای شنیداری‬
‫‪ ‬رسانههایی هستند كه هنگام استفاد از آنها حس‬
‫شنیدن به كار گرفته میشود‪ .‬این رسانهها انواع‬
‫نوارها (كاست‪ ،‬كارتریج‪ ،‬و حلقهای)‪ ،‬صفحه‪،‬‬
‫كارت‪ ،‬تلفن و رادیو را در برمیگیرند‪.‬‬
‫‪155‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫کاربرد رسانههای شنیداری‬
‫‪ ‬رسانههای شنیداری برای یادگیری اطالعات كالمی‪،‬‬
‫آموزش شناخت و تمیز دادن محركهای شنیداری مربوط‬
‫به هم كاربرد دارند‪.‬‬
‫‪ ‬قواعد و اصول را هم میتوان به كمك این رسانهها‬
‫آموزش داد‪ .‬در چنین مواقعی رسانههای شنیداری به‬
‫جای رسانههای چاپی عمل میكنند‪ ،‬یعنی مثال یك نوار‪،‬‬
‫كار كتاب را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪156‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫کاربرد رسانههای شنیداری‬
‫‪ ‬در حوز روانی‪ -‬حركتی یا یادگیری مهارتهای‬
‫حركتی هم رسانههای شنیداری كاربرد دارند‪ .‬برای‬
‫آموزش زبان خارجی‪ ،‬شنیدن و تكرار كردن كلمهها و‬
‫جملهها (صحبت كردن به زبان خارجی) نیز مورد‬
‫استفاد واقع میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬این رسانهها برای دانشآموزانی كه مشكل گفتاری‬
‫دارند و دانشآموزان نابینا میتواند بسیار مفید باشد‪.‬‬
‫‪ ‬برای شنیدن صدای آژیر یا سایر صداهایی كه با‬
‫شنیدن آنها دانشآموز شروع به انجام كاری میكند نیز‬
‫كاربرد دارند‪.‬‬
‫‪157‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫کاربرد رسانههای شنیداری‬
‫‪ ‬در حوز عاطفی یا تغییر نگرش‪ ،‬پیامهای ارائه‬
‫شد از طریق این رسانهها خودبهخود تغییر‬
‫رفتار به وجود نمیآورد‪.‬‬
‫‪ ‬اما اگر صدای ضبط شد از آن فردی باشد كه‬
‫مورد احترام شنوندگان است و برای شنوندگان‬
‫قابل تشخیص باشد كه صدا از آن كیست تغییر‬
‫نگرش صورت میگیرد‬
‫‪158‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نوار شنیداری‬
‫‪ ‬یك نوار شنیداری باریكهای از فیلم نازك است كه از جنس‬
‫پالستیك استات یا پولیستر میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬ارزانترین نوع نوار ضبط صوت بر روی پایه استات تهیه‬
‫میشوند(شفاف) ‪ .‬نوارهایی كه بر روی پایه پولیستر تهیه‬
‫میشوند (كدر)‪.‬‬
‫‪ ‬نوارهای پایه استات به راحتی و بدون كش آمدن میشكنند و به‬
‫دو تكه تقسیم میشوند‪ .‬در صورتیكه نوارهای پایه پولیستر‬
‫دیرتر پار میشوند (اگر به آنها قدری فشار وارد آید كش‬
‫میآیند)‪ .‬این نوارها برای نگهداری كردن مناسبترند گرچه‬
‫قیمت آنها زیاد است‪.‬‬
‫‪159‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نوار شنیداری‬
‫‪ ‬سطح نوارهای شنیداری با ذرات اكسید‬
‫مغناطیسی آهن‪ ،‬كبالت یا کرم پوشانید شد است‪.‬‬
‫‪ ‬بر روی این نوارها میتوان صداها را با‬
‫سرعتهای مختلف ضبط و پخش كرد‪.‬‬
‫‪ ‬این نوع نوارها را میتوان بارها مورد استفاد‬
‫قرار داد‪ .‬كلیه نوارهای شنیداری به نوارهای‬
‫مغناطیسی مشهورند‪ .‬نوارها به صورت كاست‪،‬‬
‫كارتریج یا حلقهای هستند ‪.‬‬
‫‪160‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع نوار شنیداری‬
‫‪ ‬الف‪ -‬نوارهای كاست‬
‫‪ ‬ب‪ -‬نوارهای حلقهای‬
‫‪ ‬ج‪ -‬نوارهای كارتریج‬
‫‪161‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا نوار کاست‬
‫‪ ‬نوار كاست با دستگاهی به نام پخش صوت كاستی‬
‫قابل شنیدن هستند‪ .‬بعضی از دستگاهها قادرند‬
‫صدا را فقط پخش كنند‪ .‬گروهی دیگر از‬
‫دستگاهها قادر به انجام هر دو عمل ضبط و پخش‬
‫هستند‪ .‬به این دستگاهها ضبط صوت كاستی‬
‫گویند‪ .‬آنها معموال سبك و قابل حمل و نقل‬
‫میباشند‪.‬‬
‫‪162‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مزایای نوار كاست‬
‫‪ -1 ‬استفاد از نوار كاست به نسبت سایر انواع‬
‫نوارهای شنیداری آسان است چون مثل نوارهای‬
‫حلقهای احتیاج به جا اندازی ندارد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬با شكستن زائد های بغل نوار میتوان از پاك شدن‬
‫نوار به صورت تصادفی جلوگیری كرد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬نگهداری از نوارها احتیاج به فضای زیاد ندارد‪.‬‬
‫‪ -4 ‬كار با دستگاههای ضبط و پخش كاست آسان‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -5 ‬دستگاهها سبك و قابل حمل و نقل هستند‪.‬‬
‫‪163‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتها نوار كاست‬
‫‪ -1 ‬ویرایش كردن نوار كاست بسیار مشكل و گا غیر‬
‫ممكن است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬نوارهای ارزان كیفیت صدا را تغییر میدهند‪.‬‬
‫‪ -3 ‬اگر در شرایط مناسب نگهداری نشوند خیلی سریع‬
‫چسبندگی پیدا میكنند‪.‬‬
‫‪ -4 ‬اگر نوار پار شود یا در اثر فشار دستگا آخر‬
‫نوار از حلقه پخش كنند جدا شود تعمیر آن به سختی‬
‫انجام میگیرد و كار پردردسری است‪.‬‬
‫‪164‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا نوارهای حلقهای‬
‫‪ ‬از دستگا ضبط و پخش ریلی (حلقه ای)‬
‫استفاد میشود‪ ،‬این دستگاهها معموال سنگین‬
‫بود و دارای چند سرعت هستند‪.‬‬
‫‪ ‬برای ضبط برنامههای آموزشی معموال از‬
‫ضبط صوتهای ریلی استفاد میشود‬
‫‪165‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن نوار حلقه ای‬
‫‪ -1 ‬برای ضبط میتوان از آن استفاد كرد (بدین‬
‫طریق معلم میتواند نوار مورد نیازش را خود‬
‫تولید كند)‪.‬‬
‫‪ -2 ‬ویرایش كردن مطالب ضبط شد آسان است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬كیفیت صدای ضبط شد باالست‪.‬‬
‫‪ -4 ‬نوار را میتوان به راحتی پاك كرد ‪ ،‬دوبار‬
‫مورد استفاد قرار داد‪.‬‬
‫‪166‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای نوار حلقهای‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪167‬‬
‫‪ -1‬انتخاب مطلب از روی نوار مشكل است‬
‫‪ -2‬در اثر بیاحتیاطی پاك میشود و راهی برای جلوگیری از‬
‫پاك شدن تصادفی موجود نیست‪.‬‬
‫‪ -3‬به علت نیاز به جا اندازی نوار‪ ،‬قرار دادن نوار در دستگا‬
‫وقت گیر است‪.‬‬
‫‪ -4‬نوارهای مختلف ممكن است با هم اشتبا شوند یا در داخل‬
‫محفظههای غلط قرار گیرند‪.‬‬
‫‪ -5‬كار با دستگا ضبط و پخش نوار حلقهای احتیاج به تمرین‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -6‬دستگاهها سنگین بود و به راحتی حمل و نقل نمیشوند‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا نوارهای كارتریج‬
‫‪ ‬برای پخش نوارهای كارتریج از‬
‫دستگا پخش صوت كارتریج استفاد‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪168‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن نوار كارتریج‬
‫‪ -1 ‬امكان پار شدن نوار بسیار كم است زیرا نوار‬
‫در محفظه قرار دارد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬كار كردن با آن بسیار راحت است زیرا نوار به‬
‫راحتی در داخل دستگا قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬تغییر از یك رد صدا به رد دیگر به طور‬
‫خودكار انجام میگیرد‬
‫‪169‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای نوار كارتریج‬
‫‪ -1 ‬پخش صدا دارای كیفیت خوب‬
‫نیست‪.‬‬
‫‪ -2 ‬معلم نمیتواند خود به ضبط مواد‬
‫بپردازد‪.‬‬
‫‪170‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رعایت نکاتی در مورد كار با ابزارهای‬
‫نوار شنیداری‬
‫‪ -1 ‬برای پخش‪ ،‬حلقه پر نوار همیشه دست چپ و حلقه‬
‫خالی دست راست قرار میگیرد‪ .‬چه ضبط صوت ریلی‬
‫باشد و چه كاستی این قاعد همیشه صدی میكند‪ .‬برای‬
‫ضبط برعكس است یعنی حلقه خالی نوار دست چپ قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬عمل ضبط بر روی سطح كدر نوار انجام میشود نه‬
‫سطح برای آن‪.‬‬
‫‪ -3 ‬پخش صوتها برای پخش و ضبط سرعتهای متفاوت‬
‫دارند‪ .‬همیشه نوارهای موسیقی را با باالترین سرعت‬
‫ضبط كنید‪.‬‬
‫‪171‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رعایت نکاتی در مورد كار با ابزارهای‬
‫نوار شنیداری‬
‫‪ -1 ‬برای پاك كردن نوار میتوانید یكی از كارهای زیر را‬
‫انجام دهید‪:‬‬
‫الف‪ -‬روی نوار پر شد مطالب جدید ضبط كنید‪.‬‬
‫ب‪ -‬صدای ضبط (‪ )Volume‬را كامال ببندید و مانند ضبط‬
‫كردن دكمه ضبط (‪ )record‬را روشن كنید‪.‬‬
‫ج‪ -‬فیش میكروفن را بیرون بكشید مانند هنگام ضبط عمل‬
‫كنید‪.‬‬
‫د‪ -‬با كمك یك مغناطیس زدا یا آهن ربای قوی به طور‬
‫مغناطیسی نوار را پاك كنید‪.‬‬
‫‪172‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫صفحه‬
‫‪ ‬یكی دیگر از رسانه های شنیداری صفحه است‪.‬‬
‫صفحههای معمولی از جنس پالستیك است و‬
‫برای استحكام مواد دیگری به آن اضافه میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬ضبط صفحه معموال به وسیله شركتهای تجاری‬
‫انجام میگیرد و به وسیله معلم امكان پذیر نیست‪.‬‬
‫گرچه صفحهها به رنگ سیا و به صورت كدر‬
‫تهیه میشوند ولی میتوان آنها را در رنگهای‬
‫مختلف و به صورت شفاف هم تهیه كرد‪.‬‬
‫‪173‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا صفحه‬
‫‪ ‬برای پخش صفحه از دستگا گرامافون‬
‫استفاد میشود ‪.‬‬
‫‪174‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن صفحه‬
‫‪ -1 ‬صفحهها ابزارهای آموزشی دائمی هستند و‬
‫هرگز پاك نمیشوند‪.‬‬
‫‪ -2 ‬دستیابی به مطالب ضبط شد بر روی صفحه‬
‫آسان است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬كار با دستگا گرامافون آسان است‪ .‬مخصوصا‬
‫دستگاههای جدیدتر كه صفحهها به طور اتوماتیك‬
‫عوض میشوند‪.‬‬
‫‪175‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای صفحه‬
‫‪ -1 ‬به آسانی خط میافتد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬نمیتوان مطابق نیاز كالس درس آنها را‬
‫تولید كرد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬نگهداری از آنها احتیاج به فضای زیاد دارد‪.‬‬
‫‪176‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫صفحههای لیزری‬
‫‪ ‬اخیرا صفحههای جدیدی به بازار عرضه شد‬
‫است كه به صحفههای لیزری مشهورند‪ .‬این‬
‫صفحهها كوچك هستند (قطر صفحه ‪ 12‬سانتیمتر‬
‫است)‪.‬‬
‫‪ ‬دستگا گرامافون مخصوص این صفحه ها نیز‬
‫كوچك است‪.‬‬
‫‪ ‬این صفحهها نیاز به سوزن مخصوص ندارد‪.‬‬
‫‪177‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن صفحههای لیزری‬
‫‪ ‬اوال به علت عدم نیاز به سوزن صفحه هرگز خط‬
‫نمیافتند‪ ،‬بنابراین عمرشان زیاد است‪.‬‬
‫‪ ‬در ضمن به علت اینكه سطحشان از مواد‬
‫مخصوص پالستیكی پوشید شد است برخالف‬
‫صفحههای معمولی گرد و خاك نمیگیرند‪ ،‬پس‬
‫مراقبت از آنها ساد تر است‪.‬‬
‫‪ ‬نسبت به صفحههای معمولی جای كمی اشغال‬
‫میكنند‪.‬‬
‫‪178‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كارتهای شنیداری‬
‫‪ ‬كارتهای شنیداری تشكیل شد اند از یك كارت مقوایی‬
‫كه دارای نوشته یا تصویر هستند‪ .‬بر روی كارت‬
‫نواری از جنس نوار شنیداری مغناطیسی چسباند شد‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬این كارتها معموال برای آموزش لغات و همرا كردن‬
‫صدا و تصویر به كار میرود‪.‬‬
‫‪179‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن ومحدودیتهای كارتهای شنیداری‬
‫‪ ‬دانش آموز خود نیز میتواند كالم را بر‬
‫روی كارت ضبط كند‪ .‬این كارتها برای‬
‫استفاد انفرادی تهیه شد است‪.‬‬
‫‪ ‬محدودیت این كارتها در این است كه‬
‫مطلب كمی بر روی هر كارت ضبط‬
‫میشود و تهیه كردن آنها وقت گیر است‪.‬‬
‫‪180‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫تلفن‬
‫‪ ‬تلفن یك رسانه شنیداری است كه برای منظورهای‬
‫آموزشی كاربرد دارد‪.‬‬
‫‪ ‬تلفنهایی كه در كالس درس به كار میروند عبارتند‬
‫از یك تلفن‪ ،‬یك آمپلی فایر‪ ،‬و یك میكروفن‪ ،‬آمپلی‬
‫فایر تا تقویت كنند صدا به گونهای است كه صدای‬
‫هر دو طرف استفاد كنند از تلفن را میتواند به‬
‫انداز ای تقویت كند كه صدا برای شنوندگانی كه در‬
‫یك سالن نشستهاند قابل شنیدن باشد‪.‬‬
‫‪181‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫هدف از استفاد از تلفن در كالس درس‬
‫‪ ‬این است كه بتوان با تعداد زیادی از افراد كه‬
‫جزد منابع انسانی محیط آموزشی به حساب‬
‫میآیند بدون اجبار به ترك كردن كالس‪ ،‬تماس‬
‫برقرار كرد‬
‫‪182‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رادیو‬
‫‪ ‬به علت ویژگیهای خاصی كه رادیو داراست‬
‫توانست به نقش خود به عنوان یك رسانه ارتباطی‬
‫ادامه دهد‪.‬‬
‫‪ ‬رادیو رسانهای است كه میتواند در همه جا مورد‬
‫استفاد واقع شود‪.‬‬
‫‪ ‬به علت حجم كم‪ ،‬قیمت ارزان (نسبت به سایر‬
‫ابزارها)‪ ،‬قابلیت حمل و نقل‪ ،‬و استفاد از بری و‬
‫باطری این رسانه از پرشنوند ترین رسانه های‬
‫شنیداری است‪.‬‬
‫‪183‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن رادیو‬
‫‪ -1 ‬در ضمن انجام سایر فعالیتها كه نیاز به تمركز‬
‫كامل ندارد به رادیو نیز گوش داد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬ارزان ترین وسیله است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬ضبط برنامه و ذخیر آن آسان است‪.‬‬
‫‪ -4 ‬برنامههای ضبط شد را میتوان مطابق نیاز‬
‫ویرایش كرد‪.‬‬
‫‪ -5 ‬محدودیت مكانی ندارد ‪.‬‬
‫‪ -6 ‬وسیله ای قابل حمل و نقل و ارزان است‪.‬‬
‫‪184‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای رادیو‬
‫‪ -1 ‬برنامههایی كه صرفا در رابطه با درسها تهیه‬
‫شد باشد كم است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬برنامهها معموال برای افرادی كه از نظر سواد‬
‫درسطح متوسط پایین هستند تهیه میشود‪.‬‬
‫‪ -3 ‬فقط از حس شنیدن استفاد میكند‪.‬‬
‫‪ -4 ‬ارتباط یك طرفه است‪.‬‬
‫‪185‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فیلم استریپ‬
‫‪ ‬فیلم استریپ ها تصاویر ثابت شفافی هستند كه بر‬
‫روی فیلم ‪ 35‬میلیمتری تصویربرداری شد اند‪ ،‬هر‬
‫كدام از تصاویر یك قاب یا فریم خواند میشود‪،‬‬
‫تعداد فریمهای فیلم استریپها معموال بین ‪ 20‬تا ‪50‬‬
‫عدد است‪ .‬گرچه گاهی تصاویر بیشتری هم موجود‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬بعضی از فیلم استریپها همرا صفحه و بعضی‬
‫همرا نوار هستند‪ .‬به این گونه فیلم استریپها‪ ،‬فیلم‬
‫استریپ ناطق گفته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬فیلم استریپها رنگی یا سیا و سفید تهیه میشوند‬
‫‪186‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع فیلم استریپ‬
‫‪ -1‬صامت یك قابی با انداز ‪ 5/17×23‬میلیمتر‬
‫‪ -2‬صامت دو قابی (با زیرنویس) انداز ‪ 23×35‬میلیمتر‪.‬‬
‫‪ -3‬كارتریج ‪ 35‬میلیمتری‪.‬‬
‫‪ -4‬همرا نوار شنیداری كه تصاویر با صدا همزمان (سنیك)‬
‫شد اند‬
‫‪ -5‬همرا با نوار شنیداری همزمان نشد (روی نوار دستور‬
‫تعویض تصویر داد میشود‪).‬‬
‫‪ -6‬همرا با صفحه ‪ ،78 ،45‬یا ‪ 33‬دور در دقیقه‪.‬‬
‫‪ -7‬همرا با نوار شنیداری كارتریج‪.‬‬
‫‪187‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا فیلم استریپ‬
‫‪ ‬دستگاهی كه فیلم استریپ را با آن نمایش‬
‫میدهند به بروژكتور فیلم استریپ مشهور است‪.‬‬
‫‪ ‬گا فیلم استریپ را برای گروههای كوچك ‪ 3‬تا‬
‫‪ 5‬نفر نشان میدهند‪ .‬در این صورت از ویور‬
‫فیلم استریپ استفاد میكنند‪ .‬این دستگاهها در‬
‫آموزشهای انفرادی هم كاربرد دارند‪.‬‬
‫‪188‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن فیلم استریپ‬
‫‪-1 ‬ا رزان بودن نسبت به طلق شفاف یا اسالید‬
‫‪ -2 ‬سبك و قابل حمل و نقل بودن دستگا پروژكتور‬
‫فیلم استریپ‬
‫‪ -3 ‬عناوین بی شماری فیلم استریپ دربار موضوعهای‬
‫مختلف یافتن‬
‫‪ -4 ‬ترتیب مواد در هنگام ارائه یا نگهداری بهم نمیخورد‪.‬‬
‫‪ -5 ‬هم رنگی و هم سیا و سفید موجود است‪.‬‬
‫‪ -6 ‬سرعت ارائه فیلم استریپ صامت به دلخوا معلم است‪.‬‬
‫‪189‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن فیلم استریپ‬
‫‪ -7 ‬اتای فقط كمی نیاز به تاریك شدن دارد‬
‫‪ -8 ‬معلمها و دانش آموزان خود میتوانند فیلم‬
‫استریپ تهیه كنند‪.‬‬
‫‪ -9 ‬فیلم استریپهای دو قابی را میتوان با دوربین‬
‫معمولی گرفت‪.‬‬
‫‪ -10 ‬اشغال جای كمی‬
‫‪ -11 ‬هم برای استفاد گروهی مناسب است و هم‬
‫استفاد انفرادی‪( .‬در استفاد انفرادی میتوان از فیلم‬
‫استریپهای ناطق استفاد كرد)‪.‬‬
‫‪190‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای فیلم استریپ‬
‫‪ -1 ‬چون ترتیب مواد ثابت است نمیتوان آنها را به‬
‫هیچ طریقی جز همان ترتیب ثابت نشان داد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬تصاویر ثابت است و برای موضوعهایی كه نیاز‬
‫به نشان دادن حركت دارند زیاد كارآیی ندارند‪.‬‬
‫‪ -3 ‬اگر فیلم درست در دستگا قرار نگیرد سوراخهای‬
‫كنار فیلم خیلی زود پار میشوند و برای تعمیر آنها‬
‫هیچ روش عملی و راحت موجود نیست‪.‬‬
‫‪191‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫اسالید‬
‫‪ ‬اسالیدها تصاویر شفافی هستند كه بر روی فیلم‬
‫(معموال ‪ 35‬میلیمتری و گاهی فیلمهای ‪،126 ،120‬‬
‫یا ‪ )127‬تصویربرداری شد و در قابهای ‪5×5‬‬
‫سانتیمتری ) ‪ 2×2‬اینچی) فلزی‪ ،‬مقوایی‪ ،‬یا‬
‫پالستیكی قرار داد میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬در تهیه اسالیدها گاهی از فیلمهای ‪ 16‬میلیمتری هم‬
‫استفاد میشود‬
‫‪192‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫اسالید ناطق‬
‫‪ ‬صدای مورد نیاز برای اسالیدها معموال بر روی‬
‫یك نوار كاست جداگانه ضبط میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گرچه گاهی از صفحه‪ ،‬نوار كارتریج صدا و‬
‫نوار حلقهای هم استفاد میشود‪ .‬در این صورت‬
‫به مجموعه اسالید و ماد شنیداری‪ ،‬اسالید ناطق‬
‫میگویند‪.‬‬
‫‪ ‬دستگا برای نشان دادن اسالیدهای ناطق را‬
‫پروژكتور اسالید ناطق میگویند‪.‬‬
‫‪193‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا اسالید‬
‫‪ ‬اسالیدها را با دستگاهی به نام پروژكتور اسالید نشان‬
‫می دهند‪ .‬این پروژكتورها دارای محفظهای است كه‬
‫اسالیدها در داخل آن قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ ‬گنجایش محفظهها براساس نوع دستگا متفاوت است‬
‫در بعضی از پروژكتور گذاشت‪ ،‬در بعضی دیگر كه‬
‫به خشابی معروفند خشاب اسالید تا ‪ 40‬عدد اسالید را‬
‫در خود جا میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬محفظه هایی كه به سینی معروفند تا ‪ 100‬عدد اسالید‬
‫گنجایش دارد‪.‬‬
‫‪194‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن اسالید‬
‫‪ -1 ‬استفاد از پروژكتور اسالید آسان است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬رنگ اسالیدها دارای كیفیت باالیی است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬میتوان موضوعهای متنوعی از آنها را به صورت‬
‫اسالیدهای تجاری تهیه كرد‪.‬‬
‫‪ -4 ‬معلمها به آسانی میتوانند مجموعه اسالیدهای مورد نیاز‬
‫خود را خود تولید (به وسیله دوربینهای ‪ 35‬میلیمتری) كنند‬
‫و بعد از چاپ در البراتوار خود آنها را در قاب گذاشته و به‬
‫وسیله پروژكتور نمایش دهند ‪.‬‬
‫‪195‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن اسالید‬
‫‪ -5 ‬میتوان به هر نحوی كه معلم مایل باشد ترتیب‬
‫آنها را به هم زد و هر بار به شیو ای تاز آنها را‬
‫ارائه داد‪.‬‬
‫‪ -6 ‬اسالیدها را میتوان همرا با نوار یا صفحه به‬
‫یادگیرندگان نشان داد‪.‬‬
‫‪ -7 ‬اسالیدهای متحرك مشكل تصاویر ثابت را در‬
‫مورد اسالیدها تا حدی حل كرد و تصاویر را آنگونه‬
‫نشان میدهد كه توهم حركت ایجاد می كند‪.‬‬
‫‪196‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای اسالید‬
‫‪ -1 ‬به علت نیاز به گذاشتن هر اسالید در داخل قاب‬
‫هزینه اسالیدها نسبت به فیلم استریپ زیاد است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬چون مواد به هم متصل نیست ترتیب آنها به‬
‫راحتی به هم میخورد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬نسبت به فیلم استریپ نگهداری اسالیدها نیاز به‬
‫فضای زیاد دارد‪.‬‬
‫‪197‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫طلق شفاف‬
‫‪ ‬طلق شفاف یك رسانه دیداری شفاف است‬
‫كه از تصویری رنگی یا سیا و سفید بر‬
‫روی سطحی از استات یا پالستیك شفاف‬
‫تشكیل شد است‪.‬‬
‫‪198‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع طلق شفاف‬
‫طلق شفاف را میتوان به صورت‪:‬‬
‫‪ ‬تكی (معمولی‪ -‬پوششی)‪،‬‬
‫‪ ‬مجموعهای)معمولی یا چند الیه)‪،‬‬
‫‪ ‬طلقهای شفاف به صورت طومار‬
‫‪ ‬بعضی از طلقهای شفاف قادرند توهم حركت را در‬
‫بینند ایجاد كنند‪ .‬این طلقها به طلقهای شفاف متحرك‬
‫موسومند‬
‫‪199‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مزایای طلق شفاف‬
‫‪ -1 ‬به معلم امكان میدهد كه در یك اتای روشن با‬
‫دانش آموزان روبهرو شود و بدون پشت كردن‬
‫به آنها مطالب مورد نظر را روی صفحه‬
‫پالستیك پروژكتور بنویسد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬استفاد از طلقهای شفاف چند الیه امكان ارائه‬
‫منظم و مرحله به مرحله مطالب را میسر‬
‫میسازد‪.‬‬
‫‪ -3 ‬معلم خود میتواند با مواد ارزان قیمت به‬
‫تولید طلق بپردازد‪.‬‬
‫‪200‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫مزایای طلق شفاف‬
‫‪ -4 ‬میتوان به كمك مواد پوالریز و صفحه‬
‫چرخان توهم حركت را ایجاد كرد‪.‬‬
‫‪ -5 ‬با استفاد از ظروف شفاف میتوان بر روی‬
‫صفحه پروژكتور بعضی از آزمایشها را انجام و‬
‫تصویر بزرگ شد آن را به دانش آموزان نشان‬
‫داد‪.‬‬
‫‪ -6 ‬از نظر سالمتی و بهداشت محیط كالس‪ ،‬این‬
‫رسانه بهتر از تابلو گچی است‪.‬‬
‫‪201‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای طلق شفاف‬
‫‪ -1 ‬اگر از سیستم منظمی برای نگهداری از طلقها‬
‫استفاد نشود نگهداشتن و مورد استفاد قرار دادن‬
‫طلقها مشكل است‪.‬‬
‫‪ -2 ‬تولید طلقهای چند رنگه گرانقیمت است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬توزیع طلقهای شفاف چه به صورت تكی و چه‬
‫به صورت مجموعهای نسبت به توزیع اسالید و فیلم‬
‫استریپ مشكل است‪.‬‬
‫‪-4 ‬هنگام عوض كردن طلقهای شفاف نور سفیدی كه‬
‫بر پرد میافتد چشم را ناراحت میكند‪.‬‬
‫‪202‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫رسانههای شنیداری‪ -‬دیداری متحرك‬
‫و دیداری متحرك‬
‫‪ ‬این رسانهها از فیلم (ناطق و صامت) و نوار ویدئو‬
‫تشكیل میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬فیلم و نوار ویدئو از نظر میزان تاثیر آنها بر یادگیری‬
‫با هم تفاوتی ندارند‪ .‬این دو رسانه برای آموزش‬
‫اطالعات كالمی‪ ،‬تغییر نگرش و آموزش تكالیفی كه‬
‫نیاز به تمیز دادن جنبه های دیداری است مفید‬
‫میباشند ‪.‬‬
‫‪ ‬در یاد دادن مهارتهای حركتی چون دارای عنصر‬
‫حركت میباشند میتوانند بخشهای درونی و متحرك‬
‫ابزار را هم نشان دهند‪.‬‬
‫‪203‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫صدا‬
‫‪ ‬اگر فیلمها صدا نداشته باشند به آنها فیلمهای‬
‫صامت میگویند ‪.‬‬
‫‪ ‬فیلمهایی را كه دارای صدا هستند فیلمهای ناطق‬
‫میگویند‪.‬‬
‫‪ ‬فیلمهای ناطق سه گونهاند‪:‬‬
‫‪ -1‬ناطق نوری (اپتیك) و ‪ -2‬ناطق‬
‫مغناطیسی(مگنت)‪ -3 ،‬دوبل باند‪.‬‬
‫‪204‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫فیلم‬
‫‪ ‬فیلمها یك سلسله تصایر ثابت هستند كه پشت سر‬
‫هم و با سرعت از یك جسم در حال حركت‬
‫تصویربرداری شد اند‪.‬‬
‫‪ ‬وقتی فیلمها ظاهر شد و به وسیله پروژكتور فیلم‬
‫نشان داد شوند در بینند توهم حركت را ایجاد‬
‫میكنند‪.‬‬
‫‪ ‬به هر كدام از تصاویر یك فریم میگویند‪.‬‬
‫‪205‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا فیلم‬
‫‪ ‬برای نشان دادن فیلم از دستگاهی به نام پروژكتور‬
‫فیلم استفاد میكنند ‪.‬‬
‫‪ ‬برای نشان دا دن هر كدام از انواع فیلمها‬
‫‪( ‬بر حسب عرض فیلم) باید از پروژكتور خاص‬
‫خودشان استفاد كرد‪.‬‬
‫‪206‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن فیلم‬
‫‪ ‬به كمك فیلم میتوان بر مشكل زمان فائق آمد‪.‬‬
‫‪ ‬به كمك فیلم میتوان بر مشكل مكان هم فائق آمد ‪.‬‬
‫‪ ‬با كمك فیلم میتان از رویدادهای طبیعی كه با چشم غیر‬
‫مسلح قادر به دیدن آن نیستیم تصویر بگیریم و آنها را‬
‫حتی به صورت گروهی مشاهد كنیم‪ ،‬به این‬
‫فن میكروگرافی گویند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر نتوانیم حركت بعضی از چیزها را به صورت زند‬
‫فیلمبرداری كنیم میتوانیم به وسیله متحرك سازی این‬
‫چیزها را به صورت متحرك نشان دهیم ‪.‬‬
‫‪207‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای فیلم‬
‫‪ ‬تولید فیلم كاری پر هزینه است ‪.‬‬
‫‪ ‬تهیه فیلمهای خارجی آموزشی نیز وقت زیاد‬
‫میگیرد‪ .‬عالو بر مشكل سفارش و خرید‪ ،‬مشكل‬
‫دوبله كردن به قوت خود باقی است‪ .‬از آن گذشته‬
‫بسیاری از فیلمها مناسب فرهنگ جامعه ما نیست‪.‬‬
‫پس از خرید متوجه میشوند كه غیر قابل نمایش‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ ‬قیمت پروژكتورها گران است و نگهداری و سرویس‬
‫منظم از آنها مستلزم وجود پرسنل است‪.‬‬
‫‪208‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫نوار ویدئو‬
‫‪ ‬نوارها و كاستهای ویدیویی مانند فیلم عمل میكنند و‬
‫میتوان آنها را برای رسیدن به همان هدفها به كاربرد‬
‫و چون دارای چهار ویژگی صدا‪ ،‬تصویر‪ ،‬رنگ و‬
‫حركت میباشند میتوانند بسیاری از گیرند های حسی‬
‫را به كار گیرند‪.‬‬
‫‪ ‬مثل نوارهای ضبط صوت هستند و از جنس نوارهای‬
‫مغناطیسی میباشند‪ .‬با این تفاوت كه روی نوار ضبط‬
‫صوت فقط صدا ضبط میشود در صورتیكه روی‬
‫نوار ویدئو هم صدا و هم تصویر ضبط میشود ‪.‬‬
‫‪209‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫دستگا نوار ویدئو‬
‫‪ ‬تلویزیون یك سیستم الكترونیكی است كه تصاویر‬
‫ثابت و متحرك را با صدای همراهان از طریق‬
‫یك سیم یا از طریق فضا منتقل میكند‬
‫‪ ‬این سیستم ابزاری را به كمك میگیرد‪ .‬كه نور و‬
‫صدا را به امواج الكترنیكی تبدیل میكنند و سپس‬
‫مجددا آنها را به اشعه نورانی قابل دیدن و صدای‬
‫قابل شنیدن تغییر میدهند‪.‬‬
‫‪ ‬تلویزیون مدار باز وتلویزیون مدار بسته‬
‫‪210‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن نوار ویدئو‬
‫‪ ‬استفاد از ویدئو تمام مزایای فیلم را دارد‪ .‬عالو بر آن‪:‬‬
‫‪ -1 ‬احتیاج به تاریك كردن اتای ندارد‪.‬‬
‫‪ -2 ‬كاركردن با دستگاههای ویدئو‪ ،‬بسیار راحت تر ا ز‬
‫دستگاههای پروژكتور فیلم است‪.‬‬
‫‪ -3 ‬نوارهای ویدئو جایی كمتر از فیلم اشغال میكند‪.‬‬
‫‪ -4 ‬به دلیل اینكه ضبط نوار ویدئو ساد است و‬
‫مخصوصا با دوربینهای جدید كه بسیاری از كارهای‬
‫تنظیم عدسی به طور اتوماتیك انجام میگیرد‪ ،‬این رسانه‬
‫بهترین رسانه جهت ارزشیابی است‪.‬‬
‫‪211‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫سه بعدیها‬
‫‪ ‬انسان معموال مایل است تا انداز ‪ ،‬جنس و شكل‬
‫اجسام را حس كند و با لمس آنها تجربه دست اولی‬
‫از انها كسب نماید‪ .‬این تمایل به در اختیار داشتن‬
‫و در دست گرفتن اجسام را میتوان حتی در مورد‬
‫تصویر هم مشاهد كرد‪.‬‬
‫‪ ‬بهترین نوع رسانهها برای ایجاد تجارب واقعی‬
‫اجسام سه بعدی هستند‪ .‬چون هنگام تجربه كردن‬
‫اجسام از تمام حواس استفاد میشود‪.‬‬
‫‪212‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫انواع سه بعدیها‬
‫‪ ‬نمونهها‬
‫‪ ‬مدلها‬
‫‪ ‬برشها‬
‫‪ ‬ماكتها‬
‫‪213‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محاسن سه بعدی‬
‫‪ ‬رنگ طبیعی است‬
‫‪ ‬انداز واقعی است‬
‫‪ ‬هیچ بخشی از جسم حذف نشد است‬
‫‪ ‬به دلیل كمك گرفتن از تمام حواس یاد داری‬
‫زیاد است‪.‬‬
‫‪214‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫محدودیتهای سه بعدی‬
‫‪ -1 ‬مطالعه درونی جسم امكان پذیر نیست‪.‬‬
‫‪ -2 ‬بخشهای مختلف جسم جداشدنی نیستند‪.‬‬
‫‪ -3 ‬به دالیل ایمنی گا نمیتواند مورد استفاد واقع‬
‫شوند‪.‬‬
‫‪ -4 ‬گا جسم واقعی بیش از حد بزرگ (كر زمین) و‬
‫یا بیش از حد كوچك است ( مولكول)‪.‬‬
‫‪ -5 ‬گا جسم واقعی در فاصلهای دور قرار گرفته‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬به دلیل طول مدت بعضی از تجارب نمیتوان از‬
‫خود آنها استفاد كرد‪.‬‬
‫‪215‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫منابع انسانی و موقعیتها‬
‫‪ ‬یكی از بهترین رسانه هایی كه میتواند در‬
‫موقعیتهای یادگیری آموزش مورد استفاد‬
‫واقع شود محیطی است كه فرد در آن رشد‬
‫مییابد‪.‬‬
‫‪ ‬گردش علمی‬
‫‪ ‬استفاد از افراد دیگر به غیر از معلم (منابع‬
‫انسانی)‬
‫‪216‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كامپیوتر‬
‫‪ ‬كامپیوترها ماشینهایی هستند كه میتوان اطالعات‬
‫را ذخیر كنند‪ ،‬آنها را بپردازند و هر وقت از آنها‬
‫خواسته شود اطالعات مورد نیاز را بازیابی كنند‪.‬‬
‫‪ ‬كامپیوترها برای منظورهای مختلف آموزشی‪،‬‬
‫اداری‪ ،‬تجاری و سرگرمی به كار برد میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬آنها به سه نوع دستهبندی میشوند‪ :‬كامپیوترهای‬
‫بزرگ‪ ،‬مینی كامپیوترها و میكروكامپیوترها ‪.‬‬
‫‪217‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬
‫كامپیوتر‬
‫‪ ‬همه انواع كامپیوترها قادرند اطالعات را به هر‬
‫صورتی كه به آنها داد شوند به زبان خود ترجمه‬
‫میكنند‪ .‬اطالعاتی كه به كامپیوتر داد میشود‬
‫میتواند از اعداد‪ ،‬حروف و سایر نمادهای رمزی‬
‫تشكیل شد باشد‪ .‬كامپیوتر این اطالعات را به زبان‬
‫خود‪ ،‬كه از دو رقم صفر و یك تشكیل شد است‬
‫ترجمه میكند‪.‬‬
‫‪ ‬دستورالعملهایی را كه به كامپیوتر داد میشود‬
‫برنامه میگویند‪ .‬برنامهها انواع مختلف دارند كه هر‬
‫كدام برای منظورهای مشخصی مناسب هستند ‪.‬‬
‫‪218‬‬
‫پردیس شهید صدوقی‪-‬مهر ‪1393‬‬