Transcript Romantyzm, pozytywizm, modernizm…

Temat: Porównanie stosunku
modernistów, romantyków i
pozytywistów do natury, cywilizacji
oraz świata.
Romantyzm
WALKA
„Wolność wiodąca lud na barykady ” Eugène Delacroix
MIŁOŚĆ
„Pocałunek”- Francesco
Hayez
Ramy czasowe
Poprzedzające epokę tendencje preromantyczne
pojawiły się już w latach 70. XVIII w. (literatura
angielska, francuska, niemiecka). Jednak za
początek nowego okresu uznaje się wybuch
rewolucji francuskiej (1789), a koniec przypada na
Wiosnę Ludów (1848-1849).
W Polsce datą rozpoczynającą
romantyzm jest rok 1822, czyli
wydanie debiutanckiego tomu
poezji Adama Mickiewicza pt.
,,Ballady i romanse”, natomiast
koniec epoki wyznacza klęska
powstania styczniowego
(1864).
Romantyzm rozwinął się…
Na fali ruchów wolnościowych
wyzwolonych przez Wielką Rewolucję
Francuską (1789). Walił się stary
porządek feudalny, a tworzył nowy
ustrój zwany burżuazyjnodemokratycznym. Dotychczasowe
autorytety legły w gruzach, a hasła
rewolucjonistów stały się inspiracją dla
artystów.
,, Wolność wiodąca lud na barykady ”
Eugène Delacroix
Nowe pokolenie, czyli bohaterowie
romantyczni.
-
zbuntowani
zafascynowani tym co mroczne i tajemnicze
kwestionujący oświeceniową wiarę w potęgę rozumu ludzkiego
nierozważni
zwykle dobrze wykształceni
PRZYKŁAD
„Cierpienia młodego
Wertera”
„Dziady”
Romantyczna wizja świata:
NATURA
Romantycy z fascynacją wsłuchiwali się w głos natury. Była ona
dla nich wielką inspiracją, co dostrzegamy w wielu utworach
ówczesnych twórców. Była to także ucieczka przed ułomną i
sztuczną rzeczywistością. Natura skrywała w sobie to czego
szukali romantycy, czyli tajemniczość i nieprzewidywalność .
„Sonety krymskie”
„Lilije”
„Świtezianka”
„Pan Tadeusz”
CYWILIZACJA I
ŚWIAT
Romantycy poszukiwali nowych dróg poznania i myślenia.
Doceniali głównie to co irracjonalne. Nastąpił kryzys
oświeceniowej wiary w rozum, naukę i prawdę.
Pojawiło się nowe pojęcie narodu. Podkreślano, że wartości
państwa stanowią ludzie, ich obyczaje, tożsamość i prawa.
Fascynowano się ludowością. Powracano do dawnych legend,
wierzeń i inspirowano się średniowieczem wykorzystując motywy
grozy i fantastyki.
Nauka w romantyzmie:
Państwowy Uniwersytet w Wilnie, założony w 1579
• Rozkwit Uniwersytetu
przez króla Polski Stefana Batorego jako Akademia i
Uniwersytet Wileński
Wileńskiego
• Tajne związki młodzieży wileńskiej (filomaci i filareci)
• Skonstruowanie lampy naftowej przez Ignacego
Łukasiewicza
• Uruchomienie pierwszej linii telegraficznej
Pozytywizm
NAUKA
PRACA
„Walcownia żelaza” – Adolph von Menzel
Ramy czasowe:
Kolejną, po romantyzmie, epoką w kulturze i sztuce jest pozytywizm.,
który najpierw rozwinął się w połowie XIX wieku we Francji. Jednak
za jego początkową datę można uznać rok 1863, ponieważ powstanie
styczniowe spowodowało istotne zmiany w świadomości społecznej, a
następnie w literaturze i sztuce.
Geneza…
… wiąże się z sytuacją gospodarczą i społeczną Francji.
Rozwijał się ustrój kapitalistyczny i burżuazja oraz nastąpił
szybki rozkwit nauk ścisłych. Zaczęto powracać do epoki
uznającej wiedzę i rozum za najważniejsze wartości.
DARWINIZM
Tak nazywa się prąd myślowy, powiązany z zagadnieniami ewolucji
gatunków sformułowanymi w 1859 roku przez Karola Darwina.
Ta teoria uzasadniła zachodzące w danej grupie społecznej zmiany,
doborem naturalnym i nieustanną walką o byt. Ów prąd myślowy
bardzo silnie oddziaływał na kulturę drugiej połowy XIX wieku.
Karykatura Darwina
Światopogląd
Praca
organiczna
u podstaw
Szerzenie oświaty wśród
najbiedniejszych, aby
stali się pełnoprawną
częścią społeczeństwa.
Współpraca całego
społeczeństwa, wszystkich
warstw dla dobra kraju. Dużą
wagę przykładano do
kształcenia i podwyższenia
standardów życia .
Kult nauki
Kult pracy
„Bogaćcie się.”
Pozytywiści w przeciwieństwie do
romantyków interesowali się dobrem ogółu
społeczeństwa i swoją pracę opierali na
wspólnym działaniu ( Karol Darwin- filozofia
organiczna). Mieli świadomość ciągłych
zmian w świecie.
PRZYKŁAD
„Lalka” Bolesław Prus
Emancypacja
kobiet
Było to zwiększenie udziału
kobiet w życiu publicznym,
zapewnienie dostępu do szkół,
aktywności zawodowej.
Powstały pierwsze
zorganizowanie związki kobiet.
Kobiety wreszcie mogły osiągnąć
niezależność życiową.
Wzorzec osobowy
„Nad Niemnem”
(Marta, Justyna),
„Marta” –
Eliza Orzeszkowa
Asymilacja Żydówpolegała na integracji
Żydów mieszkających
w Polsce ze
społeczeństwem
polskim.
Scjentyzm-dzięki wiedzy
i nauce można lepiej
zrozumieć procesy i
problemy społeczne.
Utylitaryzmużyteczność dla
społeczeństwa.
Nauka a odkrycia w pozytywizmie:
•
•
•
•
•
•
•
„Kurs filozofii pozytywnej” - A. Comte
Premiera „Halki” – S. Moniuszko
Działalność Szkoły Głównej Warszawskiej
„O powstaniu gatunków”- K. Darwin
Ukończenie budowy Opery Paryskiej
Wynalezienie telefonu (A. G. Bell)
Wynalezienie szczepionki przeciwko wściekliźnie (L.
Pasteur)
Realizm i naturalizm
Polegał na przestawieniu świata takiego jaki jest
naprawdę, bez zbędnego upiększania. Wszystko miało być
zgodne z rzeczywistością, faktami historycznymi i
społecznymi.
Przykład
„Kamieniarze” –
Gustave Courbet
Inteligencja
Tak określano grupę społeczną, która
pojawiła się w XIX- wiecznej kulturze. Byli
to ludzie wykształceni, bez korzeni
arystokratycznych. Było to
charakterystyczne dla Europy wschodniej,
gdzie pojawiło się zapotrzebowanie na
specjalistów. Inteligencję łączył styl życia,
wzorce kulturowe, wartości i prestiż
społeczny.
„Doktor Dwernicki z żoną przy
fortepianie” - Stanisław Dębicki
Modernizm
NOWOCZESNOŚĆ
W. Gropius, budynek Bauhausu wDessau-Roßlau
ŻYCIE I POPĘDY
CZŁOWIEKA
Jacek Malczewski - Zatruta studnia (Chimera).
„Modernisme”, czyli nowoczesność…
Modernizm to określenie ogółu kierunków awangardowych w
literaturze i sztuce w okresie 1880 – 1910, przeciwstawiających się
realizmowi i naturalizmowi, wyrażających dezaprobatę wobec
moralności mieszczańskiej, w dziełach kładących nacisk na
indywidualizm, symbolizm, estetyzm. To także jedna z wielu nazw
Młodej Polski lub jej pierwszego dziesięciolecia, odznaczająca się:
 dążeniem do oryginalności,
 innowacyjności,
 krytycznym stosunkiem do tradycji i dokonań przeszłych epok.
Dwie teorie modernizmu:
Artur
Schopenhauer
Fryderyk
Nietzsche
Artur Schopenhauer
U podstaw całej rzeczywistości leży wola: irracjonalny, ślepy pęd
Wola nigdy nie może być zaspokojona, a to prowadzi do
cierpienia
Ból istnienia można złagodzić przez wyzbycie się pragnień
(nirwana), współczucie dla innych cierpiących lub kontemplację
piękna w sztuce
,, Jak człowiek dźwiga własne ciało, a ciężaru jego nie czuje, tak
nie dostrzega własnych błędów”
Artur Schopenhauer
Fryderyk Nietzsche
 Życie jest najwyższą wartością
 Tradycyjna moralność (moralność niewolników) ogranicza
życie
 Ludzkość musi odrzucić chrześcijaństwo, które hamuje jej
rozwój
 Ideałem jest nadczłowiek- jednostka kierująca się wolą mocy
 Jednostka nie powinna poświęcać się dla społeczeństwa
IMPRESJONIZM
…. to kierunek w malarstwie i literaturze ukształtowany we Francji w drugiej
połowie XIX wieku. Nazwę zaczerpnął od tytułu obrazu Claude’a Moneta „Impresja –
wschód słońca” i w języku francuskim oznacza odciśnięcie, wrażenie, indywidualny,
przelotny stan uczuć (impression). Choć na początku odnosił się głównie do malarstwa,
z czasem został przeniesiony także do literatury Młodej Polski.
Terminem tym określa się poezję o charakterze nastrojowym. Dzieła impresjonistyczne
cechuje subiektywizm. W malarstwie stosowano techniki oddające wrażenia świetlne,
zaznaczające grę światłocieni, rozmyte kontury. Operowano barwą, używano jedynie
czystych kolorów.
SYMBOLIZM
Był wykorzystywany głównie w plastyce. Głoszono, że dzieło
artystyczne ma ukazywać problemy duchowe człowieka. Te sfery
ludzkich problemów nierozwiązywalnych drogą intelektualną.
Nawiązanie do intuizmu. Tematem była abstrakcja, niepoznane,
tajemnicze. Środek artystyczny to symbol (przedmiot, sytuacja,
obraz, który poza naturalnym znaczeniem krył metaforyczny sens).
Obraz Malczewskiego pt: ”Śmierć”.
NATURALIZM
 biologizm
a) utożsamianie społeczeństwa z organizmem żywej istoty
b) pojmowanie człowieka jako cząstki natury, człowiek zdeterminowany
jest przez prawa natury
c) pojmowanie życia jako wiecznej walki o byt
 postawa uczonego i badacza, który wiernie odzwierciedla życie
odebrane zmysłami, wierność szczegółów
 maksymalny obiektywizm, bez własnych ocen odautorskich, autor
rejestruje i pokazuje
 brak tematów tabu, zakazanych, wszystko powinno znajdować
odzwierciedlenie w sztuce
Naturalizm ubezwłasnowolnia człowieka poprzez prawa natury.
„Germinal” (narodziny świadomości społecznej).
ARCHITEKTURA
W architekturze dominował realizm i secesja. Inspiracją dla architektów było
malarstwo. Monet w cyklu obrazów Katedra z Rouen wykazał, że, pokazując tę
samą budowlę w różnych porach dnia, można uzyskać zupełnie inny efekt. Na
przełomie wieków powstało dzieło, które dopiero w roku 1972 uznano za
zabytek. Jest to wnętrze restauracji liońskiego dworca kolejowego w Paryżu,
zdobione neorenesansowymi stiukami, lampami i boazerią. Na ścianach
wymalowano widoki miast francuskich. Impresjonistyczny w szczegółach
charakter ma teatr w Orange Pierre Maignona. Do tego samego stylu należą
freski z życia ludu hiszpańskiego w sali bibliotecznej Hispanic Society w
Nowym Jorku.
Wczesny modernizm:
H.P. Berlage, Giełda w Amsterdamie
Wczesny modernizm:
M. Berg, Hala Stulecia we Wrocławiu
Modernistyczna
emancypacja
Przełomowym momentem w walce o równouprawnienie
kobiet i mężczyzn była tzw. „pierwsza fala feminizmu" —
czyli powstanie w Wielkiej Brytanii na przełomie XIX i XX
wieku ruchu sufrażystek, który domagał się przyznania
kobietom praw wyborczych oraz możliwości ich
uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym
„Metafizyka płci" głoszonej przez Stanisława
Przybyszewskiego, który w 1898 r. zaszczepił w
środowisku krakowskiej bohemy podstawowe tezy
filozofii podporządkowującej ludzką egzystencję sile
wszechogarniającego erotyzmu.
Kobiety muszą pracować, aby zapewnić byt
rodzinie, aby przeżyć. W okresie tym powraca do
literatury temat miłości.
Zwątpienie i niewiara, rozpacz egzystencjalna,
poczucie bezsiły i tęsknota do unicestwienia
Pierwsze pokolenie młodopolan zastało już sytuację kryzysową. Kryzys ten
opierał się przede wszystkim w niewystarczalności siły rozumu do poznania
rzeczywistości. Następuje zwątpienie w role rozumu jako pomocy w
rozstrzyganiu egzystencjalnych problemów. Młode pokolenie dostrzega
upadek ideałów, ducha i sztuki.
Na początku lat 90. Stanisław Przybyszewski powiedział:
“My, późno urodzeni, przestaliśmy wierzyć w prawdę”.
,,Błędne Koło”
Jacek Malczewski
Porównanie
(romantyzm a pozytywizm)
Przedstawione wcześniej informacje dotyczące tych
dwóch epok pozwalają nam na dokładne ich
porównanie.
Dostrzegamy, że były to bardzo sprzeczne ze sobą
epoki.
Romantyzm można powiązać z filozofią uczucia,
duszy, wiary, a z kolei pozytywizm opierał się na
wiedzy, doświadczeniach i badaniach. Na
przestrzeni lat inaczej postrzegano takie pojęcia jak
Bóg, natura, miłość i praca.
Najlepiej te różnice można zrozumieć na
przykładach z literatury, porównując bohatera
romantycznego (Jacek Soplica ) z bohaterem
pozytywistycznym (Stanisław Wokulski).
Co pozytywiści przejęli od
romantyków?
•Ideał patriotyzmu – choć inaczej realizowany. Odrzucając metodę walki
zbrojnej, składali hołd powstaniom i ich bohaterom (Prus, Orzeszkowa,
Sienkiewicz).
•Umiłowanie piękna natury, litewskiego i polskiego pejzażu, motyw
polskiego dworku szlacheckiego.
•Sentymentalne spojrzenie na romantyzm (Henryk Sienkiewicz).
•Szacunek dla romantycznych wieszczów, zwłaszcza dla Adama
Mickiewicza.
Porównanie
( romantyzm a modernizm)
Modernizm to początek Młodej Polski.
Zdecydowanie różniła się ona od pozytywizmu,
ale w wielu kwestiach była podobna do
romantyzmu, przez co często nazywamy tę
epokę neoromantyzmem.
Wszystkie podstawowe różnice zostały
wykazane w poprzednich slajdach. Porównując
je dochodzimy do następujących wniosków:
Nawrót do tradycji romantycznej
polegał na odwróceniu się od
bohaterów pozytywistycznych,
filozofii pozytywnej, od
socjologicznego spojrzenia na życie
zbiorowe, od mentalności filistra.
Wspólna dla poezji obu epok
jest nastrojowość, a także
częste dostrzeganie i
kształtowanie rzeczywistości.
Zarówno według
romantyków, jak i
modernistów życie psychiczne
stanowiło morze tajni i
zagadek. Próbowano różnych
sposobów, aby je zgłębić.
Każda z epok literackich miała i swój specyficzny klimat i
własną niepowtarzalną charakterystykę. Także każda
wniosła coś nowego, innowacyjnego- postacie,
charakterystyczne założenia, idee… Badając kolejne epoki
można zauważyć, że część odwoływała się do uczuć, a
połowa do rozumu. Epoki te zawsze się przeplatały, tak jak
na przykład przedstawione w tej prezentacji ROMANTYZM,
POZYTYWIZM I MODERNIZM.
Dziękujemy za uwagę!
Andżelika Bodal
Anita Ogeniewska
Klasa IIa