Transcript โคลงนิราศเจ้าฟ้าอภัย

วรรณคดีสำคัญ สมัย
อยุ ธ ยำตอนปลำย
โคลงชะลอพระ
พุทธไสยำสนวั
์ ดป่ำ
โมกข ์
พระนิพนธใน
์
พระเจ้ำอยูหั
ว
บรม
่
โกศ
ใช้คำประพันธร์ อย
้
กรองประเภทโคลงสี่
ง่ เป็ นกำร
วัตถุประสงคในกำรแต
์
บันทึกเหตุกำรณในกำรสำมำรถ
์
ลำกชะลอพุทธไสยำสน์ โตไม่
เสี ยหำย และเป็ นกำรเฉลิมพระ
เกียรติพระเจ้ำอยูหั
่ วทำยสระ
้
ำวถึ
ง
สำระสำคัญ เริม
่ ตนกล
่
้
สำเหตุทต
ี่ องกำรลำกชะลอ
้
พุทธไสยำสน์
เนื่องจำกน้ำ
เซำะตลิง่ ใกลพระวิ
หำร วัดป่ำ
้
โมกข
พระเจำทำยสระ จึง
โคลงนิรำศเจ้ำฟ้ำอภัย
ประพันธโดย
เจ้ำฟ้ำอภัย
์
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรอง
้
ประเภทโคลงสี่ สุภำพ มีเพียง
๒๕ บท เพือ
่ พรรณนำ
ควำมรูสึ้ กทีต
่ องจำกนำงที
่
้
รัก และบันทึกกำรเดินทำงจำก
กรุงศรีอยุธยำไปลพบุร ี
นันโทปนันทสูตรคำหลวง
ประพันธโดย
เจ้ำฟ้ำ
์
ธรรมธิเบศร
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรอง
้
ประเภทรำยยำว
่
เพือ
่ สอนศำสนำพุทธ
เรือ
่ งมีอยูว่ ำ่ ครัง้ นั้น พระพุทธ
องคทรงมี
พุทธบัญชำให้พระมหำโมคคัล
์
ลำนะเถระ ไปปรำบพญำนำค อันมี
นำม นันโทปนันทะ ให้คลำยทิฏฐิมำนะ
ลง เมือ
่ พญำนันโทปนันทะคลำยทิฏฐิ
มำนะลง ไดแปลงร
ำงเป็
นมำณพหนุ่ ม
้
่
ฟังธรรมจำกพระพุทธเจ้ำและไดรั
้ บศี ล
่
๕ จำกพระพุทธองค ์ แตด
้
่ วยควำมที
ตนยังอยูในภู
มข
ิ องกึง่ เทพกึง่ เดรัจฉำน
่
จึงยังมิอำจยังให้เกิดกำรบรรลุธรรมได้
แตก็
่ ยอมรับนับถือพระพุทธองคไปตลอด
์
ชีวต
ิ แสดงให้เห็ นสุภำษิตวำ่ ควรชนะ
พระมำลัยคำหลวง
ประพันธโดย
เจ้ำฟ้ำธรรมธิเบศร
์
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภท
้
รำย
มีโคลงสี่ สุภำพในตอนทำย
่
้
เพือ
่ สอนศำสนำพุทธและเมือ
่ พบ
พระศรีอำริยเมตไตรย
เรือ
่ งยอ
่ ตนนมั
สกำรพระรัตนตรัย
่ - เริม
้
แลวกล
ำวถึ
ง พระมำลัย พระเถระอรหันต ์
้
่
รูปหนึ่ง มีฤทธิม์ ำก เคยไปโปรดสั ตวนรก
์
และเทศนสั
่ งภัย
์ ่ งสอนปวงชนให้หลีกเลีย
นรก วันหนึ่ง พระมำลัย รับถวำย
ดอกบัวจำกชำยยำกเข็ญแลวน
้ ำไปบูชำ
พระเจดียจุ์ ฬำมณี ณ ดำวดึง
สวรรค ์ พระมำลัย ไดมี
ุ ฉำถำมขอ
้ ปจ
้
่ งกำรบำเพ็ญกุศล
นทรถึ
สงสั ยแกพระอิ
่
์ งเรือ
ตอมำ
พระศรีอำริยเมตไตรย ไดมำ
่
้
สนทนำดวย
ไตถำมสภำพควำมเป็
นไปใน
้
่
ผูใดจะได
เกิ
้
้ ดในศำสนำของพระองค ์
จะตองท
ำบุญดวยกำรฟั
งเทศนมหำชำติ
้
้
์
คำถำพันให้จบ เป็ นตน
เมือ
่ สิ้ นศำสนำ
้
ของพระสมณโคดมแลวจะเกิ
ดกลียค
ุ อำยุ
้
คนสิ้ นเพียง ๕-๑๐ ปี และคนไมละอำย
่
ตอบำป
เมือ
่ สิ้ นยุคเข็ญแลวจะเกิ
ดควำม
่
้
อุดมสมบูรณพู
์ นสุขทัว่ ไป ระยะนี้
พระองคจะลงมำตรั
สให้ปวงชนตัง้ อยูในคุ
ณ
่
์
งำมควำมดี พระมำลัย ไดน
่ งรำวที่
้ ำเรือ
พระศรีอำริย ์ ทรงเทศนลงมำบอกเล
ำแก
่
่
์
ชำวชมพูทวีปอีกตอหนึ
่ง
่
กำพยเห
รำศธำรโศก
่
์ ่เรือ กำพยห
์ อโคลงนิ
กำพยห
่
์ อโคลงประพำสธำรทองแดง
ประพันธโดย
เจ้ำฟ้ำธรรมธิเบศร
์
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภทกำพย
ห
้
่
์ อโคลง
ยกเวนกำพย
เห
้
่ อใช้คำประพันธ ์ รอยกรอง
้
์ เรื
ประเภทกำพยเห
่ อ
์ เรื
กำพยเห
่ ใช้เหเรื
่ อ เพือ
่ อในกำรเสด็จประพำสพระ
์ เรื
พุทธบำท ของพระเจ้ำอยูหั
่ วบรมโกศ
กำพยห
รำศธำรโศก เพือ
่ พรรณนำถึง
่
์ อโคลงนิ
นำงในนิรำศ
กำพยห
เพือ
่ พรรณนำ
่
์ อโคลงประพำสธำรทองแดง
ธรรมชำติในกำรเดินทำงจำกอยุธยำ ไปยังพระ
พุทธบำททีจ
่ งั หวัดสระบุร ี
เพลงยำวเจ้ำฟ้ำธรรมธิเบศร
ประพันธโดย
เจ้ำฟ้ำธรรมธิเบศร
์
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรอง
้
ประเภทกลอนเพลง
เพือ
่ แสดงควำมรัก แสดงโวหำร
ตำงๆ
่
ปำงพีม
่ ำดสมำนสุมำลยสมร
์
ดัง่ หมำยดวงหมำยเดือนดำรำกร
อันลอย
พืน
้ อำพรโพยมพรำย
แม้นพีเ่ หิรเดินไดในเวหำศ
ถึงจะมำดก็
้
ไมเสี
่ ยซึง่ แรงหมำย
มิไดชมก็
ภอไดด
เมียงหมำย
้
้ ำเนิรชำย
รัศมีพม
ิ ำนมอง
แสดงควำมรักทีม
่ ต
ี อนำง
รำพึงควำมตำ่
่
ต้อยของตนทีอ
่ ำจเอือ
้ มใฝ่ปองนำงซึง่ สูงศั กดิ ์
กวำ่ เปรียบตนเป็ นกระตำย
เปรียบนำงเป็ น
่
จันทร ์
บทละครเรือ
่ งดำหลังและอิเหนำ
(อิเหนำใหญและอิ
เหนำเล็ก)
่
อิเหนำใหญ่ (ดำหลัง) เจ้ำฟ้ำหญิง
กุณฑล
อิเหนำเล็ก เจ้ำฟ้ำหญิงมงกุฎ
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภท
้
กลอนบทละคร
เพือ
่ ใช้เลนละคร
่
อิเหนำ
เรือ
่ งอิเหนำ หรือทีเ่ รียกกันวำนิ
่ ทำนปัน
หยีน้น
ั เป็ นนิทำนทีเ่ ลำแพร
หลำยกั
นมำกใน
่
่
ชวำ เชือ
่ กันวำเป็
ิ ำสตรของ
่ นนิยำยอิงประวัตศ
์
ชวำ ในสมัยพุทธศตวรรษที่ 16 ปรุงแตงมำ
่
จำกพงศำวดำรชวำ และมีดวยกั
นหลำยสำนวน
้
พงศำวดำรเรียกอิเหนำวำ่ “ปันจี อินู กรัต
ปำตี” (Panji Inu Kartapati) แตในหมู
ชำวชวำ
่
่
มักเรียกกันสั้ นๆ วำ่ “ปันหยี” (Panji) ส่วน
เรือ
่ งอิเหนำทีเ่ ป็ นนิทำนนั้น น่ำจะแตงขึ
้ ใน
่ น
รำวพุทธศตวรรษที่ 20-21 หรือในยุคเสื่ อมของ
ดำหลัง
คลำยกั
บเรือ
่ งอิเหนำ แตมี
นคือ
้
่ ส่วนตำงกั
่
ระเดนมนตรี
ไปหลงรักสำวชำวไร่ ทำให้
่
ทำวกุ
เรปันโกรธถึงกับส่งคนไปลอบสั งหำร
้
นำง ระเดนเสี
ย
่ วไป
่ ยใจมำก จึงออกทองเที
่
อยำงไร
จุ
่ ๆ
่
้ ดหมำยและทำกำรรบกับเมืองอืน
จนไดมำอยู
ในปกครองมำกมำย
ส่วนนำง
้
่
บุษบำกำโละถู
กเนรมิตให้เป็ นชำยชือ
่ มิสำ
้
ประหมังกุหนิง ซึง่ จะกลำยเป็ นหญิงเมือ
่ พบ
อิเหนำ นำงไดออกตำมหำอิ
เหนำ ส่วน
้
อิเหนำไดปลอมตัวเป็ นดำหลังหรือคนเชิด
กลบทศิ รบ
ิ ุลกิตติ
ประพันธโดย
หลวงศรีปรีชำ
์
(เซ่ง)
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภท
้
กลอนกลบท
(๘๖ ชนิด)
เพือ
่ เลำนิ
่ เป็ น
่ ทำนชำดก และเพือ
เรือ
่ งยอ
่ งตำมปัญญำสชำดกวำ่ ท้ำว
่ - ดำเนินเรือ
ยศกิต ิ แหงนครจั
มบำก มีพระมเหสี ทรงพระ
่
นำมวำ่ นำงสิ รม
ิ ดี เมือ
่ ทรงพระครรภทรงพระ
์
สุบน
ิ วำ่ ดำบสเหำะนำแกวมำให
้
้ โหรทำนำยวำ่
จะไดพระโอรส
แตพระสวำมี
จะตองพลั
ดพลำก
้
่
้
จำกเมือง ตอมำท
ำวพำลรำชยกทั
พมำลอม
่
้
้
เมืองจัมบำก ทำวยศกิ
ต ิ ทรงเชือ
่ มัน
่ ในผลแหง่
้
ธรรม จึงลอบหนีออกจำกเมือง พรอมด
วยมเหสี
้
้
แลวผนวชเป็
นดำบสอยูที
้
่ เ่ ขำวิบุลบรรพต พรำน
ป่ำซึง่ ทำวยศกิ
ต ิ ทรงช่วยชีวต
ิ นำกองทัพของ
้
ทำวพำลรำช
มำจับทำวยศกิ
ต ิ ไปขังไวในเมื
อง
้
้
้
หลำยปี นำงสิ รม
ิ ดีประสูตพ
ิ ระโอรสทรงพระนำม
วำ่ สิ รวิ บ
ิ ุลกิต ิ เมือ
่ พระกุมำรทรงพระเจริญวัย
ไดทู
้ ลลำพระมำรดำไปช่วยพระบิดำโดยทรง
ปุณโณวำทคำฉันท ์
ประพันธโดย
พระมหำนำค วัด
์
ทำทรำย
่
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภท
้
คำฉันท ์
เพือ
่ บันทึกกำรสมโภชพระพุทธ
บำททีจ
่ งั หวัดสระบุร ี
ในเบือ
้ งบรรพกำล มีดำบสตนหนึ่งชือ
่ วำ่
สั จพันธโคดม สถิตอยู่ ณ เขำสุวรรณ
บรรพต ในสุนำปรันตนิคม"แวนแคว
นกรุ
งเทพ
่
้
ทวำรำวดี" ในปำงนั้นพระพุทธเจ้ำเสด็จเหำะมำ
จำกกรุงสำวัตถีพรอมด
อน
วยภิ
กษุ สงฆห
้
่
้
์ ้ำรอยหย
้
หนึ่งองค ์ (คือ ๔๙๙ องค)์ เพือ
่ จะอนุ เครำะห ์
พรำนบุญและโปรดสั จพันธดำบสให้"ลุถงึ อริย
มำรคศิ วำไลย" สั จพันธดำบสเลือ
่ มใสบวชเป็ น
พระภิกษุ ในพระพุทธศำสนำ กอนที
พ
่ ระเจ้ำจะ
่
เสด็จกลับ ตรัสสั่ งให้สั จพันธเถรอยูโปรดเวไนย
่
สั ตว ์ พระสั จพันธเถรทูลอำรำธนำขอให้ทรง
เหยียบรอยพระบำทเบือ
้ งขวำไวบนยอดเขำ
้
โคลงนิรำศพระพุทธบำท
ประพันธโดย
พระมหำนำค วัดทำ่
์
ทรำย
ใช้คำประพันธ ์ รอยกรองประเภท
้
โคลงสี่ สุภำพ
เพือ
่ บันทึกกำรเดินทำง
กึกกองดุ
เหวำ่
้
ซัน
้
เสี ยงหวำน
ว้ำวำเสี
แม่
่ ยงเยำวมำลย ์
พร้อง
ภุรโดกดำเนิน
สำร
สั งคีต
แววว
รำ่
่ ำเสี
่ ยงมสรรอง
้
ไห้หำเรียม
จบกำร
นำเสนอ
ทีมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/27733
th.wikipedia.org/wiki/นันโทปนันทสูตรคำหลวง - แคช
http://onknow.blogspot.com/2010/03/blogpost_29.html
www.pasasiam.com/home/index.../130-2008-09-06-07-20-39 - แคช
th.wikipedia.org/wiki/อิเหนำ - แคช
th.wikipedia.org/wiki/ดำหลัง - แคช