Transcript Örgütsel Davranışa Giriş

ISL401
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ
Yrd. Doç Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ
[email protected]
Ders Kitabı
• Ekin Kitabevi
• Yayın Yılı: 2013
• Sayfa Sayısı: 732
2
Ders İşleme Planı
1. Hafta: Örgütsel Davranışa Giriş
2. Hafta: Örgütsel Davranışın Tarihsel Gelişimi ve Yaklaşımlar
3. Hafta: Örgüt İçinde Birey ve Kişilik
4. Hafta: Tutumlar ve İş Tatmini
5. Hafta: Bireysel Farklılıklar, Biyografik Karakteristikler, Yetenekler ve Öğrenme
6. Hafta: Örgüt Kültürü
7. Hafta: Örgütlerde Grup ve Grup Süreçleri
8. Hafta: Örgütlerde Motivasyon (Güdüleme) Süreci ve Kuramları
9. Hafta: Örgütlerde Liderlik ve Teorileri
10. Hafta: Örgütlerde Çatışma
11. Hafta: Örgütsel Stres ve Yönetimi
12. Hafta: Örgütlerde Güç ve Politika
13. Hafta: Örgütlerde Mobbing ve Yönetimi
14: Hafta: Örgütsel Adalet, Örgütsel Bağlılık ve İşten Uzaklaşma Davranışları
3
1. Hafta
Örgütsel Davranışa Giriş
4
İçerik
•
•
•
•
•
•
•
Örgüt
Davranış
Örgütsel Davranış
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler
Davranış Hakkında Genellemeler
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar?
5
Giriş
• Örgütler hepimizin yaşamında çok önemli bir rol oynar.
Hepimiz örgütlü bir toplumda veya bir örgütler
dünyasında yaşıyoruz. Çünkü bu örgütler şu veya bu
şekilde yaşanılan toplumun hem bir parçası hem de
insanların çeşitli ihtiyaçlarını gidermesi açısından bir
zorunluluktur. Örgütlerin verdikleri kararlar veya
hareketler çeşitli biçimlerde hem yaşanılan topluma hem
de o örgüt içinde yaşayan insanlara yansımaktadır.
• Bu nedenle örgütsel davranış hem örgütü hem de bu
kararların yansıdığı veya etkilediği insan davranışlarını
anlamak açısından büyük önem taşır.
6
Örgüt
• Teşkilatlanma ya da organize etme süreci sonucunda
oluşan yapı,
• İki veya daha fazla insanın, ortak bir amacı
gerçekleştirmek
için,
davranışlarını
biçimsel
kurallara göre düzenlediği yapı,
• Bilinçli bir şekilde koordine edilen, iki veya daha
fazla kişiden oluşan, bir hedefe veya hedefler
bütününe ulaşmak için belirli bir yapı içerisinde
işleyen sosyal birim.
7
Davranış
• Dıştan gözlemlenebilecek tepkilerin toplamı,
• İnsan hem içten, hem dıştan gelen uyarıcıların
karmaşık etkisi (güdü) ile faaliyete geçer ve birtakım
hareketlerde (tepki) bulunur. Psikolojide bu
etkileşime davranış denir.
• Uyarıcı
Organizma
Tepki
8
Örgütsel Davranış (1)
• Örgüt içindeki insan davranışlarının incelenmesidir.
• Kişilerin, grupların ve yapıların kurumlara olan
etkisini inceleyen bilim dalıdır.
• Bir örgüt içinde çalışan insanların davranışlarını
anlamaya, geleceğe dönük tahminler yapmaya ve
insanların davranışlarını kontrol etmeye ilişkin bir
disiplindir.
• İnsan davranışlarını içinde yaşadığı çalışma
ortamında inceleyen ve bir ölçüde de bireyin
örgütten ne şekilde etkilenerek davranış değişikliği
gösterdiğini irdeleyen bilim dalıdır.
9
Örgütsel Davranış (2)
• Örgütsel davranış disiplini, bize ilişkilerin
kurallarını ve prensiplerini tanıtarak, kendimizi
birlikte çalıştığımız insan ve grupları anlamamıza
yardımcı olmaktadır.
• Amacı, örgüt içindeki insan davranışlarını anlamak
ve çalışanı daha etkin ve başarılı kılmaktır.
10
Örgütsel Davranış (3)
• Örgütsel davranış birey, grup, örgüt ve çevre
değişkenlerini kapsayan bir ilgi alanı içinde çalışır.
Böylece Örgütsel Davranış aşağıdaki konulan
kapsayan bir bütünü irdeleme amacındadır. Bunlar:
– İnsanların davranışları
– Yönetim süreci
– Yönetim sürecinin içinde yer aldığı örgüt veya örgüt
kapsamı
– Örgüt süreci içinde işleyen çalışma düzeni veya işin
yapılışı
– Örgüt dışında yer alan çevre ile örgütün etkileşimidir.
11
Örgütsel Davranış (4)
• Birey: Merkezi bir elemandır.
• Grup: Her grup bir çalışma grubunun üyesidir.
• Örgüt: Birey ve grup resmi bir örgüt yapısı içinde
varlıklarını sürdürürler.
• Çevre: Her örgüt onu saran dışsal bir çevrenin
fonksiyonudur.
12
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (1)
• Örgütsel davranış çok
sayıda farklı davranış
disiplinin katkısı ile
gelişmektedir
Psikoloji
Sosyal
psikoloji
Sosyoloji
Antropoloji
13
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (2)
PSİKOLOJİ
• İnsanların ve hayvanların davranışlarını ölçme,
açıklama, bazen de değiştirmeyi amaçlayan
disiplindir.
• Analiz birimi: birey
• OB’ye sağladığı katkı:
– Öğrenme, motivasyon, kişilik, duygular, algı
– Eğitim, liderlik, etkinlik, iş tatmini
– Bireysel karar verme, performans değerlendirme, tutum
ölçümü
– Çalışan seçimi, iş tasarımı, iş seçimi
14
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (3)
SOSYAL PSİKOLOJİ
• İnsanların birbirlerine olan etkisini incelemek için
hem psikolojinin hem de sosyolojinin alanına giren
konuları inceler.
• Analiz birimi: grup
• OB’ye sağladığı katkı:
–
–
–
–
–
Davranış değişikliği
Tutum değişikliği
İletişim
Grup süreçleri
Grup olarak karar verebilme
15
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (4)
SOSYOLOJİ
• Psikoloji birey üzerine yoğunlaşırken, sosyoloji
insanların sosyal çevreleriyle veya kültürleriyle olan
ilişkilerini inceler.
• Analiz birimi: grup
–
örgüt sistemi
• OB’ye sağladığı katkı:
–
–
–
–
İletişim
Güç
Çatışma
Gruplar arası davranışlar
Klasik örgüt teorisi
Örgütsel teknoloji
Örgütsel değişim
Örgüt kültürü
16
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (5)
ANTROPOLOJİ
• İnsanların ve insanların faaliyetleri hakkında bilgi
edinmek için toplumları inceleyen bilim dalıdır.
• Analiz birimi: grup
–
örgüt sistemi
• OB’ye sağladığı katkı:
– Mukayeseli değerler
– Mukayeseli tutumlar
– Kültürler arası analiz
Örgüt kültürü
Çevre
17
ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler (6)
18
Davranış Hakkında Genellemeler (1)
• İnsan yaşamı boyunca genellemeler yapar. Bu genellemelere
diğer insanları gözleyerek, düşünerek, dinleyerek, okuyarak
veya duygusal değerlendirmeler ile ulaşır.
• Bu genellemeler ne derece doğrudur?
– Herkes para ile güdülenebilir.
– Her işçi kendini başarıya götürecek bir iş ister.
– Çatışmadan uzak duran gruplar en etkili gruplardır.
• İnsanlara
veya
davranışlarına
ilişkin
tahminler,
gerçeklerden çok sezgilere duygulara veya kanaatlere
dayalı oluşudur.
• Bu bakımdan davranış bilimleri bize sistematik bir
yaklaşımla bu duygu veya kanaatlerden sıyrılmayı
öğretmektedir.
19
Davranış Hakkında Genellemeler (2)
• Sistematik bir yaklaşım bize davranışların tesadüfi değil
bir nedene dayalı olarak ortaya çıktığını gösterir.
• İnsanların davranışlarının hep akılcı olması istenir.
• Ancak, bu kişiye göre değişir, yani dışarıdan bakan bir
kimse bu davranışın akılcı olmadığını görürken bu
davranışı yerine getiren bunu çok akılcı görür.
• Çünkü, bireyin yetiştiği, çevre ve kültür onun bu
davranışının akılcı olup olmadığını tayin eder.
• Bize göre akılcı olmayan bu davranış bireyin yetiştiği
çevreye göre akılcı veya mantıklıdır.
• Çünkü her birey çevreyi başka bir bakış açısından
yorumlamaktadır. Her birey farklı bir çevrenin ürünüdür.
20
Davranış Hakkında Genellemeler (3)
• İnsan davranışları hakkında artık duygusaldan ziyade
sistematik bir yaklaşımla bilgi edinip, doğru sonuçlara
ulaşmak imkanımız var.
• Kanaat ve duyguların yerini, artık sistematik, bilimsel
yaklaşımlar almaktadır.
• Ancak, davranış bilimleri veya örgütsel davranışın bir
fizik veya kimya gibi hemen her durumda geçerli olan
kanunları yoktur. Bazı temel prensipleri vardır, ancak bir
fizik veya kimya değildir.
• İnsan çok karmaşık bir organizmadır. Aynı durumda iki
insan birbirine benzemeyecek şekilde davranabilir veya
aynı birey farklı ortamlarda farklı davranabilmektedir.
21
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (1)
• Disiplinlerarası Yaklaşım Bağlacı
• Bilimsel Yöntem Bağlacı
• Durumsallık Bağlacı
• Çok Yönlü Analiz Bağlacı
• Açık Sistem Bağlacı
22
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (2)
• Disiplinlerarası Yaklaşım Bağlacı
• Örgütsel davranış disiplinler arası bir yapıya sahiptir.
• Psikoloji, özellikle bireysel davranış ve bireyler arası
davranışların
anlaşılmasında
katkılar
sağlarken,
sosyoloji takım dinamikleri, örgütsel toplumsallaşma,
örgütsel güç ve sosyal sistemin diğer boyutları
konularında çeşitli katkılar sağlar.
23
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (3)
• Bilimsel Yöntem Bağlacı
• Örgütsel davranış bilimcileri örgüt konusundaki
hipotezleri test etmek ve bunları doğrulamak amacıyla
bilimsel yöntemi kullanırlar.
• Bilimsel yöntem sadece bir araştırmada takip edilmesi
gereken aşamaları değil, aynı zamanda daha önce
açıklanamayan olayları ve sarılanda sistematik bir
biçimde anlamalarına yardımcı olur.
24
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (4)
• Durumsallık Bağlacı
• özel bir hareketin farklı ortamlarda farklı sonuçları
olabileceğini ifade eder. Diğer bir deyimle hiç bir
çözümün her durumda en iyi çözüm olmadığını ifade
eder.
• Bir durumda en iyi çözüm olarak gördüğümüz bir şey
bir başka ortamda en iyi olmayabilir.
• Bu durumda bir sorunla karşılaştığımız zaman bu durumu
en iyi biçimde analiz ve teşhis edip bu duruma uygun
strateji ve çözümler geliştirmemiz en iyi yol olacaktır.
25
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (5)
• Çok Yönlü Analiz Bağlacı
• örgütsel olaylar genelde üç düzeyde incelenir. Bunlar,
– Bireysel,
– Takım
– ve Örgütsel boyuttaki analizlerdir.
• Genelde Örgütsel davranış konuları bir tek düzey ile ilgili
olmasına rağmen, genelde analizler her üç düzey ile de
ilgilidir.
• Bu nedenle Örgütsel Davranış genelde bir değil her üç
düzeydeki analizleri kapsar.
26
Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı (6)
• Açık Sistem Bağlacı
• Yöneticiler, bir örgüt içinde ekolog gibi davranmak ve
örgüt sistemini çevrelerindeki diğer sistemlerle ilişki
içinde, bunlardan etkilenen ve aynı zamanda bu çevreyi
etkileyen bir yapı içersinde örgüte bakmalıdırlar.
• Örgütsel davranışta örgütleri açık bir sistem olarak
nitelemektedir.
• Bu örgütün birbiriyle ilişkili parçalardan oluştuğunu ve
bunların birbirleriyle uyumlu bir biçimde çalıştığı zaman,
örgütün başarılı bir bütün oluşturacağını ve bunun
örgütün çevresinde yer alan diğer sistemleri de
etkileyeceğini ve ona yansıyacağını ifade eder.
27
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (1)
• İşlerin diğer insanlar aracılığıyla yürütülmesini sağlar.
• Yönetim faaliyetleri;
– Karar verme,
– Kaynak dağıtımı,
– Diğer çalışanların faaliyetlerini yönlendirme
• Örgütün hedeflere ulaşmasını sağlayan ve çalışanların
faaliyetlerini denetleyen kişilere yönetici denir.
28
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (2)
Yönetim Fonksiyonları
Planlama
Organize etme
Yönetici
Liderlik
Kontrol
29
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (3)
Yönetimin Rolleri
• Henry Mintzberg’e göre;
• Yöneticilerin birbirinden farklı ve birbirine son derece
entegre on rolü ve davranış kalıbı bulunmaktadır.
• Bu roller üç grupta toplanmaktadır;
– Bireyler arası roller,
– Bilgi sağlama rolleri,
– Karar verme rolleri.
30
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (4)
31
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (5)
32
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (6)
33
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (7)
Yönetim Becerileri
Teknik Beceriler
• Uzmanlık bilgilerini ve uzmanlığı uygulayabilme becerisi
Beşeri Beceriler
• Hem bireysel olarak hem de grup içerisinde diğer
bireylerle çalışabilme, onları anlayabilme, motive
edebilme becerisi
• Kavramsal Beceriler
Karmaşık durumları teşhis ve analiz edebilecek zihinsel
yetenek
34
Tepe
Orta
Alt
Teknik
Beşeri
Kavramsal
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (8)
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (9)
• Fred Luthans ve arkadaşları, 450’den fazla yöneticinin
dahil olduğu bir çalışma ile yönetim faaliyetlerini dört
grupta toplamıştır.
1. Geleneksel Yönetim: karar alma, planlama ve denetleme,
2. İletişim: rutin bilgi alışverişi ve masa başı işlerinin
yürütülmesi,
3. İnsan Kaynakları Yönetimi: çalışanların motive ve
disipline edilmesi, personel alımı, eğitimi ve çatışmaların
çözümü,
4. Sosyal Ağ Oluşturma: örgüt dışından bireylerle
sosyalleşme, politik ilişkiler geliştirme ve etkileşimde
bulunma
Yrd.Doç.Dr. Ozan Büyükyılmaz
36
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (10)
Yrd.Doç.Dr. Ozan Büyükyılmaz
37
Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? (11)
• Avustralya, İsrail, İtalya, Japonya ve ABD gibi ülkelerde
yapılan çalışmalar da, sosyal ağ oluşturma faaliyetleri ve
sosyal ilişkiler ile bir örgüt içerisinde başarılı olma
arasındaki bağlantıyı doğrulayan sonuçlar ortaya
koymuştur.
• ABD’de 410 yönetici ile yapılan bir araştırmaya göre,
olumsuz olsa bile diğer meslektaşlarından ve
çalışanlarından bilgi alan ve kararlarını açıklayan
yöneticiler en etkin yöneticilerdir.
Yrd.Doç.Dr. Ozan Büyükyılmaz
38
Kaynakça
•
•
•
Özkalp, Enver ve Çiğdem Kırel (2013); Örgütsel Davranış, 6. Baskı, Ekin
Kitabevi, Bursa
Robbins, Stephen P. ve Timothy A. Judge (2013); Örgütsel Davranış, (Çev.:
İnci Erdem), Nobel Yayıncılık, Ankara.
Sabuncuoğlu, Zeyyat ve Melek Vergiliel Tüz (2013); Örgütsel Davranış, 5.
Baskı, Alfa Basım Yayım, Bursa.
39
Teşekkür Ederim
Sağlıklı ve mutlu bir hafta
geçirmeniz temennisiyle, iyi
çalışmalar dilerim…
40