Transcript Verloop van de opstand

Verzet tegen de centralisatiepolitiek
Karel V had het bestuur hervormd
-landvoogd(es) in Brussel
-geholpen door 3 raden
-Raad van State(hoge adel)→advies
-Raad van Financiën(juristen)
-Geheime Raad(adel,juristen)→wetten
-in de gewesten stadhouders (hoge adel)
-legeraanvoerders
-bestuur
Hoge burgerij en adel verzetten zich
(verdedigen privileges)→particularisme
In 1555 volgde Filips II zijn vader op
Hij stelde Margaretha van Parma aan tot
landvoogdes en vertrok voorgoed naar
Spanje
Verzet tegen de kettervervolgingen
Karel en Filips verdedigen het katholieke
geloof tegen het opkomend protestantisme
-plakkaten→wetten tegen ketters
-inquisitie→spoort ketters op→brandstapel
-kerkelijke herindeling→herverdeling van
bisdommen (theologiestudie verplicht→
jongere zoons adel niet meer bisschop)
Grote weerstand (ook bij katholieken)
en onrust
Grote kloof arm- rijk
Ontevredenheid over
-hoge belastingen (accijnzen)
-inflatie
-werkeloosheid (wolaanvoer uit Engeland
lag stil)
-hoge graanprijzen door
-misoogsten
-afsluiting Sont
In 1566 bood een verbond van edelen aan
Margaretha van Parma het Smeekschrift
aan (verzoek tot vermindering kettervervolgingen)→ontstaan term geuzen
Margaretha voorlopig akkoord →
toename Hagepreken→
Beeldenstorm
-ketters slaan beelden stuk
-arme katholieken plunderen rijke kerken
Adel herstelt de rust
In 1567 stuurt Filips Alva
-invoering vaste belastingen (10de penning)
-instellen Raad van beroerten (bloedraad)
-Beeldenstormers straffen
-ketterij uitroeien
-tegenstanders centralisatie aanpakken
In 1568 worden Egmont en Hoorne onthoofd
Willem van Oranje vlucht naar Duitsland
Hij valt de Nederlanden binnen (slag bij
Heiligerlee)→begin 80-jarige oorlog
Alva verslaat hem→rust
In 1572 veroveren de watergeuzen Den Briel.
Gevolgen
-meerdere steden in Holland en Zeeland
lopen over naar de kant van Willem van
Oranje
-illegale Statenvergadering gehouden in
Dordrecht
-Willem van Oranje weer stadhouder
-Calvinisme officiële godsdienst
(geen geloofsvervolgingen)→gewetensvrijheid
In1573 organiseert Alva een strafexpeditie
Bij Alkmaar gaat het fout (na aanvankelijk
succes: Zutphen,Naarden,Haarlem)
In 1574 mislukt het beleg van Leiden
In 1576 vindt de Spaanse Furie plaats
(muiterij en plundering van Antwerpen)→
Pacificatie van Gent
-samenwerking alle 17 gewesten
-Spaanse troepen moeten weg
-Holland en Zeeland Calvinistisch,rest
katholiek (geen vervolgingen)
Pacificatie hoogtepunt politiek Willem
van Oranje
-eenheid
-godsdienstige verdraagzaamheid
Parma (nieuwe landvoogd) verovert groot
deel van de zuidelijke Nederlanden→
in 1579 Unie van Atrecht
-10 zuidelijke gewesten gehoorzamen
Filips weer
-herstel katholieke godsdienst
Unie van Utrecht
-overige 7 gewesten
-Calvinisme officiële godsdienst
In 1580 doet Filips II Willem van Oranje in
de ban→vogelvrij
In 1581 schrijft Willem een Apologie→
Placaat van Verlatinge
Filips afgezet (theorie Calvijn)
In 1584 wordt Willem van Oranje vermoord
In1588 stuurt Filips II de Armada
Stichting Republiek der 7 Verenigde
Nederlanden
• In de gewesten van Karel V
overheerste het particularisme.
• Karel en zijn opvolger Filips II
voerden een politiek van centralisatie.
• Dit stuitte op het verzet van de adel en
de steden, die streden voor hun oude
privileges
Een andere oorzaak van
ontevredenheid was de
godsdienstpolitiek:
• de vervolging van
protestanten en de kerkelijke
herindeling van 1559 leidden
tot veel onrust.
• in 1566 barstte de bom en
brak de Beeldenstorm uit.
• De harde maatregelen van Alva, door Filips II gestuurd om de
onrust te onderdrukken, deden het verzet alleen toenemen.
• In 1568 begon de 80 jarige oorlog onder leiding van Willem
van Oranje.
‘Ende eerst, dat die voorsz. provincien sich met den
anderen verbynden, confedereren ende vereenyghen
sullen, gelijck si hem verbynden, confedereren ende
vereenyghen mits desen, ten ewygen daeghen by den
anderen te blijven in alle forme ende maniere als off
siluyden maer een provincie waeren, sonder dat
deselve hem tenyger tijde van den anderen sullen
scheyden, laeten scheyden ofte separeren’
Art. 1 uit de Unie van Utrecht
• In 1579 sloten de opstandige gewesten
zich aaneen in de Unie van Utrecht.
• Twee jaar later zwoeren zij Filips II af
als vorst.
• In 1588 stichtten zij de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden.