Transcript OPSTAND! klassikale instructie

Klassikale instructie voortgezet
onderwijs
Aan de leerkracht:
De dia’s kunnen op een smartboard in de klas vertoond worden. Het is aan de leerkracht
om eventueel dia’s uit de presentatie niet te behandelen.
Colofon
De Tachtigjarige Oorlog.
Historisch Museum Den Briel
Markt 1
3231 AH Brielle
tel. 0181- 475 475
Toegangsprijzen en openingstijden: zie
www.historischmuseumdenbriel.nl
Tekst en samenstelling:
Marinka Visser, medewerker
educatie en publieksbegeleiding.
De Tachtigjarige Oorlog. Historisch Museum Den
Briel, 2012 ©
IK HOU VAN HOLLAND
• Ik Hou Van Holland – YouTube
(klik op de link)
Wat ga je leren?
Waarom is Beatrix eigenlijk onze koningin?
Waar komt de kleur oranje vandaan? Ben ik
van ‘Duytschen Bloet’?
Om meer van Nederland te begrijpen, zul je
terug moeten gaan in de geschiedenis. De
Tachtigjarige Oorlog, ook wel de opstand
genoemd, heeft een grote invloed gehad op
ons land zoals het er nu uitziet…
Wie is wie…
Wat weet jij al van de hoofdpersonen uit de Tachtigjarige Oorlog?
Vul bij elke persoon de naam en wat kernwoorden in…
Geen idee? Blader nog eens terug aan het einde van deze
les!
Aanloop naar de Tachtigjarige Oorlog….
Karel V
Bekijk het volgende filmpje:

Canonclip: Karel V (voortgezet onderwijs) | entoen.nu (klik op de link)
Fokke en Sukke
Karel V doet afstand van de troon
In 1555 doet Karel V afstand
van de troon. Karel V droeg
zijn rijk over aan zijn zoon
Filips de Tweede (links).
Ondersteund door de jonge
prins Willem van Oranje
(rechts) vertelde hij de mensen
over zijn liefde voor de
Nederlanden. Hij vroeg ook
vergeving voor zijn fouten.
Tijdlijn
begin van de Tachtigjarige Oorlog
De gevangen graven Egmont en
Horne worden in opdracht van
Alva in Brussel onthoofd.
Beschuldiging:majesteitsschennis.
Slag bij
Oosterweel
Aanbieding smeekschrift
aan Margaretha van Parma
1566
Alva stelt
bloedraad
in.
Slag bij Heiligerlee.
1569
1567
Beeldenstorm
In de Nederlanden bereidt
men zich voor op een lange
strijd. Zo wordt ongeveer een
zesde deel van de eiken van
het Haagse Bos (Den Haag)
gekapt om een verdediging te
bouwen tegen Spaanse
soldaten.
Komst van de
Hertog van Alva
met 16.000
soldaten.
1571
Alva verbant
Prins Willem van
Oranje.
Willem van Oranje zet
de militaire aanval in
met een bevrijdingsleger
van huurlingen.
De Hertog van Alva
voert de Tiende
Penning in, een
beruchte
belastingmaatregel.
Eerste vrije
Statenvergadering in
Dordrecht. 12 steden
zijn hier aanwezig,
hier wordt de basis
gelegd voor de Staat
der Nederlanden.
1572
1 april: Inname van
Den Briel door de
watergeuzen.
19 Katholieke geestelijken
afkomstig uit Gorcum worden
tegen de zin van Willem van
Oranje door geuzen in Brielle
gemarteld en vermoord. Deze
geestelijken worden bekend als de
martelaren van Gorcum.
Onrust…
Vanaf 1517 kwam de Reformatie op
gang: een godsdienstige beweging die de
katholieke kerk wilde hervormen. Deze
beweging kreeg veel aanhang. Veel
mensen waren het niet eens met de grote
invloed en rijkdom van de katholieke
kerk.
Karel V, zelf katholiek, pakte deze
hervormers hard aan. Hij richtte een
speciale rechtbank (inquisitie) op om
"misdrijven" tegen het katholieke geloof
op te sporen en deze ketters te
veroordelen. Filips II zette het strenge
beleid van zijn vader Karel V voort: het
rooms katholicisme werd de verplichte
godsdienst.
Vraag:
•
Wat zijn ‘ketters’?
Landvoogdes
Omdat hij zelf in Spanje bleef,
stelde Filips II zijn halfzus
Margaretha van Parma aan als
landvoogdes om de Nederlanden
te besturen.
Veel edelen, onder wie Willem
van Oranje, hadden veel kritiek
op Filips II en zijn strenge
vervolging van ketters. Maar de
Spaanse koning hield voet bij
stuk.
Geuzen
Op 5 april 1566 boden 200
ongewapende edellieden een
smeekschrift aan Margaretha van
Parma aan. Zij wilden dat er een einde
komt aan de geloofsvervolgingen.
Margaretha van Parma schrok van het
aantal edellieden. Maar een raadsheer
fluisterde geruststellend in haar oor: ce
ne sont que des gueux (het zijn maar
bedelaars).’
Dezelfde edelen besloten enkele dagen
later zichzelf 'geuzen' te noemen. Ze
gingen een bedelnap dragen aan hun
riem en een penning om hun hals. Zo
kon iedereen deze geuzen voortaan
herkennen.
Beeldenstorm
Bekijk het filmpje bij het volgende nieuwsbericht:

Brokstukken uit Beeldenstorm sieren kerk in Schiedam | RTV
Rijnmond (klik op de link)
Beeldenstorm



Wat voor soort beelden
werden er in de Janskerk in
Schiedam vernield?
Door wie werden ze
vernield?
Bedenk een aantal redenen
waarom de geuzen deze
heiligenbeelden
vernielden…
Het kunstwerk van Sjef Hendricxs:
Beeldenstorm
Het bestormen en plunderen van kerken
en kloosters werd de Beeldenstorm
genoemd. In 1566 vond in de
Nederlanden de eerste Beeldenstorm
plaats.
Er waren verschillende redenen voor de
vernielingen. De grote rijkdom van de
Rooms Katholieke kerk stond in contrast
met de armoede en werkloosheid onder
de bevolking. Aanhangers van het
Calvinisme waren ook tegen het vereren
van heiligenbeelden in de kerken.
Calvinisten wilden terug naar het zuivere
geloof van de eerste christenen. De kerk
moest een plek zijn waar Gods woord
duidelijk aanwezig was en de Bijbel
werd gelezen en uitgelegd.
Fokke en Sukke
Het begin van de opstand in de
Nederlanden
Willem van Oranje was een belangrijke
edelman in de Nederlanden. Hij ging zich
steeds meer verzetten tegen het strenge
beleid van Filips II, dat steeds strenger werd
na de Beeldenstorm..

Willem van Oranje wordt ook wel ‘vader des
vaderlands’ genoemd.
Waarom? Bekijk de clip:

Canonclip: Willem van Oranje (1533-1584) |
entoen.nu
Vraag:
•
Welke belangrijke personen in
Nederland zijn familie van Willem
van Oranje?
Het begin van de opstand in de
Nederlanden
In 1567 werd de hertog van Alva naar de Nederlanden
gestuurd om de opstand de kop in te drukken; hij stelde de Raad
van Beroerten in: een rechtbank voor ketters. De Raad van
Beroerten besloot om de bezittingen van Willem van Oranje in
beslag te nemen en hem te vervolgen.
Veel van de edelen vluchtten, sommigen op schepen: de
watergeuzen. Willem van Oranje vluchtte ook en koos de kant
van de watergeuzen.
De watergeuzen zwerven rond op zee en vallen schepen van en
naar kustplaatsen in de Nederlanden aan. In 1572 verbiedt
Elisabeth I, de Engelse koningin, de watergeuzen nog langer in
de Engelse havens te verblijven. De watergeuzen zetten koers
naar Noord-Duitsland, maar door een felle noordwesterstorm
moesten ze uitwijken. Op 1 april 1572 gaat de vloot van de
watergeuzen onder leiding van de Briellenaar Blois van Treslong
voor anker in de Maasmond, vlakbij Brielle.
Op 1 april verloor Alva zijn bril
De aanvoerder van de geuzen was admiraal
Lumey. Lumey en vice-admiraal Willem Bloys van
Treslong, die in Den Briel geboren was, besloten in
overleg om Den Briel te veroveren.
De veerman Coppelstock had de geuzenvloot
gezien en was aan boord gegaan van het
vlaggenschip. Coppelstock raakte in gesprek met
Bloys van Treslong. Van Treslong vroeg
Coppelstock om aan burgemeester Koekebakker te
vragen de stad over te geven.
Op 1 april verloor Alva zijn bril
De geuzen besloten na lang wachten op
antwoord van het stadsbestuur om de stad
in te nemen. De stad werd door twee
groepen ingenomen. Bloys van Treslong
kon via de openstaande Zuidpoort de stad
binnentrekken. De tweede groep kwam
voor de Noordpoort te staan. De
watergeuzen rammeiden deze poort met
een scheepsmast. Brielle werd door de
geuzen ‘In naam van Oranje’ ingenomen.
Op 1 april verloor Alva zijn bril
Hiermee werd Den Briel, de eerste
vrije stad van de Nederlanden:
Libertatis Primitiae (eersteling der
vrijheid)
Vraag:
Foto: Het oude Stadhuis in Brielle.
• Waar komt de uitspraak ‘op 1 april verloor
Alva zijn bril’ vandaan?
Elk jaar wordt op 1 april de inname van
de stad nog steeds nagespeeld…
Een 1 april viering in Brielle…

1 april viering in Brielle (klik op de link)
Tijdlijn
begin van de Tachtigjarige Oorlog
Vul de belangrijke gebeurtenissen in die missen op de tijdlijn.
De gevangen graven Egmont en
Horne in opdracht van Alva in
Brussel onthoofd. Beschuldiging:
majesteitsschennis.
In de Nederlanden bereidt
men zich voor op een lange
strijd. Zo wordt ongeveer een
zesde deel van de eiken van
Slag bij Heiligerlee
het Haagse Bos (Den Haag)
gekapt om een verdediging te
bouwen tegen Spaanse
soldaten.
Slag bij
Oosterweel
Alva stelt
bloedraad
in.
1566
1567
1569
1571
1572
Beeldenstorm
Willem van Oranje zet
de militaire aanval in
met een bevrijdingsleger
van huurlingen.
De Hertog van Alva
voert de Tiende
Penning in, een
beruchte
belastingmaatregel.
19 Katholieke geestelijken
afkomstig uit Gorcum tegen
de zin van Willem van Oranje
door geuzen in Brielle
gemarteld en vermoord. Deze
mensen worden bekend als
de martelaren van Gorcum.
Waarom is Beatrix eigenlijk onze koningin? Waar komt de kleur
oranje vandaan? Ben ik van ‘Duytschen Bloet’?
Je hebt nu meer geleerd over de Tachtigjarige Oorlog en
misschien kun je ook antwoord geven op bovenstaande
vragen.
In het Historisch Museum Den Briel gaan jullie nog meer
ontdekken over deze belangrijke periode in de geschiedenis die
een grote invloed heeft gehad op ons land zoals het er nu
uitziet.
Maar wat is Nederland eigenlijk?
Welke persoon vertegenwoordigt volgens jullie Nederland? Wat zijn Nederlandse gebruiken?
Welke historische persoon of welke gebeurtenis is erg belangrijk geweest voor Nederland?
Benoem één persoon/gebeurtenis/gebruik met je groepje en houd een pleidooi voor de klas en
laat zien wat of wie voor jullie écht Nederland is… Het groepje met de beste argumenten wint!