Tryggvi Stefánsson

    ASA (1 frískur, 2 vægur sjkd, 3 alvarl sjkd, 4 lífshættulegur sjkd, 5 moribund) APACHE, metur bráðveika POSSUM, preop mælitæki Surgeons gut feeling, 1,2 og 3

Skurðlæknirinn Sjúklingurinn Sjúkdómurinn Skurðaðgerð Sjúkrahúsið Fylgikvillar

Þættir sem er ekki hægt að hafa áhrif á:  Aldur ASA III-IV, Bráðaaðgerðir, hár blóðþrýstingur, Lungna-, tauga-, kransæðasjúkdómar. (1) Metastatiskur sjúkdómur hjá yfir 80 ára. (2) Kviðsjáraðgerðum fylgir minni áhætta hjá gömlu fólki (3)   Kyn Karlar. (4) Fyrri aðgerðir , samvextir.

 Aðrir sjúkdómar

Þættir sem er hægt að hafa áhrif á.

 Offita  Minni áhætta að gera kviðsjáraðgerðir.(5) BMI meira en 25 meiri hætta á kviðslit í aðg örum og sýkingar á aðgerðarsvæði. (6,7) Vannæring Lést ›10% Fækkar sýkingum að gefa næingu í 5 daga

  Hreinsa ristil : Etv hjá þeim sem eiga að fá loop ileostomiu.

Blóðleysi : Aukin tíðni fylgikvilla og dauða (8)

     Menntun Reynsla (Ristilskurðlæknir – Alm skurðlæknir) Álag, þreyta Aldur osfrv

  Fjöldi sambærilegra tilfella (learning curve) Stærð sjúkrahúss, háskólasjúkrahús  Færri fylgikvillar (9,10) og færri endurkomur (11) af krabbameini í endaþarmi þar sem voru gerðar margar aðgerðir.

Skurðlæknirinn Sjúklingurinn Sjúkdómurinn Skurðaðgerð Sjúkrahúsið Fylgikvillar

     Gat á görn Miltis skaði Ureterskaði (urolog) Abdominal (mes sup) og pelvic venur Stórir cancerar, reop, geislaðir (æðaskurðlækni) Blæðing í aðgerð.

     Skaðar frá tækjum, td brennurum V cava sx Verkur frá kviðvegg vegna haka Þrýstingur á rifjaboga Taugaskaðar

   Dren Gerir ekkert gagn eftir venjulega ristil eða endaþarmsaðgerð. (12) Það þarf þó dren í ant res recti til að drenera vökva sem safnast í pelvis og sýkist frá anastomosunni Verndandi stómía Lágar rectal anastomosur, geislaðir, faecal peritonit, sigmoid res+ana+prox stomia vegna perforationar (13,14) Magasonda , gerir ekkert gagn.(15)

 Tímalengd aðgerðar Fylgir aukin tíðni fylgikvilla ef það er vegna samvaxta, óhappa, reynsluleysis kirurgs osfrv.

Það er almennt álitið að tímalengdin skifti ekki máli í td kviðsjáraðgerðum eða ef það er vegna þess að skurðlæknirinn er vandvirkur.

Skurðlæknirinn Sjúklingurinn Sjúkdómurinn Skurðaðgerð Sjúkrahúsið Fylgikvillar

 Það hafa orðið miklar breytingar !

Næring um munn eftir aðgerð.

Hreyfing/Fótaferð eftir aðgerð.

Epidural Verkjameðferð.

Forvörn vegna blóðtappa.

Forvörn vegna magasára.

       Fylgjast vel með sjúklingum eftir aðgerð.

Rannsaka allt frávik frá norminu.

Vita hvaða fylgikvillar eru algengastir.

Hefja greiningu strax.

Meðferð strax.

Það má ekki bíða yfir nótt að setja stómíu ef hægðir leka inn í kvið.

Getur munað fleiri vikum postop.

     Sýking í aðgerðarsvæðinu Anastomosulekar. Blæðing eftir aðgerð.

Garnastífla.

Medicinskir fylgikvillar

   Ristilaðgerðir eru “clean contaminated” 2%-25% (16) Áhættuþættir: (17) BMI 30 Stómía Blóðgjöf í aðgerð Karlkyns ≥ASA III Óhreint sár

    2,9%-15,3% 1/3 af dánartíðninni vegna leka.

Extraperitoneal meira en intraperitoneal Fremra brottnám: Tíðni leka allt að 24%.

Áhættuþættir: Karlkyns Fyrri aðgerðir CD Rectal cancer ≤ 12 cm Langur aðgerðar tími (18,19)

    Á 3-5 degi.

Vanlíðan, verkur, hiti, lífhimnubólga, minnkað þvag, hjartsláttaróregla Loft, gröftur, hægðir í dreni. Gröftur frá endaþarmi.

  Innhelling (vatnsleysanlegt skuggaefni) CT með vatnsleysanlegu skuggaefni

    Abscess í pelvis er hægt að tæma á röntgen eða í transanal aðgerð.

Frítt loft og lífhimnubólga, aðgerð strax, skola kvið og hindra leka inn í kviðinn með stómíu.

Það má gera Laparoskopiu á þeim sem hafa farið í laparoskopiska aðgerð.

Endosponge

  Áhætta: Aðgerðartegund Aðrir sjúkdómar Blæðingarsjúkdómar Einkenni Óeðlilegur hjartsláttur Lár blóðþrýstingur Þaninn kviður Hb, Hcr

  Áhætta Aðgerðartími.

Blæðing í aðgerð. (18) Meðferð Takmarka opiöt, nota NSAID, Epidural.

Magasonda.

Leiðrétta elektrolyta.

 Flokkun fylgikvilla aðgerða.

 Flokkað eftir meðferðinni við fylgikvillunum.

 Áður flokkað eftir eðli fylgikvillans og td legutíma, tíma á gjörgæslu, endurinnlagnatíðni Dindo, Demartines, Clavien. Ann Surg, Aug 2004

        I öll frávik frá eðl postop ferli sem ekki krefjast meðferðar. (Undanskilið: ógleði, hitastillandi, verkja, þvagræsilyf, elektrolytar og sjúkraþjálfun).

II Lyfjameðferð (einnig blóðgjöf og IV næring) IIISkurðaðgerð, Speglun eða Röntgen inngrip.

IIIa, án svæfingar. IIIb, í svæfingu.

IVLífshættulegt ástand. IVa, eitt líffæri. IVb, fleiri en eitt líffæri.

V Dauði “d”( disability), ef fylgikvillinn veldur því að það þarf að fylgja sjkl eftir.