Transcript Zachowania mikro, ma*ych i *rednich przedsi*biorstw w warunkach

ZACHOWANIA MIKRO, MAŁYCH
I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
W WARUNKACH SPOWOLNIENIA
GOSPODARCZEGO W POLSCE
Dr Lidia Kaliszczak
Uniwersytet Rzeszowski
Wydział Ekonomii
MIKRO, MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA

stanowią instytucjonalny wymiar
przedsiębiorczości, która w powszechnym
odbiorze kojarzona jest przede wszystkim z
urzeczywistnianiem pomysłu „na swój własny
biznes”.
MMSP A PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Sektor MSP jest uznawany za ważny atrybut
konkurencyjnej gospodarki.
 Dowodzi się bowiem, iż właśnie w tych firmach,
zarządzanych głównie przez samego właściciela
w najpełniejszy sposób odzwierciedlona jest
idea ryzyka działalności, kreatywności i
umiejętności dostrzegania szans (tzw.
kirznerowska „czujność” przedsiębiorcy).

CZY WIESZ, ŻĘ…
Co godzinę w Polsce rejestrowanych jest 166
firm,
 czyli jeden podmiot gospodarczy powstaje co
22 sekundy*
 (* zakładając, że rejestracja jest możliwa 5 dni
tygodniu, 8 godzin dziennie)

UWARUNKOWANIA ZACHOWAŃ MMSP - PKB
Zachowania przedsiębiorców od 2008 roku do
chwili obecnej w znacznej mierze determinuje
ogólnoświatowy kryzys finansowo-gospodarczy
 2009 r, - załamanie gospodarcze
 lepsze lata 2010−2011,
 po nich znów gorszy rok 2012,
 znacznie lepszy rok 2013 z wyraźną poprawą
koniunktury.

Dynamika wzrostu PKB w Polsce i na świecie w latach
2004–2013 (w %)
SKUTKI SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO
okresowe zmniejszenie liczby przedsiębiorstw,
 spadek wielkości inwestycji,
 pogorszenie wskaźników dotyczących
przeżywalności przedsiębiorstw.

GORSZA KONIUNKTURA ZMUSZA DO:
rewizji celów,
 zmian w organizacji i działaniu, które mogą być
doraźne, pozwalające przetrwać najtrudniejszy
okres, ale mogą też zadecydować o
długookresowej konkurencyjności
przedsiębiorstwa.

SKUTKI SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO

Już ponad sto lat temu Joseph Schumpeter
wskazywał na istotę tzw. twórczej destrukcji:
kryzysy niszczą, ale też tworzą – nowe,
efektywniejsze przedsiębiorstwa.
PRZEJAWY ADAPTACJI RYNKOWEJ MAŁYCH I
ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
Liczba przedsiębiorstw aktywnych w Polsce ogółem i w grupach
według wielkości w latach 2004–2011 (w tys.)
Liczba przedsiębiorstw nowo powstałych i zlikwidowanych (w
tys.) oraz współczynnik przeżycia pierwszego roku działalności
(%) w Polsce w latach 2003–2012.
KRYZYS – CZY MOŻE BYĆ POZYTYWNY???
Ponad połowa przedsiębiorców uważa, że
kryzys można wykorzystać do poszukiwania
nowych możliwości rozwoju.
 W taką możliwość wierzy także 25%
przedsiębiorstw, które są obecnie w gorszej
sytuacji finansowej, co ogólnie można przyjąć
za zjawisko pozytywne, gdyż widać, że firmy te
są nastawione na odbudowę i wykorzystanie
sytuacji panującej na rynku.

KTÓRE FIRMY SĄ BARDZIEJ AKTYWNE??
Generalnie bardziej aktywną postawę w
czasach kryzysu przejawiają małe i średnie
firmy (średnia ocena 3,4–3,5 na 5-stopniowej
skali)
 niż mikroprzedsiębiorstwa (3,3)
 i przedsiębiorstwa działające na szerokich
rynkach (3,6 wobec 3,3–3,4 wśród firm
ograniczających się do rynku krajowego)

PRZEKONANIE O POTRZEBIE OKREŚLONYCH
ZACHOWAŃ I DZIAŁAŃ W WARUNKACH KRYZYSU
Wyszczególnienie
Mikro; Małe; Średnie
 W czasach kryzysu firma
41 52 63
taka jak moja musi być
prowadzona
jedynie opierając się na jasno sprecyzowanym
planie działania


C.D.
Wyszczególnienie
Mikro; Małe; Średnie
- Państwo oraz inne instytucje 67 68 58
publiczne powinny bardziej
wspierać przedsiębiorstwa
w czasach kryzysu
- Boję się, że firma zbankrutuje, 19 17 14
jeżeli kryzys potrwa dłużej

C.D.
Wyszczególnienie
Mikro; Małe; Średnie
W czasach kryzysu firma
37 35 23
powinna się nastawić
na przetrwanie i nie wprowadzać
żadnych inwestycji

NEGATYWNE SKUTKI RECESJI
Najczęściej obserwowanym przez
przedsiębiorców skutkiem obecnej sytuacji jest:
 mniejsza liczba zleceń (85% wskazań),
 spadek rentowności firmy (27%)
 opóźnione płatności (24%), czyli zjawiska
typowe dla recesji.

CZY MMSP SĄ PRZYGOTOWANE DO
FUNKCJONOWANIA W WARUNKACH RECESJI??
Brak długofalowych strategii – koncentracja na
bieżącym wyniku finansowym, a nie budowaniu
relacji z dostawcami
 Wyjątek stanowią firmy średnie i zajmujące się
eksportem
 Większość przedsiębiorców nie dostrzega
korzyści z precyzowania i określania celów,
planów czy strategii działania

DOSTOSOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW MSP DO
AKTUALNEJ SYTUACJI RYNKOWEJ OBEJMUJE









redukcję kosztów, głównie o charakterze doraźnych
oszczędności (średnio 41% wskazań),
- obniżenie cen swoich produktów/ usług (19%);
- ograniczenie wydatków na usługi telekomunikacyjne,
telefony, Internet (17%);
- ograniczenie wydatków inwestycyjnych, odłożenie inwestycji
na później (14%);
- wstrzymanie podwyżek dla pracowników (12%);
- brak intensywniejszej promocji, reklamy (11%);
- udzielanie rabatów dla klientów płacących terminowo (9%);
- redukcja zatrudnienia, zwolnienia pracowników (4%);
- zmiana formy zatrudnienia pracowników (3%).
Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA
Istotną rolę w zachowaniach przedsiębiorstw
odgrywają nastroje społeczne, wynikające z
oceny sytuacji gospodarczej kraju oraz kondycji
własnej firmy. Poziom tych nastrojów można
ocenić za pomocą wskaźnika KERNA
INTERPRETACJA
Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA w
2013 roku wrósł do poziomu minus 47,81 pkt. i
jest to najlepszy wynik od trzech lat.
 W stosunku do ubiegłego kwartału odczyt jest
wyższy, aż o 13,02 pkt.
 Co ważne również, porównując do analogicznego
okresu roku 2012 wartość KERNA podskoczyła o
27,71 pkt.
 Choć wskaźnik KERNA wciąż jest na minusie,
jednak tak duże wzrosty dobrze prognozują.

DOSTOSOWANIA MMSP WOJEWÓDZTWIE
PODKARPACKIM
dynamika zmian liczby przedsiębiorstw w
poszczególnych grupach (2012/2008)
 mikroprzedsiębiorstwa: wzrost o 8,3%;
 - przedsiębiorstwa małe: spadek o 8,1%;
 - przedsiębiorstwa średnie: wzrost o 3,5%;
 - przedsiębiorstwa duże: spadek o 3,4%.

SKUTKI SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO WEDŁUG
PRZEDSIĘBIORCÓW W WOJEWÓDZTWIE
PODKARPACKIM (%).
6.5
16.1
spadek
rentowności
mniejsza
liczba zleceń
25.8
opóźnienie
płatności
51.6
żadne z
powyższych
DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW W
WARUNKACH SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO (%).
70
61.3
60
50
35.5
40
30
19.3
12.9
20
10
0
poszukiwanie
nowych rynków
zbytu
restrukturyzacja
przedsiębiorstwa
zwiększenie
nakładów
inwestycyjnych
korzystanie z
programów
pomocowych
DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW
W CELU REDUKCJI KOSZTÓW (%)
zmiana formy zatrudnienia…
8.3
redukcja zatrudnienia, zwolnienia…
12.5
udzielanie rabatów dla klientów…
12.5
20.8
brak intensywnej promocji, reklamy
wstrzymanie podwyżek dla…
37.5
ograniczenie wydatków…
37.5
ograniczenie wydatków na usługi…
12.5
obniżenie cen swoich produktów/ usług
75
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Plany przedsiębiorców dotyczące poprawy sytuacji
przedsiębiorstwa (%).
58
wzrost przychodów-obecne rynki
51.6
wzrost przychodów-nowe rynki
22.6
redukcja kosztów bezpośrednich
19.3
redukcja kosztów pośrednich
16.1
poprawa płynności
35.5
nowe inwestycje
0
10
20
30
40
50
60
WNIOSKI
Sektor mikro-, małych i średnich
przedsiębiorstw w Polce w umiarkowanym
stopniu odczuwa skutki spowolnienia
gospodarczego
 Warunkiem przetrwania jest zmiana
podejścia, opartego na działaniach
krótkookresowych, w kierunku myślenia w
kategoriach długofalowych.
