Transcript Doç. Dr. Eyyup COŞKUN

TÜRKÇE DERSİ
ÖĞRETİM PROGRAMLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
Doç. Dr. Eyyup Coşkun
Mustafa Kemal Üniversitesi
(11.06.2014 – İstanbul)
Öğretim Programının Eğitimdeki Yeri
Ders Kitabı
Öğretim
Programı
Türkçe Dersi Öğretim
Programlarının Olumlu Yönleri
• Bakış açısı değişikliği
– Ne yapmalı? +
– Nasıl yapmalı???
•
•
•
•
Davranış yerine kazanımlar
Öğrencilerin derste daha aktif olması
Görsel okuma ve sunu kazanımları
Dil bilgisi konularının azaltılması
Türkçe Dersi Öğretim
Programlarındaki Sorunlar
Sorun 1: Öğrenme alanları
• Öğrenme alanı mı? (1-5. Sınıf)
• Temel dil becerileri mi? (6-8. Sınıf)
• Kazanım alanı mı?
Sorun 1: Öğrenme alanları
1-5. Sınıflar
•Dinleme
•Konuşma
•Okuma
•Yazma
•Görsel okuma ve
sunu
6-8. Sınıflar
•Dinleme / İzleme
•Konuşma
•Okuma
•Yazma
•Dil bilgisi
Sorun 2: Aynı kapsama sahip kazanımlar
• Ortak alana sahip
kazanımlar
Birbirini kapsayan
kazanımlar
Eşit kazanımlar
Sorun 2: Aynı kapsama sahip kazanımlar
(1-5. Sınıflar)
Sorun 2: Aynı kapsama sahip kazanımlar
(6-8. Sınıflar)
• Yazım ve noktalama kurallarına uyar. (Y.1.11)
• Yazdıklarını biçim ve içerik yönünden değerlendirir.
(Y.4.1)
• Yazdıklarını yazım ve noktalama kurallarına uygunluk
yönünden değerlendirir. (Y.4.3)
• Yazım kurallarını kavrayarak uygular. (Y.6.1)
• Noktalama işaretlerini işlevlerine uygun olarak kullanır.
(Y.6.2)
Sorun 3: Kazanımların iş yükündeki
dengesizlik
İş Yükü Fazla Kazanımlar
İş Yükü Az Kazanımlar
• Okuma öncesi, okuma sırası ve
• Betimleyen ve tanımlayan ifadeleri
sonrasında metinle ilgili soruları
dikkate alarak okur. (5-O.2.12)
cevaplandırır. (5-O.2.3)
• Okuduklarından çıkarımlar yapar. • Destekleyici ve açıklayıcı ifadeleri
(5-O.2.24)
dikkate alarak okur. (5-O.2.14)
• Planlı yazma yöntemine uygun • Vurgulamak istediği kelime ya da
yazar. (5-Y. 3.14)
cümleleri farklı yazar. (5-Y.3.14)
• Yazısını bir ana fikir etrafında • Yazısında amaç-sonuç ilişkileri kurar.
planlar. (6-8. Y. 2.3)
(6-8.Y. 1.8)
Sorun 4: Etkinliklerin kazanım olarak
sunulması
1-5. SINIFLAR
o Metin içerisindeki renkli, altı çizili, koyu vb. ifadelerin
önemli noktaları vurguladığını bilerek okur. (5-O.2.37)
o Görsellerden yararlanarak söz varlığını geliştirir. (5-O.4.1)
o Eksik bırakılan metni yazarak tamamlar. (5-Y.2.33)
o Görsellerden hareketle cümleler ve metinler yazar. (5G.O.S.1.13)
o Görsellerden yararlanarak söz varlığını geliştirir. (5-O.4.1)
Sorun 4: Etkinliklerin kazanım olarak
sunulması
6-8. SINIFLAR
o Dinlediklerinden/izlediklerinden hareketle yeni öğrendiği kelimelerden sözlük
oluşturur. (D.4.6)
o Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kişisel arşiv oluşturur. (D.5.4)
o Kendisini şahıs ve varlık kadrosunun yerine koyarak olayları, duygu, düşünce
ve hayalleri yorumlar. (O.2.22)
o Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili
kelimelere örnek verir. (O.4.1.)
o Okuduklarından hareketle öğrendiği kelimelerden sözlük oluşturur. (O.4.4)
o Ailesi ile okuma saatleri düzenler. (O.5.8)
o Beğendiği kısa yazıları ezberler. (O.5.9)
o Okuduğu metne farklı başlıklar bulur.(O.2.31)
o Okul dergisi ve gazetesi için yazılar hazırlar. (Y.5.7)
o Yazma yarışmalarına katılır. (Y.5.10)
Sorun 5: Muğlak kazanımlar
(Performans göstergesi zayıf kazanımlar)
1-5. SINIFLAR
o Sorular yazar. (Y.2.30)
o Not alır. (Y.3.13)
o İstediği bir konuda yazılar yazar. (Y.3.15)
o Paylaşarak okumaktan zevk alır. (O.5.8)
6-8. SINIFLAR
o Görsel/işitsel unsurlarla dinledikleri/izledikleri arasında ilgi kurar.
o Sorunlarına konuşarak çözüm arar.
Sorun 6: Kademeler arası kopukluk ve
4+4+4 sistemine uyumsuzluk
o Kazanım alanlarındaki farklılıklar
o Metin işleme sürecindeki farklılıklar
o 4+4+4 sistemine uyumsuzluk
Türkçe öğretmeni iki ayrı programla ders
işliyor.
Sorun 5: Kademeler arası kopukluk ve
Sorun 7: Gereksiz ayrıntılar ve uzunluk
4+4+4 sistemine uyumsuzluk
o 1-5 Sınıf
413 sayfa
84 sf. etkinlik örneği
o 6-8. Sınıf
296 sayfa
132 sf. etkinlik örneği
Sorun
Kazanım sayısı
fazla
Sorun 8:
5: Kademeler
arası
kopukluk ve
4+4+4
sistemine
uyumsuzluk
(Alt düzey
kazanımlar)
1-5 Sınıftan Örnekler
 Dinledikleri kelimelerin gerçek ve mecaz anlamlarını ayırt
eder.
 Dinlediklerinde eş sesli kelimeleri ayırt eder.
 Dinlediklerinde eş ve zıt anlamlı kelimeleri ayırt eder.
 Dilek, istek, beğeni ve şikâyetlerini ilgili kişilere bildirir.
 Konuşmalarında karşılaştırmalar yapar.
 Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurar.
 Bir fikre katılıp katılmadığını nedenleriyle ortaya koyar.
 Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü olarak ifade eder.
Sorun
Kazanım sayısı
fazla
Sorun 8:
5: Kademeler
arası
kopukluk ve
4+4+4
sistemine
uyumsuzluk
(Alt düzey
kazanımlar)
1-5 Sınıftan Örnekler
 Okuduklarını zihninde canlandırır.
 Okuduklarında sebep-sonuç ilişkileri kurar.
 Farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri dikkate alarak okur.
 Önem belirten ifadeleri dikkate alarak okur.
 Betimleyen ve tanımlayan ifadeleri dikkate alarak okur.
 Genel ve özel durumları bildiren ifadeleri dikkate alarak okur.
 Destekleyici ve açıklayıcı ifadeleri dikkate alarak okur.
Sorun
Kazanım sayısı
fazla
Sorun 8:
5: Kademeler
arası
kopukluk ve
4+4+4
sistemine
uyumsuzluk
(Alt düzey
kazanımlar)
6-8. Sınıf’tan Örnekler
 Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuç ilişkilerini belirler.
 Dinlediklerinde/izlediklerinde amaç-sonuç ilişkilerini belirler.
 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen kelime, deyim ve
atasözlerini cümle içinde kullanır.
 Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kişisel arşiv oluşturur.
 Metindeki anahtar kelimeleri belirler.
 Anlatımın kimin ağzından yapıldığını belirler.
 Metindeki sebep-sonuç ilişkilerini fark eder.
 Metindeki amaç-sonuç ilişkilerini fark eder.
 Yazısında sebep-sonuç ilişkileri kurar.
 Yazısında amaç-sonuç ilişkileri kurar.
Sorun 9:
5: Kademeler
Metin İşleme
arası
Sürecindeki
kopukluk ve
4+4+4 sistemine uyumsuzluk
Sorunlar
Türkçe Öğretimi = Kazanım + Etkinlik
yaklaşımı yerine
Türkçe Öğretimi = iletişim ve
Dil Becerilerini Geliştirme
Tablo 1: 1-5. Sınıflar Metin İşleme Süreci
I. Hazırlık
1. Ön Hazırlık
2. Zihinsel Hazırlık
a. Ön bilgilerini harekete geçirme
b. Anahtar kelimelerle çalışma
c. Metni tanıma ve tahmin etme
ç. Amaç belirleme
d. Tür, yöntem ve teknikleri belirleme
IV. Kendini İfade Etme
1. Ön hazırlık
2. Zihinsel Hazırlık
a. Ön bilgileri harekete geçirme-konu
belirleme
b. Amaç belirleme
c. Yöntem ve teknikleri belirleme
ç. Tür ve sunu seklini belirleme
2. Kuralları Gözden Geçirme
3. Konuşma, Yazma ve Görsel Sunu
4. Söz Varlığını Kullanma
II. Anlama
1. Görsel Okuma, Dinleme ve Okuma
a. Görsel okuma
b. Dinleme
c. Okuma
d. Anlamı bilinmeyen kelimelerle çalışma
2. Metni inceleme
3. Söz Varlığını Geliştirme
V. Ölçme ve Değerlendirme
III. Zihinde Yapılandırma
1. Günlük Hayatla İlişkilendirme
2. Atatürkçülük, Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme
5. Sınıf Türkçe
Ders Kitabı
(MEB)
50 Kelime
Tablo 3: 6-8 Sınıflar Metin İşleme Süreci
I. Hazırlık
II. Okuma, Dinleme / İzleme
III. Konuşma
IV. Yazma
V. Dil Bilgisi
Metin İşleme Sürecinin Sonuçları
o
Gereksiz tekrarlar
o
Metnin çevresinde dolanma
o
Kazanımı kutsayan birbiriyle ilişkisiz etkinlikler
o
Etkinlikler bireysel yazma çalışması şeklinde olması
o
Amaçsız yorgunluk / Zaman kaybı
o
Her metinde diğer dersler, ara disiplinler ve
Atatürkçülük kazanımlarıyla ilişkilendirme
Sorun 10: Metin Seçimi Ölçütleri
o Metinlerin nitelikleri
• 1-5. Sınıflar - 23 madde
• 6-8 Sınıflar - 27 madde
o Tür sınırlaması
• 1-5. Sınıflar (Öykülendirici, Bilgilendirici, Şiir)
• 6-8 Sınıflar (Edebi türler)
o Yazar sınırlaması
o Tema sınırlaması
o Metin sayısı sınırlaması
o Kazanım sınırlaması
o Dil bilgisi konularının sınırlaması
KALİTESİZ
METİN
Tablo 3: Programlarda Tema ve Metin Sayısı
Program
Tema Sayısı
Metin Sayısı
Zorunlu
Seçmeli
Her Temada
Toplam
1-5.
Sınıflar
4
4
5
(1 dinleme)
40
6-8.
Sınıflar
2
4
(En az) 4
(1 dinleme)
24
ÖNERİLER
1. 1-4 ve 5-8. sınıflar için yeni bir program hazırlanmalı.
2. Bu programda öğrenme alanı yerine «Dil becerileri» veya
«kazanım alanı» kavramı kullanılmalı.
3. İki kademede kazanım alanları dil bilgisi hariç aynı olmalı.
4. «Görsel okuma ve sunu» yerine «medya ve iletişim»
kazanımlarına yer verilmeli.
ÖNERİLER
5. Kazanıma bağlı etkinlik üretme anlayışı yerine iletişim ve
dil becerileri odaklı bir metin işleme süreci oluşturulmalı.
Ör. Bir topluluk karşısında konu bütünlüğünü bozmadan
konuşma yapar.
Ör. Bir konudaki şikayetlerini resmi bir dille yazıya döker.
6. Metin işleme süreci daha az (5-6) aşamalı ve metne göre
esnek hale getirilmeli.
7. Metin işleme sürecinden diğer derslerle, ara disiplinlerle ve
Atatürkçülükle ilişkilendirme aşaması çıkarılmalı.
ÖNERİLER
8. Programdaki metin örnekleri, etkinlik örnekleri vb. gereksiz
ayrıntılar çıkarılarak çok daha kısa programlar hazırlanmalı.
9. Aynı kapsama sahip kazanımlar çıkarılmalı, yeniden
yazılmalı.
10. Kazanımların iş yükü dengesizlikleri düzeltilmeli.
11. Etkinlik biçimindeki kazanımlar çıkarılmalı.
ÖNERİLER
12. Performans göstergesi zayıf olan kazanımlar çıkarılmalı.
13. Metin seçimi kriterleri azaltılmalı. (Ders Kitapları ve Eğitim
Araçları Yönetmeliği’nin 19. Maddesindeki kriterler yeterli.)
14. Tema sınırlamasından vazgeçilmeli.
15. Bitişik eğik yazı eğitimindeki başarısızlık değerlendirilmeli.
Bu uygulama devam edecekse «Bitişik Eğik Yazı Öğretim
Programı» hazırlanmalı.
TEŞEKKÜRLER…