Transcript Gary S. Becker Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich

Łukasz Załuski
Agnieszka Pachuta
Gary Stanley Becker
Sylwetka noblisty
Gary S. Becker
 urodził się 2 grudnia 1930 roku w małym miasteczku
Pottsville w stanie Pensylwania
 w wieku około 5 lat przeprowadził się wraz z rodzicami
do Nowego Jorku
 rozpoczął studia na Uniwersytecie Princeton gdzie
uzyskał tytuł licencjata (B.A.)
 kontynuował studia na Uniwersytecie Chicago gdzie
uzyskał tytuł doktora (Ph.D.)
Gary S. Becker
 w roku 1967 otrzymał medal im. Johna Batesa Clarka
przyznawanego przez Amerykańskie Towarzystwo
Ekonomiczne dla młodych ekonomistów
 w roku 1992 otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie
ekonomii
 w 2007 został odznaczony przez Prezydenta Stanów
Zjednoczonych Medalem Wolności
Za co nobel?
 Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich
 Za rozwinięcie dziedziny analizy ekonomicznej na
szeroki zakres ludzkich zachowań i interakcji, także
zachowań nierynkowych
4 obszary zainteresowań:
 Inwestowanie w kapitał ludzki
 Zbrodnia i kara
 Dyskryminacja
 Zachowanie rodziny
Homo oeconomicus
 koncepcja jednostki zakładająca, że człowiek jako
istota działająca racjonalnie dąży zawsze do
maksymalizacji osiąganych zysków i dokonywania
wyborów ze względu na wartość ekonomiczną
rezultatów tych wyborów
Definicje teorii ekonomii
Teoria ekonomii polega na badaniu:
 Przydziału dóbr materialnych w celu zaspokajania
potrzeb materialnych
 Sektora rynkowego
 Alokacji ograniczonych środków dla osiągnięcia
konkurujących ze sobą celów
Podejście ekonomiczne- założenia
 Maksymalizujący charakter zachowań
 Równowaga rynkowa
 Stałość, niezmienność preferencji (preferencje nie
dotyczą dóbr i usług na rynku, a podstawowych
wartości, jak prestiż, zdrowie)
Podejście ekonomiczne
Brak założeń o:
 Pełności informacji
 Transakcje bez dodatkowych kosztów(np. koszt
inwestycji)
 Świadomości własnych dążeń maksymalizacyjnych
Podejście ekonomiczne
Podejście ekonomiczne nie rozróżnia decyzji:
 Ważnych i mniej ważnych
 Emocjonalnych i o niskim zaangażowaniu
emocjonalnym
 Podejmowanych przez osoby o różnych dochodach,
poziomie wykształcenia i warunkach rodzinnych
Kontrowersyjny przykład
zastosowania podejścia
ekonomicznego
Zdrowie i długie życie
 Ważny cel dla większości ludzi
 Nie jest to jedyny cel człowieka
 Człowiek nie raz rezygnuje z szans na dłuższe życie i
lepsze zdrowie na rzecz innego celu
 Istnieje optymalna długość życia
 Większość zgonów jest samobójcza
Ekonomiczna teoria rozrodczości
Ujęcie problemu w ramy
ekonomiczne
 Każda rodzina ma pełną kontrolę zarówno nad liczbą
urodzeń, jak i nad ich rozkładem w
czasie(antykoncepcja)
 Dziecko jest dobrem konsumpcyjnym
 Dziecko dostarczające dochodu pieniężnego jest
dobrem produkcyjnym
Jakość potomstwa
 Rodzina decyduje nie tylko o liczbie potomstwa, ale i
ile na nie wydaje
 Z dodatkowego wydatku na dziecko rodzice osiągają
dodatkową użyteczność
 Dzieci bardziej użyteczne są dziećmi wyższej jakości
Dochód
 Dla wszystkich dóbr konsumpcyjnych można
zaobserwować prawidłowość, iż przy wyższych
poziomach dochodu rodziny kupują zarówno więcej
ich w ogóle ich jednostek, jak i więcej jednostek dóbr
wyższej jakości.
 Elastyczność dochodu względem ilości jest niewielka
w porównaniu z elastycznością dochodową względem
jakości
 Z dziećmi jest podobnie
Koszt
 Koszt netto dziecka to
Wartość oczekiwanych wydatków
+
Wartość usług świadczonych przez rodziców
Wartość oczekiwanego przychodu pieniężnego
 Jeśli koszty netto są dodatnie, to dzieci okazują się
trwałym dobrem konsumpcyjnym
 Jeśli koszty są ujemne - produkcyjnym
Podaż
 Rodzice nie mogą przewidzieć płci, inteligencji,
wzrostu itd. potomstwa
 Konieczne jest zatem rozróżnienie pomiędzy
użytecznością faktyczną a oczekiwaną
 Oczekiwana użyteczność dodatkowego dziecka
wynosi: (Um + Uf )/2
Podaż
 Dostępną liczbę dzieci dla danej rodziny wyznacza nie
tylko jej dochód oraz ceny, ale także jej „zdolność” do
produkowania dzieci
 Jedna rodzina może chcieć trojga dzieci, ale nie może
wyprodukować więcej niż dwoje
 Druga może pragnąć trojga i okazać się niezdolna do
wyprodukowania liczby mniejszej niż pięcioro
 Patrząc na dane, przeciętna rodzina ma częściej „za
dużo” niż „za mało”
Podaż
 Każda rodzina próbuje zbliżyć się do pożądanej przez
siebie liczby potomstwa.
 Jeśli chce trojga a dostępnych jest dwoje, to właśnie
dwoje zostanie wyprodukowane
 Rodziny z „nadmierną” liczbą dzieci będą na każde
dziecko wydawać mniej
 Wzrost znajomości metod antykoncepcyjnych będzie
prowadził do podwyższania jakości dzieci, a
jednocześnie do obniżania ich liczby
Ekonomiczna teoria małżeństwa
Dlaczego ekonomia?
 Małżeństwo jest zawsze „chciane” – można zastosować
teorię preferencji. Osoby zawierające małżeństwo
liczą, że dzięki niemu osiągną wyższy poziom
użyteczności, niż gdyby pozostały w stanie wolnym.
 Wielu mężczyzn i kobiet konkuruje ze sobą w
poszukiwaniu partnera
- istnienie rynku matrymonialnego
?
?
?
M
F
Użyteczność
 Do małżeństwa dochodzi gdy zwiększa ono użyteczność
obojga partnerów
 Użyteczność zależy od dóbr wytwarzanych przez
gospodarstwo domowe
 Dobra:
 Produkowane za pomocą rynkowych towarów
 Produkowane za pomocą czasu członków gospodarstwa
 Np. Jakość posiłków, jakość i liczba potomstwa, prestiż,
wypoczynek, towarzystwo, miłość, stan zdrowia
 Z = f(x1... xm ; t1 … tk ; E)
gdzie xi - rynkowe towary, tj – nakłady czasu
poszczególnych członków gospodarstwa, E – zmienne
środowiskowe
Warunek konieczny zawarcia małżeństwa
mmf >= Zm0
fmf >= Z0f
mmf + fmf ≡ Zmf >= Zm0 + Z0f
 Gdzie Zm0 , Z0f - maxymalne wielkości produktu
uzyskiwane przez samotnych M i F, mmf , fmf - dochody
uzyskiwane przez nich gdy są małżeństwem, mmf + fmf łączny dochód uzyskiwany przez małżeństwo
Korzyści z małżeństwa
 Podział czasu
 Każdy z członków musi współdziałać z resztą i dzielić swój
czas między sektor rynkowy i nierynkowy w odpowiednich
proporcjach
 Osoby samotne alokują swój czas inaczej niż małżonkowie ,
gdyż nie dysponują czasem i towarami dostarczanymi przez
partnera.
 Jeśli wm > wf (gdzie w-zarobki) to M będzie kierował do
sektora rynkowego więcej czasu niż F
 Dzieci
 Zaspokojenie seksualne, utrzymanie porządku, posiłki można
kupić. Własnych dzieci nie można kupić. Dzieci trzeba
wyprodukować
Małżeństwo to koalicja.
Dlaczego więc 1M + 1F ?
Poligamia
Nieoptymalnie…
Rynek małżeński
 Rozpatrujemy przypadek wielu M i F, którzy muszą
podjąć decyzje:
 Zawrzeć małżeństwo, czy pozostać w stanie wolnym
 Kogo poślubić
F1
F2
M1
8
4
M2
9
7
 Największy dochód przynosi związek M2 z F1, jednak
optymalny jest dobór M1 z F1 oraz F2 z M2
 Gdy m11 = 3, f11= 5 m22 = 5, f22 = 2 to M2 i F1 nie mają
żadnych bodźców do zawarcia małżeństwa gdyż:
 m22 + f11 = 10 > 9
 Rynek małżeński powoduje wybór nie maksymalnego
produktu w każdym z małżeństw, ale maksymalnej
sumy produktów we wszystkich małżeństwach.
Podobnie konkurencyjny rynek towarów
maksymalizuje sumę produkcji osiąganą we
wszystkich przedsiębiorstwach
Małżeństwo to przedsiębiorstwo
 Każde małżeństwo można traktować jak dwuosobowe
przedsiębiorstwo , w którym każdy członek
zatrudnia partnera za pensję k i otrzymuje zyski Z - k
Jak więc wybrać partnera?
Podobieństwa czy różnice?
 Wniosek:
 Dodatnia korelacja między wartościami cech męża i
żony jest na ogół optymalna (inteligencja, poziom
wykształcenia, wzrost, atrakcyjny wygląd, kolor skóry,
pochodzenie etniczne)
 Istotnym wyjątkiem jest dobór ze względu na zdolność
zarobkową – występuje tu korelacja ujemna (!)
Ciekawe cytaty
 „Korelacja ze względu na poziom inteligencji jest
szczególnie interesująca, ponieważ korelacja między
partnerami okazuje się prawie równie wysoka jak
obserwowana między rodzeństwem”
 „Płaca męża i wykształcenie żony są w istotny sposób
skorelowane dodatnio”
A co z miłością ???
Miłość = Troskliwość
 Jeżeli M troszczy się o F to użyteczność M zależy
zarówno od konsumpcji dóbr przez F, jak i od jego
własnej konsumpcji.
 Dodanie do rozważań miłości umacnia założenie o
chęci maksymalizacji funkcji użyteczności
 Załóżmy, że grupa mężczyzn i kobiet
różni się tylko poziomem płac i że
każde potencjalne małżeństwo
charakteryzuje się pełną
troskliwością.
 Wówczas optymalna jest dodatnia
korelacja między płacami, choć bez
troskliwości korelacja ta jest ujemna
 Dowody empiryczne świadczące o
ujemnej korelacji płac nasuwają
przypuszczenie, że miłość nie
przesądza w sposób jednoznaczny o
wyborze partnerów w małżeństwie
Dziękujemy :)