Transcript BOLGELERSANAYIULASIMTICARETTURIZMSUNUSU

MARMARA BÖLGESİ
KARADENİZ BÖLGESİ
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
GÜNEYDOĞU ANADOLUBÖLGESİ
EGE BÖLGESİ
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
AKDENİZ BÖLGESİ
TÜRKİYE’DE SANAYİ -ULAŞIM –TİCARET-TURİZM
•
•
•
•
•
•
•
SANAYİNİN GELİŞTİĞİ BİR YERDE;
KALİFİYE İŞGÜCÜ İHTİYACI ARTAR
●ENERJİ TÜKETİMİ ARTAR
●TEKNOLOJİ KULLANIMI ARTAR.
● HAMMADDE İHRACATI AZALIR.
●ÇEVRE VE HAVA KİRLİLİĞİ ARTAR.
●DOĞAL KAYNAK KULLANIMI ARTAR.
• ●ULAŞIM İMKANLARI GELİŞİR.
• ●İŞSİZLİK ORANI AZALIR.
• ●TARIMDA ÇALIŞANLARIN ORANI
AZALIR.
• ●İHRACATTA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAYI
ARTAR.
• ● KONUT VE ALTYAPI İHTİYACI ARTAR.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SANAYİDE KURULUŞ YERİNİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
●SERMAYE
●HAMMADDE
●ENERJİ
●ULAŞIM
●İŞGÜCÜ
●PAZAR
●SU KAYNAKLARI
• HAMMADDEYE YAKINLIK:
• Hammaddesi çabuk bozulan tarım
ürünlerini işleyen tesisler,
hammaddenin yakınına kurulur.
• ŞEKER,ÇAY,KONSERVE, KAĞIT
FABRİKALARI.
• ENERJİ KAYNAĞINA YAKINLIK:
• ●KARABÜK DEMİR-ÇELİK FABRİKASI
• ●EREĞLİ DEMİR ÇELİK FABRİKASI
•
•
•
•
ULAŞIM YOLLARI VE LİMANA YAKINLIK:
●İSKENDERUN DEMİR ÇELİK FABRİKALARI
●İZMİR ALİAĞA PETROL RAFİNERİSİ
●SAMSUN ORTA KARADENİZ BAKIR
FABRİKALARI
• ●OTOMOTİV SANAYİ
• HAMMADDE VE PAZARA YAKINLIK
• ●KONSERVE
• ●SÜT ÜRÜNLERİ
• ●BEYAZ ET(KÜMES HAYVANCILIĞI
• DOKUMA SANAYİ(Pazara yakınlık)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
HAMMADDE VE ENERJİYE YAKINLIK:
●SOMA TERMİK SANTRALİ
●TAVŞANLI TERMİK SANTRALİ
●TUNÇBİLEK TERMİK SANTRALİ
●SEYİTÖMER TERMİK SANTRALİ
●YATAĞAN TERMİK SANTRALİ
●AFŞİN-ELBİSTAN TERMİK SANTRALİ
●DENİZLİ-SARAYKÖY JEOTERMAL SANTRALİ
●ÇATALAĞZI TERMİK SANTRALİ
•
•
•
•
•
•
•
TARIMSAL HAMMADDE İŞLEYEN SANAYİ:
ÇAY,
TÜTÜN,
ŞEKER,
PAMUKLU DOKUMA,
BİTKİSEL YAĞ,
UNLU GIDA
•
•
•
•
•
•
HAYVANSAL HAMMADDE İŞLEYEN SANAYİ :
YÜNLÜ DOKUMA,
İPEKLİ DOKUMA,
SÜT ÜRÜNLERİ,
DERİ,
KONSERVE
•
•
•
•
•
•
ORMAN HAMMADDESİ İŞLEYEN SANAYİ :
KERESTE,
KAĞIT,
BOYA,
İLAÇ,
MOBİLYA
• TOPRAK HAMMADDESİ İŞLEYEN SANAYİ:
•
•
•
•
•
CAM,
ÇİMENTO,
SERAMİK,
KİREMİT,
ATEŞTUĞLASI
• MADEN HAMMADDESİ İŞLEYEN SANAYİ.
•
•
•
•
•
PETROKİMYA,
DEMİRÇELİK,
BAKIR,
OTOMOTİV,
MAKİNE
• 1)BESİN(GIDA)SANAYİ:
• Tahıllar,sebze-meyve,et ve süt ürünleri
işleyen ve Türkiye’de en yaygın olan
sanayi koludur.
• a)Unlu gıda sanayi: Ekmek, un,nişasta,
irmik,bisküvi vb. Hammaddenin fazlalığından
dolayı İç Anadolu’da gelişmiştir.
• b)Şeker sanayi:Şeker fabrikaları ,şeker pancarı
ekim alanların yakınına kurulur.Pancardan
küspe ve melas yapılır.Küspe hayvan
yeminde,melas ispirto yapımında kullanılır.
• c)Yağ sanayi: Zeytin,ayçiçeği,mısır, soya,
kolza,susam başlıca yağ bitkileridir.
• Zeytinyağı fabrikaları: Edremit,Ayvalık,
• İzmir, Muğla, Aydın,Gemlik,Çanakkale,
Balıkesir.
• Ayçiçeği yağı fabrikaları:Trakya’da
yoğunlaşmıştır.
• d)Konserve sanayi:İstanbul,Bursa, Balıkesir,
Çanakkale,İzmir’de gelişmiştir.
• UYARI:Türkiye’de her mevsim taze sebzemeyve bulunabilmesi,seracılığın
yapılması,konserve sanayini olumsuz etkiler.
• e)Çay sanayi:Doğu Karadeniz’de
hammaddenin yakınına kurulmuştur.
• f)Süt ürünleri sanayi:Erzurum, Kars,
Trabzon,Edirne, Bursa, Diyarbakır, Şanlıurfa’da
gelişmiştir.
• 2)TÜTÜN VE İSPİRTOLU İÇKİ SANAYİ:
• Sigara fabrikaları;
İstanbul,İzmir,Tokat,Samsun,Adana,Bitlis ve
Malatya’da kurulmuştur.İstanbul,
• Tekirdağ,İzmir, Diyarbakır,Ankara ve Yozgat’ta
içki fabrikaları bulunur
• 3)DOKUMA,DERİ VE GİYİM SANAYİ:
Günümüzde çalışan işçi sayısının en fazla
olduğu sanayi koludur.Üretimde tarımsal ve
hayvansal hammadde kullanır.
• Pamuklu dokuma: Türkiye’de dokuma
sanayinin en gelişmiş koludur. Adana, İstanbul,
Kayseri, Bursa,Aydın, Nazilli, Denizli’de
gelişmiştir.
• UYARI:Pamuklu dokuma sanayinde hammaddeye
yakınlık önem taşımaz.
• Yünlü dokuma: İstanbul,Bursa, Hereke,
İzmir,Gaziantep, Uşak,Kayseri’de gelişmiştir.
• Halı ve Kilimcilik:Sivas, Gaziantep, Isparta,
Gördes, Kayseri’de gelişmiştir.
• İpek dokumacılığı: Bursa,İstanbul, Gemlik’te
yoğunlaşmıştır.
• Dericilik:İstanbul,İzmir,Kayseri,Erzincan,
• Erzurum,Kars’ta deri fabrikaları vardır.
• Konfeksiyon(hazır giyim): İstanbul, Ankara,
İzmir,Adana, Eskişehir’de gelişmiştir.
• 4)MADEN SANAYİ:
• Demir-çelik sanayi:Türkiye’deki ilk demir-çelik
fabrikası Kırıkkale’de kurulmuş,bu tesis daha
sonra MKE’ye devredilmişitir.
Karabük,Ereğli,İskenderun demir-çelik fabrikaları
• Bakır İşleme:Samsun Orta Karadeniz bakır
fabrikaları,Artvin Murgul,Elazığ Maden’de tesisleri
vardır.
• Krom işleme:Antalya ve Elazığ’da fabrikaları
vardır. Keban’da Kurşun ve çinko,Seydişehir’de
Alüminyum tesisleri vardır.
• 5)MAKİNE SANAYİ:
• Otomotiv sanayi:Makine sanayinin en gelişmiş
koludur. Bursa,İstanbul, İzmit,
İzmir,Adapazarı,Konya ve Ankara’da gelişmiştir.
• Demiryolu,vagon,lokomotif sanayi:
Sivas,Eskişehir,Adapazarı’nda fabrikaları
vardır.Gemi yapımında Marmara bölgesi,uçak
yapımında Ankara Akıncı önemlidir.Silah
yapımında Kırıkkale MKE önemlidir.
• 6)ÇİMENTO-CAM-SERAMİK SANAYİ:Taş ve
toprak hammaddesi işleyen sanayi kollarıdır.
• Çimento fabrikaları her bölgeye dağılmıştır.
• Cam fabrikaları İstanbul,İzmit,Sinop ve
Mersin’dedir.
• Seramik fabrikaları ise İstanbul, Çanakkale
(Çan), Bilecik(Söğüt ve Bozüyük),Kütahya’da
gelişmiştir.
• 7)ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİ:
• Kereste üretimi Batı Karadeniz’de
• Mobilya üretimi İstanbul,Ankara,İzmir ve
Bursa’da gelişmiştir.Kağıt fabrikaları da orman
ürünleri sanayine girer.
• 8)KİMYA SANAYİ:
• Petro-kimya,ilaç,boya,gübre fabrikaları kimya
sanayine girer.
• 2009 ÖSS: Ham maddenin varlığı, bir endüstri kolunun
kurulması ve gelişmesi için önemli bir etkendir.
• Buna göre, bir yerde,
• I. yünlü dokuma,
• II. süt,
• III. şeker,
• IV. et
• endüstrilerinden hangilerinin, büyükbaş hayvancılığa
• bağlı olarak gelişmesi beklenmez?
• A) I ve II
B) I ve III
C) I ve IV
•
D) II ve III
E) II ve IV
• 2008 ÖSS: Tarım ve hayvancılık etkinlikleri göz
önüne alındığında,
• Türkiye’de,
• I. keten dokuma,
• II. ipekli dokuma,
• III. deri işlemeciliği,
• IV. pamuklu dokuma
• sektörlerinden hangi ikisinin ham madde üretimi
• diğerlerinden daha fazladır?
• A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
•
D) II ve IV
E) III ve IV
TÜRKİYE’DE ULAŞIM
•
•
•
•
•
•
ULAŞIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
Yerşekilleri
Yükselti
Dağların Uzanışı
İklim Koşulları
Sermaye,nüfus,teknoloji,tarım,sanayi,ticaret,
turizm,madenler ve yer altı kaynakları
ulaşımı etkiler.
1)KARAYOLLARI:
Kara üzerindeki en pahalı ulaşım yoludur.
Türkiye’de yük ve yolcu taşımacılığında ilk
sırada yer alır.
Ülkemizde yük taşımacılığının yüzde 94’ü ,yolcu
taşımacılığının yüzde 95’i kara yolu ile
yapılmaktadır.
• Karayolları ile Türkiye’nin her yerine ulaşma
imkanı vardır.
• Kara yolları genelde doğu-batı doğrultusunda
uzanmaktadır.
• ●Yükselti ve engebenin arttığı yerlerde kara
yolu yapım maliyeti de artmaktadır.
• Yol sınıfı
•
•
•
•
Toplam uzunluk(KM)
OTOYOL
2010
DEVLET YOLLARI
31311
İL YOLLARI
30712
TOPLAM UZUNLUK 64033
• Türkiye’de dağların kıyıya paralel uzandığı
yerlerde kıyı ile iç bölgeler arasındaki ulaşım
geçitlerle sağlanır.
• Gülek Boğazı, Çukurova’yı İç Anadolu’ya,
• Belen geçidi, İskenderun’u Amik Ovası ve
Güneydoğu Anadolu’ya bağlar.
• Çubuk Boğazı ve Çeltikçi Beli geçitleri ise
Antalya-Isparta-Burdur arasındaki ulaşımı sağlar.
• Sertavul Geçidi, Silifke-Mut üzerinden Konya’ya
bağlanır.
• Trabzon, Erzurum’a Kop ve Zigana (Kalkanlı)
geçitleri ile bağlanır.
• 2.DENİZYOLLARI
• ●Uluslararası ticarette yük ve yolcu
taşımacılığında en ucuz olan ulaşım yoludur.
• ●Yol bakım ve onarım masrafı yoktur.
• ●En güvenli,temiz ve ekonomik ulaşım yoludur.
• ●Tek seferde çok fazla yük taşınır.
• ●Türkiye’de deniz taşımacılığı, Kabotaj
Kanunu’nun çıkmasından sonra gelişmiştir.
• ●Deniz ticaret filosunun yetersiz olması
nedeniyle,dış ticaretteki malların büyük bir kısmı
yabancı gemilerle taşınmakta,bu durum navlun
kayıplarına neden olmaktadır.
• ●2008 yılı verilerine göre Türkiye deniz ticaret
filosu bakımından dünyada 25. sıradadır.
• Türkiye’nin deniz yoluyla dünya yük taşımacılı
ğındaki payı %1’dir.(Yunanistan’ın payı %17’dir.)
• ●Dünya ticaretinin %80’i,ülkemiz ticaretinin
%90’ı deniz yoluyla yapılmaktadır.
• ●İç ticarette deniz yollarının payı yük taşımacılı
ğında %5,yolcu taşımacılığında %1’den azdır.
• ●İstanbul,Mersin,İzmir Türkiye’nin en büyük
limanlarıdır.
• ●İstanbul, İzmit, İzmir, Bandırma, Mersin,
İskenderun, Samsun limanlarının kara ve demir
yolu bağlantıları vardır.
• 3.DEMİRYOLLARI
• ●Gelişmiş ülkelerin ulaşım sistemidir.
• ●Demiryolu taşımacılığı çok büyük altyapı
yatırımları gerektirdiğinden, demiryolu
işletmeciliği de genellikle tüm ülkelerde
devlet tarafından yürütülmektedir.
• ●Deniz yollarından sonra en ucuz ve en
güvenli olan ulaşım sistemidir.
• ●Kara üzerindeki en ucuz ulaşım sistemidir.
• ●Kalıcı bir ulaşım şeklidir.
• ●Türkiye’de yük ve yolcu taşımacılığında kara
yollarından sonra gelir.
• Ülkemizde demiryollarının yük taşımacılığın daki
payı %4,yolcu taşımacılığındaki payı ise %2’dir.
• ●Toplam hat uzunluğu,2007 yılı itibariyle 8697
km.dir.
• ●Elektrikli hat uzunluğu 1920km.,elektrik- siz
hat uzunluğu 6777km.dir.
• ●Ülkemizdeki hatların yaklaşık %98’i tek
yönlüdür.
•
•
•
•
4.HAVAYOLLARI
●En pahalı ve hızlı ulaşım şeklidir.
●Büyük sermaye ve ileri teknoloji gerektirir.
●Genelde acil sevk edilmesi gereken pahalı
ve küçük hacimli malların taşınmasında
kullanılır.
• ●Ülkemizde yük ve yolcu taşımacılı ğında en
az paya sahiptir.
Türkiye’de yük taşımacılığının % 3’ü, yolcu
taşımacılığının %1’i havayoluyla yapılır.
TÜRKİYE PETROL BORU HATLARI
TÜRKİYE DOĞALGAZ BORU HATLARI
• TÜRKİYE’DE TİCARET
• Kar elde etmek amacıyla her türlü mal ve
hizmetin alınıp satılmasına ticaret denir.
• İç ticaret: Ülke sınırları içinde yapılan
ticarettir.
• Dış Ticaret:ülkeler arasında yapılan ticarettir.
• ●Sanayi kuruluşlarının ülke geneline dengesiz
dağılması,
• ●Tarım ürünlerinin ve ürünlerin hasat
zamanının bölgelere göre farklı olması,
• ●Nüfus dağılışının dengesiz olması,
• ●Ulaşım imkanlarının gelişmesi,
• ●Turizm faaliyetleri,
• iç ticaretin de gelişmesini sağlamıştır.
• 2009 ÖSS: Türkiye’nin ulaşımla ilgili aşağıdaki
özelliklerinden hangisi coğrafi konumunun bir
sonucudur?
• A) Dağ sıralarını vadiler boyunca aşan demir yollarının,
• doğu-batı doğrultusunda uzanması
• B) Kesintisiz uzanan dağ sıralarının hava limanlarının
• yapılmasını zorlaştırması
• C) Kıyı kesimlerle iç kesimler arasındaki ulaşımın
• bazı doğal geçitlerden sağlanması
• D) Bazı ülkelerin mallarının transit taşımacılığına
• olanak sağlaması
• E) Birçok doğal liman, koy ve körfezin bulunması
• 2009 ÖSS/2: Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayan
Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla aşağıdakilerin
hangisinde değişme olmamıştır?
• A) Çevresindeki bitki ve hayvan türlerinde
• B) Denizlerin seviyelerinde
• C) Avrupa ile Güney Asya arasındaki deniz yolu
• mesafesinde
• D) Bölgedeki gelir kaynaklarında
• E) Bölgenin jeopolitik öneminde
• 2008 ÖSS: İstanbul ve Çanakkale boğazlarının
aşağıdaki özelliklerinden hangisi diğer dördünün
nedeni olarak gösterilebilir?
• A) Balıkların mevsimlik göç dönemlerinde, yoğun
• birer avlanma alanı olmaları
• B) Karadeniz’i Ege Denizi’ne bağlamaları
• C) Deniz ticareti bakımından stratejik önem
taşımaları
• D) Alt ve üst akıntıların olması
• E) Bulgaristan ve Romanya gibi ülkelerin
okyanuslara açılabildikleri tek su yolu olması
2009 ÖSS
• Orhan: Hafta sonu Sinop’taki Hamsilos Koyu’nu gezdik.Rehberimiz
burasının IV. Jeolojik Zaman’daki buzullaşmaların etkisiyle
oluştuğunu veTürkiye’nin tek fiyordu olduğunu söyledi.
• Yeliz: Rehberiniz bir hata yapmış olmalı. Çünkü,
• ---• Yeliz, aşağıdakilerden hangisini söylerse Orhan’a doğru bilgi vermiş
olur?
• A) IV. Jeolojik Zaman’ın hiçbir döneminde buzullaşma
• olayı etkili olmamıştır.
• B) Hamsilos Koyu, dalga aşındırması ile oluşmuştur.
• C) fiyortları oluşturan kuvvet, buzullaşma değildir.
• D) Hamsilos Koyu’nun oluşmasında gelgit olayları
• etkili olmuştur.
• E) Anadolu’da buzullar deniz seviyesine inemediğinden
• bu koy fiyort değildir.
2009 ÖSS:Tarımla uğraşan bir çiftçiyim. Küçükbaş
hayvancılık ve tahıl tarımı başlıca ekonomik
etkinliklerimizdendir. Yaşadığım yörenin, Türkiye’nin tahıl
tarımında önemli bir yeri vardır. Her ne kadar gübre ve
kaliteli tohum kullanıp rahat bir şekilde makineli tarım
yapma olanağına sahip olsak da üretimde yıldan yıla
dalgalanmalar görülür.
Bu parçaya göre, çiftçinin aşağıdaki yerlerden
hangisinde yaşadığı söylenebilir?
A) Muş Ovası
B) Menteşe Yöresi C) Konya Ovası.
D) Göller Yöresi
E) Çarşamba Ovası
2009 ÖSS:Yeryüzünde doğal, beşerî ve ekonomik yönden
birbirine benzer ya da farklı yerlerin olması çeşitli özelliklere
göre bölgelerin oluşturulabilmesini sağlamıştır.
Bu özelliklerdeki değişme bölge sınırlarının da değişmesine
neden olmaktadır.
Buna göre, belli özelliklere dayanarak oluşturulan
aşağıdaki bölgelerden hangisinin sınırlarında zamanla
değişme olması beklenmez?
A) Tarım bölgeleri
B) Askerî bölgeler
C) Turizm bölgeleri
D) İklim bölgeleri
E) Maden bölgeleri
2008 ÖSS:Aşağıdaki illerin yüzey
şekilleri göz önüne alındığında,
hangisinin gerçek alanıyla iz
düşümsel alanı arasındaki farkın
diğerlerinden daha az olduğu
söylenebilir?
A) Kastamonu B) Hakkâri C) Rize
D) Şanlıurfa E) Ağrı
2008 ÖSS:Aşağıdakilerden hangisi yer şekillerinin
Ege Bölgesi’ne kazandırdığı özelliklerden biri
değildir?
A) Tarımın bölge ekonomisinde önemli yeri olması
B) Kıyı kesimde nüfus yoğunluğunun iç kesimlerden
fazla olması
C) Ulaşım yollarının genelde doğu - batı
doğrultusunda uzanması
D) Yat turizmi açısından önemli limanların olması
E) Enerji üretiminde termik santrallerin payının
olması
2008 ÖSS:I. Hidroelektrik potansiyel
II. Endüstri tesislerinin kuruluşu
III. Dağcılık ve kış turizmi
IV. Ekilebilen alanların oranı
Türkiye’de ortalama yükselti ve eğimin fazla
olması
yukarıdakilerden hangilerini olumlu etkiler?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve IV E) III ve IV
2008 ÖSS:İklim koşulları ülkelerin beşerî ve ekonomik
etkinliklerinin dağılışını belirleyen önemli bir etkendir.
Buna göre, Türkiye’deki iklim koşullarının aşağıdakilerden
hangisi üzerindeki etkisinin diğerlerine
göre daha az olduğu söylenebilir?
A) Ege Bölümü’nün kıyı kesiminde turizm etkinliklerinin
yapılmasında
B) Antalya Bölümü’nde turunçgil tarımının yapılmasında
C) Erzurum - Kars Bölümü’nde büyükbaş hayvancılığa
elverişli otlakların bulunmasında
D) Adana Bölümü’nde yaylacılığın yaygın olmasında
E) Yukarı Fırat Bölümü’nde baraj yapımına uygun
yerlerin fazla olmasında
2008 ÖSS:Aşağıdaki bölümlerin
hangisinde hem iklime hem de yer
şekillerine bağlı ulaşım güçlüğü
diğerlerinden daha fazladır?
A) Yukarı Murat – Van
B) Adana
C) Çatalca - Kocaeli
D) Güney Marmara
E) Ege
2007 ÖSS:Karadeniz Bölgesi’nin aşağıdaki
özelliklerinden hangisi, diğer dördünün nedeni
olarak gösterilebilir?
A) Kıyı kesimlerinde yağışın iç kesimlere göre fazla
olması
B) Doğal liman sayısının az olması
C) Dağların kıyıya paralel ve yakın uzanması
D) Kıyıyla iç kesimler arasında kara ulaşımının zor
olması
E) Bazı kesimlerde tarım alanlarının çok dar
olması
2010LYS3:Doğu Karadeniz Bölümü’ne tur düzenleyen bir turizm şirketi,
gazetelere aşağıdaki ilanı vermiştir:
“İlk gün, heyelan sonucu oluşan Sera Gölü ziyaretedilecek; ikinci gün,
Trabzon ilindeki Sümela Manastırıgezilecek; üçüncü gün, Kaçkar
Dağları’nda 2000
metrenin üzerindeki krater göllerine gidilecek; songün ise buzulları
görmek için 3000 metreye çıkılacaktır.Gezi boyunca, Doğu Karadeniz
Dağları’ndaki yayla
yerleşmelerinde mola verilecektir.”
Turizm şirketinin ilanında aşağıdakilerden hangisiyleilgili olarak verilen
bilgi yanlıştır?
A) Doğu Karadeniz Dağları’nda görülen kırsal yerleşme
tiplerinden biri
B) Doğu Karadeniz Dağları’nda buzulların indiği
yükselti
C) Kaçkar Dağları’nda 2000 metrenin üzerinde yaygın
olarak bulunan göllerin oluşum biçimi
D) Sera Gölü’nün oluşum biçimi
E) Sümela Manastırı’nın bulunduğu il
Hazırlayan
•
İrfan çal coğr.öğrt.