Transcript TÜRKİYE'DE ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ Türkiye’de Ulaşımı Etkileyen Faktörler Doğal Faktörler Beşeri Faktörler •Yüzey şekilleri •İşgücü •iklim •Teknik eleman •Sermaye •Ekonomik faaliyetler.

TÜRKİYE'DE ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ
Türkiye’de Ulaşımı Etkileyen Faktörler
Doğal Faktörler
Beşeri Faktörler
•Yüzey şekilleri
•İşgücü
•iklim
•Teknik eleman
•Sermaye
•Ekonomik faaliyetler
***Bir ülkede ulaşımın gelişmesi daha çok o ülkenin gelişmişlik düzeyine
bağlıdır. Gelişmiş ülkeler doğal koşulların olumsuz etkilerini aşarak ülkenin
birçok yerine her türlü ulaşımı götürmüştür. (Japonya, ADB vb.)
Türkiye’de Ulaştırma-Haberleşme sektörü, %27.2’lik pay ile kamu sektörü
sabit sermaye yatırımları içinde en ağırlıklı sektördür.
Ulaştırma sektörü, haberleşme ile birlikte GSYİH'nin %16'sına yakın bir
bölümünü oluşturmaktadır.
Ülkede yurtiçi yük taşımalarında, karayolu yaklaşık %90’'lık bir payla ağırlığını
korumaktadır.
Bu oran demiryolunda %3.5, denizyolunda %4.5 ve boru hattında %2
civarındadır.
Yurtiçi yolcu taşımalarının %95'i karayolu ile yapılmaktadır. Yurtdışı yolcu
taşımaları havayolu, yük taşımaları ise denizyolu ağırlıklı yapısını
sürdürmektedir.
Karayolları
Türkiye'de toplam
karayolları
uzunluğu 63.220
km’dir. Son
yıllarda otoyol ağı
hızlı bir şekilde
genişlemektedir.
2002 yılı sonu
itibariyle toplam
otoyol ağı 1.851
km'ye ulaşmıştır.
31.319 km’lik
devlet yoluna
karşılık, il yolu
uzunluğu 30.050
km’dir.
Türkiye’nin ana yol
sisteminin bel
kemiği olan 3.200
km. uzunluğundaki
TETEK güzergahı;
Bulgaristan
sınırından
başlamakta,
İstanbul, Ankara ve
Gerede’den
geçerek bir kolu
Suriye sınırında
son bulurken,
diğer kolu da Irak
sınırına kadar
devam etmektedir.
Türkiye'de
toplam
karayolları
uzunluğu
63.220 km'dir.
TETEK, Avrupa
ve Orta Asya
karayolları ağına
bağlıdır. Orta
Asya, Batı Asya
ve Kuzey
Afrika’ya uzanan
en kısa transit
güzergahıdır.
Son yıllarda uluslararası karayolu taşımacılığı faaliyetleri sayesinde, Türk
ekonomisine giderek artan oranlarda döviz girdisi sağlanmıştır. Bu alt
sektörün ekonomiye kazandırdığı döviz miktarı, yıllık bazda 1.5-2 milyar
ABD Doları arasında değişmektedir.
Denizyolları
Yurtdışı yük taşımacılığında
denizyolları ağırlığını
korumaktadır. 6.480 km.
Anadolu, 786 km. Trakya,
ve 1.067 km. Adalar kıyısı
olmak üzere 8.333 km. sahil
şeridi bulunan Türkiye,
ihracatının %72’sini,
ithalatın ise %95’ini deniz
yolu ile yapmaktadır.
2001 yılında toplam 113.4 milyon tonluk
taşıma hacminin %31’i Türk bayraklı, %69’u
yabancı bayraklı gemilerle taşınmıştır. Kent
içi taşımacılığın ise, %3’lük bölümü
denizyolu ile yapılmaktadır. Dünya
genelinde 18. sırada bulunan Deniz Ticaret
Filosu’nda, 18 GRT’nin üzerinde 86 adedi
kamuya, 3.110 adedi ise, özel sektöre ait
olmak üzere toplam 9.650.796 DWT’lik 3.196
gemi bulunmaktadır. Türk filosunun yaş
ortalaması 18.33’dür
Haydarpaşa-Trieste, Samsun-Novorossisk,
Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna hatları
ağırlıklı olmak üzere, toplam 20’nin üzerinde
Ro-Ro hattında seferler
gerçekleştirilmektedir.
Havayolları
Uzun bir süre hava ulaşımı hizmetlerinde tekel konumunda olan Türk Hava
Yolları Anonim Ortaklığı (THY), 1933 yılında bir devlet işletmesi olarak
faaliyete geçmiş; 1955 yılında ise yerli ve yabancı sermayeli bir Anonim Şirket
haline dönüştürülmüştür. 1990'lı yılların başlarında, özel havayollarına da
ulaşım hizmeti sunma hakkının verilmesinden sonra tekel olma konumunu
kaybetmiştir. Özel havayolları, turizm sektörünün gelişimi ile paralellik
göstermektedir. Sektörün canlı olduğu dönemlerde, toplam uçak sayısı 50’nin
üzerine çıkmakta ve dışhat yolcu taşımacılığındaki payları ise %30’un
üzerinde seyretmektedir.
THY Filosu, dünyanın en genç filoları arasında yer almaktadır.
Sürdürdüğü modernleşme ve gelişim politikaları sonucunda, 2003 yılı
Mayıs ayı itibariyle 65 uçaklık bir filo ile hizmet veren THY, iç hatlarda 26,
dış hatlarda 75 olmak üzere dünyanın 101 noktasına uçuş yapmakta ve
2002 yılı sonu itibariyle 10.984 personel istihdam etmektedir. THY’nin filo
yapısı, çalışma anlayışı ve işletmeciliği tamamen modern bir yapıya
kavuşmuştur. THY, 2002 yılında toplam 10.4 milyon yolcu ve 119 bin ton
kargo taşımacılığı yapmıştır.
Türkiye’de 2003 yılı
itibariyle,
uluslararası
standartlar
uyarınca uçuşların
emniyet, sürat ve
özenle yapılması
için 44.569 km’lik
kontrollü bir uçuş
yolu şebekesi tesis
edilmiştir.
Devlet Hava
Meydanları
İşletmesi Genel
Müdürlüğü
(DHMİ)
tarafından
işletilen
havalimanı ve
meydanları
sayısı, 20’si
uluslararası
statüde olmak
üzere toplam
33’tür.
Demiryolları
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD), 8.671 km’si ana
hat, 2.269 km’si tali hat olmak üzere toplam 10.940 km’lik demiryolu
hattında yolcu ve yük taşımacılığı yapmaktadır. Bu hatların %97’sinde tek
hat işletmeciliği yapılmaktadır. Hatların %19’u elektrikli, %23’ü sinyalli,
%5’i çift hatlı, %0.3’ü ise üç yollu hatlardır. 2002 yılı itibariyle demiryolları,
ulaştırma sektörü içerisinde yolcuda %2, yükte ise %4 paya sahiptir.
TCDD hatları Asya-Avrupa arasındaki en kısa uluslararası koridor
üzerinde yer almaktadır. IV. numaralı Pan-Avrupa taşıma koridoru TCDD
hatları ile buluşmaktadır.
TCDD’nin yolcu ve yük taşımacılığını önemli ölçüde artıracağı
tahmin edilen Ankara-Haydarpaşa Mevcut Demiryolu Hattı
Rehabilitasyon Projesi'nin temeli 8 Haziran 2003 tarihinde atılmıştır.
Söz konusu projenin tamamlanması halinde bu hat kesimindeki
seyahat süresi 3 saat 10 dakikaya inecektir.
Ayrıca TCDD, demiryolu bağlantısı olan Haydarpaşa, İzmir, Mersin,
İskenderun, Samsun, Bandırma ve Derince limanlarının da
işletmeciliğini yapmaktadır. 91/440 Sayılı Avrupa Birliği Konseyi
Direktifi çerçevesinde yürütülen yeniden yapılanma çalışmaları,
özel sektör işletmecilik zihniyetini ve katılımını sağlama hedefi
doğrultusunda yürütülmektedir.
Boru Hatları
Türkiye’de ilk boru hattı, 1966 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı
(TPAO) tarafından Batman-Dörtyol (İskenderun Körfezi) arasında döşenmiş ve
işletmeye açılmıştır. Bu hatla Diyarbakır ve Batman’da çıkarılan petrol
Dörtyol’a taşınmaktadır.
Irak ham petrolünün, İskenderun Körfezi'ne taşınması amacıyla 1974 yılında
kurulan BOTAŞ, 1987 yılında doğal gazın ithali, pazarlanması, satışı ve boru
hatlarıyla iletimi görevlerini de üstlenmiş ve 2 Mayıs 2001 tarihli 4646 Sayılı
Doğal Gaz Piyasası Düzenleme Kanunu’yla tekel yetkisi kaldırılmış, doğal
gaz piyasası da üçüncü şahıslara açılmıştır.
Türkiye’nin en önemli
ham petrol boru hattı
olan Irak-Türkiye Ham
Petrol Boru Hattı, Kerkük
ve diğer üretim
sahalarından elde edilen
petrolü, İskenderun
Körfezi’ndeki Ceyhan
Deniz Terminali’ne
ulaştırmaktadır. 1976
yılında işletmeye açılan
hattın yıllık taşıma
kapasitesi 70.9 milyon
ton/yıl’dır.
1.876 km. uzunluğundaki
boru hattı Türkiye
topraklarında 641 km. ve
656 km. olan iki paralel
hattan oluşmakta, toplam
579 km’si de Irak’ta yer
almaktadır. BM’nin Irak’a
uyguladığı ambargo kararı
doğrultusunda 1990 yılında
işletmeye kapatılan IrakTürkiye Ham Petrol Boru
Hattı yine BM’nin kararı
doğrultusunda 1999 yılında
6 aylık dönemler itibariyle,
sınırlı petrol sevkıyatı için
yeniden işletmeye
alınmıştır.
Ancak Irak-Türkiye Ham
Petrol Boru Hattı’nda
pompaj, Irak’ın savaş
nedeniyle petrol
pazarlayamayışı ve Ceyhan
Terminali tank sahasında
maksimum stok seviyesine
ulaşılması nedenleriyle, 9
Nisan 2003 tarihinde Irak
tarafından durdurulmuştur.
Türkiye’nin zengin
petrol ve doğal gaz
kaynaklarına sahip
Hazar Bölgesi ve
Ortadoğu Ülkeleri ile
bu kaynaklara ihtiyaç
duyan Batılı Ülkeler
arasındaki kesişme
noktasında olması
nedeniyle, BOTAŞ
çeşitli uluslararası
projelerin
gerçekleştirilmesine
yönelik çalışmalarını
sürdürmektedir.
Baku-Tiflis-Ceyhan
Ham Petrol Boru Hattı
Projesi ile de,
Azerbaycan’da
üretilen ham petrolün
Gürcistan üzerinden,
Ceyhan’daki deniz
terminaline, buradan
da tankerlerle dünya
pazarlarına
ulaştırılması
amaçlanmaktadır. Bu
boru hattının
kapasitesi yılda 50
milyon ton, toplam
uzunluğu 1.776 km’dir.
16 milyar m3/yıl
Türkmenistan doğal
gazının Türkiye’ye
taşınması için 1999
yılında 30 yıl süreli
“Doğal Gaz Alım Satım
Antlaşması” ile 6.6
milyar m3/yıl
Azerbaycan doğal
gazının Türkiye’ye
sevkine ilişkin 2001
yılında 15 yıl süreli
“Doğal Gaz Alım Satım
Antlaşması”
imzalanmıştır.
Azerbaycan ve
Türkmenistan doğal
gazlarının Türkiye içinde
taşınması amacıyla
yapılması planlanan
yaklaşık 225 km.
uzunluğundaki boru hattı
Gürcistan sınırından
başlayıp
Erzurum/Horasan’a
ulaşacaktır. Doğal gaz arz
kaynaklarının
çeşitlendirilmesi politikası
doğrultusunda, İran’dan,
Türkiye’ye yılda 10 milyar
m3 doğal gaz sevkiyatına
ilişkin “Doğal Gaz Alım
Satım Antlaşması” 1996
yılında imzalanmıştır.
Bu kapsamda yapım çalışmaları tamamlanan yaklaşık 1.491 km.
uzunluğundaki Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı 2001 yılı sonunda
işletmeye alınmıştır.
"Mavi Akım Projesi" kapsamında, yılda 16 milyar m3 doğal gazın,
Karadeniz’in 2.150 m. derinliğindeki tabanına döşenen yaklaşık 390 km.
uzunluğunda birbirine paralel iki boru hattı ile Rusya Federasyonu’ndan
Türkiye’ye sevkedilmesi, 1997 yılında 25 yıllık bir doğal gaz alım-satım
antlaşması ile imza altına alınmıştır.
Proje’nin Türkiye bölümünü oluşturan yaklaşık 501 km. uzunluğundaki
Samsun-Ankara Doğal Gaz İletim Hattı tamamlanarak 20 Şubat 2003’te
işletmeye alınmıştır.
BOLU DAĞI TÜNELİ
İLK KAZMA 1993 YILINDA
VURULDU
TÜNELDE AÇILIŞI YAPILAN İSTANBULANKARA YÖNÜNDEKİ SAĞ TÜPÜN
UZUNLUĞU 2 BİN 871 METRE,
ANKARA-İSTANBUL YÖNÜNDEKİ SOL
TÜPÜN UZUNLUĞU İSE 2 BİN 952
METREYİ BULUYOR
BOLU DAĞI TÜNELİ;
İSTANBUL-ANKARA ARASI
KARAYOLU ULAŞIMINI
OTOYOLDA 3.5 SAATE
İNDİRECEK
Bolu Dağı Geçişi’nin toplam
uzunluğu, 25.6 kilometresi
otoyol, 1.6 kilometresi
bağlantı yolu olmak üzere
toplam 27.2 kilometreyi
buluyor.
AYRICA BU İNŞAATTA TOPLAM 4
BİN 644 METRE UZUNLUĞUNDA 4
VİYADÜK VE TOPLAM 917 METRE
UZUNLUĞUNDA 3 KÖPRÜ YER
ALIYOR.
MALİYET:
YAKLAŞIK
1 MİLYAR
DOLAR
1.3 MİLYON METREKÜP BETON DÖKÜLDÜ.
9.7 MİLYON METREKÜP KAZI YAPILDI.
7.7 MİLYON METREKÜP DOLGU YAPILDI
9.7 MİLYON METREKÜP KAZI YAPILDI.
4 BİN 644 METRE 4 VİYADÜK
177 BİN TON BETONARME DEMİRİ KULLANILDI.
Bolu Dağı Tüneli için ilk
çalışmalara 1987 yılında
başlanmıştı ancak 1999 depremi
nedeniyle çalışmalara ara verildi.
VE NİHAYET 23 OCAK
2007 TARİHİNDE BOLU
DAĞI TÜNELİ
ULAŞIMA AÇILDI.
MARMARAY "Asrın Projesi"
Dünyadaki en önemli
projelerden biri olan
Marmaray Projesi,
İstanbul'un kentsel
yaşantısını sağlıklı
olarak sürdürebilmesi,
kentlilere çağdaş bir
kent yaşamı ve kentsel
ulaşım imkânları
sunabilmesi, kentin
doğal tarihi özelliklerinin
korunabilmesi için
yüksek kapasiteli
elektrik enerjisi
kullanarak çevreyi
kirletmeyen bir projedir.
İstanbul, bir yandan tarihi ve kültürel değerleriyle korunması gereken, diğer
yandan toplu ulaşım sistemlerinin çevresel etkilerinin azaltılabilmesi ve
demiryolu sistemlerinin kapasitesi, güvenilirliği ve konforunun arttırılabilmesi
için modern demiryolu tesislerinin kurulmasını gerektiren bir şehirdir.
Proje, Avrupa yakasında bulunan Halkalı ile Asya yakasında bulunan Gebze
ilçelerini kesintisiz, modern ve yüksek kapasiteli bir banliyö demiryolu
sistemiyle bağlamak amacıyla İstanbul'daki banliyö demiryolu sisteminin
iyileştirilmesi ve Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi inşasına dayanmaktadır.
İstanbul Boğazının her
iki yakasındaki
demiryolu hatları,
İstanbul Boğazı'nın
altından geçecek olan
bir demiryolu tünel
bağlantısı ile birbirine
bağlanacaktır. Hat,
Kazlıçeşme'de
yeraltına girecek; yeni
yeraltı istasyonları olan
Yenikapı ve Sirkeci
boyunca ilerleyecek,
İstanbul Boğazının
altından geçecek, ve
diğer bir yeni yer altı
istasyonu olan
Üsküdar'a bağlanacak
ve Söğütlüçeşme'de
tekrar yüzeye
çıkacaktır.
Proje, şu anda dünyadaki en büyük ulaşım altyapı projelerinden birisidir.
İyileştirilmiş ve yeni demiryolu sisteminin tamamı, yaklaşık 76 km
uzunluğunda olacaktır.
Ana yapılar ve sistemler, batırma tüp tünel, delme tüneller, aç-kapa tüneller, hemzemin
yapılar, 3 yeni yeraltı istasyonu, 36 yerüstü istasyonu (yenileme ve iyileştirme), işletim
kontrol merkezi, sahalar, atölyeler, bakım tesisleri, yerüstüne inşa edilecek olan yeni bir
üçüncü hat dahil olmak üzere, mevcut hatların iyileştirilmesi, tamamen yeni elektrikli ve
mekanik sistemler ve temin edilecek olan modern demiryolu araçlarını kapsayacak olan 4
bölümden oluşacaktır.