Transcript Environment
محيط شناس ي در برنامه ريزي استراتژيك 1 نظريه عمومي سيستمها • سال 1940بوسيله برتالنفي • در عمق تمام مسائل ،يک سري اصل و ضابطه موجود است که بطور افقي تمام نظام هاي علمي را قطع مي کند و رفتار عمومي سيستمها را کنترل مي نمايد . 2 اهداف نظريه عمومي سيستمها (به اعتقاد بولدينگ( -1تعريف مفهوم سيستم و مفاهيم وابسته به آن -2طبقه بندي سيستم ها و کشف قوانين سيستم ها به طور عموم و طبقات خاص از سيستمها به طور اختصاص ي -3ايجاد مدل هايي (با درجات مختلف عموميت) از عملکرد ،تحول و به طور کلي رفتار سيستم ها -4ايجاد منطق و روش ي مناسب براي بنيان گذاري تئوري هاي سيستمي خاص و نيز ايجاد مکانيسمي براي بررس ي و حل مسائل مربوط به اهداف (،)2( ،)1 ((3 3 تعريف محيط سازمان ها -1كليه عواملي كه بر سازمان اثر گذاشته واز آن تاثير مي پذيرند. - 2تعامل ابعاد دروني سازمان با يكديگر و با عوامل خارج از سازمان -3مجموعه ا ي متشكل از شرايط ،نيروها ،عوامل و مولفه هايي خارجي است كه بر عملكرد سازمان اثر مي گذارند و سازمان كنترل كمي بر آنها دارد .محيط سازمان ها دو جلوه دارند )1( :ذهني و ()2 عيني. 4 محيط ويژگي ها ذهني تصور مدير از عوامل وسعت تفكرات و افق برنامه هاي سازمان حوزه هاي ادراكي مدير از عوامل و پديده ها ادراكات تصورات تلقي ها و احساسات عيني چيزهاي اطراف سازمان وسعت ارتباطات سازمان پديده ها و عوامل اطراف سازمان محسوسات واقعيات و مشاهدات پيراموني سازمان 5 رويكردها به محيط • در مورد ماهيت روابط سازمان و محيط بايد مباحث تغيير را بين سازمان و محيط مورد بررسي قرار داد كه از جمله به مدل عناصر چهارگانه تغيير مي توان اشاره نمودو سپس به رويكردها به تغييرات محيطي پرداخت: •ايده اصلي در اين مدل آن است كه به مديريت كمك كند سازمان را در شرايط تغييرات به صورت موفقيت آميز مديريت نموده و شركت كنندگان فعال در فرايند تغيير ،تعيين حوزه و زمانبندي مفيد آن را شناسايي كند. 6 مدل عناصر چهارگانه تغيير • • • • سا ا ا ااازمان سا ا ا اارد عبارتسا ا ا اات از سا ا ا ااازماني كا ا ا ااه ق ا ااوانين ،مق ا ااررات ،سيس ا ااتم ه ا ااا ،س ا اااختارها، كنت اارل و هم اااهنتي و حرك اات س ااازمان را جه اات مي دهند؛ در ي ا ااك س ا ااازمان گ ا اارم ارز ه ا ااا و هنجاره ا اااي مش ااترت هس ااتند ك ااه مس ااير و جه اات فعالي اات و م ااي س ااازند و ك ااار و روي ااه س ااازمان را م ا ا تفاهم وهمسويي وجود دارد. تغيير سرد :نتيجه موقعيت خارجي يا اضطراري قابل ت ي از قبيل نزديك شدن به ورشكستي سقوط سهام ويا تهديد رقابتي غير قابل اجتناب مي باشد. تغيير گرم :كه از جديت و پشتكار فردي و حرفه اي نيروهاي سازمان نشات مي گيرد . تغييرسرد مداخله تبديل سازمان ا سرد سازمان ا گرم اجرا نوآوري تغييرگرم 7 رويكردها به تغيير در محيط ()1 • الف -رويكرد تاثير گذاري بر محيط و سيستم بسته :بر روي محيط خارجي تاكيد نمي شود و عدم هر گونه تاثيرگذاري متقابل بين سازمان با محيط فرض مي شود • ب -رويكرد سازگاري با محيط :عامل خيلي مهم تعيين كننده و تامين كننده استمرار موفقيت سازمان در دراز مدت را محيط خارجي مي داند از اين رو براي اينكه سازمان ها بتوانند به هستي خود ادامه بدهند مجبور به پاسخ گويي به انتظارات محيط خارجي و تامين سازگاري با تغييرات هستند • ج -رويكرد تاثير پذيري متقابل 8 رويكردها به تغيير در محيط()2 • رويكردضربه گيري((fencing – با ايجاد سپرهاي محافظ بين هسته اصلي و يا هيات مديران با تغييرات محيطي بايد درصدد بود تا مصونيت هاي الزم را براي آنان ايجاد كرد. – نتيجه اين رويكرد و جداشدن سازمان از تغييرات محيطي تعامل با آن و تاثيرگذاري و تاثيرپذيري مي باشد. • رويكرد مرزگستري يا صف شكني) ( Breakthrough – بايد محدوديت ها و مرزها را از ميان برداشت و به استقبال تغييرات وتالطم هاي محيطي شتافت . – اين رويكرد هوشمندي استراتژيك و پايش روندها ،رخدادها و تحوالت و ارزيابي اقدامات را ضروري مي شمارند 9 ساز و كارهاي تعامل با محيط از نظررابينز نوآوري و نياز ها توسعه و نوآوري درمحصوالت و خدمات متناسب با تغيير نيازها، هدف ها ،ساختار بازار مولفه هاي فني سياستگذار تناسب عملياتي سازمان ها با محيط استفاده گسترده از اطالعات سطح شفافيت ،ريسك -نحوه بروز رفتار -هنتام مواجهه بانسبت به تغييرات و عدم اطمينان ها براي و سياست ها كاستن ريسك جذب امكانات و بسيج تدوين سياست ها و تعيين اولويت ها متناسب با تغييرات هدايت اجراي طرحهاي خود را با تقاضاي بخش ها تغيير برنامه هاي سازمان ها بر اثر عوامل بيروني طرح ها و برنامه هايسازمانها در چهارچوب سياستهاي استراتژيك 10 ساختارهاي محيطي سازمان 11 محيط داخلي )(Internal Environment • عوامل و مؤلفههاي داخل سازمان را در برميگيرد. • از جمله مؤلفههاي محيط دروني: – ساختار سازمان و عملكرد آن در مقابل چالشها و فرصتها ،چتونتي استراتژيهاي سازماني جهت حفظ مشتريان كنوني و جذب مشتريان بالقوه ،موقعيت مالي و سطح نقدينتي سازمان به منظور انجام عمليات روزمره سازمان 12 محيط خارجي • • • • تمام عوامل خارج از مرز سازمان است كه ممكن است بالقوه بر سازمان اثرگذار باشند. کارل ويک ( )1969فضاي خارج ازسازمان را به عنوان "محيط اطالعاتي" نام گذاري کرده که سازمان همواره در پي تفسير وتبيين و کاهش ابهام در آن محيط است. ميير و اسکات ()1983محيط سازماني را به انواع اقتصادي ،فن شناختي، اجتماعي و سياس ي تقسيم ميکنند. گرونيکو هالت ( )1984اجزاي محيط را به چهار بخش تسهيالتي (نظير دولت و قانون گذار)،وظيفهاي (کارکنان ،مشتريان و بانکها) ،اصلي (رقبا و تجار) و انتشار و پخش (جامعه،رسانهها و عامه) تفکيک ميکنند. 13 محيط خارجي محيط عملياتي)(Operating Environment • محيط عملياتي سطحي از محيط بيرون سازمان است كه تأثيرات آني و شديدي بر عمليات و سودآوري مؤسسه دارد و شامل مولفه هاي خاص و صريح براي مديريت سازمان مي باشد .مولفه اي اصلي اين سطح عبارتند از :مشتري ،عوامل رقابتي ،نيروي کار ،تامين کنندگان و عوامل بين املللي. 14 محيط خارجي محيط عمومي()General Environment • محيط عمومي در برگيرنده ي سطحي از محيط بيروني يک سازمان است که شامل عواملي است که به نحوه ي مديريت سازمان تاثير بلند مدت مي گذارد .به دليل اهميت اين عوامل گاهي تلقي نادرستي از تعريف محيط سازماني به چشم ميخورد و آن پندار ناصحيح مساوي دانستن محيط عمومي با محيط سازماني است برخي از اصلي ترين اين عوامل عبارتند از عوامل اقتصادي ،اجتماعي ، سياس ي ،قانوني ،تكنولوژي و . .... 15 محيط دور و محيط نزديك • محيط خارجي شامل" محيط نزديک "يا حوزه فعاليت و" محيط دور" يا محيط عمومي است . • محيط نزديك يا محيط رقابتي همان فضايي است كه سازمان يا منطقه مورد مطالعه جايتاه خود را در آن پيدا مي كند . • در محيط نزديك و كاري كه تاثير مستقيمتري بر عناصر و عملكرد شركت دارد دو مسئله مهم يعني عوامل رقابتي و ميزان اثرگذاري آنها مطرح است. • عوامل رقابتي همچون رقباي فعلي ،رقباي جديد ،قدرت چانهزني مصرفكنندگان ،قدرت چانهزني تامينكنندگان مواد ،محصوالت جايگزين ،قدرت نسبي دولتها ،اتحاديهها و ساير گروههاي ذينفع با استفاده از مدلهايي مانند مدل پورتر (مدل نيروهاي رقابتي) و آگاهي از ميزان اثرگذاري مشتريان ،رقبا ،منابع تامين كننده مواد ،بستانكاران ،سهامداران، اتحاديهها، 16 محيط دور و محيط نزديك • محيط دور شامل عوامل زيست محيطي (طبيعي) ،اقتصادي ، اجتماعي ،حقوقي ،فرهنتي ،ديوانساالري (بوروكراس ي) و عوامل تكنولوژيك مي باشد كه از خارج سازمان بر آن تاثير مي گذارند. • هرچقدر حوزه فعاليت سازمان با محيط عمومي سازگارتر باشد ، سازمان در رسيدن به اهداف خود موفق تر است. 17 ابعاد كليدي در طبقه بندي هاي محيط • پويايي) : (Dynamismپويايي ميزان ايستايي يا تالطم محيط را نشان مي دهد. – پويايي سازماني يعني تغيير سيستم با تغيير پذيري شرايط محيط • پيچيدگي) :)Complexityتعريف پيچيدگي به وسيله تئوري مي گردد آشوب كه در اساليدهاي بعد مي آيد بهتر م – ميزان بي نظمي و تغييرات در سازمان را گويند. 18 نظريات طبقه بندي محيط -1طبقه بندي محيطي برنز و استاكر • مكانيكي و پويا – سازمان هاي مكانيكي آنهايي هستند كه محيط خارج سازمان بر آنها تأثير چشمگيري نخواهد داشت . – هرقدر سازماني از حالت مكانيكي به سمت ارگانيكي حركت كند ،اثر محيط بر آن بيشتر خواهد شد. 19 ساده ميزان پيچيدگي محيط پيچيده عدم اطمينان درک شده در حد متوسط عدم اطمينان درک شده در سطح باال محيط :تعداد اندکي عناصر در محيط وجود دارد که به هم شبيه و در يک فرآيند پيوسته تغيير قرار دارند. عناصر :پيچيدگي کم ،رسميت کم ،متمرکز (سيستم ساده و ناپايدار) محيط :عناصر متعددي در محيط وجود دارد که شبيه به هم نيستند و در يک فرآيند تغيير پيوسته هستند ساختار :پيچيدگي کم ،رسميت کم و عدم تمرکز (سيستم ارگانيکي) عدم اطمينان درک شده در حد پائين عدم اطمينان درک شده متوسط به پائين محيط :تعدادي عناصر محدود و شبيه به هم که ً اساسا ثابت و غير متغيراند ساختار :پيچيدگي زياد ،رسميت زياد و تمرکز (سيستم مکانيکي) محيط :عناصر متعددي در محيط که شبيه هم نيستند و بدون تغييراند. ساختار :پيچيدگي زياد ،رسميت زياد و عدم تمرکز (سيستم پيچيده و پايدار) زياد (پويا) ميزان تغييرات محيط کم (ايستا) 20 نظريات طبقه بندي محيط -2طبقه بندي محيطي امري و تريست ً ن • الف -محيط تصادفي آرام :اين محيط نسبتا بدو تغيير است .بنابراين ،از جانب آن هيچ تهديدي متوجه سازمان نيست .در چنين محيطي توزيع درخواست ها به صورت تصادفي است ،سرعت تغييرات بسيار كند و پديده عدم اطمينان در آن بسيار ضعيف است .در چنين محيط برنامه ريزي مي توان انتظار داشت كه روشهاي اوليه برنامه ريزي كاربرد بيشتري داشته باشند. • ب -محيط خوشه اي آرام :در اين محيط هم تغييرات زيادي رخ نمي دهد ،ولي تهديدات به صورت مجموعه يا انبوه در مي آيند .سازماني كه در چنين محيطي قرار مي گيرد در مقايسه با محيط تصادفي آرام بايد بيشتر گو به زنگ خطرات محيط باشد. 21 نظريات طبقه بندي محيط -2طبقه بندي محيطي امري و تريست • ج -محيط واكنش ي متشنج :اين محيط از محيط هاي قبلي پيچيده تر است .در چنين محيطي چندين سازمان و شركت رقيب در پي هدف هاي مشابهي برمي آيند .امكان دارد يك يا چند سازمان به اندازه اي بزرگ باشند كه بتوانند بر محيط خود و ساير سازمان ها اعمال نفوذ كنند .رقابت و تعارض از ويژگي هاي عمده اين محيط به شمار رفته و مدل هاي برنامه ريزي قابليت كاربرد خواهند داشت كه انعطاف پذيري بيشتري را براي سازمان به ارمغان آورند. • د -محيط بسيار متشنج :اين نوع محيط از بيشترين پويايي برخوردار است و در آن پديده عدم اطمينان در شديدترين وضع خود است .پديده تغيير و تحول در همه جا و همه وقت حاضر است و اج ا ازاء يا اركان محيط ارتباط بسيار زيادي با هم دارند .در يك محيط همچنين بايد رابطه اي كه با نهادهاي دولتي ،مشتريان و عرضه بسيار متشنج سازمان ً كنندگان مواداوليه دارد مرتبا موردارزيابي قرار دهد .با آنكه اين محققان نظر خاص ي در رابطه با ساختارها و روشهاي متناسب با محيط هاي پيش گفته ارائه نكرده اند ،اما به الف" و "ب" رو هايي با ساختار مكانيكي و محيط هاي نظر مي رسد براي محيط هاي " ً "ج" و "د" رو هايي با ساختار كامال ارگانيك متناسب باشند. 22 طبقه بندي محيطي امري و تريست غير قابل پيش بيني (عدم اطمينان) بسيار متشنج واكنش ي متشنج اطمينان محيطي خوشه اي آرام ريسك پذيري باال تصادفي آرام ريسك پذيري قابل پيش بيني (اطمينان) ريسك پذيري كم 23 نظريات طبقه بندي محيط -3طبقه بندي محيطي ريچارد ال.دفت - 1محيط س اااده و پايدار :به محيطي اطالق مي گردد كه عوامل خارج از سازمان ً در آن محيط محدود هستند و اصوال تاثير چنداني بر سازمان و عمليات آن ً نخواهند داشت ،ضمنا ع ا ااوامل به همان صورتي كه هستند باقي مي مانند يا تغييرشان اندت است. - 2محيط ساده و ناپايدار :دراين محيط نااطمينا اااني زياد است و تغييرات موجب مي شوند مديران نتوانند به راحتي تصميم بگيرند .به عالوه سازمان هايي هستند كه پيوسته و غيرقابل پيش بيني تغيير مي كنند ،مانند صنايع سازنده كامپيوترهاي ش ص ي ،ابزار موسيقي و اسباب بازي .محيط برنامه ريزي اين قبيل سازمان ها ساده و ناپايدار است و با تغييرات شديد عرضه و تقاضا روبرو هستند. 24 نظريات طبقه بندي محيط -3طبقه بندي محيطي ريچارد ال.دفت -3محيط پيچيده و پايدار :سازمان هايي وجود دارند كه با عوامل خارجي متفاوت بسياري سروكار دارند ،ولي اين عوامل به همان صورت باقي مي مانند يا تغييرات اندكي دارند و اين خود نشان دهنده عدم اطمينان است .در چنين وضعيتي تعداد عواملي كه بايد تجزيه و تحليل شوند بسيارند و الزم است در برابر هريك از آنها واكنش مناسب اتخاذ گردد .دفت اعتقاد دارد گرچه تعداد عوامل خارج از سازمان در محيط هاي پيچيده و پايدار بسيار است و تغييرات كند است اين تغييرات به تدريج رخ مي دهند و قابل پيش بيني اند. - 4محيط پيچيده و ناپايدار :مؤسساتي وجود دارند كه با عوامل محيطي به تعداد زياد و متفاوت روبرو هستند .درواقع در محيط هاي برنامه ريزي پيچيده و ناپايدار ميزان عدم اطمينان در مقايسه با ساير محيط هاي مطرح شده در باالترين سطح است. 25 نظريات طبقه بندي محيط -4تالطم محيطي انسوف ناپيوستتي يا عدم تداوم عدم قابليت پيش بيني بي ثباتي مقياس تالطم منطقه اي (تكنولوژي) ملي ( اقتصادي) تازگي تغيير هيچ فزوني اندت فزوني سريع ناپيوستتي آشنا ناپيوستتي جديد سرعت تغيير صفر كندتر از پاسخ قابل مقايسه با پاسخ سريعتر از پاسخ غيرقابل پيش بيني قابليت مشاهده كامل ً كامال قابل پيش بيني قابل پيش بيني تاحدي قابل پيش بيني بسامد تغيير در سطح تالطم خيلي كم كم متوسط زياد خيلي زياد 1 2 3 4 5 26 نظريات طبقه بندي محيط -5طبقه بندي محيطي راوو و همكاران • محيط همگن شفافيت و درجه اطمينان باالست و مديران به وضوح مي توانند رفتارها و ساختارهاي سازماني خود را با استفاده از نتايج تحقيقات بهبود بخشند. • محيط ناهمگن به بخش هاي مختلف تقسيم مي شود و به لحاظ تنوع از شفافيت محيطي كاسته مي شود .مديران در اين محيط از لحاظ كدر بودن اطالعات با معضل تصميم مواجهه مي شوند. • بنابراين براي ارتقاي بهره گيري بيشتر از محيط تحقيقات نقش حساس ي در اتخاذ تصميم ها بازي مي كند زيرا منبع توليد اطالعات تخصص ي است و از پايه هاي شناخت محسوب مي شود . 27 محيط همگن و ناهمگن از نظر وسعت محرت ها به عمومي و اختصاص ي و بر اساس شدت محرت ها به دو گروه محرت هاي ضعيف و قوي طبقه بندي مي شود ويژگي ها محرك ها عمومي محيط مشترت تمامي سازمان ها و حاوي مولفه هاي انفرادي و تركيبي فرهنتي ،اجتماعي ،اقتصادي ،جمعيتي ،سياس ي ،آموزش ي ،فناوري ،قانوني، منابع طبيعي ،اقليمي ،ارتباطي و نظامي محدود اختصاص ي محيط حرفه اي كاري و اختصاص ي براي هر سازمان و حاوي مولفه هاي اعضاي سازمان ،مشتريان ،عرضه كنندگان ،عوامل توليد ،رقبا ،نهادهاي قانونگذار ذي ربط ،گروه هاي فشار و اتحاديه هاي كارگري ضعيف ساده ،ايستا ،ثابت با اجزاي غير مرتبط و مرتبط با هم حاوي اطالعات متغير هاي محدود و كوچك كه ممكن است تغيير كندي كنند انتظارات محدود ،توزيع تصادفي خواسته ها ،وجود اجزاي غير مرتبط به هم ،پايين بودن عدم اطمينان گسترده وسعت شدت قوي پويا ،پيچيده، متغير ،واكنش ي با ً عناصر كامال متغير انتظارات گسترده و تكاملي حاوي متغيرهاي تكاملي و تغيير پذير ،وجود تعداد بسياري از رقبا با هدف مشابه ،بزرگ بودن يك يا چند سازمان و تحت تاثير قرار دادن محيط فعاليت ساير سازمان ها ،بسيار باال بودن عدم اطمينان، وجود تغيير دائمي در محيط و در همه بخش ه،ا ارتباط باالي عناصر محيطي 28 نظريات طبقه بندي محيط -6رنيارد و همكاران محيط با برنامه :در اين محيط بيشتر رفتارها ،كردارها ،عمليات و تصميم ها بر اساس برنامه ريزي است لذا محيط فضاي برنامه اي به خود مي گيرد. • شناسايي محيط با: – ماهيت تصميم ها در جهت گيري رويدادهاي آتي و هدف هاي عالي سازمان – ميزان گرايش تصميم گيران به هدف و آرمان گرايي – درجه رسميت روابط سازمان ها و ساختارهاي سازمان 29 نظريات طبقه بندي محيط -6رنيارد و همكاران محيط بدون برنامه :در اين نوع محيط برنامه ريزي تعريف نشده است. ميزان پايبندي مديران به تدوين برنامه ها بسيار كم است .عمليات و وقوع مسائل از قبل پيش بيني نشده اند. • شناسايي محيط با – ماهيت تصميمات – نوع نگر و عاقبت انديش ي – تكراري بودن يا نبودن تصميمات – ميزان گرايش تصميم به منافع فردي و منافع اجتماعي /سازماني 30 نظريات طبقه بندي محيط -6رنيارد و همكاران محيط با ساختار :ماهيت بارز اين محيط روشن و واضح بودن هدف ها ،ماموريت ها ،سياست ها و حتي مسائل و مولفه هاست .از جلوه هاي ديگر اين محيط شفاف بودن سطح وقوع ارتباطات برنامه ها وحتي مسائل است. 31 نظريات طبقه بندي محيط -6رنيارد و همكاران محيط بدون ساختار :اگر در محيطي هدفها ماموريت ها سياست ها و حتي مسائل به طور كامل و واضح تعريف نشده باشند نمي توان آن ها را فهيميد يا درت كرد. • محيط هايي كه بيشتر جنبه گذر از مرحله اي به مرحله ديگر را دارند دچار بي ساختاري مي شوند .هرچه ميزان پايبندي مديران سازمان به فرهنگ سازماني بيشتر شود از ميزان تشتت بي ساختاري محيط كاسته مي شود 32 محيط پايا و محيط ناپايا ً اساسا زماني كه هر يك از محيط ها شرايط زير را داشته باشند پايا هستند و گرنه ناپايا شناخته مي شوند: •پذير عناصر محيطي براي بقا •پذير نقش ها ،مسئوليت ها و فعاليت در چارچوب اختيارات تعريف شده •تبعيت و پايبندي از معيارها و ضوابط برنامه هاي مدون و حتي نامدون •گرد واضح اطالعات در سطح سلسله مراتب عمودي و افقي سازمان/محيط •باال بودن اعتماد عناصر درون محيطي به يكديگر •ميزان دستيابي به هدف ها و افزايش منافع و فوايد •ميزان استقالل و انديشه گرايي اعضاي محيط •ميزان تغيير و پيچيدگي مولفه هاي دانش و فناور ها و سطح پذير سازمان ها •توانمندي و ميزان معيارهاي آرامش بخش محيط هرچه ميزان پايبندي مديران به تصميم هاي متخذه و معيارهاي پذير تصميم ها بيشتر باشد محيط پايايي باالتري دارد . 33 تئوري هاي شناخت محيط و تصميم گيري در آن -1تئوري آشوب – ادوارد لورنز -2تئوري سطل زباله ( )Garbage can – تئوري پردازان :كوهن ،مارچ و السن – آنان با استفاده از اين مدل مي خواستند تصميم گيري در شرايط بسيار مبهم وبي نظم راتوصيف كنند 34 تجزيه و تحليل محيطي • هدف از تجزيه و تحليل محيطي ،بررس ي و شناخت عواملي است كه به نوعي بر فعاليت و عملكرد سازمان تأثير ميگذارند .اين عوامل گاهي با محيط داخل سازمان ارتباط پيدا ميكنند و گاهي به محيط خارج از سازمان مربوط ميشوند. 35 تجزيه و تحليل راهبردي • در محيط چه فرصت هايي وجود دارد؟ • چه تهديداتي براي توفيق سازمان وجود دارد كه بايد از آن ها اجتناب كرد؟ • در مسير تحقق رسالت و چشم انداز سازمان از چه قوت ها (شايستتي هاي ممتازو مزيت رقابتي) برخوردار است كه مي تواند به آن ها تكيه كند؟ • ضعف هاي سازمان كه مانع توفيق آن مي شوند كدامند؟ 36 لزوم تجزيه و تحليل محيطي در برنامه ريزي استراتژيك • مطالعه وتجزيه و تحليل محيط سازمان ها ،شناخت راهبردي يا شناخت استراتژيك نام دارد و بر اساس اين شناخت ميزان تحقق خواهد شد. اهداف تعيين شده م • تجزيه و تحليل محيطي در سازمانهايي كه فرآيند مديريت استراتژيك در آنها به اجرا درآمده است هدف ديگري را دنبال مينمايد .تجزيه و تحليلي محيطي در اين سازمانها به منظور درت بهتر رويدادهاي درون سازماني و افزايش تناسب استراتژيهاي اتخاذ شده با محيط سازماني انجام ميگيرد. 37 چارچوب مفهومي احصاي محيطي استراتژي هاي سازماني استراتژي هاي سازماني با دامنه احصاي سازماني در ارتباط است. جستجوي اطالعات گروه گسترده اي از منابع استفاده مي شوند اما منابع ش ص ي و ترجيحي ابعاد موقعيتي عدم اطمينان محيطي يك پيش بيني كننده خوب از ميزان احصاء است. نيازهاي اطالعاتي متمركز بر بخش هاي مرتبط با بازار محيط استفاده اطالعات محرت برنامه ريزي استراتژيك و يادگيري سازماني رفتارهاي مديريتي مديران سطوح باال بيشتر از پايين تجزيه و تحليل مي كنند. مديران وظيفه اي ماوراي تخصصشان احصا مي كنند. 38 نوع شناس ي محيط به سيستم مربوط است؟ بله سيستم بر آن كنترل دارد؟ بله خير سيستمي (داخلي) نه سيستمي و محيطي (خارجي) نه محيطي خير منبع فرصت ها و تهديدها منبع قوت ها و ضعف ها 39 تجزيه و تحليل دروني سازمان( ارزيابي محيط دروني) • تجزيه و تحليل و ارزيابي دروني يك سازمان يا موسسه تالش ي براي در ميان گذاشتن هويت آن است. • هر سازماني در قلمرو واحدهاي وظيفه اي خود داراي نقاط قوت و ضعف است .در عين حال نقاط قوت و ضعف همه دواير و واحدها يكسان نيست. • به هنتام تعيين استراتژي ها و اهداف تال مي شود از نقاط قوت داخلي سود جسته شود(تقويت شوند) و نقاط ضعف حتي املقدور از بين برده شوند. • مورد ارزيابي قراردادن محيط دروني موسسه در هر زمان يك ابزار فرصت دهنده براي ت ي خطاها و اصالح آن به شمار مي آيد. 40 سلسله مراتب دارايي شركت مزيت رقابتي شايستتي كليدي شايستتي عواملي كه سبب ترجيح يا برتري سازمان نسبت به رقيب مي شود شايستتي هاي سازمان در CSFها عواملي كه براي مشتري ارز مي سازد قابليت عواملي كه اماكن ايجاد ارز براي مشتري را داشته باشد دارايي هاي پايه دارايي :هرچيز با ارز كه قابل در اختيارگيري باشد يعني ديگران براي دستيابي به آن نيازمند مجوز از 41 ... باشند ابعاد سيستمي ارزيابي عوامل دروني سازمان الزم است در بررس ي محيط داخلي سازمان عوامل و زمينه هاي حاوي قو ت ها و ضعف ها از چهار بعد زير مد نظر قرار گيرند: – – – – درونداد فريند برونداد بازخورد برونداد فرايند درونداد بازخورد 42 بررس ي عوامل دروني سازمان • برخي زمينه ها يا شرايطي دروني سازمان كه مي توانند حاوي قوت و ضعف هايي باشند عبارتند از: – – – – – – – – – – – اهداف و ماموريت ها ساختار سازماني و ويژگي هاي آن مديريت(برنامه ريزي ،سازماندهي و هماهنتي ،انگيز ،مديريت منابع انساني ،كنترل) نيروي انساني (جذب ،گمار ،نگهداري ،توسعه ،آموز ) وضعيت فرهنگ سازماني وضعيت عمليات (فرآيند ،ظرفيت ،مقدار فعلي نيروي عملياتي و پشتيباني ،كيفيت) رابطه بين واحدهاي وظيفه اي سازمان تحقيق توسعه و تحول در سازمان سيستم هاي جمع آوري و پرداز اطالعات وضعيت مالي و تداركاتي سازمان توزيع جغرافيايي موضوعي و ...خدمات و فعاليت ها 43 نيروي انساني به عنوان مهمترين شايستتي كليدي • • • • • • • • نيروي انساني منبع و راهبردي ترين سرمايه سازمان محسوب مي گردد اگر واجد شايستتي هاي زير باشد: دانش ومعلومات حرفه اي مهارت هاي تخصص ي بينش و نگر ويژگي هاي ش صيتي اعتبار عمومي اعتبار حرفه اي ويژگي هاي جسماني 44 برخي راه هاي شناسايي نقاط قوت و ضعف سازمان • • • • مقايسه با عملكرد گذشته سازمان ارزيابي خدمات سازمان و نظرات دريافت كنندگان خدمات مقايسه با حريفان و رقبا مقايسه با عوامل كليدي موفقيت در انجام ماموريت و دستيابي به مطلوبيت هاي استراتژيك 45 تجزيه و تحليل محيط خارجي 46 منظور از بررس ي محيط خارجي • تغيير و تحوالت نه تنها يك سري فرصت ها و امكانات را به موسسه عرضه مي كند بلكه منبع خطر و مشكالت نيز مي تواند باشد .به همين سبب تعقيب رخدادهاي محيط بيروني براي مديران موسسات اهميت حياتي دارد . • ما در بررس ي محيط خارجي در پي يافتن و شناسايي فرصت ها و تهديدهاي مرتبط با سازمان هستيم. 47 تهديد تهديد برآيند وضعيتي است كه عوامل محيطي بر خالف خواسته ما و خارج از كنترل عمل مي كنند و از اين حيث روند امور مطلوب ما نيست و احتمال آشفتتي خطر يا زيان براي ما وجود دارد. بر اين اساس : هر عنصر يا وضعيتي كه موجوديت منافع يا ارز هاي حياتي ما را به خطر اندازد تهديد محسوب مي گردد. 48 متغيرهاي محيط خارجي محيط اجتماعي نيروهاي اجتماعي -فرهنتي نيروهاي اقتصادي محيط وظيفه اي سهامداران تامين كنندگان گروه هاي ذينفع خاص كارمندان/ اتحاديه كارگري مشتريان رقبا انجمن هاي اتحاديه نيروهاي تكنولوژيكي انجمن ها بستانكاران (واحدهاي اعتباري) نيروهاي سياس ي -قانوني 49 برخي رو هاي سريع و آسان احصاي عوامل خارجي • پيمايش (پرسشنامه – مصاحبه) • طوفان مغزي • دلفي • كارت سفيد 50 مديران چگونه مي توانند فاكتورهاي استراتژيك خارجي را شناسايي كنند تحليل محيط اجتماعي فاكتورهاي اقتصادي -اجتماعي فرهنتي -تكنولوژيكي -سياس ي -قانوني تحليل بازار تحليل اجتماع تحليل رقبا تحليل تامين كننده انتخاب فاكتورهاي استراتژيك تحليل دولت فرصت ها-تهديدات تحليل ذينفعان 51 تكنيك هاي احصاي محيط • تكنيك هاي احصاي محيط داخلي: – ماتريس احصاي عوامل داخلي ()IFE – SWOT • تكنيك هاي احصاي محيط خارجي: – – – – – – – – ماتريس احصاي عوامل خارجي ()EFE تحليل اجتماع ارزيابي شبكه هاي اطالعاتي رو مطالعه دلفي ماتريس اولويت مباحث مدل پورتر تحليل رقبا تحليل ذينفعان 52 مدل رقابتي پورتر تهديد تازه واردها قدرت چانه زني خريداران سطح رقابت قدرت چانه زني عرضه كنندگان تهديد ناش ي از محصوالت جايگزين 53 ماتريس اولويت مباحث اولويت متوسط اولويت باال اولويت باال اولويت پايين اولويت متوسط اولويت باال اولويت پايين اولويت پايين اولويت متوسط پايين اثر احتمالي روي شركت احتمال رخداد باال 54 با تشكر از بذل توجه شما 55