Transcript Slide 1 - Pravni fakultet

Osnivački, revizioni i specifični ugovori
Niccolo Machiavelli – “cilj opravdava sredstvo”...
 Jasnoća, racionalnost,
nezamjenljivost ciljeva
 Politički kompromisi,
različita institucionalna
rješenja, pravni sistem,
presude Evropskog suda
pravde kao tumača
ugovora
 Našu realnost prati
nedostatak vizionarstva,
pragmatičnosti,
upornosti, strpljivosti
Historijska pozadina
 1946. govor Vinstona Čerčila na Univerzitetu u Cirihu,
stvaranje Sjedinjenih država Evrope bazirano na
partnerstvu Njemačke i Francuske. Ekonomska integracija
pod okriljem prava, upotreba mirnih sredstava i načela
dogovora
 1947. Ministar vanjskih poslova SAD-a Džordž Maršal na
Hardvarskom univerzitetu iznio plan ekonomske obnove
Evrope,16 država primatelja pomoći formiraju
Organizaciju za evropsku ekonomsku saradnju OEEC
 1948. Evropski kongres u Hagu
Historijska pozadina
 1949. Statut Vijeća Evrope, 10 država zapadne Evrope,
organizacija za međudržavnu saradnju
 1950. ECHR, Evropski sud za ljudska prava u Strazburu,
izvor evropskog komunitarnog prava
 9. maja 1950. Robert Šuman ministar vanjskih poslova
Francuske iznio plan kontrole nad proizvodnjom uglja i
čelika kao dva najvažnija sektora u obnovi i razvoju
ekonomske i vojne moći obe zemlje
 1951. Francuska, Njemačka, Italija, Belgija, Nizozemska i
Luksemburg u Parizu potpisuju Ugovor o EZUČ, jezgro
buduće Evropske zajednice
Proces stvaranja Evropskih zajednica
 Zajedničke institucije:
1. Visoka vlast 9 nezavisno imenovanih predstavnika država
članica, donose obavezujuće odluke za države članice i bez
njihovog pristanka. Monne prvi predsjednik Visoke vlasti,
zagovarao ujedinjenu federalnu Evropu
2. specijalno Vijeće ministara, savjetodavno tijelo
3. Zajednička skupština, predstavnici nacionalnih parlamenata
4. Sud pravde, osigurava implementaciju ugovora
 EZUČ stvorila osnov za zajedničko tržište
 Ugovor o EZUČ jedini ugovor potpisan na ograničeno vrijeme
od 50 godina, nadležnosti raspodjeljene na postojeće Ugovore
Proces stvaranja Evropskih zajednica
 1952. Evropska odbrambena zajednica, propala zbog
Francuskog odbijanja da stavi svoju vojsku pod kontrolu
nadnacionalnog tijela
 1953. Evropska politička zajednica
 1957. Rim Ugovori o EEZ i Euratom-u. Ciljevi ekonomska
integracija: stvaranje carinske unije, ostvarenje četiri velike
slobode, kontrola državnih subvencija, fer tržišna utakmica,
zabrana poreske diskriminacije uvoza, zajednički trgovinski
nastup prema trećim, zajedničke politike: ekonomska,
poljoprivredna, transportna, socijalna politika.
 1960. EFTA kao odgovor na EEZ
Proces stvaranja i uobličavanja Evropskih
zajednica
 1961. “kriza prazne stolice” uzrokovana budžetskom




samostalnošću EEZ i jača uloga Parlamenta, pozivanje na
vitalni nacionalni interes pri glasanju. Kriza rješenja
Luksemburškim sporazumom
“Luksemburški intermeco” omogućio ESP da se pojavi u ulozi
pokretača blokiranog integracionog procesa
1967. objedinjenje institucija za sve tri zajednice: jedinstvena
Komisija i Vijeće ministara
1971. uvode se vlastiti izvori finansiranja: porezi u
poljoprivredi, carine, dio PDV-a ostvaren u državama
članicama
1979. neposredni izbori za Evropski parlament
Proces stvaranja i uobličavanja Evropske Unije
države članice su zaključile i nekoliko ugovora o dopunama i izmjenama
osnivačkih ugovora
 1985. Bijela knjiga i 1986. Jedinstveni Evropski Akt
dovode do jedinstvenog unutarnjeg tržišta, oblast bez
unutarnjih granica, sa osiguranim slobodnim prometom
roba, ljudi, usluga i kapitala
 1992. Ugovor iz Mastrihta, kombinacija supranacionalnog
odlučivanja i međudržavne saradnje sa Evropskim sudom
pravde kao garantom poštivanja ugovornih obaveza
Trostubna
struktura
Evropske Unije
Nakon stupanja
na snagu
Lisabonskog
ugovora 3 stuba
su “srušena”,
objedinjena
 Prvi komunitarni, centralni stub tri
Zajednice: EEZ/EZ, EZUČ i
Euratoma
Prostor nadnacionalnog
 Drugi stub Zajedničke vanjske i
sigurnosne politike sa
međuvladinom saradnjom
 Treći stub Pravosuđe i unutarnji
poslovi
Prostor
međunarodnog/međuvladinog
 1993. Konferencija Evropskog vijeća u Kopenhagenu,
donošenje kriterija za prijem
 Regionalni pristup kroz proces stabilizacije i pridruživanja
i to: trgovinski i ekonomski odnosi, financijska pomoć,
demokratija i politički dijalog
 Priprema za preuzimanje svih pravnih propisa EU acquis
communautaire, 35 poglavlja za potrebe pregovora o
pristupanju. Radi se o pravima i obavezama koji sve
zemlje članice obavezuju i povezuju unutar Evropske
unije: načela, ciljevi, mjere, sudske presude, međunarodni
ugovori Zajednice, članica u oblastima djelovanja Unije.
Izvori Evropskog prava
Primarno pravo
Sekundarno pravo
 Osnivački ugovori
 Pravni akti institucija EU,
 Opća načela prava
obavezujući i pravno
neobavezujući
 Međunarodni sporazumi o
odnosima EU, međunarodnih
organizacija i/ili trećih država
 Praksa Evropskog suda pravde
 Dodaci, protokoli, konvencije,
izjave uz pojedine ugovore
Osnivački i revizioni ugovori










1951. Pariški ugovor Ugovor o EZUČ
1957/58. Rimski ugovori Ugovor o EEZ i Euratomu
1965. Ugovor o spajanju
1987. JEA
1992. Mastriht Ugovor o EU (12 država)
1997. Ugovor iz Amsterdama (15 država)
2001. Ugovor iz Nice (15 država + 10 država kandidata)
2004. Ustav Evrope nije prošao na referendumu u Fr. i Hol.
2007. Lisabon Reformski sporazum (27 država)
Svi ugovori o pristupanju u članstvo:
Svi ugovori o pristupanju u članstvo (27):
 Šest država zapadne Evrope, osnivači: Francuska,






Njemačka, Italija, Belgija, Nizozemska, Luksemburg
1972. Danska, Irska, Velika Britanija
1979. Grčka
1985. Portugal i Španija
1994. Austrija, Finska, Švedska
2003. Kipar, Češka, Estonija, Latvija, Litva, Mađarska,
Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija
2005. Rumunija i Bugarska
Ugovori dostupni na slijedećim adresama:
 http://www.europa.eu.int/eur-lex/en/treaties
 http://europa.eu.int/abc/obj/treaties/en/entoc.htm
 Tekstovi presuda dostupni na adresi:
 http://curia.eu.int/en/recdoc/indexaz
UGOVOR O EVROPSKOJ UNIJI
Mastriht 1992/93.
 Politička dimenzija integracije
 Sadržaj: stvaranje Unije država članica, saradnja u oblastima II
i III stuba, EEZ preimenovana u EZ, načelo fleksibilnosti/bliža
saradnja grupe država članica, očuvanje acquis
communautaire, načelo supsidijarnosti, unijsko građanstvo,
uspostava EMU i uvođenje eura, statuiranje Evropskog vijeća,
Komiteta regija, komunitarnog Ombudsmana, ESP ovlašten da
izriče novčane kazne članicama zbog kršenja komunitarnog
prava, mandat članova Komisije i EP 5 godina, novi
zakonodavni postupak saodlučivanja/EP može blokirati
usvajanje akta, postupak davanja saglasnosti od strane EP u
procesu odlučivanja.
Supsidijarnost
 Osnovno konstitutivno načelo
 Iznalaženje optimalnog nivoa
odlučivanja i djelovanja, s tim
da se “u sumnji” sugeriše niži
nivo
 Supsidijarnost kao kriterij
raspodjele nadležnosti/ovlasti u
okviru Zajednice
 Primat nacionalnog nivoa i
silazak na regionalni i lokalni
nivo
Unijsko
građanstvo prati
i dopunjava
državljanstvo
država članica,
ne sadrži
obaveze
naspram Unije
 Prava za sve državljane država
članica
 Kretanje i nastanjivanje na
prostoru Zajednice
 Aktivno i pasivno izborno
pravo/izbori za EP
 Konzularno diplomatska zaštita
 Pravo peticije
AMSTERDAMSKI UGOVOR 1997/1999.
revizioni karakter dogradnje Osnivačkih ugovora
 Revizija/prva rekonstrukcija ustavnog okvira, ambicija
uspostave prostora slobode, sigurnosti i pravde
 Sadržaj: detaljnije regulisanje fleksibilne integracije
“bliža saradnja”, promocija ljudskih prava i sloboda,
zabrana diskriminacije, prenos dijela III stuba iz unijskog
prostora u komunitarni režim I stub, širenje komunitarne
nadležnosti u okviru socijalne politike i zaštite potrošača,
zakonodavna uloga EP, većinsko odlučivanje u Vijeću,
mehanizam konstituisanja Komisije, posvećenost visokom
nivou zapošljavanja, postepeno oblikovanje zajedničke
odbrambene politike
Bliža saradnja,
Fleksibilna
integracija,
Produbljena,
šira,
intenzivnija
saradnja u
određenoj
oblasti
 AU formalno postaje dio
Osnivačkih ugovora, prisutna u
I i III stubu
 Bliža saradnja većine država
 Komisija daje prijedlog,
konsultira se EP, Odluku o
odobravanju donosi Vijeće
kvalifikovanom većinom
 Luksemburški
sporazum,Schengen sistem,
Socijalna povelja
Revizija trostubne strukture EU
učvršćivanje demokratske legitimacije
 Problem demokratskog deficita EU/sloboda, sigurnost,
pravda, Unija i građani, efikasna i koherentna vanjska
politika, institucije Unije i fleksibilnost/diferencirana
integracija
 Prva rekonstrukcija ustavnog okvira koja u centru
neposredno nije imala ekonomski aspekt integracije
 Dogradnja odredbi u III stubu
 Širenje komunitarne nadležnosti u oblasti energije, civilne
zaštite, turizma, reforma komunitarnog budžeta, pitanje
broja članova Komisije, proširenje EU
Amsterdamske novele
koje se odnose na Institucije
EP/zakonodavni postupak
Komisija
 Saodlučivanje osnovni
 EP daje saglasnost na
postupak usvajanja pravnih
akata
 Posebna uloga nacionalnih
parlamenata u smislu
uključivanja u proces
odlučivanja na komunitarnom
nivou (rok od 6 sedmica u kojem se
imenovanje kandidata za
predsjednika Komisije, isti
ravnospravno učestvuje u
izboru članova Komisije
 Komisija radi prema
smernicama i programu
Predsjednika Komisije
nacionalni parlamenti mogu izjasniti o
prijedlogu akta koji je u postupku
usvajanja na nivou Zajednice)
Amsterdamske novele
koje se odnose na Unijske segmente
 Generalni sekretar Vijeća
 Prenos dijela pravila iz III
kao Visoki predstavnik za
vanjsku politiku i
sigurnost
stuba, PUP u I stub, u
UEZ
 Iz režima
unijskog/međuvladinog
sporazumijevanja u I stub,
u režim komunitarnog
prava i odlučivanja
Ugovor iz Nice 2001/2003.
dogradnja ustavnopravnog okvira
 Složeno političko pregovaranje o spornim pitanjima koji
se odnose na institucionalnu reviziju: glasanje u Vijeću,
širenje odlučivanja putem kvalifikovane većine u Vijeću,
sastav Komisije, struktura i raspodjela mjesta u EP, širenje
postupka saodlučivanja pri usvajanju pravnih akata,
dogradnja mehanizma bliže saradnje grupe država,
reforma pravosudnog mehanizma
 Bliža saradnja je sada pojačana saradnja. Za uspostavu
pojačane saradnje potrebno učešće najmanje 8 država,
ukinuto je veto na strani država članica i uvedena
mogućnost iznošenja predmeta pred Evropsko vijeće
Reforma I stuba
EVROPSKI
PARLAMENT
 732 člana, postojeće države smanjile broj






svojih poslaničkih mjesta za 91 mjesto
izuzev Njemačke i Luksemburga
Šire ovlasti EP u postupku saodlučivanja
Učešće EP u postupku davanja
saglasnosti
Jača uloga EP u imenovanju Komisije
Stav EP u slučaju primjene sankcija
prema državi članici
EP privilegirani pokretač postupka pred
ESP kod provjere zakonitosti
komumitarnih pravnih akata
EP može tražiti od ESP stav o
međunarodnim sporazumima i
usklađenosti sa Ugovorom
Reforma I stuba
Vijeće
 Odlučivanje kvalifikovanom
većinom je pravilo i odluka je
usvojena ako iza nje stoji:
1. Odgovarajući broj glasova 255
od ukupno 345 glasova
2. Većina država članica, najmanje
14 država
3. Najmanje 62% ukupnog
stanovništva Unije
Izloženi sistem odlučivanja u Vijeću
vrijedi i nakon stupanja na snagu
Lisabonskog ugovora, do 2014.
izuzetno do 2017.
Reforma I stuba
KOMISIJA
“nacionalno”
zastupništvo u
Komisiji
Imenovanje
članova Komisije
Ovlaštenja
Predsjednika
Komisije
 Reducirani broj članova – po
jedan predstavnik iz svake
države članice i pravičan sistem
rotacije, jednoglasnu odluku o
reduciranom broju članova
donosi Vijeće
 O imenovanju Komisije i
Predsjednika odlučuje Vijeće
ministara kvalifikovanom
većinom, nakon pozitivnog
izjašnjavanja EP
Reforma I stuba
Evropski sud pravde
Položaj i djelovanje
 Novi jedinstveni protokol o statutu
Suda
 Osnovne odredbe o Sudu I
instance su dio Ugovora
 Mogućnost uspostave posebnih,
specijaliziranih pravosudnih tijela
na nivou Zajednice – Sud za
službeničke sporove EU
 Pravila postupka ES i Suda I
instance u režimu odlučivanja
kvalifikovanom većinom u Savjetu
Deklaracija o budućnosti Unije
 Nespremnost država za
 Uspjeh i prihvatljiv
dugoročniji cilj integracije
 Diskutabilan sadržaj i
tehnička vrijednost
sporazum
 Spremnost Unije za prijem
novih država članica
 Razgraničenje nadležnosti
Unije i država članica u
skladu sa načelom
supsidijarnosti
 Ideja “Ustava Evrope”
Evropsko vijeće u Lakenu i
“ustavna budućnost Evrope”
 Nacrt Ugovora o Evropskom ustavu dostavljen je
Evropskom vijeću 2003. godine
 Prijedlog Ugovora o Ustavu Evrope potpisan od
ovlaštenih predstavnika država članica 2004. godine
 Negativan referendum u Holandiji i Francuskoj spriječio
je ratifikaciju i usvajanje ovog Ugovora tokom 2007.
godine
Ugovor o uspostavi Ustava za Evropu
Nužna jednoglasnost za
 2001. Laekenska deklaracija
stupanje na snagu
 2002. Konvencija o budućnosti
Evrope – nacrt ustavnog ugovora
 2004. Međudržavna konferencija –
prijedlog ustavnog ugovora
 2004. Ratifikacija (18 država
ratificiralo, Francuska i Holandija
odbile ratifikaciju na referendumu,
7 država odgađa odluku)
Neuspjeh evropskog ustava:
Ustavni ugovor nudi:
 Pitanje nacionalnog identiteta











 Širenje Unije na Istočnu




Evropu
Brzina evropske integracije
Količina pravnih propisa
Demokratski deficit
Koliko se stvarno pitaju
građani
Jedinstven tekst
Ukidanje 3 stuba
Pravni status Povelje o osnovnim pravima
EU dobiva pravnu osobnost
Razrada nadležnosti EU
Promjena naziva pravnih propisa EU
Promjene u sastavu Komisije
Ministar Unije za vanjske poslove
Dodatne ovlasti EP u saodlučivanju
Pravo država članica na odcjepljenje
Modificirano načelo dvostruke većine u
odlučivanju u Vijeću ministara (najmanje 15
država i 65% stanovništva EU), Španija i
Poljska protiv prihvatanja ovog načela)
Rekonstrukcija ustavnog okvira EU
Tekst bez ustavne retorike i korištenja termina ustav
Usaglašavanje stavova o otvorenim pitanjima zbog
kojih je propao Ugovor o Ustavu za Evropu
Podcrtava se uloga država kao “gospodara ugovora”
Bihać, 27.02.2013.
Otvorena pitanja oko kojih su se usaglašavali stavovi
 Nezaposlenost kao




posljedica premještanja
kompanija u druge države
članice
Loša ekonomska situacija
Loša socijalna komponenta
Loša informiranost građana
Dodatni financijski troškovi
 Dodatno reduciranje





nacionalnog suvereniteta i
nacionalnog identiteta
Opća nelagoda u vezi sa EU
Obimno zakonodavstvo u
sve većem broju područja
Protivljenje evropskoj
integraciji na Istočnu Evropu
Protivljenje priključenju
Turske
Pitanje opstanka eura
Konačan tekst ugovora potpisan
13. decembra 2007.
Stupio na snagu 1. decembra 2009.
(nakon 6 godina rasprave)
 Rezerviranost Irske na referendumu za usvajanje
Lisabonskog ugovora. Garancije kao preduslov za drugi
irski referendum oktobar 2009.
 U Njemačkoj i Poljskoj ratifikaciji je prethodila odluka
Ustavnog suda o saglasnosti Lisabonskog ugovora sa
nacionalnim Ustavom (juni 2009.)
 Ustupci učinjeni prema Češkoj u odnosu na primjenu
Povelje o osnovnim pravima EU, koja ima
pravnoobavezujući karakter
Generalni prikaz Lisabonskog ugovora
Revizioni karakter
 Izmjene i dopune Ugovora o
EU
 Radikalna reforma 2
Osnivačka ugovora:
Ugovora o EU i EZ.
Lisabonski ugovor nije dirao
u samostalnost Euroatoma,
isti nije ukinut.
 Napuštanje trostubne
strukture EU, nestanak EZ
 Osobenosti međudržavnog i
komunitarnog modela
 Izmjene i dopune Ugovora o
EZ i preimenovanje u
Ugovor o funkcionisanju
Unije
 Tekst Ugovora o EU i
Ugovora o funkcionisanju
EU ne koristi izraz “ustav”, a
veliki dio teksta preambule
Ustav je izbrisan.
 Ugovor o EUROATOM-u
Dogradnja institucionalno-pravnog okvira
Tehnička dogradnja ili temeljna reforma?
 Ojačan legitimitet EU
 EU nema državotvorne
aspiracije
 Osnivačko-autonomni položaj
država članica u integracionom
procesu i postupak istupanja iz
članstva EU
 Osnovna ljudska prava u rangu
osnovnih načela Unije
 Efikasniji rad institucija,
kvalifikovano odlučivanje u
Vijeću, reduciranje broja
članova Komisije
 Funkcija Predsjednika
Evropskog vijeća
 Funkcija Visokog predstavnika
za vanjske poslove i sigurnost
 Razgraničenje nadležnosti
Unije i država članica
dodatnim preciziranjem
nadležnosti i jačanjem uloge
nacionalnih parlamenata u
primjeni načela supsidijarnosti
 Obaveza pristupanja ECHR
Izmjene i dopune izvršene
Lisabonskim ugovorom
Struktura
Nova rješenja
 Načela demokratije
 Jedinstven pravni subjektivitet
 Institucije
 Pojačana saradnja
 Vanjskopolitičko djelovanje
Unije i zajednička vanjska i
sigurnosna politika
 Postlisabonski tekst Ugovora o
EU umjesto Zajednica i EZ
koristi izraze Unija i EU




EU, svojstvo pravnog lica
Redefinisanje ciljeva EU i
odnosa EU i država članica
Nadležnost EU preciznije
definisana
Institut posebnih odnosa EU sa
susjedima
Izričito regulisana uloga
nacionalnih parlamenata u
funkcionisanju EU
Izmjene i dopune izvršene
Lisabonskim ugovorom
Nova rješenja
Nova rješenja
 Broj članova EP 750 i raspodjela
 ESP tumač Ugovora o EU




mjesta na pojedine države članice
Evropsko vijeće institucija EU sa
Predsjednikom
Redukcija broja članova Komisije
Sjednice Vijeća otvorene i javne
Odlučivanje kvalifikovanom
većinom u Vijeću, te timsko
predsjedavanje Vijećem
 Redefinisan postupak izmjene
Osnivačkih ugovora, te
postupak prijema novih država
članica, ulaska u EU
 Izričito regulisano pitanje
napuštanja EU od strane države
članice
 Statuirano teritorijalno važenje
Ugovora o EU
Izmjene i dopune izvršene
Lisabonskim ugovorom
Nova rješenja
Nova rješenja
 Države članice kao “gospodari
 Funkcija visokog predstavnika
ugovora”
 Poštivanje ravnopravnosti
država članica, lokalne i
regionalne autonomije
 Evropska građanska inicijativapeticija sa milion potpisa
kojom se traži od Komisije
unaprijeđenje novih nacrta
politika
Unije za vanjske poslove i
sigurnost
 ZVSP uz OP u modelu
međudržavne saradnje
 PP u krivičnim stvarima u
dijelu SSP pod konkurentnom
nadležnošću EU i država
članica
 Novine u pravosudnom sistemu
EU (Sud pravde EU)
Unija ima pravni subjektivitet
 Izričito je statuiran unutarnji i vanjski pravni subjektivitet Unije
 Unija je apsorbovala postojeću Zajednicu
 Unija je ovlaštena da zaključuje međunarodne sporazume sa jednom
ili više država ili međunarodnih organizacija u svim oblastima koje
su obuhvaćene njenom nadležnošću
 Status subjekta međunarodnog prava Unije nije izričito reguliran
 Pravni subjektivitet EU ne utiče na pitanje pravne prirode EU koje i
dalje ostaje predmet rasprava
 I dalje kao poseban postoji pravni subjektivitet Evropske Zajednice
za atomsku energiju
Uloga nacionalnih parlamenata
u institucionalnoj strukturi EU
 Učešće u zakonodavnom postupku, u kontroli primjene načela
supsidijarnosti, u postupku izmjene Ugovora, u postupku
prijema novih država u članstvo, u interparlamentarnoj saradnji
nacionalnih parlamenata sa EP
 Načela S i P: EP, V, K moraju uzeti stavove nacionalnih
parlamenata, koji raspolažu sa po dva glasa
 NP mogu direktno uticati na donošenje odluka, Sistem
pravovremenog upozorenja (rok od 8 sedmica za
argumentiranje prigovora), time se osigurava da EU ne
prekorači svoja ovlaštenja
 Efikasnost ovog rješenja će ovisiti od opće spremnosti NP da se
uključe u zakonodavni postupak na nivou Unije
Detaljnija razrada načela fleksibilnosti
Evropa različitih
brzina
Pojačana saradnja
Unaprijeđena
saradnja
Varijabilna
geometrija
 Najmanje devet država članica
treba da bi se pokrenuo
mehanizam
 Moguće ga je koristiti samo u
oblastima koje su izvan
isključive nadležnosti Unije
 Ne koristi se u oblasti vanjske i
sigurnosne politike
 Mehanizam statuiran
Amsterdamskim ugovorom nije
do sada korišten
Vrste nadležnosti
Ustupanje ovlaštenja
Vrste nadležnosti
 Prenijete ili ustupljene nadležnosti
 Isključiva
 Podjeljena ili paralelna –
 Načelo proporcionalnosti
(usklađenost ciljeva i sredstava)
 Načelo lojalnosti (prošireno i na II
i III stub)
 Načelo supsidijarnosti (statuirana
uloga nacionalnih parlamenata)
 Načelo konzistentnosti
(povezanost i usklađenost
aktivnosti)
države članice mogu djelovati
samo u mjeri u kojoj to već nije
učinila Unija - Načelo
preempcije Najveći dio
društvenih odnosa u okviru
integracionog procesa
 Dopunska, podržavajuća –
primat djelovanja imaju države
 Koordinirajuća
Vrste nadležnosti
 Isključiva nadležnost Unije: CU, Konkurencija, MP, ZPR,
ZTP, Zaključivanje međunarodnih sporazuma
 Podijeljena nadležnost: Unutarnje tržište, Socijalna
politika, Ekonomska, socijalna i teritorijalna kohezija,
Poljoprivreda i ribarstvo, Zaštita potrošača, Transport,
Energija, Istraživanje, Sloboda, sigurnost i pravda
 Dopunska nadležnost: javno zdravlje, industrija, kultura,
turizam, obrazovanje, saradnja u upravi. Nemogućnost
harmonizacije nacionalnih propisa u ovoj materiji
 Koordinirajuća nadležnost: ekonomska politika,
zapošljavanje, socijalna politika i socijalno partnerstvo
Prijem novih država i napuštanje Unije
Prijem u EU
Napuštanje Unije
 Unaprijeđenje utemeljujućih
 Izričito regulisanje napuštanja Unije
vrijednosti EU
 Opredjeljenost i spremnost
države kandidata da promovira
te vrijednosti
 O aplikaciji za članstvo u EU
obavještavaju se parlamenti
država članica
 U postupku prijema uzimaju se
u obzir kriterijumi prijema
utvrđeni u Evropskom vijeću




od strane države članice
O namjeri se obavještava Evropski
savjet
Odluku donosi Savjet
kvalifikovanom većinom uz
saglasnost EP
Osnivački ugovori prestaju važiti na
dan utvrđen Sporazumom o
istupanju ili dvije godine nakon
obavještavanja Savjeta o namjeri
istupanja
Za ponovno priključenje vrijede
opća pravila o prijemu novih članica
u EU
Reforma sistema odlučivanja
 Odluka je donijeta kvalifikovanom većinom ako za
nju glasa:
55% država, najmanje njih 15
65% stanovništva Unije, obuhvaćenog tim državama
 Većinsko odlučivanje prošireno na novih četrdesetak
slučajeva
 Mehanizam blokirajuće manjine od najmanje četiri
države članice
 Prva i druga faza prelaznog perioda (do 2014. i do
2017.)
Zakonodavni postupak
usvajanje pravno obavezujućih akata
Redovni zakonodavni postupak
Specijalni zakonodavni postupak
 Postupak saodlučivanja
 Drugačija uloga EP
obuhvatio niz novih oblasti
 EP umjesto mišljenja usvaja
stav
 Traži se mišljenje EP dio
konsultativnog postupka
(saradnja policije u krivičnim
stvarima)
 Traži se saglasnost, odobrenje
EP povodom zaključivanja
međunarodnog sporazuma
Izmjene i dopune Osnivačkih ugovora
povećanje ili smanjenje nadležnosti Unije
Stari režim
Postlisabonski režim
 Amandmanski postupak
 Redovni amandmanski
pokreće država ili Komisija,
traži se stav EP, eventualno
Komisije i ECB, a Vijeće
ministara donosi odluku o
sazivanju Konferencije ili
MVK o sadržaju izmjena i
dopuna Osnivačkih ugovora
 Utvrđeni tekst se prosljeđuje
državama članicama na
usvajanje
postupak – Inicijativa (država,
K, EP), zatim Konvencija i/ili
Međuvladina konferencija, te
tekst amandmana, zatim
usvajanje, ratifikacija u
državama članicama (rok od 2
godine)
 Posebni ili pojednostavljeni
amandmanski postupci
Posebni ili pojednostavljeni amandmanski postupci
 Pasarela klauzule – drugi i treći pojednostavljeni
postupak imaju za cilj učiniti jednostavnijim i bržim
izmjenu Osnivačkog ugovora
 Mogućnost da se statuirani način odlučivanja u Vijeću
zamjeni odlučivanjem kvalifikovanom većinom
 Generalizacija i podvođenje Pasarela klauzula pod režim
pojednostavljenog postupka izmjena Osnivačkih ugovora
dio je nastojanja da se popusti vlast država članica nad
Osnivačkim ugovorima.
Nove zajedničke politike
 Sektorske politike: energija,
svemir, EMU
 Horizontalne politike: klima,
teritorijalna kohezija
 Zajedničke politike imaju u vidu
građane Unije, sport i civilna
zaštita
Institucije
 Evropski parlament
 Evropsko vijeće
 Vijeće EU
 Evropska komisija
 Sud Evropske unije
 ECB
 Financijski sud
 ECOSOC
 KOMREG
Literatura
 Hartly, Trevor C., „The Foundations of European Union Law“,




7th edition, OUP, Oxford 2010.
Misita, Nevenko, „Evropska unija Osnivanje i razvoj“,
Revicon, Sarajevo 2010.
Misita, Nevenko, „Osnovi prava Evropske unije“, 3 izdanje,
Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo 2008.
Rodin, Siniša, Ćapeta, Tamara, Goldner Lang, Iris, „Reforma
Europske unije-Lisabonski ugovor“, Narodne novine, Zagreb,
2009.
HAZU, Zavod za znanstveni i umjetnički rad, Zbornik
„Lisabonski ugovor Europske unije 2007.“, svezak 16, vol. 16,
Zagreb-Split 2009.
Literatura
 Bačić, Arsen, „O položaju, ulozi i značaju nacionalnog parlamenta u EU
konstitucionalizmu“, Zbornik Pravnog fakultetua u Splitu, broj 2/2006., str.
1-23.
 Bonde, Jens Peter, „From EU Constitution to Lisbon Treaty. Foundation for
EU Democracy and the EU Democrats“. P.41. ISBN 87-87692-71-6.
http://www.j.dk/exp/images/bondes/FromEUConstitutionto
LisbonTreatyapril2008.pdf
 Craig, Paul, „The Treaty of Lisbon: Process, architecture and substance“,
ELRev., str. 137-166.
 Čavoški, Aleksandra, „Budućnost Evrope u svetlosti Ugovora iz Lisabona“.
Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, Beograd 2008. str. 225-241.
 Knežević Predić, Vesna, Radivojević, Zoran, „Pravna priroda Evropske
unije prema Lisabonskom ugovoru“,
www.fpn.co.me/fajlovi/fpn/attach/Pravna_priroda_EU.doc
Drugi izvori
 europa.eu/lisbon_treaty/full_text/index_en.htm.