AURKIBIDEA:

1.Puntua : Izaki Bizidunen Sailkapena 2.Puntua: Zelula 3.Puntua: Izaki bizidunen antolakuntza mailak 4. Puntua : Taxonak 5. Puntua : Erreinuak

1.Puntua : Izaki Bizidunen Sailkapena

^^Hiru bizi funtzio:

1-Nutrizioa: Autotrofo: Karbono dioxido hartu , elikagaiak sortu.

Heterotrofo: Izaki bizidunak janez , elikatzen dira.

2- Erlazioa: Inguruko aldaketak eta estimuluak nabaritzean sortzen den erreakzio.

3-Ugalketa: Sexugabekoa: Bakarra hartzen du parte.

Sexu-bidezkoa :Bi sexu edo gehiagokoak.

^^Osagaiak antzekoak dira , hau da, substantzia mota berberek osatzen dituzte:

- Karbohidrato - Proteinak - Lipidoak - ADN - Hainbat konposatu mineral

^^ Zelulaz osaturik gaude , izaki bizidun guztiok zelula bat hiru bizi funtzio bete ditzakeen izaki baten unitaterik txikiena da.

2.Puntua: Zelula

Definizioa:Hiru bizi funtzio egin ditzakeen izaki baten unitaterik txikiena

Zelula guztietan agertzen diren egiturak:

- Mintz plasmatikoa - Zitoplasma - Material genetikoa ( ADN)

Ezaugarriak:

Prokarioto: ADN zitoplasman , airean .

Eukarioto: ADN nukleoan , babestuta eta konplexuagoak.

Teoria zelularren ideia nagusiak:

- Izaki bizidun guztiok zelulaz osatuaz - Hiru bizi funtzioak dituen , unitate txikiena - Edozein zelula beste batetik dator

Zelulen egiturak:

Mintz plasmatikoa: Substantzia trukea erregulatzen duen , bildukin mehea Zelula horma : Mintz plasmatikoari zurruntasuna ematen diona Mitokondrioa : Zelula behar duen beste energia sortzeko Bakuoloa : Substantzien bilketa

Datuak:

Prokarioto Eukarioto Animali eukarioto

BAI Mintz Plasmatikoa Zelula horma Nukleoa BAI BAI Kloropastoa k Bakuoloak Mitokondrio ak BAI BAI BAI

Landareene ukariotoa

BAI BAI BAI BAI BAI BAI

3.Puntua: Izaki bizidunen antolakuntza mailak

Sinpleenetik – konplexu-arte

- Atomoak - Molekulak - Organuluak - Zelulak hemen hasi daiteke gizakia - Ehunak - Organoak - Aparatu edo Sistema -Izaki Zelulanitza

4. Puntua : Taxonak

Definizioa: Izaki bizidun bakoitza sailkatzeko egindako talde edo azpitalde Taxon nagusien izenak , txikienetik- handienera: ESPEZIEA –GENEROA-FAMILIA-ORDENA-KLASEA-FILUMA-ERREINUA

5. Puntua : Erreinuak

Moneroak Protistak Onddoak Landare Animali

Datuak:

Erreinuak

MONEROAK PROTISTOAK ONDDOAK LANDAREAK

Zelula kopurua

Zelula bakarra Zelula bakarra eta anitza Zelula bakarra eta anitza Zelulanitza

Zelula mota

Prokarioto Eukarioto Eukarioto Eukarito

Nutrizio mota

Autotrofo Heterotrofo Autotrofo Heterotrofo Heterotrofo Autotrofo

adibideak

Bakterioak Algak Perretxikoak Belarra ANIMALIAK Zelulanitza Eukarioto Heterotrofo Hegaztiak

ERREINUAK

-

Moneroak:

Izaki zelulabakarrak.

Zelula honek prokariotoak dira ( ez dute nukleo definituta).

Bakarrik bizi daitezke edo beste indibiduo batzuekin elkartuta, koloniak osatuz.

Lurreko edozein tokian bizi daitezke , poloetako izotzetik ur – termalera edo beste izaki baten barrualdetara.

Argazkia:

Protistak:

Izaki zelulabakarrak edo zelulanitzak izan daitezke.

Zelula eukariotoz osatuta daude.

Oso talde heterogeneo da eta horren barruan aurkitu ditzakegu: Protozooak: Zelulabakarrak, heterotrofoak eta mugikorrak.

Algak: Zelulabakarrak edo zelulanitzak izan daitezke eta autotrofoak , batzuk mugikorra dira , beste batzuk ostera ez.

Argazkia:

Onddoak: ( FUNGHI)

Hari formako izaki zelulanitzak , batzuetan zelulabakarrak esaterako ( legamia).

Zelula eukariotoz osatuta daude.

Esporen bidez ugaltzen dira.

Elikadura heterotrofoa dute , eta izan daitezke: Saprofitoak: Hondarrak materia ez organiko bihurtzen dituzte.

Parasitoak: Animali eta Landareen kontura bizi dira.

Sinbionteak: Beste izaki bizidunekin elkar lanean ari dira.

Lizunak: Elikagai ustelduetan agertzen dira.

Perretxikoak: Guk ezagutzen ditugun egiturak sortzen dituzte , esporak sortzeko eta sakabanatzeko.

Argazkia:

Landareak:

Guztiak dira izaki zelulanitzak , zelula eukariotoz osatua eta autotrofoak.

Lurrean finko bizi dira.

Ondoko talde hauetan bereizten dira: Goroldioak: Ez dute sustrairik zurtoinik ezta benetako hostorik.

Iratzeak: Sustrai , zurtoin eta hostoak dituzte baina ez hazirik , eta esporen bidez ugaltzen dira.

Gimnoespermoak: Loreak sortzen dituzten haziak ez dira fruitu batean itxita egoten.

Angiospermoak: Loredun landareak , haien haziak fruitu batean itxirik daude.

Argazkia:

Animaliak:

Izaki eukariotoak eta zelulanitzak ondo eratutako ehunak dauzkate.

Nutrizio heterotrofo eta barne digestioa.

Ugalketa sexuala.

Mugitzeko gaitasuna eta oso sentikortasuna garatua Bi Talde: Ornodunak: Barne- eskeletoa edo endoeskeletoa duten animaliak dira Ornogabeak: Eskeletorik gabeak izan daitezke eta kanpo eskeletoa exoeskeletoa izan dezakete.

Argazkia: