Transcript Zelulak NATURAAAAA

Zelulak
Izaki Bizidun guztiak zelulaz osaturik gaude
Izaki bizidun guztiok zelulaz osaturik gaude.
Zelula izaki bizidunek duten eta bizi-funtzioa bete ditzakeen unitaterik
txikiena da.
Zelulen Kopuruaren arabera bi motatako izaki bizidunak daude:
Zelulabakarrek eta zelula anitzekoak
Zelula Bakarrak: zelula bakarra dute, eta zelula hori modu
independentean bizi da zelula bakar horrek itxura aldakorra daukate eta
organismoaren bizitzeko moduari egokituta daude.
Organismo zelulabakarrak moneroak, prototistoak eta onddo batzuk
dira.
Zelula Anitza: zelula ugariz daude eraturik, zelula horiek euren
jarduera koordinatzen dute eta hasierako zelula beretik sortu dira
guztiak.
Organismo zelula anitz gehienetan, zelulak egitura
konplexuagoetan biltzen dira: ehunetan.
Ehunek, era berean, organoak osatzen dituzte, eta horiek aparatu
edo sistematan daude antolaturik.
Zelulanitzak dira: Prototisto batzuk, onddo batzuk, landareak eta
Animaliak.
Zelulak eta zelula motak
Mikroskopioa behar dugu zelula mikroskopikoak ikusteko.
Mintz plasmatikoa: Zelula mintza, mintz plasmatikoa edo plasma mintza zelula
inguratzen duen lipido geruza bikoitz iragazkorra da, proteinaz estalia.
Zitoplasma: zelularen barnealdea betetzen duen substantzia lodia da, nukleoa
inguratzen duena eta bere baitan organuluak dituena.
Material Genetikoa (ADN-a): kromosoma izeneko egitura batzuetan
antolatuta dago. Hauek ziklo zelularrean zelula banandu aurretik bikoiztu
egiten dira.
Zelula eta zelula motak
Material Genetikoaren arabera bi motatako zelula daude.
Eukarioto
Prokarioto
Zelula Prokariotoak
Zelula prokariotoek zitoplasma dute ADNa.Bakterioen ohiko zelulak
dira.
Halako zelulek zelula-horma zurruna izaten dute, horrek mintza
biltzen du.
Batzuek harizpiak ere izaten dituzte finbriak edo flageloak.
Zelula horien organulu bakarrak erribosomak dira, horiek proteinak
sortzen dituzte.
Zelula Eukariotoak
Zelula eukariotoek nukleo izeneko organulu baten barruan dute ADNa.
Prototistoen, onddoen, landareen eta animalien zelulak dira.
Zelulek mota askotako organuluak dituzte. Zelula eukarioto guztietan
daude.
Adibidez: Erribosomak edo mitokondrioak
Beste izaki batzuk berriz ez daukate organulurik. Ezate baterako:
Landareen zelula: Kloroplastoak dituzte baita ura biltzen duten bakuolo
handiak ere. Zelula horma zurruna dute.
Kloroplastoak organulu batzuk dituzte eta Haien Bidez fotosintesia
egiten dute.Forma poliedrikoa dute.
Aipatu behar da, euren barnean ez dutela zentriolorik, hauek bakarrik
animali zeluletan daude.
Animalien Zelula: Zentriolo izeneko organuluak dituzte. Zentrioloek parte
hartzen dute zelulak zatitzen direnean, zilioak eta flageloak eratzen direnean
ere bai.
Animaliek forma askotakoak dituzte (izar, forma, Esfera forma, kubo forma ...).
Teoria Zelularra
Teoria zelularra biologiaren oinarri garrantzitsuenetako bat da, azken batean zelula eta
bizitzaren artean dagoen erlazioa azaltzen du. Teoria zelularra hurrengo lau puntutan
laburtzen da:
1-Bizidun guztiak zelulaz osatuak daude. Zelula biziduen oinarrizko osagaia da eta zelula
bakar batek osa dezake bizidun bat.
2-Zelula guztien jatorria beste zelula bat da, hau da, bizidun guztiak zelula batetik sortu dira.
3-Zelula bakoitzak bizi-funtzio guztiak betetzen ditu, hau da, nutrizioa, erlazioa eta ugalketa
burutzen ditu.
4-Zelula bakoitzak gordetzen du, bere funtzionamendurako eta ondorengoei eman beharreko
informazio genetiko guztia.