Transcript 9 TA* OYUNU - Kars Milli Eğitim Müdürlüğü

ÇODOMİK
ÇOCUKLARIMIZ
DEDELERİNİN
OYUNLARIYLA
MİRASLARINA
KAVUŞUYOR
TÜM İLÇE VE
KÖYLERDE ORTAK
OLARAK
OYNANAN TOPLAM
83 OYUN
DERLENDİ
KARS İLÇE VE
KÖYLERİNDEN
TOPLAM 227
OYUN
ARAŞTIRILDI
BU SÜRE ZARFINDA
ORTALAMA 3800 KM
YOL KATEDİLDİ
PROJE
TOPLAM 6
AY SÜRDÜ
PROJEDE 10
ÖĞRETMEN
GÖREV ALDI
KARS’IN 7 İLÇESİ VE
BU İLÇELERE BAĞLI
153 KÖYDE ALAN
TARAMASI YAPILDI
153 KÖYDE
TOPLAM 580
KAYNAK KİŞİ
İLE GÖRÜŞÜLDÜ
ÇODOMİK ŞENLİĞİNDE
OYNATILACAK OYUNLAR
LİSELER İÇİN
1. 9 TAŞ
2. TOMBİK (7 KULE)
3. ÇOBAN KALESİ
4. KOZAYI KUR GEL BENİ VUR
5. TREN YARIŞI
6. ZİNCİR KOPARMA
ORTAOKULLAR İÇİN
1. 9 TAŞ
2. TOMBİK (7 KULE)
3. ÇOBAN KALESİ
4. KOZAYI KUR GEL BENİ VUR
5. ZİNCİR KOPARMA
6. TREN YARIŞI
İLKOKULLAR
1. YAĞ SATARIM BAL SATARIM
2. 9 TAŞ
3. MENDİL KAPMACA
9 TAŞ OYUNU
YÖRE
KARS GENELİ
OYUN ALANI
•
•
•
•
•
•
OYUNUN ADI: DOKUZTAŞ
OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ
KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR
KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: 2
OYUN TAHTASI:
İç içe girmiş üç karenin kenarlarının tek bir çizgiye
birleştirilmesiyle oluşturulur. Bazı köylerde (Halefoğlu)
köşelerin de birleştirildiği görülür. Ancak genel olarak
kenarlar birleştirilir.
• OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ:
• Oyunun belli bir tahtası yoktur. Her türlü düz yere oyunun şekli
çizilerek oynanabilir. Oyun iki kişi arasında oynanır. İki oyuncu
da kendilerine ait renkte taşları(siyah-beyaz, kırmız-mavi vb.)
alır. Her iki oyuncunun da dokuz taşı vardır. Oyun alanına ilk taşı
koymak az da olsa bir avantaj sağlamaktadır. Bu yüzden ilk taşı
kimin koyacağına dair bir kura çekimi yapılabilir. İlk oyuncu taşı
koyar sonra rakibi koyar. Bu şekilde bir o, bir öteki şeklinde
dokuz taş da oyun alanına konur. Taş alırken rakibin çizgi
halinde sıralayabileceği, hareket edebileceği veya bizi
engelleyen taşları alarak oyununu bozarız.
• Taş alırken rakibin üç tane yanyana sıralı haldeki
taşlarını alamayız. Sıraladığımız taşların sırasını bozup
hamle hakkı tekrar bize geldiğinde tekrar dizerekte
rakipten taş alabiliriz. Dokuz Taş Oyunu strateji üreterek
oynayabileceğimiz bir oyun. Oyunda üç temel hareket
tarzı vardır; rakibin taşlarını sıkıştırarak hareketsiz
bırakmaya çalışmak, sıra yapabilecek tuzaklar kurmak
ve oyun alanındaki değerli yerleri ele geçirmek. Taşları
hareketsiz kalan oyuncu belli bir taşı oynatmaya mecbur
kalır ve rakibin sizin taşlarınızı sıralayabileceğiniz yere
hamle yapmasını sağlayabilirsiniz. Taşlarımızı belli
yerlere getirip rakibin yanlış hamleleri sonucu sıra
yapabiliriz. Çizgilerin birleştiği orta noktaları tutmakta
daha çok hareket seçeneği sunacağından oyunda
avantaj sağlayabilir. Dokuz Taş Oyunu ile en son iki taşı
kalan oyunu kaybeder.
ÇOBAN
KALESİ
•
•
•
•
•
•
OYUNUN ADI: ÇOBAN KALESİ
OYNANDIĞI YER: MERKEZ - OCAKLI KÖYÜ, HACIVELİ KÖYÜ(ÜÇTAŞ),
KAĞIZMAN- ORTAKÖY, TUNÇKÖY(ÖLÜ TAŞI)
SELİM- Gürbüzler(ÇEVRİ GU)
DİGOR- Kürt bovlingi
KAYNAK KİŞİLER: Kağızman: Ortaköy: Mahmut Kırbaş – Tunckaya:Doğan
Çay
• Merkez: Ocaklı: Emrullah Yağcı – Hacıveli:İlhan Aksoy, İsmet Daşdan
• Selim: Gürbüzler: Alaaddin Günsünler, Hamit Aydoğdu
•
• KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: 4-6-8
• OYNANIŞ ŞEKLİ:
• Kişi sayısına göre eşit iki takım ayrılır. Genelde üç kişilik iki takım şeklinde
oynanır ancak sayı artabilir. Her iki takımda karşılıklı olarak belli bir mesafe
bırakarak dik şekilde koyulabilecek üç taşı yere diker. Daha sonra her
oyuncu sırayla kendi elindeki atma taşlarıyla karşı tarafın kalelerini yıkmaya
çalışır. Rakip takımın üç taşını da deviren takım oyunu kazanır. Kazanan
takım oyuncuları ceza olarak rakip takımın yıkılan taşlarından başlayarak
kendi kalelerine kadar rakip oyuncuların sırtlarına biner. Oyun bu şekilde
devam eder. Şenlikte ise ceza yoktur galibiyet vardır. 5 setin 3 ünü alan
takım oyunu kazanır.
TREN YARIŞI
KOZAYI KUR GEL
BENİ VUR
•
•
•
•
•
•
OYUNUN ADI: KOZAYI KUR GEL BENİ VUR
OYNANDIĞI YER: SELİM - BÖLÜKBAŞI
KAYNAK KİŞİ: MUSTAFA VATANGÜL
OYUNCU SAYISI: 5
OYNANIŞ ŞEKLİ:
Her oyuncunun bir sal (düz) taşı vardır. Her takımın 1. oyuncuları toplanarak oyuna
başlarlar. Hakemin belirleyeceği bir mesafeden yine hakemin çizdiği yatay bir
çizgiye taşlar atılır. Çizgiye en uzak taşın sahibi ebe, en yakın atan oyuncu ise ilk
atıcı olur sıralamada yakınlık yada uzaklığa göre belirlenir. Ebe oyunda kullanılacak
kozayı (teneke kutu) oyuncuların toplandığı başlama çizgisinden 8 metre uzağa,
belirlenen bir noktaya koyar . Oyuncular bu çizginin arkasından ebenin diktiği
kozayı kendi taşlarıyla vurmaya çalışırlar. Örneğin üç oyuncu attı vuramadı
dördüncü oyuncu vurdu. Ebe hemen koşup kozayı eski yerine getirmeye çalışır . Bu
sırada diğer oyuncularda hemen koşup taşlarını ayaklarının üzerine alıp havaya
atarak elleriyle yakalamaya çalışırlar. Taşını yakalayan oyuncu artık dokunulmazdır .
Eğer bu süre zarfında kozasını yerine koyan ebe , taşı yakalayamayan oyunculardan
birine dokunursa ebe o oyuncu olur. Puanlama ise şöyledir ; Kozayı vuran oyuncu 2
puan alır. Taşı alıp yerine ebelenmeden giden oyuncu 1 puan alır . Ebelenen
oyuncu 1 puan kaybeder Oyun başlangıcında ebe olan oyuncuya herhangi bir
puan verilmez. 10 puana ulaşan oyuncu o turun galibi olur . Daha sonra 2.
oyuncular toplanır oyun devam eder. 5. oyuncularda oyunlarını oynadıktan sonra
puanlar toplanır ve galip takım belirlenir. Puan eşitliği durumunda ebe belirleme
yöntemiyle galip belirlenir.
ZİNCİR
KOPARMA
• OYUNDA 5 ER KİŞİLİK 2 GRUP VARDIR
• GRUPLARDAKİ OYUNCULAR BİRBİRLERİNE SIKICA
SARILIRLAR
• GRUPLARDAKİ 1. OYUNCULAR KARŞILIKLI KISA BİR
HALATIN UCUNDAN TUTARLAR
• AMAÇ HALATI VE BİRBİRİNİ BIRAKMADAN RAKİP
TAKIMI ÇEKİP ÇİZGİYİ AŞMAKTIR.
• EĞER BİRİNCİ OYUNCULARDA KOPMA OLURSA
HALATIN KİMİN ELİNDE KALDIĞINA BAKILIR
• HALATI BIRAKAN TAKIM OYUNU KAYBEDER.
TOMBİK
7 KULE
1. Saha ölçüleri: Oyunun saha ölçüleri 40 m x 20
m veya 28 m x15 m ebadında dikdörtgen
olmalıdır.
2. Yasak bölge: Sahanın tam ortasında 3,60 m
çapında, ortasında tombik taşlarının dizileceği
30cm x 30 cm ölçülerinde kare alan bulunan
dairedir. Bu alana oyun başladığında ebe olan
takım oyuncuları giremez.
3. . Atış çizgisi: 3,60 m çapındaki dairenin
merkezinin 7 m uzağında, dip çizgi tarafında, 2 m
uzunluğunda 5 cm kalınlığında atış çizgisi
olacaktır.
4. 4. Bir takım en fazla 10 oyuncu ( 6 asil 4 yedek
olmak üzere), bir geleneksel oyun lideri, bir
yardımcı geleneksel oyun liderinden oluşur.
Oyun her biri 6 oyuncudan oluşan iki takım
arasında oynanır. Oyuncuların 3’ü erkek 3’ü
5- Hücum süresi 1 dakikadır . Savunma
oyuncularının rakip takıma attıkları her isabetli
atış sonrası sonrası süre yeniden başlar
OYUN ALANI
1. Oyun Alanı: Bu oyun açık alanda veya kapalı spor
salonlarında oynanabilir. Oyun alanının yüzeyi, düz olmak
kaydıyla parke, çim veya toprak olabilir.
2. Saha ölçüleri: Oyunun saha ölçüleri 40 m x 20 m veya 28 m x
15m ebadında dikdörtgen olmalıdır.
3. Tarafsız Bölge: Sahanın tam ortasında 3,60m çapında, mendil
hakeminin mendili tutacağı, “tarafsız bölge” olarak adlandırılan
bir daire vardır. Tarafsız bölgede oyuncuların birbirlerini
ebelemeleri, birbirlerine ve hakeme dokunmaları yasaktır.
Tarafsız bölgede mendili alan oyuncu dokunulmazdır, rakip
oyuncu bu alanda mendili alan oyuncuya dokunursa elenir.
Aynı şekilde hakeme dokunan oyuncuda elenir.
4. Mendili alan oyuncu tarafsız bölgeyi terk etmeden
ebelenemez, tarafsız bölge terk edildikten sonra ebelenebilir.
Mendili alan oyuncunun ayaklarından birinin tarafsız bölgenin
dışına çıkmış olması, alanı terk ettiği anlamına gelmez, terk
etmiş sayılması için oyuncunun iki ayağının da alanın dışına
çıkması gerekir. Oyuncu ayaklarından birini alanın dışına
çıkararak aldatma yapabilir. Mendili alan oyuncu tarafsız
bölgeyi terk ettiği anda, tarafsız bölge özelliğini kaybeder.
TAKIMLARIN OLUŞUMU:
1. Takımlar küçükler ve yıldızlar
kategorisinde, kız- erkek karma olarak
oluşturulur.
2. Gençler ve büyükler (18 yaş üstü)
kategorilerinde kız takımı ayrı, erkek takımı
ayrı oluşturulur.
3. Bir takım en fazla 14 oyuncu ( 10 asil 4
yedek olmak üzere) , bir geleneksel oyun
lideri, bir yardımcı geleneksel oyun liderinden
oluşur. Oyun her biri on (10) oyuncudan
oluşan iki takım arasında oynanır.
4. Takımlar en az on (10) oyuncuyla
müsabakalara katılmak zorundadır. On (10)
oyuncunun altında müsabakaya gelen takım
hükmen mağlup sayılır.
5. Küçükler ve yıldızlarda 10 oyuncunun 5’i
erkek 5’i kız olmak zorundadır.
6. Oyuncu değişiklikleri kız – erkek dengesi
bozulmadan yapılır.
YAĞ SATARIM
BAL SATARIM
TAKIMLARIN OLUŞUMU:
1. Takımlar küçükler ve yıldızlar kategorisinde
kız- erkek karma olarak oluşturulur.
2. Karma takımlar 6 kız 6 erkek oyuncudan
oluşur.
3. Bir takım en fazla 12 oyuncu (6 asil 6
yedek olmak üzere), bir geleneksel oyun
lideri, bir yardımcı geleneksel oyun
liderinden oluşur. Oyun her biri 6 asil
oyuncudan oluşan iki takım arasında oynanır.
Oyuncuların 6’sı yedektir.
3. Bir takımın yedek oyuncu sayısı 6 oyuncu
ile sınırlandırılmıştır. Her takım bir set süresi
içerisinde 6 oyuncu değiştirme hakkını
istediği zaman kullanabilir.
4. Oyundan çıkan oyuncu set süresince
tekrar oyuna giremez.
OYUN SÜRESİ:
1. Oyun üç set üzerinden oynanır. İki set
alan takım maçı kazanır. Oyun süresiyle
ilgili zaman kısıtlaması yoktur. Setlerdeki
bir birlik beraberlik durumunda üçüncü
setin başında tekrar “aldım verdim”
sayışması yapılır. Sayışmayı kazanan takım
müsabakaya başlar.
2. Her iki takımın, 1 sette 2 dakikalık birer
mola hakkı vardır. Takım kaptanı veya
geleneksel oyun lideri oyun durduğu
esnada hakeme işaret ederek mola
hakkını kullanabilir.
3. Set aralarındaki dinlenme süresi 5
dakikadır.
4. Maç öncesinde takımlara 15dakika
ısınma süresi verilir.
1. Elinde mendil olan oyuncu, elindeki mendili
sallayarak koşu yolunda sekerek turlamaya başlar.
Diğer oyuncular ise, “yağ satarım bal satarım,
ustam öldü ben satarım. Ustamın kürkü sarıdır,
satsam on beş liradır. Zambak zumbak dön arkana
iyi bak, zambak zumbak dön arkana iyi bak”
şarkısını söylerler.
6. Oyuncu şarkı nakaratının bittiği andan itibaren iki
tur içinde elindeki mendili rakip takım
oyuncularından birinin arkasındaki mendil bırakma
alanına (50 santimetrekarelik alan) bırakmak
zorundadır. Nakarat bitmeden mendil bırakılırsa
mendili bırakan takım bir sayı kaybeder.
7. Oyuncu iki tur koştuktan sonra elindeki mendili
hala bırakamamışsa ve koşmaya devam ediyorsa
takımı bir sayı kaybeder. Oyun sırası rakip takıma
geçer. Baş hakem oyuncuların tur sayılarını sesle ve
el işaretiyle gösterir.
8. Oyun devam ederken arkasına mendil bırakılan
oyuncuyu takım arkadaşları uyarabilir.
9. Oyuncu bilinçli olarak koşmayarak
beklerse, oyunu ağırlaştırırsa hakem
tarafından uyarılır. Oyuncu uyarıya rağmen
aynı davranışları sergilerse hakem oyunu
durdurur, rakip takıma bir sayı verir. Oyun
rakip takımın oyuncusuyla devam eder.
10. Mendili rakip oyunculardan birisinin
arkasına bırakan oyuncu, iki tur koştuktan
sonra yerine döner veya rakip oyuncu
mendili fark edinceye kadar diğer oyunculara
mendil bırakıyormuş gibi aldatma yapabilir.
Bu şekilde en az iki turu tamamlayıp yerine
geçebilir
11. Oyuncu mendilin bırakıldığını fark ederek
mendili bırakan oyuncuyu iki turu
tamamlamadan koşu yolunu ihlal etmeden,
ebelerse takımı bir puan kazanır. Ebeleyemez
veya çizgi ihlali yaparsa rakip takım sayı
kazanır.
12.Set içerisinde aynı oyuncuya birden fazla
mendil bırakılabilir.
13. On iki oyuncunun da sırayla oynamasıyla bir set
tamamlanmış olur. En fazla sayı alan takım seti
kazanır.
14. Birinci sette çift numaralı oyuncu bölgelerinde
oyuna başlayan takım oyuncuları tek numaralı
oyuncu bölgelerine yerleşir ve set bir numaralı
oyuncu bölgesinde oturan oyuncu ile başlar.
15. Sayılarda eşitlik olması durumunda oyuna
sıradaki oyuncu ile devam edilir. Takımlardan birisi
iki sayı farkla öne geçene kadar set devam eder.
16. Oyuna katılanlar oyun kurallarını bilmek ve
kurallara uymak zorundadırlar.
17. Oyuna katılanlar sportmenliğe yakışır bir şekilde
hakemlerin kararlarını tartışmaksızın kabul etmek
zorundadırlar.
18. Oyunda istem dışı düşen oyuncular için düşene
vurulmaz prensibi uygulanır. Ancak bu hak mendili
bırakıp kaçan oyuncular için ve her sette birer defa
uygulanır.
SERHAT KALKINMA
AJANSI’NIN FİNANS
SAĞLADIĞI BU PROJE,
KARS MİLLİ EĞİTİM
MÜDÜRLÜĞÜ
TARAFINDAN
YÜRÜTÜLMEKTEDİR.
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİZ
• İLETİŞİM NUMARALARIMIZ
• ALİ KASIM BULUT : 0535 927 2004
• KADER GÜMÜŞ
: 0505 2669244