Transcript Slaytı indirmek için tıklayınız.

GELİŞİM SÜRECİNDE
ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ
VE EBEVEYN TUTUMLARI
1
SOSYAL GELİŞİM
Çocuğun sosyal gelişimi ilk olarak ailede başlar.
Okul yaşamıyla birlikte genişler. Aileden
bağımsızlaşma başlar.
Okul çağı çocuğu kurduğu arkadaşlıklar
sayesinde ailenin ötesinde ufkunu genişletir,
dış dünyaya ilişkin deneyim kazanmaya başlar.
2
3
SOSYAL GELİŞİM
Bir çocuğun okulu sevmesi için okulda sevdiği,
ait olduğu, oynadığı, yardım aldığı, paylaştığı
arkadaşlarının olması önemlidir.
Bununla birlikte arkadaşlık ilişkilerinde rekabet
görülür ve bu doğal bir duygudur.
4
SOSYAL GELİŞİM
Okul çağının başlamasıyla birlikte çocuklarda
benmerkezci bakış açısı azalır. Artık başka birinin
bakış açısını anlamaya başlarlar.
Okul çağında kendi cinsiyetlerine ilişkin görüşleri
oluşur. Çoğunlukla aynı cinsten arkadaşları tercih
ederler ve bu durum toplumsal cinsiyet rollerini
(kadınlık-erkeklik kavramları) tanımalarına
yardımcı olur. Sosyal etkinliklerde cinsiyet
farklılıkları belirginleşir.
5
SOSYAL GELİŞİM
Kızlarda arkadaş sayısı az olurken, erkeklerde
daha fazla olur.
Çocukların tercih ettikleri arkadaşlar yıldan yıla
ya da aydan aya değişir.
6
7
SOSYAL GELİŞİM
Okul çağındaki çocuklar genelde aşağıdaki
özellikleri taşıyan arkadaşları tercih ederler:
 Kendileriyle aynı cinsiyette olan,
 Kendileriyle benzer kişilik özelliklerini taşıyan,
 Kendileriyle aynı düzeyde duygusal ve sosyal
olgunluğu olan.
8
ÇOCUĞUN DÜNYASINDA
ARKADAŞLIK
Yetişkin bakış açısından çocuğun dünyası
oldukça basit gözükebilir. Ancak gerçekte
karmaşık ve farklı ihtiyaçlarla doludur.
Çocuğun oyun alanında başarması gereken bir
çok görev olabilir.
9
“Hakan, sınıfta çok popüler, eğlenceli oyunlar
oynayan bir öğrencidir. Cem Hakan’la oyun
oynamaktan çok hoşlanır. Fakat Cem’in annesi
Hakan’ın Cem’i olumsuz anlamda etkilediğini
düşünmektedir ve Hakan’la oyun oynamasını
istememektedir. Bu durumda Cem ne düşünür,
ne hisseder ve ne yapar?”
10
11
ARKADAŞLIĞIN ÖNEMİ
Bir arkadaş grubuna uyum sağlamak ve bu
arkadaşlıkları sürdürecek sosyal becerilere
sahip olmak, çocuğun olumlu benlik algısı
geliştirmesini sağlar.
Arkadaşlık ilişkileri, çocukların yaşıtlarınca
nelerin kabul görüp görmediğini öğrenmelerine
yardımcı olur.
12
13
NEDEN ARKADAŞLIK?
Sosyal-duygusal gelişimin temellerinden biri
olan arkadaşlık, önemli bir beceri olarak
karşımıza çıkmaktadır. Hemen hemen her
çocuk geçici ya da sürekli olarak arkadaşlık
ilişkilerinde sorunlar yaşayabilir.
Arkadaşlık ilişkileri iki temel boyutta ele
alınabilir:
 Arkadaşlık kurma becerileri
 Arkadaşlığı sürdürme becerileri
14
15
Neden Bazı
Çocukların
Arkadaşı Yoktur?
Çocukla İlgili
Etkenler
Aileyle İlgili
Etkenler
Çevresel-Sosyal
Etkenler
16
Çocukla İlgili Etkenler
Kişilik özellikleri:
Baskın davranması
Her şeyi bilirim havasına bürünmesi
Hep birinci olmayı istemesi
İnatlaşması, uzlaşmaya yanaşmaması
Arkadaşlarının hatalarını unutmaması ya da
onları affetmemesi
 Arkadaşlarını eleştirmesi
 Arkadaşlarını aşırı şikayet etmesi
 Çekingen davranması
17





Çocukla İlgili Etkenler
Sosyal beceri eksiklikleri:
 Paylaşma, yardımlaşma ve işbirliği
becerilerinin yetersiz olması
 Öfkesini kontrol edememesi
 Kaybetmeye karşı toleransının az olması
 Arkadaşlarını dışlaması
 Çocuğun “hayır” diyememesi
18
Çocukla İlgili Etkenler
İletişim becerileri ile ilgili güçlükler:
 Çok fazla konuşması
 Olayları olduğundan farklı ya da eksik anlatması
 Arkadaşları hakkında başkalarıyla olumsuz
anlamda konuşması
 Arkadaşlarının sırlarını paylaşması,
kişisel sırlarını çok çabuk söylemesi
 Bir şey isterken rica etmek yerine emir vermesi
 Alay etmesi
19
Çocukla İlgili Etkenler
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
Öğrenme güçlükleri
Fiziksel engel veya farklı fiziksel görünüş
Çocuğun fiziksel veya zihinsel gelişiminin
sosyal-duygusal gelişimiyle paralel olmaması,
yaşıtlarından geride ya da ileride olması.
20
Çocukla İlgili Etkenler
Hastalık nedeniyle sık okul devamsızlığı
Duygusal güçlükler (anksiyete, düşük benlik
saygısı)
Diğer çocukları rahatsız edici davranışlar
yapması
Çocuğun sosyal doyumunun ve arkadaşlık
ihtiyacının büyük ölçüde aile bireyleri
tarafından karşılanıyor olması
Çocuğun yetiştiği ortamın ve kültürün
arkadaşlarınınkiyle uyuşmaması
21
Aileyle İlgili Etkenler
Anne-baba tutumu (otoriter, izin verici,
koruyucu, ilgisiz)
Anne-babanın çocuğun arkadaşlıkları için
gereken zamanını başka faaliyetlerle
doldurması
Anne-babanın çocuğun arkadaş seçimi
konusunda aşırı eleştirici ve olumsuz olması
Anne-babanın sosyal beceriler konusunda iyi
bir model olmaması
22
Aileyle İlgili Etkenler
Ailede stres yaratan bir durumun olması
(hastalık, iş yükü vb)
Anne-babanın çocuğun gelişimi doğrultusunda
ihtiyaçlarını fark edememesi ve bu konuda
yetersiz bilgiye sahip olması
23
Çevresel-Sosyal Etkenler
Yakın çevrede az sayıda çocuğun bulunması
Sık sık şehir ya da ev değiştirme
Ailenin kültür veya dil farklılığının bulunması
Olumsuz davranışları olan arkadaşlarının
olması
24
ÖNERİLER
Çocuğun arkadaşları ile yaşadığı sıkıntıların
üstesinden gelebilmesi konusunda yardım
edebilmeniz için ilk adım, sizin ve çocuğunuzun
bir problemin var olduğunu kabul etmenizdir.
25
ÖNERİLER
Çocuğunuzu endişelendiren konuları dile
getirmesine fırsat tanıyabilecek bazı genel,
açık uçlu sorular sorun. Bu sorularda
sorgulayıcı ve zorlayıcı olmaktan kaçının.
Sadece ilgilendiğinizi hissettirin.
“Bana neler olduğunu anlatır mısın?”
“Bu durumda ne hissettin?” (“Üzüldün mü?”
demek yerine)
“O bunu yaptığında sen ne yaptın?”
“Neler söyledin?”
“Sonra ne oldu?”
26
ÖNERİLER
Çocuğunuz onaylamadığınız bir çocukla
arkadaşlık ettiğinde çabuk tepki göstererek
gereksiz yere gerginlik yaratmayın.
Ne yapacağınıza karar verirken acele etmeyin.
Çocuğunuzun arkadaşlıklarına yasaklar
koymayın. Tam tersi sonuçlar doğurabilir.
27
ÖNERİLER
Bir çocuk arkadaşlarının sayısını azaltmaya
karar verdiğinde üzgün veya okul arkadaşları
tarafından dışlanmış gözükmedikçe,
kaygılanmaya gerek yoktur. Bu, acil bir durum
değildir. Çocuğun arkadaşlık ilişkilerini zamana
yayarak, baskı yapmadan desteklemek yeterli
olacaktır.
28
ÖNERİLER
Çocuğunuzun her türlü arkadaşlık ilişkilerine
karışmaktan kaçının. Kendi kendine yaşayarak
öğrenmesine izin verin ki sosyal becerileri
gelişsin.
Eğer çocuğunuzun kurduğu arkadaşlık
kaygılanmasına, aşağılanmış hissetmesine
neden oluyorsa, davranışlarını olumsuz
etkiliyorsa ona destek olabilirsiniz.
29
ÖNERİLER
Çocuğunuza karşı dürüst olun. Bu arkadaşlık
konusundaki kaygılarınızı anlatarak, başka bir
çocukla oyun oynamasını tercih etmenizin
nedenini ona açıklayın.
Arkadaşlarıyla ilgili yanlış ve zararlı olduğuna
inandığınız her şeyi sık sık yinelemekten
kaçının.
30
ÖNERİLER
Çocuğunuzu bir arkadaşlıktan vazgeçirmeye
çalışırken yararlı olabilecek bir yaklaşım,
başka bir arkadaşlık kurmaya özendirmektir.
Çocuğunuzun zamanını ve dikkatini olası bir
başka arkadaşlığa vermesini sağlayın. Yaşı ne
kadar küçükse bunu yapmak o kadar kolay
olacaktır.
31
ÖNERİLER
Çocuğunuza arkadaşlık ilişkileri konusunda
destek olurken gerçekçi seviyede beklentiler
oluşturun.
Çabaları ve küçük gelişmeleri övgü ve takdir ile
destekleyin. Çabalarının en büyük ödülü
kurduğu arkadaşlıklar olacaktır.
32
ÖNERİLER
Çocuğunuzun sosyal becerilerini geliştirmesine
yardımcı olun.
İşbirliği, yardımlaşma, paylaşma, hoşgörü,
iletişim kurma ve sürdürme, özür dileme, alay
edilmeyle baş etme gibi.
33
ÖNERİLER
Çocuğunuzu düşünce ayrılıklarını ve eleştirileri
kabul etme, başkalarına olumlu dil kullanma
konusunda destekleyin.
Çocuğunuzu arkadaşlarının olumlu yönlerini
görmesi konusunda destekleyin.
34
ÖNERİLER
Çocuğunuza problem çözme becerilerini
öğrenmesi ve uygulaması konusunda destek
olun.
Problem çözme basamakları:
Yaşadığın sorunu açıklar mısın?
Bu sorunu nasıl çözebilirsin?
Ne gibi seçeneklerin var?
Sence en uygun seçenek hangisi?
Bu seçeneği uygularsan sonucu ne olur?
35
ÖNERİLER
Arkadaşlık ilişkileri konusunda çocuğunuza
olumlu model olun.
Çocuğunuza davranışlarının sonuçlarına göre
düşünmeyi öğretin. Çocuğunuzun belirli bir
problemini gelecekte karşılaşabileceği
koşullarla ilişkilendirin.
36
ÖNERİLER
Çocuğunuzu bilgisayar, televizyon, oyuncaklar
ya da yetişkinlerle uzun süre baş başa olmaları
yerine, arkadaş gruplarına katılması yönünde
destekleyin.
Çocuğunuzu spor, drama, dans gibi grupla
yapılabilecek etkinliklere katılması yönünde
destekleyin.
37
ÖNERİLER
Drama, arkadaşlık becerilerini geliştirmede
etkili bir yöntemdir. Evde rol yapma
oyunlarıyla çocuğunuzun arkadaşlık
becerilerini geliştirebilirsiniz.
Çocuğunuzu çeşitli sosyal ortamlarda diğer
insanlarla kurduğu ilişkileri
gözlemleyin.Gerektiğinde okuldan bilgi alın.
Çocuğunuzun arkadaşlık kurma girişimlerinin
başarılı olması için kendisi ile benzer mizaca
ve ilgilere sahip olan yaşıtlarına yönlendirin.
38
39