رويكرد آموزشي
Download
Report
Transcript رويكرد آموزشي
ای همه هستی ،ز تو پیدا شده
جان ضعیف ،از تو ،توانا شده
ّ
آنکه تغیر نپذیرد ،تویی
وانکه نمرده است و نمیرد ،تویی
نشست هم اندیش ی
کارشناسان
آموزش سالمت استان مازندران
درباره
استاندارد سازی آموزش جامعه
نكات كليدي
دراستفاده عملي
از ديدگاه های مشارکت
گروههای هدف
در آموزش سالمت
تغییر رویکرد
آموزش
سالمت برای
ارتقاء سالمت
ارتقاي سالمت
يعني مردم قادر باشند اذهان و
بدن هايشان را تا زماني كه
ممكن باشد در شرايط
ايده آل حفظ كنند .
ارتقاي سالمت
يعني :مردم ،بدانند چگونه سالمتشان را حفظ
كنند؛
يعني :مردم ،تحت شرايطي زندگي كنند كه رعايت
شيوه زندگي سالم عملي باشد ؛
يعني :مردم ،قدرت تصميم گيري در خانه ،جامعه و
در كشورشان و نيز در سطح بين املللي را داشته
باشند .
فرمول ساده ارتقاي سالمت
آموزش
سالمت
×
خدمات
بهداشتي
مناسب
×
سياست هاي
همگاني
و
اقدامات محيطي
رسيدن به چنین مشاركتي
نيازمند اتخاذ
رويكرد توانمندسازي
در آموزش سالمت است
مقدمه
همه بنگاهها ،اشخاص حقیقی و حقوقی برای رسیدن به
سطح معینی از خواسته ها ،منافع ،چه فردی چه جمعی
تالش می کنند تا با جلب نظر گروههای هدف ،در پیشبرد
کار ،بیش از پیش موفق باشند.
علوم مربوط به بازاریابی و تبلیغات برای جلب نظر مخاطب ،
امروزه در بسیاری از دانشکده های علوم ارتباطات با
گرایشهای اقتصادی در سطح جهان ،تدریس می شود.
امروزه کلیه نظامهایی که با جمعیت های هدف بعنوان
مخاطب یا مشتری روبرو هستند از علوم حوزه بازاریابی
نهایت استفاده را می برند.
نظام ارایه خدمات حوزه سالمت نيز از این قاعده مستثنی
نیست و تالش می کند با نگرش ی علمی به مقوله تبلیغات ،
از آن در آموزش مفاهیم سالمت درگروههای هدف بهره
ببرد.
درکشورهای منطقه UERO
(پیمان شینگن )
کلیه فروشگاههای عرضه مواد خوراکی و آشامیدنی ،موظفند
اطالعات کاملی از اجناس عرضه شده در فروشگاه به مشتریان
خود ارایه دهند مثل :عوارض ،اثرات جانبی ،گروههایی از جامعه
که این مواد خوراکی برای آنها مضر است و ...
در ایتالیا کلیه فروشگاههای فست فود موظفند به خانواده ها و
افراد چاق ،مضرات استفاده از فست فود ها را در معرض دید و
اطالع آنان قرار دهند
در امریکا ،عرضه فست فود ها
در بوفه ها و سلف سرویس های مدارس ممنوع
شده است .
تبلیغات شهری و
آموزش سالمت
چرا ؟
و
چگونه ؟
تبلیغات شهری باید بتواند :
ارتباط های اجتماعی مردم را تسهیل کند .
ـ به فعالیت اقتصادی سرعت بخشد .
ـ ایمنی و جریان ترافیک را بهبود بخشد .
ـ مردم را از امکاناتی که شهر در اختیارشان میگذارد آگاه کند ـ جرائم حاصل
از تشنجات عصبی مردم را کاهش دهد .
ـ به رفع نیازهای اجتماعی مردم با ایجاد ارتباط با محیط اطراف بوسیله
مشخص کردن ،راهنمایی و اطالع رسانیکمک کند .
ـ با ایجاد مناظر زیبای بصری در محیط ،به سالمت ذهنی مردم یاری رساند .
درکشورهای منطقه UERO
در تمام میادین نصب بیش از 4بیل بورد تبلیغاتی مجاز
نیست .
اگر در این تابلوها ،محصوالت مضر به حال سالمت
همچون سیگار و یا مشروبات الکلی تبلیغ گردند ،هزینه
اجاره آنها %60گرانتر از سایر تابلوهاست که % 45آن
صرف توسعه مراکز ارایه خدمات سالمت و % 15آن صرف
توسعه اماکن ورزش ی می شود.
در آمریکا ،بزرگترین موسسات تحقیقات سرطان ،از هزینه و مالیات 3شرکت
بزرگ تولید کننده سیگار یعنی WINESTONE،MARLBORO :و
KENTتامین مالی می شوند
در این کشور با توجه به توسعه علوم مربوط به علل سرطانها و ارتباط آن با
دخانیات ،در صورت ارایه شکایات قضایی از سوی خسارت دیدگان ،پشتیبانی
بسیار قاطعی از مصرف کنندگان در برابر شرکت های مولد دخانیات انجام می
شود .مثال :محکومیت شرکت مارلبورو به 340میلیون دالر غرامت به یک پیرمرد
73ساله در اثر ابتال به سرطان ریه
در EUROو آمریکا :
مجازات فروش سیگار و مواد مخدر به
افراد زیر 18سال بسیار سنگین تر از
باالی 18سال است .
امروزه در سراسر دنیا واژه تبلیغات فرهنگی معانی خاص ی
پیدا کرده و آن هم براساس تعریف فرهنگ و تبلیغ از
دید آن جامعه خاص میباشد.
در کشور ما نیز این تبلیغ حول محورهای خاص ی دور
میزند که مربوط به باورها ودیدهها و فرهنگ جامعه
ماست و در اینجاست که دوباره صحبت از هنر به میان
خواهد آمد ،هنری که باید خادم جامعهباشد و
اندیشهها و آرمانهای واالی بشری را که سبب رشد
انسان میشوند ،جاودان و ماندنی کند به گونهای که بر
همهاقشار جامعه تاثیرگذار گردد.
هنرهای تجسمی ،تجلیات عالی زبان بصری هستند و بنابراین
ابزارهای آموزش یاند که قیمتی بر آنها متصورنیست .اکنون وظیفه
گرافیک محیطی این است که از نظر اجتماعی پیام مفیدی برساند
و هم چشم را به واسطه آن ،ذهن را جلب کند و در نتیجه نظم
الزم را برای دیدن آن سوی سطوح چیزهای قابل رویت به ذهن
بدهد و در شناختارزشهای الزم برای یک زندگی کامل و لذت بردن
از آن راهنماییش کند.
اگر شرایط اجتماعی ،گرافیک محیطی را به
عرصه پیامهای موجه ،در وسیعترین و عمیقترین
مفهوم اجتماعی آنملزم سازند ،این هنر میتواند
بطور موثر به آمادهسازی راه برای هنری موثر و
مثبت یاری رساند.
هنری که بتواند پیامخویش را به مردم برساند و
از طرف آنها درک شود.
اولین کلمه یا
جمله ای که
از این
تصویر
برداشت می
کنید
چیست ؟
مشخصههای سنتی و فرهنگی میتواند در برقراری
ارتباط بهتر و سریعتر نقش مهمی داشته باشند زیرا
افرادیکه در یک جامعه زندگی میکنند دارای فرهنگ
خاص آن اجتماع نیز میباشند.
بنابراین بهتر است ارسال پیام برایآنان به زبان و
شیوهای آشنا و سنتهای خودشان طراحی شود که
برایشان ملموستر و گویاتر باشد تا در
قالبهای فرهنگی و سنتی بیگانه.
مراحل کسب توفیق در
بازاریابی عرصه سالمت
)1شناسايي مشتريان در جامعه و
سخن گفتن با آنها
)2دسته بندي مخاطبين
)3مكان يابي براي محصول (ايجاد
پايگاه )
)4شناخت عرصه رقابت
)5حضور در محلي كه مخاطب
هست
(شناخت موقعیت ها برای
آموزش سالمت )
)6استفاده از مسير هاي مختلف براي
رساندن پيام به مخاطب
)7به كار بردن
مدل هاي آموزش ي
)8آزمودن ،آزمودن و باز هم
آزمودن
)9شراكت با گروه ها و افراد
كليدي
)10برنامه براي آينده
نمونه هايي از كاربردهاي
ديدگاه تبلیغات و آموزش در عرصه سالمت
)1تنظيم خانواده و ترويج روش هاي پيشگیري در کشورهاي جهان سوم
)2تغذيه با هدف ارتقاي آموزش رفتار هاي تغذيه اي و تغذيه با شیر مادر
)3کنترل بيماري هاي اسهالي و ترويج مايع درماني خوراکي
)4پيشگیري و کنترل بيماري ايدز در غياب واکسن يا داروي موثر عليه آن
)5کاهش استعمال دخانيات
)6کاهش سطح کلسترول خون
)7تهيه مواد آموزش ي بهداشتي
)8توسعه نیروي انساني(از طريق ترکيب آن با برنامه هاي آموزش ي و بازآموزي
پزشکان ،دانشجويان پزشکي و نیز استفاده از آن براي پيشبرد عملکرد پرسنلي)
اما يک مشکل بزرگ
پيش روي تبلیغات سالمت!
كانال هاي دستيابي به گروه مخاطب
براي پيام هاي بهداشتي به سختي در
دسترس مبلغين سالمتی قرار مي گيرد ،
چون :
- 1بسیاری از کانالهای ذهنی
در خصوص اجرای دستورات نظام
سالمت مسدود است
و
- 2با تبلیغ بسیاری از کاالها در
تناقض است و رقیبان نظام
سالمت بسیار پرتالشند و خوب
خرج می کنند !!!!
Media analysis
تحليل رسانه اي
استراتژي کانال ها Channels strategy
•
انتخاب کانال هاي مناسب براي تبلیغ و آموزش مفاهیم سالمت،
استفاده مستقيم از اين کانال ها
استراتژي ارتباطي Communication strategy
•
طراحي ،اجرا و ارزشيابي برنامه های تبلیغی و آموزش ی در حوزه
سالمت ،نياز به استراتژي ارتباطي مناسب دارد.
Effective Messages
پيام هاي اثربخش
Clear پيا م هاي روشن و واضح
Consistent سازگار
Credible باورکردني
Persuasive ترغيب کننده
Attention-Getting جلب توجه کننده
Suggest A Next پيشنهاد کننده قدم بعدي
Step
Personally Relevant مرتبط با فرد
Effective Messages
پيام هاي اثربخش
Appealing جالب توجه
Culturally Relevant متناسب با فرهنگ
Variety of Formats تنوع شکل
Pretested پيش آزمون شده
انتقال داده شده با کانال هاي مناسب
Conveyed Through Appropriate
Channels
Message in Health Education
اجزاي پيام در آموزش سالمت
محتواي پيام Content
طراحي پيام Design
ترغيب کنندگي Persuasion
ماندگاري در ذهن Memorability
بحث 2
آموزش
و
ارتقای سالمت
شناخت موقعیت ها
برای فعالیت های
مربوط به
آموزش سالمت
آموزش سالمت مبتني بر جامعه در چهار
موقعيت عمده مداخله مي کند :
– 1موقعيت مدارس :
به عنوان معبري مهم براي دسترس ي به کل جمعيت جامعه بويژه
براي آموزش کودکان و نوجوانان
– 2موقعيت محيط کار :
به عنوان فرصت مناسبي براي اجراي برنامه ها و سياست هاي
آموزش سالمت و اقدامات محيطي حامي سالمت
– 3موقعيت مراکز ارايه خدمات بهداشتي درماني :
با هدف استفاده بهينه از “ لحظه مناسب براي تعليم “
– 4موقعيت جامعه :
براي پوشش باقيمانده جمعيت که در سه موقعيت فوق تحت
پوشش برنامه هاي آموزش سالمت نبوده اند .
موقعیت های فرعی
حوزه های علمیه
پایگاههای بسیج مقاومت
پایگاههای صنفی ،انجمن های اسالمی
و...
موقعیت مدارس
چرا هفته جهانی بهداشت را هفته
بهداشت مدارس هم می نامند ؟
موقعيت مدارس از پيش دبستان تا دانشگاه ،
معبري مهم براي دسترس ي به كل جمعيت بويژه
براي آموزش كودكان و نوجوانان است .
مدارس نسبت به ساير نهادهاي اجتماعي بجز خانواده ،
تأثیر بيشتري بر زندگي نوجوانان دارند و فرصت مناسبي براي
توسعه و تقويت ارتباطات دوستانه ،پديده اجتماعي شدن
و هنجارهاي حاكم بر رفتار فراهم مي آورند .
در ايام باز بودن مدارس ،هر روز ميليون ها دانش
آموز حدود شش ساعت در كالس درس حضور دارند
.
مدرسه در بين موقعيت ها ،پس از خانه دومين
موقعيتي است كه كودكان وقت خود را در آن مي
گذرانند و به اين ترتيب يكي از اماكن مهمي است كه
كودكان ممكن است در آن بطور بالقوه در معرض
شرايط مضر محيطي قرار بگيرند .
آموزش سالمت در مدارس
اگرچه نمي توان از مدارس به تنهايي انتظار داشت كه با
مشكالت بهداشتي و اجتماعي جوانان مبارزه نمايند اما با
توجه به محيط مدرسه و برنامه درس ي مدارس مي توان از
مدارس به عنوان كانون مناسب براي كاهش رفتارهاي
مخاطره آميز و بهبود وضعيت سالمت نوجوانان استفاده
5نمود .
حيطه هاي اصلي كوريكولوم درس ي
آموزش سالمت در مدارس
آسيب هاي عمدي و غير عمدي ( تروما ،سوانح و حوادث)
مصرف دخانيات
مصرف الكل و داروهاي غير مجاز
رفتارهاي جنس ي پرخطر
الگوهاي غذايي مولد بيماري و الگوهای تغذیه ای سالم
تحرك فيزيكي ناكافي و عوارض آن
سالمت رواني و عاطفي
سالمت و بهداشت فردي
آموزش سالمت به دانشجويان
ساالنه هزاران نفر از دانش آموزان فارغ التحصيل از
مدارس در دانشگاه ثبت نام مي كنند .بنابراين دانشكده
ها و دانشگاه ها نيز موقعيت مهمي براي كاهش رفتارهاي
مخاطره آميز در بين بسياري از جوانان مي باشد .
آموزش سالمت به دانشجويان
مراكز بهداشت دانشجويي مي توانند به
توانمندسازي دانشجويان براي پذيرش مسووليت
سالمتشان از طريق آموزش ،پيشگيري تشخيص
زود هنگام بيماري و درمان كمك كنند .
كاهش ترك تحصيل در دوران دبیرستان
در دوران دبيرستان درصد ترك مدرسه در
سطح ملي افزايش مي يابد .قبل از دوران
دبيرستان ،ترك مدرسه كمتر است .
ترك تحصيل موجب تأخیر در
فرصت هاي شغلي
فقر و
ضعف سالمت
مي شود
در طول دوران نوجواني :
ترك تحصيل در مدرسه با معضالت چندگانه اجتماعي و
بهداشتي نظير سوء مصرف مواد ،بزهكاري ،آسيب هاي
عمدي و غير عمدي و رفتارهای پرخطر جنس ی در
هردوجنس همراه مي شود .
پیش زمینه ها ،علل و عوارض ترک
تحصیل
موفقيت تحصيلي پايين
دلبستگي پايين به مدرسه
نفوذ نامطلوب همساالن
ضعف مديريت خانواده و نظارت والدين
اعتياد والدين
رفتارهاي هيجاني و
توانايي هاي فردي تحقير شده و كاهش يافته
كودكاني كه به عنوان دانش آموزان ضعيف شناخته مي
شوند و بيش از يكسال پشت مقطعي كه بايد بگذرانند ،
توقف مي كنند و به صورت مزمن از مدرسه مي گريزند ،با
احتمال بيشتري دچار رفتارهاي مخاطره آميز شده و بسياري از
معضالت جدي دوران نوجواني را تجربه مي كنند
اگر با ميزان ترك تحصيل در دوران دبيرستان به
عنوان بخش ي از برنامه ملي ارتقاي سالمت و پيشگيري از
بيماري روبرو شويم ،ممكن است خطر غير ضروري و
قابل اجتناب ابتالي به مشكالت رفتاري كاهش يافته و
سالمت جوانان بهبود يابد .
آموزش سالمت در محل كار
افزايش هزينه مراقبت بهداشتي همراه با افزايش
بيماري هاي حاد و مزمن قابل پيشگيري در محل كار،
بيانگر ضرورت اجراي برنامه جامع ارتقاي سالمت در
محيط كار مي باشد .
موقعيت محل كار
فرصت مناسبي براي اجراي برنامه ها و سياست هاي
آموزش سالمت و اقدامات محيطي حامي سالمت
مي
باشد كه مديران ،كاركنان و نيز كل جامعه از آن منتفع مي
شوند .
برنامه هاي ارتقاي سالمت
در محل كار
مجموعه فعاليت هاي مشتركي است كه براي كاهش
هزينه مراقبت هاي بهداشتي ،بهبود روحيه كاركنان،
كاهش غيبت از محل كار و بهبود رفتار همراه با افزايش
كارايي كاركنان صورت مي گيرد
آموزش سالمت در :
موقعیت
مراکز بهداشتی درمانی
لحظه مناسب براي تعليم ( ) 1
در مراكز ارايه خدمات بهداشتي درماني مانند
بيمارستان ها ،كلينيك هاي پزشكي و دندانپزشكي
و مطب ها ،در اغلب اوقات ارايه كنندگان
خدمات بيماران را در لحظه مناسب براي تعليم
مي بينند .
لحظه مناسب براي تعليم ( ) 2
شواهد نشان مي دهد كه آموزش فردي و مشاوره ارايه
شده توسط كاركنان بهداشتي در چنين لحظاتي و در
مراكز بهداشتي درماني مثبت بوده و از نظر باليني تأثير
بسيار خوبي بر رفتار افرادي دارد كه با شرايط حاد و
مزمن روبرويند .
لحظه مناسب براي تعليم ( ) 3
ارايه دهندگان خدمات بهداشتي درماني بايد چنين
فرصتي را به رسميت شناخته و براي ارايه آموزش
مقتض ي به بيماران آماده شوند .براي اين كار ،آنها
نيازمند فراگيري مهارت هاي ارتباطات و آموزش
سالمت هستند .
لحظه مناسب براي تعليم ( ) 4
مؤسساتي كه ارايه دهندگان خدمات بهداشتي درماني را
بكار مي گيرند بايد چنين فرصتي را به رسميت شناخته و
اجازه دهند كه زمان كافي و آموزش الزم براي آموزش
بيماران و مشاوره با آنان در نظر گرفته شود .
بر اساس مطالعات متعدد درباره
ارتباط بيمار – ارايه دهنده خدمت ( ) 1
كيفيت تعامل بيمار – ارايه دهنده خدمت
رفتار بيمار و نتايج درمان
21
مردم
خواهان كسب اطالعات سالمت از
يك متخصص سالمت هستند
متخصصان سالمت
از برقراري ارتباطات گسترده به جاي
تبادل اطالعات محدود احساس
ناراحتي مي كنند
آموزش سالمت و ارتباطات اثربخش با
بيماران نيازمند زمان كافي است
اين در حالي است كه
زمان ويزيت باليني كاهش يافته است
هيچ آموزش ي نمي تواند جايگزين آموزش سالمت
توسط ارايه دهنده خدمت به بيمار گردد
آموزش سالمت به بيمار
توسط ارايه دهنده خدمت يك ضرورت است
همزمان با افزايش نياز بيماران به ارتباط با متخصصان سالمت
متخصصان سالمت بايد از سطوح بااليي از مهارت
هاي ارتباطي براي تعامل با جمعيت هاي گوناگون و
بيماران برخوردار از سوابق فرهنگي ،گويش ي ،آموزش ي
و اقتصادي و اجتماعي متفاوت برخوردار شوند
25
همزمان با افزايش آگاهي بيماران و مشتريان درباره اطالعات سالمت ،
خدمات و فناوري هاي ارتباطي
متخصصان سالمت نيز بايد برقرار كننده ارتباط بهتر
و مصرف كننده فناوري هاي اطالعاتي بهتري شوند
نمونه هاي استفاده
از تبلیغات و آموزش
در حوزه سالمت
Health Education and
Road Traffic Accidents
-1بستن کمربند ايمني در خودرو حين رانندگي
-2ترويج استفاده از کاله ايمني در موتور سواران
-3دوري از سرعت و سبقت غير مجاز در حين
رانندگي
Health Education and
Nutrition
.1
.2
.3
.4
.5
ترويج تغذيه با شير مادر
استفاده از ميوه و سبزي در ژيم غذايي روزانه
استفاده از منابع داراي ويتامين Aدر مناطق درگير کمبود اين
ويتامين
استفاده ازغذاهاي داراي کلسيم بيشتر در زنان در معرض
پوک استخواني ناش ي از منوپوز
نوآوري تغذيه اي در کودکان پيش دبستاني
Health Education and
Addiction
.1
.2
.3
کاهش مصرف الکل و ماري جوانا در دانش آموزان
دبيرستان هاي امريکا
استفاده از روش هاي مختلف درمان اعتياد
کاهش مصرف الکل در دانشجويان سال هاي اول ورود
به دانشگاه
Health Education and
Other Fields
.1
آموزش پزشکي
تهيه مواد آموزش ي چاپي در آموزش سالمت به جامعه
تشخيص زودهنگام سرطان کولون
ترويج روش Breast Self Examبراي تشخيص توده هاي پستاني
ترويج مداخالت فرهنگي در درمان ديابت در اقليت هاي ساکن امريکا
.6
استفاده از چادرهاي آغشته به حشره کش در مناطق اندميک بيماري ماالريا
به ويژه افغانستان و تانزانيا
باالبردن سطح سالمت کشاورزان فلوريدا در زمينه تماس با آفت کش ها
ارتقاي سالمت در محيط کار با استفاده از اصل دسته بندي مخاطبين
.2
.3
.4
.5
.7
.8
با آرزوی سالمتی برای شما همکاران محترم