Transcript ELMAS
Elmas, kömür gibi saf karbondan oluşan bir mineraldir.
Elmasın saf karbon olduğu ilk olarak Fransız kimyacı
Lavoiler tarafından keşfedilmiştir.
Doğal maddelerin en serti, en ışıltılısı ve değerli taşların en
gözdesi olan bu mineral, karbonun yeraltındaki yüksek
sıcaklıklarda büyük bir basınç altında sıkışmasıyla oluşmuştur.
Elmas orijinal olarak yalnız kimberlit kayalarında bulunur.
Diğer kayalarda bulunan elmas, muhtemelen kimberlitten
aşınmayla veya tortuların başkalaşım geçirmelerinden meydana
gelmiştir.
Kimberlit kayasında bazen elmas bulunmayabilir. Bu da çok
düşük bir ihtimaldir.
Kimberlit, yüksek miktar’da magnezyum ve demir bulunduran
volkanik kaya kalıntısıdır.
Bu kayalarda kalsit, olivin, ilmenit, mika gibi mineraller de
bulunmaktadır.
Kimberlit yer kabuğunun derin tabakalarında kanallar
şeklinde bulunur. Elmasın bazı yer kabuğu hareketleriyle yukarı
çıktığı kabul edilmektedir.
Bugün doğal çökellerin arasında ve kimberlit yataklarında
büyük elmaslara rastlama olasılığı giderek azalmaktadır.
İki şekilde elmas çıkarılır ; açık işletme ve yeraltı
madenciliğidir. Günümüzde daha çok yer altı madenciliği
şeklindedir.
Yeryüzüne yakın cevherler olduğu gibi, 300 metre derinliğe
kadar inebilmektedir.
Cevher kayaları, borular daldırılarak kırılır. Çıkarılan balçıklı,
kumlu cevher, süzülerek ayrıştırılır. Çok ağır olan mineraller
dibe çöker.
Birçok elmas kristali kendiliğinden pırlanta şeklindedir. Fakat
bir kısmı da kesilmek zorundadır.
Çatlak olup olmaması da çok önemlidir. Çünkü, çatlaklık, ışık
girişini zorlaştırmaktadır
Günümüzde yeni tekniklerin geliştirilmesiyle daha çok
küçük elmas parçaları çıkartılmaktadır.
İşlenmeden önce oldukça mat görünen minerale ışıltılı ve
değerli bir taş niteliği kazandıran elmas kesimi özel bir
uzmanlık dalıdır.
Elmas kristali tıpkı ağaç gövdeleri gibi damarlı bir yapısı
vardır; bu nedenle hem damarları doğrultusunda hem de
damarları dik şekilde kesilebilir.
Elmasın kazanılması, diğer minerallerin işlenmesi gibidir.
Yalnız kristaller o kadar bol değildir. Çok dağınık olup,
tespitleri güçtür.
Elmasların kıymeti dört faktörle ilgilidir: Kesilme, renk,
büyüklük (karat) ve berraklıktır.
Elmas kristallerinin renksiz ya da renkli, saydam ya da mat
örneklerine rastlanır.
Elmasın en değerlisi renksiz, çok uçuk mavi renkgi yada
saydam olanıdır.
Sarı ve kahverengi elmaslar pek istenmez.
Elmas İÖ yaklaşık 800 yıllarında ilk kez Hindistan'da
bulunmuş ve bu ülke yüzyıllarca dünyanın tek elmas
üreticisi olma ayrıcalığını korumuştur.
Bu taşın orta çağda soylu kadınların takıları arasında yer
alması değer kazandırmıştır.
Elmasın en çok bulunduğu yerler olarak, Güney Afrika
(Kimberley’de), Güney Amerika, Endonezya,Hindistan,
Sibirya ve Ural dağlarında bulunmaktadır.
Çıkarılan elmas minerali Anvers, Newyork, Tel Aviv,
Bombay gibi yerlerde işlenmektedir.Kesimi ise Porto Riko,
Güney Afrika, Hollanda, İngiltere ve Rusya Federasyonunda
yapılmaktadır.
Afrika ülkeleri dışında en büyük elmas üreticisi Rusya
Federasyonu’dur. Bunları takip eden Hindistan, ABD,
Brezilya, Guyana ve Venezuela’dır.
ÖZELLİKLERİ
En belirgin özelliği sertliğidir. Mineralojide kullanılan mohs
sertlik göstergesinde en yüksek rakamla (10) gösterilir.
Bu yüzden dilme ve kesme yerlerini işaretlemek için elmasın
yüzeyi gene bir elmas parçasıyla çizilir.
Bu, diğer bütün mineralleri çizebilmesi demektir.
Sertliğinden dolayı endüstriyel aletlerde kullanılması büyük
önem kazanmıştır.
Işığı çok iyi kırmasından dolayı kıymetli bir zîynet eşyâsıdır,
Yataklardan çıkarılan ham elmasların ancak % 20'si
mücevher yapımına uygundur; geri kalanlar sanayi de
kullanılır.
Elmas mineralinin her cihetteki sertliği aynı değildir. Fakat X
ve Gama ışınları en sert yönüne doğru yönlendirilerek,
aletlerde kesici olarak kullanılması sağlanır.
Endüstriyel kullanım amaçlı yapay elmas üretilmektedir,
fakat elmasın yapay ya da doğal olduğu kolayca anlaşılmakta
ve yapay olanının bir değeri yoktur.
Elmasın tartılmasında ölçü birimi olarak kırat kullanılır (1
kırat 205 miligrama eşittir).
Elmas, ametalik özellik gösterir. Erime noktası 3547°C’dir.
Elmas izometrik bir sistemde kristallenir.
İki tâne kare tabanlı piramidin taban tabana gelmiş şekli
görünümündedir. 12 yüzlü ve kübik kristal yapıları da vardır.
Işığı kırma olayı çok yüksektir (2,417). Yâni içeri kabul ettiği
ışın yansıttığı ışına göre fazladır.
Işını disperse etme (yâni, beyaz ışını renklere ayırma)
kâbiliyeti’de oldukça yüksektir.
Elmas, radyasyonları tutma özelliklerine göre iki tiptedir;
Birinci tip, görünen ışını absorbe edenler (soğuranlar, emenler);
ikinci tip ise, morötesi ve kızılötesi ışınları absorbe edenlerdir.
Elmas, mükemmel bir elektrik izolatörüdür. Kezâ ısı iletkenliği
en yüksek olan maddedir. Bu özelliğinden dolayı zarar
görmeden kesilebilmektedir.
Elmasın 57 fasetli özel kesilmiş haline pırlanta denir. Faset,
ışığı yansıtan açılı yüzeylere verilen isimdir.
Pırlanta üç bölümden oluşur: Taç, kemer ve külah.
- Kemerin üstünde bulunan bölüme Taç denir.
- Kemer, pırlantayı sağlam tutan önemli bir bölümdür.
Kemer kalınlığı pırlantanın parlaklığını etkiler. Kalınlık
arttıkça elmas mat görünümüne neden olmaktadır.
- Kemerin altında bulunan bölüme külah denir. Külah
bölümü pırlantaya giren ışığın dışarı yansımasını sağlar.
Külah ne kadar doğru açıyla kesilmiş ise, pırlantaya giren
ışık iyi yansıyarak yine taçtan çıkar. Böylece pırlantada
optimum parlaklık sağlanmış olur.
Değer Biçimi
Yüzüklerdeki elmas ve pırlantalar tamamen bir ön değerdir.
Gerçekte o değere tekabül etmezler.
Azlık hissi ile satışı kızıştırma tekniği uygulanmaktadır.
Pırlanta ve elmasların sertifikalı değer biçilmesi durumunda
alındığı fiyata satılamamaktadır.
Bu nedenle yatırım aracı olarak çok tehlikeli bir üründür.
Bu konuda yeterli bilinçlendirme dünya genelinde
yapılamamaktadır.
Elmasın Kullanım Alanları
Elmasın iki farklı kullanım alanı vardır. Bunlar;
- Ziynet eşyası (süs eşyası ve takı olarak ) kullanmaktadır.
Ziynet eşyası olarak kullanımı %25 - %30 civarındadır.
-Diğeri ise rengi ve biçimi açısından kıymetli taş olarak
kabul edilmeyen, çoğunlukla yapay olarak elde edilen ve
sanayi de çeşitli maksatlarla kullanılan elmaslardır.
Elmas, endüstride %75 - %80 oranında kullanılmaktadır.
Bunlar; matkap takımlarında, torna tezgahlarında,cam
kesme aletlerinde ve taş yontucu , kesme ve delici aletler
de kullanılmaktadır.