Transcript öğretim ilke ve yöntemleri

BÖLÜM: 12
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Öğretim Yöntemleri
Daha Çok
Öğretmenin
Aktif Olduğu
Yöntemler
Anlatım
Yöntemi
GösteripYaptırma
Yöntemi
Öğretmen ve
Öğrencinin
Birlikte Aktif
Olduğu
Yöntemler
Tartışma
Yöntemi
Örnek Olay
Yöntemi
Daha Çok
Öğrencilerin
Aktif Olduğu
Yöntemler
Problem
Çözme
İşbirlikçi
Öğrenme
Proje Tabanlı
Öğretim
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
 Uygulamada yöntem ve teknik kavramlarının çoğu zaman
birbirine KARIŞTIRILMAKTADIR. Bazı yöntemler teknik
olarak verilmekte, bazı teknikler ise yöntem olarak
gösterilmektedir. Bu nedenle de sınıflandırma farklılıkları
ortaya çıkmaktadır.
 Yöntem; bir sorunu çözmek, bir deneyi
sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek ya da
öğretmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak
seçilen ve izlenen bir yoldur.
 Teknik ise, “bir öğretme yöntemini uygulamaya
koyma biçimi, ya da sınıfta yapılan işlemlerin
bütünü” olarak tanımlanmaktadır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Diğer bir ifadeyle yöntem;
öğretim etkinliklerini düzenleme,
teknik ise;
daha önce düzenlenen bu öğretim etkinliklerinin
uygulanmasıdır.
Buna göre yöntemin daha çok uygulamadan önceki
süreci ifade ettiği, tekniğin ise bir uygulama biçimi
olduğu söylenebilir.
Dikkat! Her derse uygulanabilecek tek bir yöntem
yoktur. Yöntemin derse, amaca, öğrenciye, öğretmenin
tutumuna ve çevre koşullarına uygunluğu önemlidir.
Eğitim hedeflerinin gerçekleştirilmesi için bir derste birden
çok öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmak daha etkili
bir yoldur.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Yöntem seçimini etkileyen faktörler
 Çağımızda öğretim ilke ve metotlarını -öğretmen,
öğrenci ve ders faktörleri dışında- belirleyen bir çok
gelişme vardır.
 Her öğretim metodu her derse, her konuya, her öğrenci
grubuna, her öğretim düzeyine uygun olmayabilir.
Değişik durumlarda değişik metotların kullanılması
gerekir.
 Bütün dersler için etkili tek bir yöntemden söz
edemeyiz. Etkili bir öğretim için yöntem zenginliğine
gitmek evrensel bir kuraldır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Yöntem Seçimini Etkileyen Faktörler
 Öğretmenin Yönteme Yatkınlığı
 Zaman ve Fiziksel İmkanlar
 Maliyet
 Öğrenci Grubunun Büyüklüğü
 Konunun Özelliği
 Dersin hedefleri
 Programın Niteliği
 Öğrenci Grubunun Tutumları
 Öğretmenin Kişiliği
 Sınıf Atmosferi
 Araç-gereç Durumu
 Öğrenci Özellikleri
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
A. Daha Çok
Öğretmenin Aktif
Olduğu Yöntemler
Anlatım
Yöntemi
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Anlatım Yöntemi
 Anlatım yöntemi, öğretmenin ya da
onun yerinde olan bir öğreticinin bir
konuya ilişkin bilgileri, pasif
durumda olan dinleyicilere aktarma
biçimidir. Bu nedenle anlatım
yöntemi, öğretmen merkezli bir
yaklaşım olarak tanımlanmaktadır.
Bu yöntem öğretme-öğrenme ortamlarında uzun yıllardan beri
kullanılan geleneksel bir yöntemdir. Günümüzde hale sık kullanılan
yöntemler arasında bulunmaktadır. Öğrencileri öğrenme sürecinde
pasif bıraktığı, onlara düşüncelerini açıklama ve soru sorma fırsatı
vermediği için sıkıcı ve etkisiz bir yöntem olarak kabul edilmektedir
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Anlatım Yöntemi
Anlatma yöntemi öğretmenin bilgilerini,
kendisini pasif bir durumda dinleyen öğrencilere
aktarması biçiminde uygulanan bir yöntemdir.
Bu yöntemin bir derste tek başına kullanılması
durumunda öğrencileri pasif duruma bıraktığı
gerekçesi ile eleştirilmekte ve en etkisiz bir
yöntem olarak kabul edilmektedir.
Ancak, öğrencileri derse güdüleme ve diğer
yöntemlerin uygulanması amacıyla anlatım
yönteminin kullanılması gerekmektedir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
A. Yararları
 Diğer yöntemlere göre zaman, emek ve maliyet
bakımından daha ekonomiktir.
 Konu belli bir sırada sunulacağından zamanın iyi
kullanılmasını sağlar.
 Konuların kalabalık sınıflarda sunulmasında etkilidir.
 Diğer yöntemlerin uygulanmasında anlatım yöntemi gerekli
ve yararlıdır.
 Öğrencilerin başkalarını sabırla dinlemelerine ve
gerektiğinde not tutmalarına yardımcı olur.
Öğretmene bilgi ve tecrübelerini aktarma fırsatı sağlar
Konunun nasıl çalışılması gerektiğini anlamak konusunda
öğrenciye fayda sağlar
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
B. Sınırlılıkları
 Öğrencileri pasif yapar. Öğrencilere soru sorma imkanı
verilmediğinden dönüt alınması zordur.
 Öğrencilerin anlatılanları dikkatle dinleme süreleri 15-20 dakikayı
geçmediği için, bilgilerin ayrıntılı sunulması güçtür.
 Öğrencilerin öğrenme ilgi ve isteklerini azaltır.
 Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanmadığını
belirlemek zordur.
 Duyuşsal ve devimsel öğrenmeleri sağlamak güçtür.
 Öğrenciler pasif olduğundan kazanılan bilgiler özümsenemez ve
kısa zamanda unutulur.
Öğrenmede sadece işitme duyu organı kullanılmış olur
Öğrenci aktif olmadığı için yüksek seviyeli bilişsel öğrenmeler
gerçekleşmez
Öğrencileri ezberciliğe ve hazırcılığa alıştırır
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
C. Etkili Kullanım İçin Rehber İlkeler
 Sınıftaki bütün öğrencilerin yapılan sunuyu rahatlıkla işitebilmeleri
ve anlayabilmeleri için öğretmen ses tonunu iyi kullanmalı, diksiyonu
güzel olmalıdır.
 Öğretmen dersi anlatırken, canlı ve heyecanlı olmalı, el hareketleri,
ses tonunu değiştirme ve mimiklerle konuşmasını etkili hale
getirmelidir.
 İçerik anlamlı bir sıra ile anlatılmalı, önceden hazırlanan bir plana
göre; bilinenden bilinmeyene, basitten karmaşığa, kolaydan zora doğru
bir sıra izlenmelidir.
 Sunu sırasında öğrencilere sorular sorularak dönütler alınmalı,
öğrencilerin ilgi ve gereksinimleri karşılanmaya çalışılmalıdır.
 Anlatımı sıkıcılıktan kurtarmak için, resimler, modeller ve diğer
görsel-işitsel materyallerden yararlanılmalıdır.
 Sınıfın uygun yerlerinde durulmalı, öğrenciyle her zaman göz teması
sağlanmalıdır.
Anlatım sadece ders notlarını veya kitabı okuma şeklinde
olmamalıdır. Ana kavramlar üzerinde tartışmalara yer verilmelidir
Gösterip
Yaptırma
Yöntemi
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Gösterip Yaptırma Yöntemi
Öğretmenin, sınıf önünde bir beceriyi
öğretmek, bir işin nasıl yapılacağını, bir
aracın nasıl çalışacağını önce gösterip
açıklama; sonra da öğrenciye alıştırma ve
uygulama yaptırarak öğretme yoludur.
Bu yöntemde öğretmen gösteriyi
yaparken aktif, öğrenciler ise pasif
durumdadır. Gösteride kazandırılmak
istenen beceriyi öğrenciler
uyguladıklarında aktif duruma geçerler. Bu
yöntem, daha çok duyu organına hitap
ettiği için öğrenmeyi kolaylaştıran bir
yöntemdir. Devimsel davranışların
kazandırılmasında etkindir.
Özellikle, Beden Eğitimi, Fen Bilgisi,
Müzik, gibi derslerde kullanılır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
A. Yararları
 Gösterme ve yaptırma tekniklerinin bir arada kullanıldığı bir
yöntemdir.
Daha çok sayıda duyu organına hitap eder.
Öğrencilerin konuyu hem görerek hem de işiterek öğrenmesine
imkân verdiği için anlamlı öğrenmeyi sağlamada yalnızca sözel
sunulara dayanan yöntemlere göre daha etkilidir.
Öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini çekerek öğrenmeyi kolaylaştırır.
Deney önce öğretmen tarafından yapıldığından dolayı, öğrencinin
deneyi yapma süresinde oluşabilecek güvenlik sorunları en aza
indirgenebilir.
Zamandan ve malzemeden ekonomiklik sağlar.
Sözel ifadelerle anlatılması zor olan kavram, olgu veya olaylar bu
yöntemle daha anlaşılır hale dönüştürülebilir.
Devimsel becerilerin kazandırılmasında etkin bir yöntemdir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
B. Sınırlılıkları
 Kalabalık sınıflarda uygulama zorluğu vardır.
 Öğretmen gösteriyi çok iyi hazırlaması gerekir.
 Çok zaman alıcı olabilir.
Gösteride kullanılacak materyalleri bulmada
zorluk çekilebilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
C. Etkili Kullanım İçin Rehber İlkeler
 Öğretmen
dersten önce her şeyi ayrıntılı bir şekilde
tasarlamalı ve hazırlamalıdır. Yapılacak işler bir akış
çizelgesinde ya da yazı tahtası üzerinde gösterilmelidir.
Öncelikle gösterinin amacı öğrencilere anlaşılır bir
şekilde açıklanmalıdır.
Gösterinin süresi ve zamanının uygulama başlamadan
önce belirlenmiş olması gerekir.
Öğretmen gösteriye başlamadan önce gerekli araçgereci hazırlamalı ve sınıf içinde herhangi bir aksaklığın
ortaya çıkmasını önlemek için gösteri en az bir kez
denenmelidir.
Gösteride daha çok basit araç-gereçler kullanılmalı ve
gösteri günlük hayatla ilişkilendirilmelidir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Gösteri tüm öğrencilerin görebileceği bir yerde
yapılmalıdır.
Öğretmenin gösteri sırasında; konuşma,
uygulama ve gösterme davranışlarını aynı anda
ve birbiriyle uyumlu bir şekilde yapması gerekir.
Gösteri sırasında öğrencilerin dikkatlerini
yapılan etkinliğe çekmek, sürdürmek için
gösteriyi açıklama ve sorularla desteklemesi
gerekir.
Her öğrenciye istenilen beceriyi kazanması için
yeterli zaman ve tekrar yapma şansı verilmelidir.
Beceriler sırayla ve aşamalı olarak öğretilmeli,
bir beceri tam öğrenilmeden diğerine
geçilmemelidir.
Gösterinin bitiminde değerlendirme
yapılmalıdır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
B. Öğretmen ve
Öğrencinin Birlikte Aktif
Olduğu Yöntemler
Tartışma
Yöntemi
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Tartışma Yöntemi
Bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yönelten ve konu
hakkında karşılıklı görüşlerin ortaya konulması amacıyla kullanılan
bir yöntemdir.
Tartışma yöntemi öğrencilerin fikir üretme, yorum yapma ve
kalabalık gruba sunuş yapma yeteneklerini geliştirebileceği bir
yöntemdir. Bu yöntemin etkili öğrenilmesi ülkemiz okulları için
oldukça önemlidir. Çünkü son yıllarda geliştirilen öğretim
programlarının doğası tartışma yöntemi ile uyum göstermektedir.
Sınıf Tartışması
Grup Tartışması
Münazara,
Panel,
Vızıltı Grupları,
Fikir Taraması,
Forum,
Seminer gibi çeşitleri vardır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Grup Tartışması
 Grup Tartışmasında Aşağıdaki Süreç Takip Edilir
 Her soruya grup üyelerinin verdiği cevaplar ve yorumlar diğer grup
arkadaşlarınca dinlenir ve fikir birliğine varılan noktalar grup içinden
seçilen sözcü tarafından not edilir.
 Grup tartışması sırasında öğretmen sınıfta gruplar arasında dolaşır,
tartışmaların belirlenen konu etrafında olup olmadığına dikkat eder
ve konu dışına çıkıldığını veya yanlış anlamaların olduğunu hissettiği
durumlarda açıklamalarda bulunur.
 Öğretmen konunun tartışılmasının tamamlandığını ve gerekli notların
alındığını hissettiği zaman tartışmayı sona erdirir.
 Tartışma bitiminde öğretmen her öğrenci grubuna görüşlerini
sunması için belirli bir süre verir. Bu süreçte öğretmen tartışmadan
çıkan önemli sonuçları ya tahtaya ya da tepegöz üzerindeki asetat
kâğıdına not ederek bütün öğrencilerin dikkatine sunar.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Büyük Grup Tartışması:
Geniş kapsamlı soru cevap yöntemi de denilebilir.
Öğretmenin bir konu ya da problemi sınıftaki tüm öğrencilerin
katılımı ile tartışmasıdır. Öğretmen sorularla ve kısa açıklamalarla
tartışmayı yönetir. Tartışmanın amacının dışına çıkmaması ve
konunun dağılmaması için ara özetlerle konu bütünlüğünü sağlar,
tartışmaya yön verir. Tartışmaya herkesin katılımını sağlamaya
çalışır.
Münazara:
Belirli bir konunun lehinde ve aleyhinde konuşmak için iki grup
oluşturulur. Bir de konuşmaları değerlendiren jüri bulunur.
Gruplar önceden verilen süre içinde gerekli hazırlıkları yaparlar ve
konuyu izleyici bir grup önünde konuşurlar. Amaç kendi düşüncelerini
savunmak karşı grubun öne sürdüğü düşünceleri çürütmektir. İzleyici
grup beğendikleri grupların konuşmalarını alkışlayarak jüriyi etkilemeye
çalışır.
Münazara, öğrencilerin araştırma yapma, söz söyleme, bir düşünceyi
savunma, düşüncelerini mantıksal bir tutarlılıkla ifade etme becerilerini
geliştirir. Ayrıca öğretmen münazara sonunda konu üzerinde büyük grup
tartışması yaptırabilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Panel:
Bir konu ya da sorun üzerinde araştırma yapmak için bir grup
vardır. Grup üyeleri sırasıyla araştırma yaptığı konuyu
izleyicilere belirli bir süre içinde sunarlar. Panelde amaç bir
düşünceyi karşılıklı tartışmak değildir. Amaç, bir konu ile ilgili
araştırmaya dayanan bilgileri izleyicilere sunmaktır.
Panelde grup üyeleri eşit sürelerde konuşma yaparlar.
Panelin genellikle başkanı öğretmen olur. Panel başkanı grup
üyelerinin belirli sürelerde konuşmalarını sağlar.
Forum:
Bir grup konuşmacının bir konuda dinleyici gruba bilgi
vermesidir. Konuşmanın sonunda dinleyiciler konuşmacılara
soru sorarlar. Konu ile ilgili düşüncelerini anlatabilirler.
Forumun panelden farkı dinleyicilerin konuşmacılara soru
sormasıdır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Seminer:
Özellikle üniversitelerde derslerin işlenişinde kullanılır.
Araştırılması istenen konu öğrencilere verilir. Grup veya tek
olarak konu kaynaklardan hazırlanır ve öğrencilere sunulur.
Sunu sonunda tartışılır.
Vızıltı (Fısıltı) Grupları:
Vızıltı grupları kısa süreli tartışma gruplarıdır. Süreleri 4 dakika ile 36 dakika
arasında değişir. “Vızıltı 22” de iki öğrenci ikişer dakika konuşurken, “vızıltı
66” da ise altı öğrenci konu üzerinde altışar dakika konuşurlar. Burada sınıf
öğretmen tarafından gruplara ayrılır. Tartışılacak sorun ya da konu
öğrencilere verilir.
Öğrenciler ön görülen süre içinde kendi aralarında konuyu tartışırlar ve
vardıkları sonuçları tartışma sonunda öğretmene yazılı veya sözlü olarak
bildirirler. Varılan sonuçlar üzerinde büyük grup tartışması yapılabilir. Sınıfça
karar alınması gerektiği durumlarda vızıltı gruplarından yararlanılabilir.
Ayrıca, grup tartışmasından önce vızıltı grupları oluşturarak tartışmaya
başlamak etkili bir yol olabilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
A. Tartışma Yönteminin Yararları
Kendi fikirlerini ortaya koymasına fırsat verir.
Sözlü iletişim becerilerini gelişmesine katkıda bulunur.
Sınıf arkadaşlarını dinleyerek öğrenmeler gerçekleştirebilir.
Grupla çalışma alışkanlığı kazanır.
Öğrencilerin derslerde aktif olmasını sağlar.
Üst düzey bilişsel düşünme beceri kazanmalarını sağlar.
Eleştirel düşünmeyi öğrenir.
Öğrencilerin bir birlerini daha sağlıklı bir şekilde tanımalarını sağlar.
Tartışma yöntemi ile elde edilen bilgiler daha uzun süre hafızada
kalırlar.
Öğrenciler aktiftir.
Öğrencilerin analiz, sentez ve değerlendirme yapma gücü
kazanmalarını sağlar.
Öğrencilere eleştirel düşünce gücü kazandırır.
Sınıf içinde çekingen öğrencilere cesaret verir ve kendilerini
gerçekleştirmelerine fırsat sağlar.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
B. Sınırlılıkları
 Çok zaman alıcı bir yöntemdir.
 Kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür.
 Tartışılacak sorun ya da konu önceden bir hazırlığı
gerektirir.
 Sınıf düzeninin öğrencileri birbirlerini görecekleri
şekilde düzenlenmesi gerekir.
 Tartışma istenilmeyen yönlere kayarak amaçtan
uzaklaşılabilir.
 Tartışmanın yönetilmesinde yetersiz kalındığı
durumlarda disiplinsizlikler ortaya çıkabilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
C. Etkili Kullanım İçin Rehber İlkeler
 Tartışmanın bir amacı olmalı ve amaç tartışma
sırasında daima göz önünde bulundurulmalı.
 Tartışma konularının seçiminde özen gösterilmeli.
 Tartışma konuları bir hazırlığı gerektirdiğinden önceden
tartışma gruplarına verilmeli.
 Tartışmada uyulacak kurallar önceden öğrencilere
söylenmeli.
 Tartışma sınıf olarak yapılıyorsa tüm öğrencilerin, grup
olarak yapılıyorsa tüm grubun katılımı sağlanmalı.
 Tartışma sonunda ortaya çıkan sonuçlar öğretmen
tarafından özetlenmeli.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
 Etkinlik 1:
 Sürtünme kuvvetinin hayatımıza kazandırdıkları ve negatif etkileri nelerdir?
 Etkinlik 2:
 Maddelerin katı-sıvı ve gaz fazında bulunabilmeleri hayatımıza nasıl
etkilemektedir?
 Etkinlik 3:
 Su 100 °C'nin altında veya üstündeki sıcaklıklarda kaynatılabilir mi? Neden ve
Nasıl?
 Etkinlik 4:
 Ülkemiz enerji ihtiyacını karşılamada nasıl bir politika izlemelidir?
Örnek Olay
Yöntemi
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Örnek Olay Yöntemi/Vaka Yöntemi
Amaç, öğrencilere hayatta karşılaştıkları problemleri algılama ve
çözme becerisi kazandırmaktır. Bu amaçla gerçek yaşamdan alınan
veya gerçeğe uygun hayali bir olay sınıfa getirilir. Öğrenciler
konuyu analiz ederler ve çözümüne ilişkin öneriler getirirler.
Bu yöntem, gerçek yaşam sorunlarıyla, öğrencileri karşı karşıya
getirir ve derslikte kuram ile uygulama arasındaki boşluğun
doldurulmasına yardımcı olur (Sönmez, 1993: 265).
Örnek olay yöntemiyle öğrenciler çevrelerindeki sorunları
çözmede öğrendiklerini uygulama fırsatı elde ederler. Yaşam ile
okulun bağlantısı kurulmuş olur.
Bu yöntem daha çok buluş yoluyla öğretim yaklaşımında ve
kavrama, uygulama, değer verme ve kılavuz denetiminde yapma
düzeylerindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Örnek olay incelemesi yöntemi;
(1) Genel biçim olarak örnek olay ve
(2) Sunuş biçimi olarak örnek olay
olarak iki başlık altında incelenebilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
1. Genel Biçim Olarak Örnek Olay
Tüm metin: Bu çeşit örnek olayda öğrenci, ihtiyaç duyacağı bütün
bilgiyi bulur ve başka kaynaklara başvurma ihtiyacı duymaz. Bu tür
örnek olaylar uzun yazılmış örnek olaylardır ve analiz edilmeleri uzun
zaman alır. Öğrencilerden örnek olayları okumaları, analiz etmeleri, bir
karara varmaları ve bu kararları arkadaşları önünde tartışmaları istenir.
Bu metin türüne giren başka bir örnek olay biçimi de bir paragrafla
birkaç sayfa arasında değişen “kısaltılmış örnek olaylardır”. Genelde tek
bir probleme odaklı olan metin, dikkatin bir nokta üzerine toplanmasını
sağlar. Bu tür örnek olaylar, kısa metinleri içerdiğinden öğretimin alt
düzeyleri için uygun çalışma olabilir.
Tüm metin türüne giren başka bir biçim de düzensiz örnek olaylardır.
Düzensiz örnek olaylarda bilgiler bir düzen içinde sunulmadığından
öğrenciler problemi çözmek için, bilgileri anlamlı bir biçime sokmak
durumundadırlar.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Eksik metin: Burada öğrencilere sunulan örnek olaylar
gerçek yaşamdan alınan sınırlı bilgiyi içerdiğinden öğrenciler
gerek duyarlarsa çözüm için, gerekli olan bilgileri
öğretmenden isteyebilirler. Bu metin türü, öğrencilerin analiz
yapma, problem çözme ve doğru soru sorma yeteneklerini
geliştirmek için düzenlenir.
Etkileşim durumu: Öğrencilere eksik bilgi verildiğinden
öğrenciler ihtiyaç duydukları gerekli bilgileri, bu konuda bilgi
verebilecek birey veya kurumlara başvurarak toplayabilirler.
Bu süreç, bir araştırma projesi hazırlamada etkili bir biçimde
kullanabilir.
Birbirini izleyen örnek olaylar: Çalışmaya çok sınırlı bir
bilgi ile başlanır. Örnek olaylarla ilgili bilgiler, her basamak
işlendikten sonra verilir. Bu tür örnek olaylar, özellikle
yönetim ve sosyal bilimler eğitiminde etkili bir biçimde
kullanılabilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
2. Sunuş Biçimi Olarak Örnek Olay
Örnek olaylar filmle, slâytla, videoteyple,
levhalarla ya da sözel olarak da sunulabilir.Filmle
sunulan örnek olaylarda, film karar verme
noktasına kadar öğrencilere gösterildikten sonra
kararın ne olacağı konusunda sınıfta tartışma
açılır ve tartışma sonuçları da dikkate alınarak,
filmin geri kalan bölümü gösterilir. Sonra
öğrencilerin vardıkları nokta ile filmdeki sonuç
karşılaştırılarak arasındaki uygunluk derecesi
üzerine tekrar bir tartışma açılabilir.
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Yöntemin Avantajları
 Öğrenci merkezli bir yöntemdir
 Öğrencinin olayla ilgili derinlemesine ve detaylı




düşünmesini sağlar.
Öğrencilerin ilgi ve güdülerini artırarak isabetli karar verme
becerilerinin gelişmesini sağlar
Öğrenciler bildiklerini ya da kavradıklarını gerçek bir
duruma uygulama şansına sahip olurlar.
Öğrenciler ders kitabı dışındaki materyallerden de
yararlanma imkânına kavuşurlar.
Öğrenciler problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaşmayı
öğrenirler.
 Öğrencilerin eleştirel düşünme ve karar verme
becerileri gelişir.
 Örnek olay yöntemi izlendiğinde öğrencilerin
çevrelerinde süre gelen olaylara duyarlılığı
gelişebilir.
 Diğer öğrencilerle birlikte çalışma imkânı sağlar
 Öğrenciler, sorunları tartışarak çözme yeteneği
geliştirirler.
 Konuları kavrama, anlama yeteneği geliştirilir
 Öğrencilerde problem çözme, tartışma, empati,
kritik düşünme ve yaratıcılığı geliştirir. Bağımsız
düşünme, orijinal fikir üretme ve bunu ortaya
koyma ve tartışma özellikleri gelişir.
 Öğrenciler burada problem çözme tekniklerini,
işbirliği içinde öğrenme, rol oynama gibi teknikleri
de rahatlıkla kullanabilirler.
 Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya
dönüştürülebilir.
 Öğrenciyi yaşantılarıyla karşı karşıya getirir
Yöntemin sınırlılıkları
 Uzun zaman alır
 Öğretmenin çok iyi hazırlanması gerekir
 Öğretmenin grup liderliği yapamayacağı
durumlarda olayın ayrıntısını bilen birine ihtiyaç
duyulur
 Yeterli olgunluğa ulaşmamış öğrencilerle
uygulanamaz yani öğrenciler yeterli bilgi ve
tecrübelere sahip değil iseler katılım az olabilir ve
değişik fikirler ortaya konamaz
 Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
 İncelenecek olaya tam olarak uyan bir örnek yazmak




bazen güç olabilir
Tartışmaları yönetmede ve değerlendirmede zorlukla
karşılaşılabilir
Eğer çözümler öğrenci grubu için erişilmeyecek türden
ise katılanların zorlanmaları söz konusudur
Eğer örnek olaylar iyi seçilmez veya iyi ortaya konmaz
ise, olaydaki çatışma ve tartışmalar sınıfa da aktarılabilir
Olaylar öğrenci seviyesine uygun seçilmez ise (meselâ
ilkokulda AIDS veya karmaşık bir ticarî mahkeme gibi),
öğrenciler sağlıklı fikir üretemezler ve tartışamazlar
Dikkat Edilmesi Gereken Bazı
Noktalar
 Örnek olay öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal gelişimlerine
uygun olmalıdır.
 Öğrencileri olumsuz etkileyecek içerikli örneklere yer
verilmemelidir yani olaylar iyi seçilmeli, olay içinde sınıfı
korkutacak dehşet sahneleri, tiksindirecek, ahlâkî
değerlerini zedeleyecek unsurlar ayıklanmalıdır.
 Örnek olayda öğrenciye örnek olayın sunumunda dikkatli
olunmalıdır. Örnek olay sözel olarak anlatılacaksa ve
sözel anlatımın ve sözel anlatımın öğrenciler tarafından
zor anlaşılacağı düşünülüyorsa televizyon, video, gazete
gibi materyallerden de faydalanılmalıdır.
 Pedagojik olarak tartışılabilecek ve eğitsel sonuçlar
çıkarılabilecek olaylar seçilmelidir. Seçilen olayların
öğrencilerin seviyesine uygun olması sağlanmalıdır.
 Örnek olay mümkünse film olarak veya resim, ses kaydı vs.




olarak sınıfa getirilmelidir. Olayın doğru aktarılması
hususunda şüphe olmamalıdır.
Olay güncel olmalı, sınıfın düşünme ve tartışmaya katılma
güdülerini arttırmalıdır.
Öğretmen olay üzerindeki mümkün tartışmaları önceden
düşünebilmeli, gerektiği yerde konunun dağıtılmasını
engelleyerek, gerektiğinde tartışmaları yumuşatarak konunun
eğitsel değerini her zaman yüksek tutmalıdır.
Zamandan tasarruf etmek için benzer olayların başka
yerlerdeki gelişimleri ve çözüm yolları üzerinde ön bilgiler
hazır tutulmalıdır. Bunun için gerektiğinde öğretmen ve bir
grup öğrenci, olay üzerinde iyi bir ön araştırma yapmalıdırlar.
Örnek olay üzerine ortaya konan fikirlerin uygulanma biçimleri
de iyi tartışılmalı ve izlenmelidir (Meselâ trafik kurallarına
uyma, hayvanlara eziyet etmeme, çevre sorunların karşı
duyarlı olma gibi).
Öğretmenin yapması gerekenler
 Öğrencilerin seviyelerine ve olgunluk düzeylerine
uygun bir örnek olay oluşturma
 Örnek olayı açık bir biçimde yazma.
 Eğer öğretmen gerçek bir olayın sınıfta
tartışılmasını istiyorsa, yer, zaman ve kişi
isimlerini değiştirmeyi unutmamalıdır.
 Olayın istenilen yönde tartışılmasına yarayacak
kilit sorular hazırlama
 Olaya ilişkin yeterli materyallerin ve kaynakların
sağlandığından emin olma
 Öğrencilerin bu etkinlikten yararlanabilmeleri için
olayı iyice anladıklarından emin olma
 İstenilen yönde ilerlediklerinden emin olmak için
öğrencileri periyodik olarak kontrol etme
 Öğrencilerin yanlış çözümlere gitmelerini önleme
 Olayın tüm olarak değerlendirmesini yapma
 Öğrencilerin tecrübeleri değerlendirmelerine
yardım etme
 Olay münakaşaya açık bir konu ise idareyi
önceden haberdar etme
Etkinlik 1:
Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik
Konu: Elektrik Akımı
Sınıf: 6
Örnek Olay: Beyza ilköğretim altıncı sınıf öğrencisidir ve uçurtması ile
oynamayı çok sevmektedir. Bir gün okuldan eve gelip, uçurtmasını alıp sokağa
çıkar. Sokak arasında uçurtmayı uçurmaya çalışır. Birkaç dakika sonra, yerden
biraz havalanan uçurtma ters bir rüzgar nedeniyle sokak direklerinin arasında
gergin olan elektrik teline takılır. Hemen eve koşup eline demir bir çubuk
alarak, tellerin yakınında olan arkadaşı Sena’ların evinin balkonuna çıkar. Sena
ile birlikte uçurtmayı elektrik tellerinden almaya çalışırlar. Tam bu esnada
Sena’nın babası onları görerek, durun diye bağırır.
Sorular:
1. Bu hikayede yanlış olan durumlar nelerdir?
2. Yapılan yanlışlar nasıl doğrulara dönüştürülebilir?
3. Siz olsaydınız uçurtmayı telden nasıl kurtarırdınız?
DESIGNED BY AYHAN TÜFEK
Etkinlik 2:
Ünite: Değişen Dünya
Konu: Erozyon
Sınıf: 4
Örnek Olay: Öğretmen sınıfa bir DVD ve televizyon getirerek, 10 dakikalık
bir film seyrettirir. Film masmavi bir şekilde akan bir ırmağın görüntüleri ile
başlar. Daha sonra, yağan şiddetli yağmur görüntüleri ve çamur akan derenin
görüntüleri ile devam eder. Filmin ikinci yarısında, ormanlar içinde, temiz
akan bir derenin görüntülerinden sonra, aynı orman bölgesinde şiddetli
yağmur görüntülerine geçilir. Yağmurdan sonra, dere suyunun renginin pek
değişmedi görüntüleri ile film sona erer.
Sorular
1.Filmin başında yağmurdan sonra dere çamurlu akarken, filmin ikinci yarısında
yağmurdan sonra dere neden çamurlaşmadı?
2.Ne yapılırsa yağmurlardan sonra derelerden çamur akması önlenebilir?
3.Çevrenizde yağmurlardan sonra çamur akan dereleri gördüğünüzde ne
düşünürsünüz?
DESIGNED BY AYHAN TÜFEK