Transcript 1402353012_Wykład_2_NS

Wykład 3
Dr Agnieszka Tubis
Rachunek kosztów
Ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia
procesów zaopatrzenia, produkcji i zbytu zachodzących
w przedsiębiorstwie, poprzez ujęcie, zgrupowanie i
interpretację w stosowanych przekrojach kosztów
własnych wytworzenia i zbytu produktów, mierzonych
ilościowo i wartościowo, za pewien okres, w celu
uzyskania możliwie wszechstronnych informacji
potrzebnych dla ustalenia wyników i kierowania
przedsiębiorstwem lub ich zespołem” [Z. Fedak, 1962]
Rachunek kosztów
obecnie
Względnie wyodrębniony (przedmiotowo i
proceduralnie) w systemie informacyjnym podmiotu
gospodarczego (przedsiębiorstwa) zbiór informacji o kosztach
opracowanych według określonego modelu dostosowanego
do potrzeb informacyjnych użytkowników (odbiorców)
informacji. Przeprowadzany w rachunku pomiar kosztów i ich
transformacja mają na celu umożliwienie oceny sytuacji
decyzyjnych, podejmowania decyzji i kontroli ich decyzji.
Rachunek kosztów
Ewidencja kosztów
• Gromadzenie informacji o poniesionych kosztach w różnych przekrojach
Kalkulacja kosztów
• Kalkulacja kosztu wytworzenia na potrzeby sprawozdawcze (rachunkowość
finansowa) oraz kalkulacja na potrzeby zarządcze
Planowanie kosztów
• Prognozowanie i planowanie przyszłych kosztów w ramach budżetu,
ustalenie standardów / normatywnych kosztów
Zarządzanie kosztami
• Kształtowanie poziomu i struktury kosztów
Zagadnienia istotne dla
rachunku kosztów
• Cel prowadzenia rachunku kosztów: dostarczanie decydentom informacji
do oceny sytuacji i kierowania przedsiębiorstwem.
• Procesy gospodarcze (zaopatrzenie, produkcja, zbyt, zarządzanie) i
związane z nimi koszty jako przedmiot rachunku.
• Przedsiębiorstwo, jednostka gospodarcza jako podmiot rachunku.
• Ujmowanie (pomiar, dokumentacja i wycena), grupowanie i
interpretowanie jako sposoby działania i metody odzwierciedlania
dynamicznego procesu rzeczywistego przebiegu produkcji i narastania
kosztów.
• Okresowa prezentacja i interpretacja kosztowych aspektów zdarzeń i ich
sekwencji.
Koszty wytworzenia
Koszty bezpośrednie
Koszty pośrednie
Produkcyjne
(wydziałowe)
Stałe
Zmienne
Uzasadniona
część
Koszty wytworzenia
(wycena produktu)
Nieprodukcyjne
(ogólnozakładowe)
Koszty
sprzedaży
Koszty
zarządu
Niewykorzystany
potencjał
Koszty okresu
(odnoszone w całości do wyniku fin.)
Typy rachunku kosztów
• Rachunek kosztów pełnych.
• Rachunek kosztów pełnych rozdzielczych.
• Rachunek kosztów zbiorczych.
• Rachunek kosztów zmiennych.
• Rachunek kosztów zmiennych rozdzielczych.
Systemy rachunku
kosztów
Rachunek kosztów pełnych
• Dla celów sprawozdawczych
(rachunkowość finansowa)
Rachunek kosztów zmiennych
• Dla wspierania decyzji menedżerskich
(rachunkowość zarządcza)
Rachunek kosztów
pełnych
• Pierwszy historycznie rachunek kosztów.
• Wykorzystywany do kalkulowania kosztu jednostkowego
wytwarzania.
• Koszty dzielone są na koszty bezpośrednie i pośrednie.
• Koszty bezpośrednie i pośrednie produkcyjne są odnoszone
wstępnie na produkcję w toku, a następnie w wartość
produktów gotowych.
• Koszty pośrednie nieprodukcyjne są traktowane jako koszty
okresu i wpływają bezpośrednio na wynik finansowy.
Rachunek kosztów
pełnych
KOSZTY PONIESIONE
KOSZTY ZARZĄDU I
SPRZEDAŻY
KOSZTY WYTWORZENIA
PRODUKTY
NIESPRZEDANE
BILANS
(zapas produktów)
PRODUKTY
SPRZEDANE
RACHUNEK WYNIKÓW
(koszty uzyskania przychodu)
Rachunek kosztów
zmiennych
• Bazuje na podziale kosztów na zmienne i stałe.
• Koszty zmienne ulegają zmianie wraz ze zmianą wielkości
produkcji, koszty stałe są niezmienne i są związane z
utrzymaniem potencjału produkcyjnego i zarządzaniem.
• Koszty bezpośrednio produkcyjne i część kosztów
pośrednich produkcyjnych są traktowane jako koszty
zmienne, a koszty nieprodukcyjne i pozostała część kosztów
pośrednich produkcyjnych są koszty stałe.
Rachunek kosztów
zmiennych
KOSZTY PONIESIONE
KOSZTY ZMIENNE
PRODUKTY
NIESPRZEDANE
BILANS
(zapas produktów)
KOSZTY STAŁE
PRODUKTY
SPRZEDANE
RACHUNEK WYNIKÓW
(koszty uzyskania przychodu)
Wynik finansowy
Rachunek kosztów pełnych
Przychody ze sprzedaży
- koszty wytworzenia
= MARŻA BRUTTO
- koszty sprzedaży
- koszty zarządu
= WYNIK FINANSOWY
Wynik finansowy
Rachunek kosztów zmiennych
Przychody ze sprzedaży
- koszty zmienne
= MARŻA BRUTTO
- koszty stałe
= WYNIK FINANSOWY
Uregulowania ustawy o
rachunkowości
• Koszty działalności operacyjnej przedsiębiorstwa mogą być grupowane
w przekroju rodzajowym i/lub w przekroju podmiotowo-funkcjonalnym.
• Szerszy przekrój informacji o kosztach będą miały te jednostki
gospodarcze, które prowadzą ewidencję jednocześnie w układzie
rodzajowym i podmiotowo-funkcjonalny.
• Okazuje się, że wyodrębnienie kosztów logistyki w przekroju kosztów
rodzajowych i/lub w układzie podmiotowo-funkcjonalnym może być
trudne i budzić wątpliwości, zwłaszcza w przedsiębiorstwach, w których
komórka do spraw logistyki nie jest wyodrębniona.
Powody ograniczonej
użyteczności rachunku kosztów
• Zbyt silne ukierunkowanie rachunkowości na sferę produkcji.
• Zbyt słabe rozróżnienie rodzajów kosztów logistyki.
• Brak oddzielnego wykazu przypadających na daną sferę działalności
kosztów logistyki.
• Brak kompleksowego spojrzenia na przypadające w różnych sferach
przedsiębiorstwa koszty logistyki.
• Błędne rozliczanie kosztów w zakresie różnych płaszczyzn logistyki.
• Błędne doliczanie kosztów usług logistycznych w stosunku do
produktów, klientów, rodzajów dystrybucji.
Rachunek kosztów
logistyki
• Podsystem rachunku kosztów, którego
zadaniem jest gromadzenie, klasyfikowanie,
rozliczenie, kalkulowanie oraz analizowanie
kosztów związanych ze sferą logistyki.
• Proces ustalania kosztów wynikających z
realizacji procesów logistycznych i
wykorzystania zasobów na potrzeby obsługi
logistycznej wytwarzanych wyrobów,
świadczenia usług i wykonywania różnych
funkcji w działalności gospodarczej.
Funkcje pełnione przez
rachunek kosztów logistyki
• Funkcja informacyjna.
• Funkcja rejestracyjna.
• Funkcja klasyfikacyjna.
• Funkcja sprawozdawcza.
• Funkcja analityczna.
• Funkcja optymalizacyjna.
• Funkcja motywacyjna.
• Funkcja kontrolna.
System Informacji
Logistycznej
• Systematycznie prowadzony rachunek
kosztów logistyki stanowi integralną część
systemu informacyjnego (SIL) i podstawowe
źródło informacji o kosztach logistycznych.
Księga Raportów
Logistyki
• Kalendarz sprawozdawczy (terminy dostarczania informacji przez inne
systemy, terminy i częstotliwość dostarczania raportów, terminy i czas
spotkań).
• Krąg adresatów (zarząd i rada nadzorcza, kierownicy procesów, inne
upoważnione osoby).
• Opis zawartości raportów w zależności od odbiorców (sposób obliczania
i grupowania kosztów logistyki według procesów, ośrodków
odpowiedzialności, poziomów zarządzania).
• Rodzaje nośników informacji (poczta elektroniczna, internet / intranet,
raporty z systemów informatycznych, papier).
• Słownik (definicje i konstrukcje wskaźników, spis używanych skrótów)
Def. kosztów logistycznych
• Szczególna kategoria kosztów, oznaczająca pieniężne
odzwierciedlenie zużycia substancji majątkowej
przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem, realizacją i
kontrolą poza technologicznych procesów przemieszczeń w
czasie i przestrzeni wszystkich form materiałów [M.Kufel].
• Koszty logistyki to wyrażone w pieniądzu zużycie pracy
żywej, środków i przedmiotów pracy, wydatki finansowe
oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych, które są
powodowane przepływem dóbr materiałowych (surowców,
materiałów, wyrobów, towarów) w przedsiębiorstwie i
między przedsiębiorstwami, a także utrzymanie zapasów
[Cz. Skowron]
B. Szołek koszty logistyki
identyfikuje jako:
• Koszty bezpośrednie (transport, magazyny,
zapasy, manipulacje, łączność) i pośrednie.
• Koszty stałe i zmienne.
• Koszty zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.
• Koszty materialne i niematerialne.
• Koszty opracowania logistycznego oraz
przedsięwzięć zlecanych przez logistykę.
Koszty logistyki mogą
obejmować:
• Planowanie kosztów logistyki, głównie transportu dostaw, wytworzenia,
utrzymywania i starzenia się zapasów, gospodarki magazynowotransportowej, oprocentowania kredytów, informacji itp.
• Koszty logistyki ponadplanowe i pozaplanowe, np. utrzymania
nadmiernych zapasów i kredytów (magazynowania, obsługi,
oprocentowania środków i kredytów), koszy niewłaściwego transportu
(nieekonomicznych partii, nieekonomicznego doboru trasy).
• Straty spowodowane wadliwą gospodarką materiałową, np. przestoje z
braku materiału, braki produkcyjne zawinione niewłaściwym materiałem,
kary za niewłaściwe dostawy).
W celu identyfikacji kosztów należy
wskazać źródła ich powstawania w fazach:
• Pozyskiwania materiałów, półproduktów i innych
produktów od dostawców.
• Transportu zewnętrznego i wewnątrzzakładowego.
• Planowania produkcji określającego intensywność
przepływu materiałów przez fazę produkcji.
• Magazynowania półproduktów, wyrobów,
materiałów i odpadów.
• Przekazywania wyrobów gotowych odbiorcom.
Problemy w rozliczaniu
kosztów logistycznych:
• Głównym powodem jest fakt, iż klasyczne systemy
rachunku opracowano na potrzeby ustalania
kosztów produktów w czasach, gdy koszty
pośrednie stanowiły niewielką część kosztów
całkowitych.
• Problematyka kosztów logistyki należy do
najtrudniejszych i najbardziej złożonych zagadnień.
• Tradycyjne rachunki kosztów utrudniają
zidentyfikowanie rzeczywistych kosztów logistyki.
Koszty logistyki
• Posiadają rozbudowaną i rozmytą strukturę.
• Trudno je zidentyfikować, gdyż występują silne związki z
innymi kosztami gospodarczymi przy braku formalnych
procedur finansowo-księgowych odnoszonych do procesów i
strumieni logistycznych.
• Stosowane systemy klasyfikacyjne kosztów logistycznych są
bardzo rozbudowane i pozostają w silnych
uwarunkowaniach i wzajemnych zależnościach.
• Tradycyjne rachunki kosztów grupują koszty w szerokie i
zagregowane kategorie, a koszty związane z logistyką ujmują
w ramach innych działów.
Z badań i analiz wynika, że…
globalne koszty logistyczne przedsiębiorstw
stanowi 10—35% przychodów ze sprzedaży
uzyskiwanych przez przedsiębiorstwa i są tą
grupą kosztów, w ramach której obecnie istnieją
największe rezerwy dla działań
oszczędnościowych.
Dwie główne zasady modelu
kosztów logistyki:
• System rachunku kosztów powinien odzwierciedlać
przepływ materiałów, co oznacza, że powinien być
zdolny do identyfikowania kosztów, jakie
towarzyszą obsłudze klienta.
• System ten powinien dawać możliwość
wyodrębnienia kosztów i dokonywania analizy
przychodów według typów klientów i segmentów
rynku lub kanałów dystrybucji.
Koszty logistyki
Koszty sensu stricto
Koszty pracy i
zużycia
czynników
wytwórczych
Wydatki
finansowe
Koszty zdarzeń
nadzwyczajnych
Utracone
potencjalne
przychody
Zarządzanie kosztami
• Zarządzanie kosztami to celowe i świadome
podejmowanie decyzji prowadzących do
osiągnięcia i utrzymania założonego poziomu
kosztów w przedsiębiorstwie.
• W gospodarce rynkowej podmioty
gospodarcze nie mogą pozwolić sobie na
dowolne kształtowanie poziomu kosztów.
Założony poziom kosztów
powinien wynikać z:
• racjonalnego wykorzystania zasobów rzeczowych, ludzkich,
finansowych i informacyjnych,
• przyjętej filozofii tworzenia planów lub budżetów kosztów,
• stanu technicznego zasobów rzeczowych (sprzętu,
transportu, maszyn),
• przyjętej technologii wytwarzania,
• przyjętej organizacji produkcji.
Nierespektowanie tych przesłań zagraża egzystencji każdego
przedsiębiorstwa.
Podstawowe cele
zarządzania kosztami:
• poznanie mechanizmów i przyczyn
powstawania kosztów,
• obniżenie poziomu kosztów całkowitych i
jednostkowych,
• kształtowanie poziomu kosztów produktów,
• kształtowanie pożądanej struktury kosztów.
Zarządzanie kosztami
Zarządzanie kosztami to nie tylko obniżanie
kosztów. To również:
•utrzymanie dotychczasowego poziomu
kosztów w przedsiębiorstwie,
•kontrolowanie, aby koszty nie rosły szybciej niż
założony wcześniej ich poziom ze względu na
brak możliwości dalszej ich obniżki.
Efektywne zarządzanie
kosztami:
Efektywnie zarządzać kosztami i osiągnąć
zamierzone cele można na podstawie posiadanych
(właściwie zdefiniowanych) zasobów
informacyjnych, w szczególności zaś płynących z
systemu rachunkowości, oraz przy doborze i
wykorzystaniu właściwych narzędzi zarządzania
nimi.
Narzędzia zarządzania
kosztami