Transcript türkiye maden potansiyeli

TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Giriş :
Madencilik hiçbir ülkenin ihmal
edemeyeceği, kalkınmanın lokomotifi
olan bir sektördür.

Özellikle savunma sanayinin temel
hammaddelerini sağlayan madencilik
dalları, ülkeler için stratejik öneme
sahiptir.

Madencilik, birim sermaye başına en
yüksek katma değer yaratan, sanayi ve
hizmet sektörlerine göre daha fazla
istihdam sağlayan bir yatırım alanıdır.

TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Giriş :




Tüm sanayi dallarının ürünlerinde veya
kullandıkları araç ve gereçte, doğrudan
veya dolaylı olarak maden ürünlerine
ihtiyaç vardır.
Seramik, metalurji, cam, refrakter
sanayileri ve inşaat sektörü başta olmak
üzere; dolgu maddeleri, doğal boyalar,
süzücüler, aşındırıcılar, değerli taşlar,
sondaj çamurları, gübre, elektronik ve
kimya endüstrilerinin en önemli girdisi
madenlerdir.
Tarım’ın ana girdisi olan gübre üretiminde
kullanılan hammaddelerin % 90’ı madencilik
faaliyetleri sonucunda elde edilmektedir.
Demir-çelik’in hammaddeleri, demir cevheri ve kömür, enerji
hammaddelerinin % 75-80’i maden ürünleri olan, kömür,
petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum’dur.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Madenciliğin Ekonomimizdeki Yeri :
Türkiye maden çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir;



Ülkemizde 60 civarında maden türünde
üretim yapılmaktadır. Maden çeşitliliği
açısından dünyada 10. sırada yer almaktadır.
Dünya metal maden rezervlerinin %0.4’ü,
endüstriyel hammadde rezervlerinin %2.2’si,
kömür rezervlerinin %1’i ve jeotermal
potansiyelinin %0.8’i ülkemizdedir.
Bor Minerali (Kolemanit)
Türkiye’de yılda 150 milyon ton seviyelerinde üretilen maden ürünleri,
inşaat sektöründe ve sanayide hammadde olarak tüketilmekte olup yılda
ülkemize 5-6 milyar dolar katma değer kazandırmaktadır. Bor, krom,
selestit, manyezit, barit, mermer, pomza, feldspat gibi madenler büyük
oranda ihraç edilmekte, yılda yaklaşık 60 milyon ton mertebesinde
üretilen kömür ise, büyük çoğunluğu termik santrallarde olmak üzere,
yurt içinde tüketilmektedir.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Madenciliğin Ekonomimizdeki Yeri :

2005 yılında 1.505 milyar dolar olan maden ihracatımız, % 37.4’lük
artışla 2.080 milyar dolara yükselmiştir. 2005 yılında 2.396 milyar dolar
olan maden ithalatımız, 2006 yılında 3 milyar dolarlar seviyesinde
gerçekleşmiştir. Bu ithalat rakamının 2 milyar dolarlık kısmı kömür
ithalatına ödenmiştir.
İhracatımızda Önemli Madenler
İthalatımızda Önemli Madenler
Mermer ve Doğaltaşlar
Kömür
Bor ve Konsantreleri
Demir
Manyezit
Mermer ve doğal taşlar
Bakır
Fosfatlar
Feldispat
Bakır
Krom
Manyezit
Çinko
Krom
Alçı
Kükürt
Barit
Silis Kumu
Pomza
Grafit
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Maden Potansiyeli :



Ülkemizin zengin olduğu madenler arasında ilk sırayı, dünya
rezervlerinin % 72’sini oluşturan bor mineralleri almaktadır.
Bor dışında trona, kayatuzu, sodyum sülfat, perlit, pomza,
feldspat, bentonit, barit, manyezit, alçıtaşı, stronsiyum tuzları,
zeolit, sepiyolit, mermer ve doğal taşlar, kuvars, kuvarsit, zımpara
taşı, boksit ve krom gibi metalik madenler ile linyit, ülkemizin
zengin kaynaklara sahip olduğu başlıca madenlerdir.
Bakır, kurşun, çinko, demir, nikel, manganez, arsenik, kükürt,
fosfat, grafit, talk, asbest, mika, boya toprakları ve maden
kömüründe kaynaklarımız olmakla birlikte düşük kaliteli ve/veya
yetersiz miktardadır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Madenlerimiz
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli :
 Kömür
 Ülkemizin kömür potansiyeli belirli ölçülerde ortaya konulmuş
olup 8.3 milyar tonluk oldukça önemli bir rezerv saptanmıştır.
1990'lı yıllardan beri neredeyse durma noktasına gelen kömür
aramalarına MTA Genel Müdürlüğü tarafından tekrar başlanarak
2010 yılına kadar yapılacak kömür aramaları için 19 adet hedef
alan tespit edilmiştir.


Türkiye'nin taşkömürü toplam rezervi 1.335 milyon tondur.
Bunun yaklaşık %72'si "kok"laşabilir özelliktedir. Yıllık ortalama
2,4-2,5 milyon ton civarında taşkömürü üretimi yapılmaktadır.
Türkiye'nin hemen her bölgesinde linyit yataklarına rastlanmaktadır.
Bilinen linyit yataklarının en önemlilerini Kahramanmaraş-Elbistan,
Muğla-Yatağan, Manisa-Soma, Kütahya-Tunçbilek-Seyitömer, AnkaraBeypazarı ve Sivas-Kangal havzaları oluşturmaktadır. Ülkenin toplam
linyit rezervi 9.3 milyar ton olup, yılda 54 milyon ton civarında
üretim yapılmaktadır. Ülke linyit rezervleri bakımından dünyada 7. ve
üretim sıralamasında ise 6. durumdadır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli :
Enerji hammaddelerinin (Kömür, Uranyum, Toryum, Asfaltit) dağılımı
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli :
 Jeotermal Enerji



Türkiye jeotermal potansiyeli bakımından, Avrupa’nın 1’nci,
Dünyanın 7’nci, ülkesi konumundadır. Potansiyel oluşturan alanlar
Batı Anadolu’da yoğunlaşmıştır.
Türkiye'de gerçekleştirilen jeotermal enerji araştırmaları sonucunda,
sıcaklığı 102 0C'ye ulaşan 600'ün üzerinde sıcak su kaynağının varlığı
saptanmıştır. MTA’nın yaptığı sondaj çalışmaları sonucunda
sıcaklıkları 35-40 0C’nin üzerinde 184 jeotermal alan tespit edilmiştir.
Türkiye'nin jeotermal enerjiye dayalı tek santrali olan 20.4 MWe brüt
kurulu güce sahip Denizli-Kızıldere Santrali, bugün net 12 MWe
elektrik üretmektedir. Isınma amaçlı olarak; Afyon, Kütahya,
Balıkesir, İzmir-Balçova, Ankara-Kızılcahamam ve Manisa-Salihli'de
jeotermal enerjiden faydalanılmaktadır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Enerji Hammadde Potansiyeli :
Jeotermal Enerji Kaynakları ve Dağılımı
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :

Türkiye maden yataklarının çeşitliliği açısından dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.
Dünya pazarlarında ticareti yapılan 90 çeşit madenden 73 tanesi Türkiye’de
bulunmaktadır. Ancak, bu çeşitlilikle orantılı olarak birkaç maden dışında (Bor, krom,
linyit, trona vb.) dünya çapında büyük maden yataklarına sahip değildir.
Cinsi
Altın
Rezerv (Ton)
Görünür + Muhtemel
Açıklamalar
338
Metal Au
106.306
Metal Sb
Bakır
1.697.204
Metal Cu
Boksit
Civa
87.375.000
3.820
% 55 Al2O3
Metal Hg
Çinko
2.294.479
Metal Zn
Demir
132.100.000
% 55 Fe
Gümüş
6.062
Metal Ag
Antimuan
Krom
Kurşun
Manganez
Volfram
26.000.000
860.387
4.560.000
36.719
%20 üzeri Cr2O3
Metal Pb
%34.4 Mn
Metal W
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
Metalik madenlerin (altın, gümüş, bakır, demir, vb.) dağılımı
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
 Demir :

Türkiye'de 900’ün
üzerinde demir
yatak ve zuhuru
belirlenmiş,
bunlardan yaklaşık
500 kadarı önemli
görülerek etüt
edilmiştir.
1%2%
2% 3%
42%
ı
aş
b
in
Ek
+
afa
K
A-B
uz
4%
Karak
Koruyeri
teş 7%
raçat+Menteş
Karaç
Deveci
34%
Türkiye İşletilebilir Demir Yatakları Rezerv Oranları

Önemli demir yatakaları Sivas-Erzincan-Malatya ve Kayseri-Adana
bölgelerinde yer alır. Ortalama %50-55 Fe tenörlü işletilebilir
demir rezervi toplamı 113 milyon ton dolayındadır. Türkiye’nin
yıllık demir cevherine olan ihtiyacı yaklaşık 10 milyon ton civarında
olup, bunun yarıdan fazlası ithalat yoluyla karşılanmaktadır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
 Krom Cevheri :

Türkiye krom cevheri üretimi ve ihracatında önde gelen ülkelerden biridir.
Üretim, dünya piyasalarındaki talebe göre değişmektedir. Son yıllarda fiyat
artışlarına bağlı olarak üretim 1-1,5 milyon ton/yıl düzeyine ulaşmıştır.
Ülkemizin krom rezervi, %20 Cr2O3 ve üzeri içerikli 26 milyon ton
civarındadır. Rezerv üretim açısından Elazığ-Guleman birinci bölge
konumundadır.
6%
10%
Mersin-Adana
-Kayseri
13%
Muğla
Denizl
45%
i
BursaKütahya
Eskişehir
Guleman Bölgesi
Sivas-Erzincan-Kopdağ
26%
Türkiye Kromit Rezerv Oranları
Türkiye Krom potansiyeli
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
 Bor :

Türkiye 3,066 milyar ton olan bor rezervleri ile dünya bor potansiyelinin
%72'sini elinde bulundurmaktadır. Bursa-Kestelek, Balıkesir-Bigadiç,
Kütahya-Emet ve Eskişehir-Kırka'da bulunan bor yataklarından yılda 3
milyon ton civarında tüvenan bor cevheri üretilmektedir. Türkiye maden
ihracatında bor, mermer ve doğal taşlardan sonra 2. sırayı almaktadır.
2005 yılında yaklaşık 400 milyon dolar değerinde cevher ve bor ürünleri
ihracatı gerçekleşmiştir. Bu değerin 117 milyon doları cevher ve
konsantrelerine, diğer kısım ise bor kimyasallarına aittir.
 Alüminyum:

Alüminyum üretimine uygun boksit rezervi 87 milyon ton civarındadır. Bu
yataklar Konya-Seydişehir, Antalya-Akseki, Mersin-Silifke-Taşucu ve
Zonguldak-Kokaksu'da yoğunlaşmıştır. Alüminyum üretiminin yanı sıra son
yıllarda alüminalı çimento üretiminde boksit de kullanılmaya başlanmıştır.
Ülke boksit rezervleri 60 yıl yetecek düzeydedir. Mevcut tesislerin
modernizasyon ve üretim kapasitesinin artırılması gerekmektedir.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
 Bakır :

Türkiye'de toplam bakır rezervi, metal içeriği olarak 1,5 milyon ton bakır
düzeyindedir. Ekonomik olarak değerlendirilemeyen düşük tenörlü bakır
kaynakları dahil edildiğinde toplam bakır kaynağı metal içeriği olarak 3.5
milyon tona çıkmaktadır. Yılda toplam 60 bin ton metal bakır eşdeğeri ve
350 bin ton cevher konsantresi üretilmektedir. Bilister bakır üretimi 35 bin
ton/yıl civarındadır. Rize-Çayeli-Madenköy bakır yatağı, 435 bin ton metal
bakır rezerviyle en önemli yatağımızdır.
Çayeli-Madenköy (% 4.61 Cu)

485.000
Siirt-Madenköy (% 3 Cu)
435.000
Artv in (% 5 Cu)
268.000
Kastamonu-Küre (% 2.05 Cu)
190000
Giresun-Espiye (% 2.2 Cu)
66000
Trabzon-Yomra-Of (% 1.15)
49000
Siv as-Koyulhisar (% 1.73 Cu)
17000
Çanakkale-Yenice (% 1.25 Cu)
15.000
Elazığ-Maden (% 1.71 Cu)
Metal Rezerv (Ton)
8.500
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
Türkiye Bakır Rezervleri
600.000
Rize-Çayeli-Madenköy
bakır yatağı, 435 bin ton
metal bakır rezerviyle en
önemli yatağımızdır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Metalik Hammadde Potansiyeli :
 Altın :

Ülkede işletilebilirliği ön fizibilite çalışmalarıyla ortaya konan altın rezervi,
9 ayrı sahada metal altın olarak toplam 338 tondur. Ayrıca potansiyel
yataklardaki yaklaşık altın rezervi 50 ton ve altının yan ürün olarak
kazanılabileceği masif sülfit yataklarındaki toplam rezerv-kaynak miktarı
ise yaklaşık 48 tondur. Buna göre ülkenin toplam altın rezerv ve kaynak
metal içeriği yaklaşık 436 tondur. İzmir-Bergama-Ovacık yatağı ülkenin
işletilen tek altın yatağıdır.

Türkiye Altın, Gümüş Yatakları
İzmir-Bergama-Ovacık
yatağı ülkenin şu an için
işletilen tek altın yatağıdır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
 Trona :

Ülkedeki en önemli trona yatağı, Ankara-Beypazarı trona yatağı olup,
üretime yönelik yatırımlara 2004 yılında başlanmıştır. Bu yatak
dünyanın 2. büyük doğal trona yatağıdır ve rezervi 233 milyon tondur.
Ayrıca Ankara-Kazan’da 603 milyon ton rezervli yabancı şirkete ait bir
yatak mevcuttur. Türkiye’nin Beypazarı ve Kazan yataklarıyla beraber
toplam rezervi 836 milyon tondur.
 Alçıtaşı :

Büyük alçıtaşı potansiyeline sahip olan ülkenin rezervleri, tam olarak
belirlenmemiştir. Alçı panel ve sıva, çimento fabrikalarının yanı sıra son
yıllarda alçıtaşına dayalı bir gübre fabrikası açılmıştır. Yıllık alçıtaşı
üretimi 3 milyon ton civarındadır. Yabancı sermayenin ilgisini çekmeye
başlayan alçı sektörü, maden ihracatında gelişerek 6'ncı sıraya
yükselmiştir.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
Türkiye’deki endüstriyel hammaddelerin dağılımı
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
 Mermer ve Doğal Taşlar :

1985 yılından başlayarak, hızlı bir gelişme gösteren mermer ve doğal taş
sektörünün büyüme hızı dünya ortalamasının iki katına ulaşmıştır.
Ülkenin 80 bölgesinde 150'den fazla değişik renk, desen ve kalitede
mermer rezervleri bulunmaktadır. Türkiye'nin mermer potansiyelinin 5,1
milyar m3 civarında olduğu tahmin edilmektedir. 2006 yılında 1,03 milyar
dolarlık ihracat ile ülke genel maden ihracatı içinde ilk sırada yer
almaktadır..
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
 Seramik ve Cam Hammaddeleri :


Sektörün ana hammaddesi kuvars, kuvarsit, kuvars kumu,
feldspat, kil ve kaolendir. Ülkemiz seramik üretiminde Avrupa’da
3. dünyada ise 6. sıradadır. Bunda en büyük pay, ülke hammadde
kaynaklarıdır. Ülkemizin 89 milyon ton kaolen, 354 milyon ton
seramik ve refrakter kil, 239 milyon ton feldspat, 1,3 milyar ton
kuvars kumu, 2,3 milyar ton kuvars-kuvarsit potansiyeli vardır.
Seramikte ülkenin üretim kapasitesi 180 milyon m2/yıl dır.
Cam sektöründe istikrarlı bir gelişme görülmektedir. Bu sektörde
1,4 milyon ton/yıl kuvars kumu kullanılmaktadır. Cam hammadde
kaynaklarında büyük potansiyel olmasına karşın kırma-öğütme ve
zenginleştirme tesislerinin yetersizliği nedeniyle istenilen düzeyde
üretim ve ihracatımız yoktur. Seramik ve cam sektöründe iyi kalite
kil, kaolen, feldispat ve kuvars kumu ithalatı yapılmaktadır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
 Çimento ve Diğer Yapı Malzemeleri :

Çimento sektörü, yaklaşık 65 milyon ton/yıl hammadde
kullanmaktadır. Çimento ana hammaddesi olan kalker, kil-marn,
alçıtaşı ve trasta ülkenin büyük potansiyeli vardır. İnşaat
sektöründe büyük oranda hafif yapı elamanı ve beton agregası
olarak da kullanılan pomza potansiyelimiz 1,5 milyar m3 ihracatımız
ise 15 milyon $ civarındadır. Perlit potansiyelimiz ise 5,7 milyar
tondur. Ancak ülkenin bu madenlerindeki büyük potansiyeli, üretim
ve ihracata yansımamıştır.
TÜRKİYE MADEN POTANSİYELİ
Türkiye Endüstriyel Hammadde Potansiyeli :
 Bentonit :

Ülkemizde Ankara, Çankırı, Tokat, Edirne ve Ordu illerinde
yoğunlaşan değişik alanlarda kullanıabilir 250 milyon ton bentonit
rezervi vardır. Ancak şişen tip ( Na-bentonit) bentonit rezervimiz
azalmıştır. Yaklaşık 566 bin ton olan bentonit üretimimiz
bulunmaktadır. 2005 yılı ihracatımız 13,5 milyon dolar civarındadır.
 Manyezit :

Eskişehir, Kütahya, Konya ve Erzincan bölgelerinde yoğunlaşan %
41-48 MgO içerikli 111milyon ton manyezit rezervimiz
bulunmaktadır. 2005 yılında 42 milyon dolar ihracatımız vardır.
Son yıllarda demir-çelik sektöründeki daralmaya bağlı olarak
manyezit üretim ve ihracatında düşüş olmuştur.