Transcript Breast cancer.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Хөхний өмөн
1
Эмнэлзүйн онош
• Амь насанд аюулучруулна
• Ихэнх тохиолдолд мэс заслын аргаар
авах боломжтой, зарим тохиолдолд
өмөн дахих онцлогтой
• Орчин тойрны эд, зэргэлдээх эрхтэнд
нэвчин ургаж, гэмтээж болдог
• Алсын эрхтэнд үсэрхийлнэ
2
Хавдрыг гарал үүсэл (цорго, хэлтэнцэр)
болон орчны эдэд нэвчин ургасан
байдлаар нь ангилна.
• Цоргоны цөмлөн түрсэн өмөн хөхний өмөнгийн 90 гаруй
хувийг эзэлдэг, хил хязгаар нь тодорхой бус, хатуу бэрсүүæèëò
үүсч, хөхний арьс, товч дотогш татагдах шинжээр илэрнэ.
• Хэлтэнцэрийн цөмлөн түрсэн өмөн нь хөхний өмөнгийн 8
орчим хувийг эзэлдэг, олон хэсгийг (тархмал буюу олон
зангилаат өмөн) хамрах хандлагатай байдгаараа сувгийн
өмөнгөөс ялгаатай.
• Филлоид хавдар (навчин хэлбэрийн цистосарком) нь ховор
тохиолддог, суурийн эдээс гаралтай хавдар. Филлоид хавдар нь
ихэнх (90%) тохиолдолд хоргүй явцтай атлаа хурдан томордог
учраас мэс заслын эмчилгээ хийдэг.
• Байран өмөнгийн үед бараг бэрсүүждэггүй учраас
тэмтрэгдэхгүй. Голчлон маммографийн болон эдийн
шинжилгээгээр илэрдэг.
• Хөхний өмөн ихэвчлэн эмэгтэйчүүдэд, харин цөөн тохиолдолд
эрэгтэйчүүдэд илэрдэг.
3
Өвчний ангиллын код (Өвчний
олон улсын 10 дугаар ангилал)
• Олон улсын õавдар өвчний ангилал (ӨОУА-ХС)
• Олон улсын өвчний ангилал (ӨОУА-10) Бүлэг II
Хавдар (C50- C50.9 ба D05-D05.9)
4
Хөхний хорт хавдарын эмгэг
судлал
• Сувгийн нэвчилтэт өмөн (70 - 75 %)
• Дэлбэнгийн нэвчилтэт өмөн (5 - 10%)
• Тусгай төрлүүд
– Медуллар, тубулар,
папилари, бусад
муциноз
эсвэл,
5
• Хоргүй хавдар:
• Амь насанд аюулгүй
• Мэс заслын аргаар авах боломжтой,
ихэвчлэн дахидаггүй
• Орчин тойрны эдэд нэвчиж ургадаггүй
• Биеийн бусад хэсэгт үсэрхийлдэггүй
6
.
Өвчний тавилан
• Ýðò èëð¿¿ëæ ýмчлээã¿é тохиолдолд хөхний
өмөнãèéí ÿâö даамжирч, үхэлд хүргэдэг. Íýã òàëààñ
эмчилгээний үр дүн өмөнгийн төрөл, үе шатнаас
¿ëýìæ хамаардаг. Хөхний өмөн эмэгтэйчүүдэд
эрэгтэйчүүдээс 100 дахин их тохиолддог байна.
• 2006 онд äэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагààñ
ºìºíãèéí òàâèëàí, оношлогдñоí үе шатнаас хэрхэн
хамаарч байгааг тогтоосон ñóäàëãààíû ¿ç¿¿ëýëòèéã
Хүснэгт(2)т èëýðõèéëýâ.
7
• Монгол улсыг бусад улс оронтой харьцуулахад хөхний өмөнгийн
өвчлөлийн түвшин бага àòëàà ºâ÷ëºãñäèéí дунд нас баралтын
түвшин өндөр байна.
• Энэ нь өвчèнг хожуу үе шатанд оношилж байгаатай холбоотой
юм.
• Á¿õ ºвчëºãñäèéí 66.7% өвчний 3, 4 дүгээр үе шатанд анх
оношлогдож байна .
• Хүн амын дунд маммографийн øèíæèëãýýíèé тусламжтай эрт
илрүүлэх үйл ажиллагаа явуулах нь өвчèнг бэрсүү, бусад ямар
нэгэн шинж илрээгүй байх эрт үе шатанд нь оношлоæ, нас
баралтыг бууруулах боломжòîé õýäèé ч эрүүл мэндийн
салбарын нөөц хязгаарлагдмал улс орîнд маммографийн
øèíæèëãýýãýýð эрт илрүүлэõ нь үр ашиггүй юм.
• Түүнчлэн хөхний өмөнгийн өвчлөл ихтэй улс орîнтîй
харьцуулахад илрүүлэлтèéí ¿ç¿¿ëýëò бага þì.
8
• Эрүүл мэндийн салбарын нөөц хязгаарлагдмал улс
орîнд ЭМАШТ-ийн түвшинд ажилладаг эмч нарт
хөхºнä эмнэлзүйн үзлэг хийх ур чадварыг эзэмшүүлж,
эмэгтэйчүүдèéã хөхөө өөрөө шалгах аргàä ñóðãàõ
хөтөлбөр хэрэгжүүлэхийг Дэлхийн эрүүл мэндийн
байгууллагаас зөвлөж áàéíà.
• Хөхний өмөнг эрт илрүүлэх аливаа хөтөлбөр
(маммографèéí буюу хөхний эмнэлзүйн
øèíæèëãýýãýýð эрт илрүүлэх хөтөлбөр)-ийг
хэрэгжүүлэхýýñ өмнөõ зайлшгүй хангах шаардлагатай
урьдчилсан нөхцөл нь илрүүлсэн тохиолдлыг эмчлэх,
тусламж үйлчилгээ үзүүлэх тогтолцоо бүрдүүлэх
явдал юм.
9
• Хөхөө өөрөө шалгах арга бà хөхний
эмнэлзүйн øèíæèëãýý нь онолын хувьд
өмөнг харьцангуй эрт үе шатанд нь
илрүүлэх боломжийг олгодог.
• Үүний зэрэгцээ өмөн илэрсэн
тохиолдîлд зохих тусламж үйлчилгээ
үзүүлэх нь өвчний тавиланг нааштай
болгох хамгийн үр дүнтэй арга юм.
10
Эхний хагалгаа хийлгэх боломжтой
хөхний хорт хавдартай өвчтөнд мэс
заслын өмнө хийх үнэлгээ
•
•
•
•
•
Өвчний түүх болон биеийн үзлэг
Хоёр талын маммографи
Цээжний рентген
Элэгний үйл ажиллагааны шинжилгээ
Бусад шинжилгээг зөвхөн шинж тэмдгээр
гүйцэтгэнэ
11
Хөхний хорт хавдарын мэс
ажилбар, хөхийг хадгалах
эмчилгээ (ХХЭ)
• Хөхөө хадгалах хүсэлтэй өвчтөний саналыг
харгалзах
• Хавдарын хэмжээ болон байрлалаас
эмчилгээний үр дүн хамаарна
• Салбарласан нэг том хавдар байх
• Өвчтөн ерөнхий мэдээ алдуулалтанд
тохирохгүй байх
12
Мэс засал эмчилгээний эсрэг
заалт
• Тусгай хэсгүүд дэх хоёр болон түүнээс
илүү анхдагч хавдар
• Нэвчиж ургасан хорт хавдар, шохойжсон
голомтуудтай байх
• Өмнө нь хөхөө туяагаар шаруулж байсан
• Жирэмслэлт
(төрсний
дараа
туяа
эмчилгээ хийгдэж байсан)
• Коллаген судасны өвчин(холбогдох эсрэг
заалт)
13
Анхдагч өмөнгийн үед хөхийг
авах мэс засал хийх нь
• Өвчтөн хөхний булчирхайгаа авахуулахыг
зөвшөөрөх
• Салбарласан хавдар
• Өвчний хяналтын явцад хүндэрсэн
• Туяа эмчилгээний эсрэг заалт
• Хэсэгчилсэн зүслэгээр сөрөг үр дүнтэй
байх зэргээс хамаарна
14
Хавдрыг мэс заслаар авсаны
дараах туяа эмчилгээ хийх заалт
• Түрэг ургалт бүхий хорт хавдарын мэс
ажилбарын дараа
• Сувгийн өмөнгийн мэс ажилбарын дараа
(ихэвчлэн)
• Зохицуулалт хийхэд ойролцоогоор 6 долоо
хоног шаардагдана
15
Хөхний булчирхайг авсаны дараах
туяа эмчилгээ хийх заалт
• Өндөр эрсдэлтэй эмэгтэйд цээжний ханын
үсэрхийлэлтийг бууруулахын тулд хөхний
булчирхайг авах мэс ажилбарын дараа
туяа эмчилгээ хийнэ (> 4 эерэг зангилаа,
хавдар > 5 cm)
• Бүх зангилаа нь эерэг байгаа эмэгтэйд
хөхний булчирхайг авах мэс ажилбарын
дараа туяа эмчилгээ хийнэ. Туршилтыг
одоо хийж байгаа
16
TNM систем (2003)
Tis
Байран өмөн
T1
2 cm эсвэл бага
T2
> 2 but < 5 cm
T3
5 cm-с том
T4
Арьс, цээжний
хөндийг оруулаад,
эсвэл үрэвслийн
17
TNM тогтолцоо (2003)
pN0
Сөрөг товгор/булчирхай
pN1
1 - 3 суганы булчирхай
pN2
M0
4 - 9 суганы булчирхай эсвэл эерэг бус
суганы булчирхайгүй эмнэлзүйн хувьд эерэг
10 эсвэл түүнээс дээш суганы булчирхай
эсвэл эгэмийн доорхи эсвэл эгэмийн
дээрхи булчирхай эсвэл илүү суганы
булчирхайнууд
Алсын үсэрхийлэл байхгүй
M1
Алсын үсэрхийлэлтэй
pN3
18
Хөхний өмөнгийн үе шатыг тогтоох
(Эрт үедээ, 2003)
Үе 0
Tis
N0
M0
Үе I
T1
N0
M0
Үе IIA
T0-1
N1
M0
T2
N0
M0
T2
N1
M0
T3
N0
M0
Үе IIB
19
Хөхний өмөнгийнүе шатыг тогтоох
(Шинэчилсэн, 2003)
Үе IIIA
T0-2
N2
M0
T3
N1
M0
T3
N2
M0
Үе IIIB
T4
N 0-2
M0
Үе IIIC*
Аль нэг T
N3
M0
Үе IV
Аль нэг T
Аль нэг N
M1
* шинэ 2003
20
Нэмэлт хөхний булчирхайтай үед
• Сурганы булчирхайг авахгүйгээр
булчирхайн байдлыг мэдэх
• Эмнэлзүйн туршилт (B-32, Z0010,11)
явагдаж байгаа
21
Тамоксифен
• Эстроген
болон
прогестерон
дарангуйлна (SERM)
• Эстроген даавар хамааралт хавдартай
эмэгтэйчүүдэд.
Мөн
цэвэршилтийн
хамшинжтэй эмэгтэйчүүдэд үр дүнтэй
• Үсэрхийлэлтэй өвчинд үр дүнтэй
• Өндөр
эрсдэлтэй
эмэгтэйчүүдэд
урьдчилан сэргийлэх
• Эндометрын хавдар ба тромбоэмболын
эрсдэлээс сэргийлэх
22
Адьювант хими эмчилгээний
нийтлэг зарчим
• CMF - Cytoxan, Methotrexate, Flurouracil
• AC - Adriamycin, Cytoxan
• ACT - Adriamycin, Cytoxan, Taxol
23
Хөхний хавдрын эрт үе (I and II)
шаттай өвчтнүүдийн эмчилгээний
дараах давтан үзлэг
Үзлэг
1-2 дах
жилдээ
3-5 дах
жилдээ
5 дээш
жилдээ
Үзлэг
3-6 сар.
6 сар.
12 сар.
Маммо
6-12 сар.
6-12 сар.
12 сар.
Рентген
Шаардлага Шаардлага Шаардлага
тай үед нь тай үед нь тай үед нь
КТГ
Шаардлага Шаардлага Шаардлага
тай үед нь тай үед нь тай үед нь
24
Хэсэг газрын үсэрхийлэл
• Эхний үе шатны давтамжаас хамаарна
• Мэс засал ба цацраг туяа эмчилгээг
хавсаргах
• Хөх тайрах хагалгааны дараа цээжний
хананд үсэрхийлсэн
– Эрхтэн системтэй хавсарсан
• Суганы булчирхайн үсэрхийлэл
25
Хөхний үсэрхийлэл
• Эрсдэлт хүчин зүйлсийг тодорхойлоход
олон тооны хавдартай ба туяа эмчилгээ
хийгээгүй
• Эрсдэлтэй хүчин зүйлсд: нас залуу
• Хөхний
үсэрхийлэлтэй өмөнгийн үед
яаралтайгаар системт эмчилгээг хийх
• Эмчилгээ - mastectomy
26
Цээжний хананд үсэрхийлсэн
• Эрсдэлт хүчин зүйлс: 4 ба түүнээс дээш
лимфийн булчирхай үсэрхийлсэн хавдар
> 5 cm
• Цээжний хананд үсэрхийлэлтэй > 90%
өвчнүүдэд системт эмчилгээ
• Эмчилгээ
Өргөтгөсөн
хагалгаа
(боломжтой бол) туяа эмчилгээ
27
Хөхний нэвчилтэт
хорт хавдар
• Эмнэлзүйн болон эмгэгзүйн онош
– хөхний > 1/3 улайлт үүссэн
– арьс хавагнасан
– хөх бүлээн халуун, хавагнасан, эмзэг
болсон байна цуллаг эд байж болно
байхгүй ч байж болно
• FNA эсвэл суурь эд эсийн шинжилгээ –
арьсыг оруулаад
• Эмчилгээ - XRT болон мэс заслын дараа
эхний хими эмчилгээ
28