Transcript โหลดงานวิจัยย่อ - คณะ วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี

ระบบแนะนำกำรดู แลสุขภำพ
่
่
ผู ส
้ ู งอำยุ และกำรเชือมโยงเพื
อ
ขอร ับคำปรึกษำแพทย ์ทำงไกล
ผ่ำนวีดโี อคอนเฟอร ์เรนซ ์
ผู ว้ จ
ิ ัย : ปรำโมทย ์ สิทธิจ ักร และวิไรวรรณ แสนช
คณะวิทยาศาสตร ์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยพิษณุโลก
ทุนสนับสนุ นกำรวิจย
ั เครือข่ำยภำคเหนื อตอนล่ำง
กำรถ่ำยทอดเทคโนโลยีสูช
่ ม
ุ ชนฐำนรำก ปี พุทธศ ักรำช 2555
หัวข้อนำเสนอ
• บทนำ
• ว ัตถุประสงค ์ของกำรวิจย
ั
• วัสดุอป
ุ กรณ์และวิธก
ี ำร
• ผลกำรศึกษำ
• ข้อเสนอแนะในกำรวิจย
ั ครง้ั
ต่อไป
• ภำพกำรดำเนิ นงำนวิจย
ั ใน
้
ขันตอนต่
ำงๆ
บทนำ : ควำมสำค ัญ
• ระหว่ ำ งปี พ.ศ. 2503- 2552 ขนำดของ
้ั
ประชำกรอำยุตงแต่
60 ปี
้
่ น
้ 7 เท่ำคือประมำณ 7.6 ล้ำน
ขึนไป
ได้เพิมขึ
คน หรือคิดเป็ นร ้อยละ 11.5 ของประชำกร
้
่
้ ำให้
ทังหมด
ซึงสถำนกำรณ์
ด ังกล่ำวนี ท
่
“ปี
พ.ศ.2552
เป็
นปี
ที
่ นใน
ประเทศไทยก้
ำวเข้
้
่ ำดสูขึ
จะเกิ
• และผลจำกกำรคำดกำรณ์แนวโน้มที
สังคมผู
ส
้ ู งวัยอย่ส
ณ์”มขึ
่ นจำกปี
้
พบว่
ำ จำนวนผู
้ ำู งงสมบู
อำยุจระเพิ
พ.ศ. 2552 อ
หรือคิดเป็ นร ้อยละ 25 หรือมีจำนวน 1 ใน 4 ของประ
(วิพรรณ ประจวบเหมำะ และศิรวิ รรณ ศิริบุญ, 2552
•
บทนำ : ควำมสำค ัญ
(ต่
อ
)
้
่
จำกสภำวะนี ท ำให้ห ลำยประเทศทัวโลก
้
รวมทังประเทศไทยมี
ค วำมตื่นต วั ในกำร
เตรีย มควำมพร อ
้ มในกำรจัด รู ปแบบกำร
ใ ห้ บ ริ ก ำ ร ด้ ำ น ก ำ ร ดู แ ล แ ล ะ ส่ ง เ ส ริ ม
สุขภำพแก่ผูส
้ ู งอำยุทอยู
ี่ ่ในสังคม
• และใน พ.ศ.2554 ร ัฐบำลได้สนับสนุ นงบประมำณ
้
อนำมัย ขึนเป็
นโรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบล (ร
ให้บริกำรด้ำนสุขภำพแก่ประชำชนทุกเพศวัย รวมท
(สำนักประสำนกำรพัฒนำโรงพยำบำลส่งเสริมสุขภ
บทนำ : ปั ญหำ
• กำรให้บริกำรดู แลและส่งเสริมสุ ขภำพแก่
่ งไม่ ท วถึ
่ ั ง เท่ ำ ทีควร
่
ผู ส
้ ู ง อำยุในชุม ชนทียั
้ ้เนื่ องจำกบุ ค ลำกรด้ำ นสำธำรณสุ ข
ทังนี
และพยำบำลวิช ำชีพ ที่จะเข้ำ มำประจ ำ
ศูนย ์ มีจำนวนไม่เพียงพอต่อควำมต้องกำร
้ั
ของชุมชนและต่อจำนวนผู ส
้ ู งอำยุทงหมด
้ อยู
่ ่ใ นกลุ่ มทีตรวจพบว่
่
ทังที
ำ เป็ นโรค และ
่
่ โอกำสเป็ นโรคไม่ตด
้ ัง
กลุ่มเสียงที
มี
ิ ต่อเรือร
่ คคลเหล่ำนี ้จะต้องได้ร ับ
ได้ในอนำคต ซึงบุ
กำรดู แลร ก
ั ษำอย่ ำ งเร่ ง ด่ ว นและเป็ นไป
อย่ำงต่อเนื่อง
บทนำ : ปั ญหำ (ต่อ)
• จำนวนผู ส
้ ู งอำยุทมี
ี่ ปัญหำสุขภำพและใช้
ชีวต
ิ อยู ่ตำมลำพังโดยปรำศจำกลู กหลำน
่ งขึน
้ ซึงผู
่ ส
มำคอยดู แลเพิมสู
้ ู งอำยุกลุ่มนี ้
รพ.สต.จะต้อ งให้ค วำมส ำคัญ เป็ นพิเ ศษ
โดยกำรวำงมำตรกำรจัด ชุด อำสำสมัค ร
สำธำรณสุข (อสม.) เข้ำดู แลและติดตำม
ปร ะ เ มิ น อ ำ กำ รอ ย่ ำ ง ต่ อ เ นื่ อ งแ ล ะ เ พิ่ ม
่
่
้ แต่ในบำง
ควำมถีในกำรเข้
ำเยียมบ่
อยขึน
่ ่ในพืนที
้ ที
่ ห่
่ ำงไกล จะไม่สำมำรถ
รำยทีอยู
่
กระทำตำมมำตรกำรทีวำงไว้
ได้อย่ำงเต็มที่
บทนำ : ปั ญหำ (ต่อ)
่ ประสิทธิภำพ ทีจะเข้
่
• ขำดระบบทีมี
ำมำช่วย
ในกำรรวบรวมและจัดกำรกับข้อมู ลภำวะ
สุขภำพของผู ส
้ ู งอำยุทรพ.สต.
ี่
ได้ส่ง อสม.
เข้ำ ไปตรวจและรวบรวมกับ ผู ส
้ ู งอำยุใน
้ อย่
่ ำงต่อเนื่ อง รวมถึงองค ์ควำมรู ้ของ
พืนที
ผู ้เ ชี่ยวชำญหรือ ผู ้สู งอำยุ ต ้น แบบที่ ใช้
ศำสตร ์และศิล ป์ ของภู มิ ปั ญญำไทยมำ
ผ ส ม ผ ส ำ น เ พื่ อ ก ำ ร ดู แ ล สุ ข ภ ำ พ ด้ว ย
ต น เ อ ง แ ล้ ว ส ำ เ ร็ จ ผ ล ก็ นั บ เ ป็ น สิ่ ง ที่ จ ะ
่
สำมำรถนำมำใช้เป็ นฐำนควำมรู ้ทีจะช่
วย
ส นั บ ส นุ น กำ ร ว ำ ง แ ผ น กำ ร ร ก
ั ษำ ขอ ง
•
บทนำ :แนวทำงแก้ไข
ปั
ญ
หำ
่
ผู ว้ จ
ิ ัยได้ทบทวนวรรณกรรม งำนวิจย
ั เรือง
กำรพัฒ นำออนโทโลยี ส ำหร บ
ั ระบบให้
ค ำ แ น ะ น ำ ก ำ ร บ ริ โ ภ ค อ ำ ห ำ ร ต ำ ม
โภชนำกำรเฉพำะบุคคล (นภัส สุขสม และ
คณะ, มปป.) พบว่ำ ระบบกำรแนะนำด้ำน
สุ ข ภำพจะมีส่ ว นประกอบหลัก ที่ท ำงำน
ร่วมกัน 4 ส่วน ได้แก่
1) ส่วนติดต่อผู ใ้ ช้งำน
2) ส่วนฐำนควำมรู ้ออนโทโลยี
3) ส่วนฐำนกฎ
้
4) ส่วนเรคคอมเมนต ์เดอร ์เอนจิน
บทนำ :แนวทำงแก้ไข
ปั ญหำ (ต่อ)
• ร ะ บ บ แ น ะ น ำ ที่ พั ฒ น ำ ขึ ้ น จ ะ ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย
องค ป
์ ระกอบ 4 ส่ ว น และสำมำรถสร ำ
้ งกำร
่
่
เชือมโยงไปยั
งวีดโี อคอนเฟอร ์เรนซ ์ เพือให้
ผูป
้ ่ วย
ได้พ บกับ นั ก วิช ำกำรสำธำรณสุ ข หรือ แพทย ์
ผู เ้ ชี่ยวชำญเฉพำะทำงเพื่อขอร บ
ั ค ำป รึก ษำ
่
้ อไป
โดยตรง เพือเข้
ำสู ่กระบวนกำรร ักษำในขันต่
ได้อย่ำงทันท่วงที
•
วัตถุประสงค ์ของกำร
วิจขย
ั ภำพ
เพื่อหำรู ปแบบระบบแนะน ำกำรดู แลสุ
่
่
ผู ส
้ ู งอำยุ และกำรเชือมโยงเพื
อขอร
ับคำป รึกษำ
แ พ ท ย ์ท ำ งไ ก ล ผ่ ำ น วี ดี โ อ ค อ น เ ฟ อ เ ร น ซ ์
กรณี
ศก
ึ ษำโรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบลใน
่
• เ พื้ อ พั
ฒ
น
ำ
ร
ะ
บ
บ
แ
น
ะ
น
ำ
ก
ำ
ร
ดู
แ
ล
สุ
ข
ภ
ำ
พ
่
พืนทีจังหวัดพิ
ษณุโลก
่
่
ผู ส
้ ู งอำยุ และกำรเชือมโยงเพื
อขอร
ับคำป รึกษำ
แพทย ท
์ ำงไกลผ่ ำ นวีด โี อคอนเฟอเรนซ ์ ให้ก บ
ั
้นที่
โรงพยำบำลส่
ง
เสริ
ม
สุ
ข
ภำพต
ำบลในพื
่
• เพือประเมิน ประสิท ธิภ ำพกำรท ำงำนของระบบ
จังหวัดพิ
ษณุำโยทอดเทคโนโลยี
ลก
แนะนำและถ่
สู่ชม
ุ ชนฐำนรำก
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร
้ กำรวิ
่
• พืนที
จย
ั
ศู นย ์สุขภำพชุมชน โรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบล และช
อำเภอบำงระกำ และอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
ประชำกรและกลุ่มตัวอย่ำง
่ ในกำรวิจ ัยครงนี
้ั ้ ได้แก่
1. ประชำกรทีใช้
- นักวิชำกำรสำธำรณสุขและพยำบำล สังกัดศู นย ์สุข
- ปรำชญ ์ชำวบ้ำน
- อำสำสมัครสำธำรณสุข
- ผู ด
้ ู แลหรือญำติของผู ส
้ ู งอำยุ
- และผู ส
้ ู งอำยุ
้ อ
่ ำเภอว ัดโบสถ ์ อำเภอบำงระกำ และอำเภอนครไทย จง
ในพืนที
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิ
ธ
ก
ี
ำร
(ต่
อ
)
่
2. กลุ่มตัวอย่ำงทีใช้ศกึ ษำและรวบรวมข้อมู ลในกำรวิจยั ค
่ หำรู ปแบบฐำนควำมรู ้และเง
2.1 กลุ่มตัวอย่ำงทีใช้
่
โดยใช้วธ
ิ ก
ี ำรคัดเลือกแบบเจำะจงได้ผูเ้ ชียวช
้ั
้
สุขภำพผู ส
้ ู งอำยุตงแต่
10 ปี ขึนไป
จำนวน 1
่ หำรู ปแบบระบบแนะนำในส
2.2 กลุ่มตัวอย่ำงทีใช้
กำรทำงำน โดยใช้วธ
ิ ก
ี ำรคัดเลือกกลุ่มตัวอย่ำง
ได้แก่
นักวิชำกำรสำธำรณสุข พยำบำล อำสำสมัคร
้
้ั
รวมถึงผู ส
้ ู งอำยุทมี
ี่ อำยุตงแต่
60 - 69 ปี ในพืน
และอำเภอบำงระกำ จังหวัดพิษณุโลก
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
่ ประเมินควำมพึงพอใจต่อ
กลุ่มตัวอย่ำงทีใช้
ประสิทธิภำพกำรทำงำนของระบบแนะนำ และได้ร ับกำร
ถ่ ำ ยทอดควำมรู ก
้ ำรใช้น ว ต
ั กรรมทำงเทคโนโลยี ท ี่
้ ใช้วธ
พัฒนำขึน
ิ ก
ี ำรคัดเลือกแบบเจำะจง จำนวน 60 คน
ไ ด้ แ ก่ นั ก วิ ช ำ ก ำ ร ส ำ ธ ำ ร ณ สุ ข พ ย ำ บ ำ ล
่ นญำติ
อำสำสมัครสำธำรณสุขประจำหมู ่บำ้ น ผู ด
้ ู แลทีเป็
้ั
ของผู ส
้ ู งอำยุ รวมถึงผู ส
้ ู งอำยุทมี
ี่ อำยุตงแต่
60 - 69 ปี ใน
้ อ
่ ำเภอว ัดโบสถ ์ จังหว ัดพิษณุโลก
พืนที
2.3
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
่
่ ในกำรวิจ ัย
• เครืองมื
อทีใช้
1. แบบรวบรวมองค ์ควำมรู ้ด้ำนกำรแนะนำกำรดู แลและ
่
่เข้ำ ร่ว ม
ส่ ง เสริม สุ ข ภำพผู ส
้ ู ง อำยุ ส ำหร บ
ั ผู เ้ ชียวชำญที
้ น
้ 15
ประชุมเสวนำกลุ่มย่อย (Focus Group) จำนวนทังสิ
่
2.
แบบสอบถำมเพื
อหำรู
ปแบบระบบแนะนำกำรดู แล
ชุด
้ น
้
สุขภำพผู ส
้ ู งอำยุสำหร ับผู ใ้ ช้กลุ่มตัวอย่ำง จำนวนทังสิ
591 ชุด
่
3. เครืองมื
อในกำรวิเครำะห ์ ออกแบบ และพัฒนำระบบ
ได้แก่ โปรแกรม Hozo,
Rational Rose 2003, ภำษำ PHP5 ไลบรำรี่ RAP ภำษำ
SQL, SPARQL
กรอบแนวคิดกำรวิจ ัย สู ่วธ
ิ ก
ี ำร
ดำเนิ นงำนวิจ ัย
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
• วิธก
ี ำรดำเนิ นงำนวิจย
ั
กำรวิจยั เชิงเอกสำรและสำรวจ
่
โดยทำกำรศึกษำองค ์ควำมรู ้เพือใช้
สนับสนุ นกำร
ให้ค ำแนะน ำด้ำ นสุ ข ภำพแก่ผู ส
้ ู ง อำยุ จ ำกต ำรำทำง
กำรแพทย ์ รวมถึงรวบรวมองค ์ควำมรู ้และเงื่อนไขด้ำน
กำรแนะน ำกำรดู แลและส่ ง เสริม สุ ข ภำพผู ้สู งอำยุ
่
่
เพิมเติ
ม จำกผู เ้ ชียวชำญจ
ำนวน 15 คน ในลักษณะ
กำรประชุมเสวนำกลุ่มย่อย (Focus Group) แล้วนำ
่
สำระควำมรู ม
้ ำวิเครำะห ์และสังเครำะห ์ เพือสร
ำ้ งเป็ น
ฐำนควำมรู ้ออนโทโลยีทรวบรวมโครงสร
ี่
้ำงควำมรู ้กำร
ดู แลสุขภำพผู ส
้ ู งอำยุ
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
• วิธก
ี ำรดำเนิ นงำนวิจย
ั (ต่อ)
กำรออกแบบและพัฒนำระบบ
น ำ ประเด็ น สอบถำมหำรู ปแบบระบบแนะน ำ
่
(จำกแบบสอบถำม 591 ชุด) ทีแปรผลแล้
วมีรอ้ ยละ
ควำมส ำคัญ และจ ำเป็ นอยู ่ ใ นระดับ สู งมำใช้เ ป็ น
แนวทำงในกำรออกแบบส่วนประมวลของระบบโดยใช้
แผนภำพ UML 3 แผนภำพหลัก ได้แก่ Use Case
Diagram,
Class
Diagram
และ Sequence
้
ำกำรพัฒนำระบบแนะนำ โดย
Diagram จำกนันจะท
ใช้ภำษำ PHP5 ไลบรำลี่ RAP (RDF API for PHP)
และภำษำ SQL, SPARQL ตำมแนวคิดเชิงวต
ั ถุ และ
สรำ้ งระบบวีดโี อคอนเฟอร ์เรนซ ์โดยใช้โปรแกรม Big
วัสดุอป
ุ กรณ์และ
วิธก
ี ำร (ต่อ)
• วิธก
ี ำรดำเนิ นงำนวิจย
ั (ต่อ)
กำรวิจยั เชิงสำรวจ
่ ต่อประสิทธิภำพกำร
ทำกำรประเมินควำมพึงพอใจทีมี
ทำงำนของระบบแนะนำกำรดู แลสุขภำพผู ส
้ ู งอำยุ และ
่
่
กำรเชือมโยงเพื
อขอร
ับคำปรึกษำแพทย ์ทำงไกลผ่ำน
วีดโี อคอนเฟอเรนซ ์ จำกผู ใ้ ช้จำนวน 60 คน โดยใช้
ค่ำร ้อยละ
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรวิจ ัยเชิงเอกสำรและสำรวจ
้
่ ปได้จำกตำรำ (explicit knowled
ได้เนื อหำควำมรู
้ทีสรุ
ในกำรประชุม focus group (tacit knowledge) ตำมก
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรวิจ ัยเชิงเอกสำรและสำรวจ (ต่อ)
่ มำสร ้ำงเป็ นฐำนควำมรู ้ออนโทโลยีได้จ
นำควำมรู ้ทีได้
้ั
้
และจำแนกชนองค
์ควำมรู ้ได้ 6 ระดับ ตังแต่
ระดับ 0 ถึง
าง ฐานความรู ้ออนโทโลยีการดูแลและส่งเสริมสุขภาพผูส้ ูงอายุด ้านโภชนา
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ
่
ผลการวิเ คราะห แ์ ละออกแบบฟั ง ก ์ชันการประมวลผลของ
ระบบแนะนา
ด ้วยแผนภาพ UML ได ้แก่
1) Use Case Diagram
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ
2) Class Diagram
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ
3) Sequence Diagram
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
่ ้คาแนะนาการ
ผลการพัฒนาฐานกฎ (Rule Base) เพือให
ดูแลสุขภาพของผูส้ งู อายุ
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
่ ้คาแนะนาการ
ผลการพัฒนาฐานกฎ (Rule Base) เพือให
ดูแลสุขภาพของผูส้ งู อายุ (ต่อ)
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา : สถาปัตยกรรมของระบบแนะนา
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา : ซอฟต ์แวร ์ระบบแนะนา ->หน้าหลัก
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
่ อ มู ลภำวะสุ ขภำพของ
ผลการพัฒ นา : หน้ ำ จอเพิมข้
่
ผู ส
้ ู งอำยุเพือขอร
ับคำแนะนำ
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา : หน้าจอให ้คาแนะนาด ้านโภชนาการโดยการ
สืบค ้นคาสาคัญ
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา :
หน้าจอใหค้ าแนะนาดา้ นโภชนาการ ที่
เหมาะสมกับภาวะสุขภาพ
ของแต่ละบุคคล
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา : หน้าจอประมินภาวะสุขภาพ
•
ผลกำรศึ
ก
ษำ
ผลกำรออกแบบและพัฒนำระบบ (ต่อ)
ผลการพัฒนา : ห้องให้/ขอร ับคำปรึกษำด้ำนสุขภำพ
ระหว่ำงผู ป
้ ่ วยกับนักวิชำกำรสำธำรณสุข
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำรอบรมกำรใช้ง ำนระบบแนะน ำ เพื่ อ
ถ่ำยทอดเทคโนโลยีสู่ฐำนรำก
้ น
้ 60 คน
ผู เ้ ข้ำร่วมอบรมจำนวนทังสิ
ผลกำรศึกษำ
• ผลกำร ประเ มิ น ควำ มพึ ง พ อใจผู ้ใ ช้ท ี่ มี ต่ อ
่ ำ
ประสิทธิภำพกำรทำงำนของระบบแนะนำ ทีท
้ น
้ 60 คน
กำรเลือกแบบเจำะจงจำนวนทังสิ
พบว่ า ผู ใ้ ช ้มีค วามพึง พอใจในประสิท ธิภ าพการท างานของ
ระบบในภาพรวมอยูใ่ นระดับมาก คิดเป็ นร ้อยละ 60.1
้ั อไป
ข ้อเสนอแนะในการวิจยั ครงต่
1. ระบบควรมี ฐ านกฎเพิ่ มเติ ม เพื่ อให ้
ค าแนะน าเชิง ความหมายของเมนู อาหารกับ
สารอาหารที่ได ร้ บ
ั และเมนู อาหารตามโรค
สาหร ับผูส้ งู อายุแต่ละบุคคล
•
2. ควรพัฒนาโมดูลการทางานของระบบ
่
วีด ีโ อคอนเฟอร ์เรนซ ์ให ส้ ามารถเชือมต่
อ กับ
ระบบจัด ตารางเวลาการให ค
้ าป รึก ษาของ
นั กวิชาการสาธารณสุข ในการตัดสัญญาณ
ก า ร เ ชื่ อ ม ต่ อ เ มื่ อ ค ร บ ร ะ ย ะ เ ว ล า ก า รใ ห ้
•
้
ภาพการดาเนิ นงานวิจยั ในขันตอน
ต่างๆ
่
รวบรวมองค ์ควำมรู ้ด้วย focus group
ตรวจทำน ontology กับผู เ้ ชียวชำญ
่ กษำ
ทีปรึ
้
ภาพการดาเนิ นงานวิจยั ในขันตอน
ต่างๆ
่
ประชุมต ัวแทน อสม. เพือสร
้ำงควำม
เข้ำใจในกำรรวบรวมข้อมู ลจำก
่
ประชำชน เพือหำรู
ปแบบระบบแนะนำ
จบการนาเสนอ....
ขอบคุณคร ับ
Q&A