Transcript Сәбізді жеудің 10 себебі
Сәбізді жеудің 10 себебі
Сабақтың мақсаты: Адам өміріндегі тамақтың маңызы, сәбіздің адам ағзасына әкелетін пайдасын анықтау Минералдық заттардың ағзаға физиологиялық әсер етуі жөнінде мәлімет беру. Сәбіздің құнарлық қасиеттерімен таныстыру
Өсімдік туралы
Сәбіз – негізінен екіжылдық өсімдік. Бірінші жылы жапырақ түзуші ортасы мен тамыры өссе, екінші жылы ғана тұқымы пайда болады. 60-қа жуық түрі Африка, Австралия, Жаңа Зеландия және Америкада кең тараған. Тамыр жүйесі жақсы дамыған, еттілігі мен түріне қарай ұзартылған конус, цилиндр пішіндес болады және салмағы 30 граммнан 300 граммға дейін жетеді. Түсі ақ, ақшыл сары, қызыл-сары болып келеді. Ең алғаш сәбіз Ауғанстанда өсірілген. Осы елде сәбіздің ең көп түрі тіркелген.
Сәбіздің барлық дерлік мәдени түрі оның табиғи немесе жабайы түрінен селекция нәтижесінде алынған. Дегенмен, сәбіздің алғашқыда тамыры үшін емес, хош иісті жапырақтарына бола өсірілгенін айта кету керек.
Сәбіздің мәдени түрі Еуропаға тек ХХ ғасырларда келген. Көптеген кітаптарда сәбіздің сол кезеңнен бастап қана тағам ретінде қолданылғаны жайлы деректер бар. Сәбіздің құрамында каротиндор-каротин, фитоен, фитофлуен, ликопин; В, В2 дәрумендері, аскорбин қышқылы, 3-15 % мөлшерінде қант, және аз мөлшерде эфир майы бар .
Бәрімізге мәлім, әдеттегі, көбінесе қолданылып жүрген тамырлы жеміс — сәбіз —бұл сіз ойлағандай қарапайым көкөніс емес. Мысалы алатын болсақ, бұл сирек кездесетін көкөніс шикі түріне қарағанда пісірілген күйінде пайдалырақ болады. Таң қалып отырсыз ба? Бұл таза шындық!
Сәбізді жеу көз үшін пайдалы екендігін білетін шығарсыз, өткені ол түгелімен каротинмен — А провитаминіне өте бай.
Бірақ бұл тек қана бастамасы ғана, сәбіздің тікелей және жанама мағынасында алғанда да пайдалы жақтары өте көп.
Жер астындағы қазына
•
Біз жоғарыда айтқандай, сәбіз — каротин көздеріне өте бай көкөніс. Біздің ағзамызда каротин А дәруменіне айналады, ал бұл дәрумен біздің көзіміздің жақсы көруін ғана емес, сонымен қатар шашымыз бен тісіміздің берік болуын, теріміздің дені сау және ұзақ жыл өмір сүруімізді қамтамасыз етеді. Сонымен қатар сәбіз В тобындағы дәрумендер мен аскорбин қышқылына да өте бай.
•
Бұл көкөніс микроэлементтермен де байытылған: бұлшықеттер үшін мұнда калиий көп, сүйекетірімз үшін кальций бар, қанға керекті темір мен қалқанша бездері үшін йод да бар.
Сәбізді дәруменді-минералды кешен қанның құрамындағы «зиянды» холестериннің азаюына мүмкіндік береді және қатерлі ісіктердің даму тәуекелдігін төмендетеді
.
Сәбіздің дұрыс дайындалуы
• • •
Егер де сәбізді тұтасымен қайнататын болсаңыз, оның барлық құнарлы байлықтары ішінде сақталатын болады. Егер де сәбізді қайнатар алдында кесіп тастайтын болсаңыз, онда сорпа көкөністің өзінен де пайдалы болады.
Егер де сәбізді қарапайым суға ұзақ уақытқа салып қойсаңыз сәбіздің пайдалы жақтарын су өзіне тартып алады.
•
Сәбіздің құнарлы байлықтарын алудың тағы бір дәмді әрі пайдалы тәсілі ол оның шырынын сығып алу. Еттартқыштан мұқият өткізілген немесе үккіштен өткізілген сәбіз ешбір қайнатпай ақ өзінің байлықтарын өз бойына сақтай алады.
•
Ал егер де шырынға сәбізбен бірге алманы да өткізіп жіберсеңіз, онда сіз аса пайдалы дәрумендерге бай коктейль ала аласыз. Сәбіз бен алма қосылған фрешті таңертең пайдалану сергектену әсерімен бір шыныаяқ кофеден кем түспейді және тек пайдалылығымен ерекшеленеді.
Күннің орнына
Каротин — бұл пигмент болып саналады. Егер де ол ағзаға көптеп түссе, онда каротин біртіндеп теріні алтын түске бояй бастайды. Сәбіз шырынын ұнатушылар тіпті ең қараңзы қысты күндері жеңіл күннің түсін сақтап қалып, бозармайды. Мұнда ешбір айырмашылық жоқ, бұл күннен қыздырыну ма әлде көкөністен қыздырыну ма?
Шынымен де егер де сәбізді тым көп пайдаланып қойсаңыз онда абайсызда оның түсіне тепе тең келетін боласыз. Егер де теріңіз жеңіл алтын түстен біртіндеп қызғылт сары түске айналып жатса, онда сәбізді пайдалануды тежеу керек (сонымен қатар помидорды, болгар бұрышы мен басқа да қызыл көкөністерді пайдалануды тежеу керек).
Бақша атыздарынан келген дәрі қорапша
• • •
Сәбіз сіздің үстеліңізде күн сайын міндетті түрде болуы керек, егер де: Сіз «ақшам соқыр» ауруымен ауыратын болсаңыз (ымырт уақытында сіздің таныстарыңызға қарағанда аса нашар көретін болсаңыз); Сіз семіздікпен ауыратын болсаңыз (А дәрумені май алмасу процесіне белсенді түрде қатысады және «қарынмен» күресуге көмектеседі);
• • •
Сіз атеросклерозға бейім болсаңыз (сәбізді жиі жиі пайдалану қандағы холестериннің деңгейін қалыпқа келтіреді); Сізде ас қорытумен мәселелер болса (сәбіз шырыны ішті өткізуге көмектеседі, бірақ шектен тыс емес, қалыпты деңгейде); Сіз ұзақ уақыт бойы әдемі әрі жас болып қалғыңыз келеді ме.
Назарлары
ң
ыз
ғ