Transcript وضعیت ، راهبردها و سیاستگذاری بخش انرژی ایران و جهان

‫سازمان بهره وري انرژي ايران ( سابا )‬
‫دفتر نمايندگي سابا‬
‫تهيه و ارائه ‪:‬‬
‫صادقي ( كارشناس ارشد برق )‬
‫مدير دفتر نمايندگي‬
‫امروزه انرژی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل برای‬
‫شکل گیری و پیشرفت جوامع صنعتی شناخته شده است و میزان‬
‫دسترسی کشورها به منابع گوناگون انرژی نشانگر پتانسیل‬
‫های پیشرفت و قدرت سیاسی و اقتصادی آنان میباشد‪.‬‬
‫رشد متوسط ساالنه مصرف انرژی کشور در ‪ 10‬سال گذشته ‪ 5/5 ،‬درصد بوده است که‬
‫ادامه این روند تا سال ‪ 1404‬هجری شمسی مصرف انرژی کشور را به ‪ 3752‬میلیون معادل‬
‫بشکه‬
‫نفت‬
‫خام‬
‫می رساند‪ .‬در این صورت با توجه به وضعیت کنونی تولید ‪ ،‬صادرات نفت خام کشور به صفر‬
‫خواهد رسید ‪.‬‬
‫‪%‬‬
‫‪14‬‬
‫متوسط رشد ساالنه مصرف برق‪:‬‬
‫‪13‬‬
‫‪12‬‬
‫متوسط رشد ساالنه مصرف برق در جهان ‪ %3/7‬مي باشد‬
‫متوسط رشد ساالنه مصرف برق در ايران ‪ %7/95‬مي باشد‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫ک ره چنوبی‬
‫چی ن‬
‫‪4.9‬‬
‫‪5.1‬‬
‫ترک منستان‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪1.1‬‬
‫آمریکا‬
‫آلمان‬
‫ژاپن‬
‫انگلی س‬
‫ک انادا‬
‫‪1.3‬‬
‫‪1.4‬‬
‫‪1.5‬‬
‫اوکرای ن‬
‫فرانسه‬
‫‪2‬‬
‫‪2.1‬‬
‫ارمنستان‬
‫افریقای جنوبی‬
‫‪2.3‬‬
‫‪2.3‬‬
‫روسیه‬
‫ایتالیا‬
‫‪2.5‬‬
‫‪3‬‬
‫استرالیا‬
‫برزی ل‬
‫‪3.2‬‬
‫‪3.3‬‬
‫جهان‬
‫مکزی ک‬
‫‪3.7‬‬
‫‪3.7‬‬
‫آذرب ای جان‬
‫اسپانیا‬
‫هن د‬
‫‪5.5‬‬
‫‪5.6‬‬
‫پاک ستان‬
‫اندونزی‬
‫عربستان‬
‫‪6.2‬‬
‫‪6.3‬‬
‫‪6.4‬‬
‫تایلن د‬
‫ترک یه‬
‫‪6.8‬‬
‫‪6.9‬‬
‫مصر‬
‫‪7.89‬‬
‫‪2‬‬
‫امارا ت‬
‫‪4‬‬
‫‪7.95‬‬
‫‪6‬‬
‫ایران‬
‫‪8‬‬
‫‪8‬‬
‫روند رشد مصرف برق در کشور‪:‬‬
‫‪ ‬در هر ‪ 10‬سال حجم تاسيسات صنعت برق دو برابر مي شود‪.‬‬
‫)مگاوات(‬
‫‪60157‬‬
‫‪51484‬‬
‫‪60000‬‬
‫‪34594‬‬
‫‪37770‬‬
‫‪50000‬‬
‫‪40000‬‬
‫‪30000‬‬
‫‪7464‬‬
‫‪4229‬‬
‫‪1365‬‬
‫‪2737‬‬
‫‪1370‬‬
‫‪20000‬‬
‫‪1239‬‬
‫‪1375‬‬
‫‪11209‬‬
‫‪16109‬‬
‫‪23062‬‬
‫متوسط رشدساليانه ‪ %8‬در طي ‪ 30‬سال گذشته بدليل‪:‬‬
‫توسعه اقتصادي همه جانبه کشور‬‫گسترش برق به اقصي نقاط کشور‬‫افزايش رفاه عمومي‬‫‪-‬قيمت بسيار پائين برق‬
‫‪528‬‬
‫‪1393‬‬
‫‪1390‬‬
‫‪1388‬‬
‫‪1385‬‬
‫‪1380‬‬
‫‪70000‬‬
‫‪1360‬‬
‫‪1355‬‬
‫‪1350‬‬
‫‪1346‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪0‬‬
‫ضرورت احداث نيروگاه هاي جديد با مجموع ظرفيت ‪ 29500‬مگاوات براي پاسخگوئي به نياز مصرف(تقاضاي صنايع و‬
‫کشاورزي و ساير بخشها) تا سال ‪1393‬‬
‫بيش از ‪ 30‬درصد از ظرفيت پيک تابستان به تلفات اختصاص دارد‬
‫از هر ‪ 3‬نيروگاه يکي براي جبران تلفات احداث مي شود‪.‬‬
‫تراز توليد و مصرف برق طي سالهاي ‪ 84‬تا ‪88‬‬
‫(و ‪ 88‬تا ‪ ،93‬در صورت عدم تامين منابع مورد نياز براي سرمايه گذاري)‬
‫‪MW‬‬
‫افزايش توليد برق ابي و اعمال‬
‫مديريت مصرف‬
‫احتمال‬
‫خاموشي‬
‫قدرت قابل توليد‬
‫خاموشي تابستان‬
‫‪87‬‬
‫در صورت عدم تامين منابع مالي براي سرمايه گذاري فاصله مصرف و توليد به شدت افزايش يافته و خاموشي هاي غير قابل جبراني‬
‫اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬
‫بحران کمبود انرژي تا کمتر از ده سال در کشور و ضرورت اقدام فوري‬
‫‪10000‬‬
‫ميليون بشکه معادل نفت خام در سال‬
‫‪9000‬‬
‫‪8000‬‬
‫‪7000‬‬
‫‪6000‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪4000‬‬
‫‪3000‬‬
‫‪2000‬‬
‫‪1000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1375‬‬
‫‪1376‬‬
‫‪1377‬‬
‫‪1378‬‬
‫‪1379‬‬
‫‪1380‬‬
‫‪1381‬‬
‫‪1382‬‬
‫‪1383‬‬
‫‪1384‬‬
‫‪1385‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1387‬‬
‫‪1388‬‬
‫‪1389‬‬
‫‪1390‬‬
‫‪1391‬‬
‫‪1392‬‬
‫‪1393‬‬
‫‪1394‬‬
‫‪1395‬‬
‫‪1396‬‬
‫‪1397‬‬
‫‪1398‬‬
‫‪1399‬‬
‫‪1400‬‬
‫‪1401‬‬
‫‪1402‬‬
‫‪1403‬‬
‫‪1404‬‬
‫‪1405‬‬
‫‪1406‬‬
‫‪1407‬‬
‫عرضه‬
‫مصرف‬
‫مجموع مصرف و تلفات تبدیل‪ ،‬انتقال و توزیع‬
‫مقایسه سهم مصارف برق در کشورهای مختلف‬
‫‪100%‬‬
‫‪90%‬‬
‫‪80%‬‬
‫‪70%‬‬
‫‪60%‬‬
‫‪50%‬‬
‫‪40%‬‬
‫‪30%‬‬
‫‪20%‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪0%‬‬
‫سایر‬
‫کشاورزی‬
‫تجاری و عمومی‬
‫صنعت‬
‫خانگی‬
‫شدت مصرف انرژی در سال ‪2007‬‬
‫‪0,45‬‬
‫‪0,35‬‬
‫‪0,3‬‬
‫‪0,25‬‬
‫تن نفت خام به هزار دالر (برابری قدرت خرید)‬
‫‪0,4‬‬
‫‪0,33‬‬
‫‪0,2‬‬
‫‪0,2‬‬
‫‪0,15‬‬
‫‪0,1‬‬
‫‪0,05‬‬
‫‪0‬‬
‫ایتالیا‬
‫انگلستان‬
‫اتریش‬
‫یونان‬
‫ترکیه‬
‫اسپانیا‬
‫ارژانتین‬
‫پرتقال‬
‫ژاپن‬
‫نروژ‬
‫المان‬
‫هلند‬
‫فرانسه‬
‫برزیل‬
‫هند‬
‫مکزیک‬
‫مجارستان‬
‫کشورهای…‬
‫الجزایر‬
‫اذربایجان‬
‫امریکا‬
‫دنیا‬
‫چین‬
‫کره‬
‫مصر‬
‫جمهوری چک‬
‫پاکستان‬
‫اندونزی‬
‫مالزی‬
‫لیبی‬
‫افریقای جنوبی‬
‫ایران‬
‫ونزوئال‬
‫خاورمیانه‬
‫عربستان‬
‫روسیه‬
‫مقایسه ای گذار از‬
‫وضعیت و روند مصرف انرژی کشور در جهان‬
‫شدت مصرف انرژی اولیه‪:‬‬
‫روند تغییر شدت مصرف انرژی اولیه‪:‬‬
‫شدت مصرف انرژی نهای ی‪:‬‬
‫روند تغییر شدت مصرف انرژی نهای ی‪:‬‬
‫راندمان تبدیل انرژی در نیروگاه های حرارتی‪:‬‬
‫روند بهبود راندمان تبدیل انرژی در تولید برق ‪:‬‬
‫روند کاهش شدت مصرف انرژی در بخش صنعت‬
‫تولید ناخالص داخلی‬
‫)‪(GDP =Gross Domestic Product‬‬
‫تولید ناخالص داخلی در برگیرنده ارزش مجموع کاالها و خدماتی است که طی‬
‫ً‬
‫یک دوران معین‪ ،‬معموال یک سال‪ ،‬در یک کشور تولید میشود‪ .‬در این‬
‫تعریف منظور از کاالها و خدمات نهای ی‪ ،‬کاال و خدماتی است که در انتهای‬
‫زنجیر تولید قرار گرفتهاند و خود انها برای تولید و خدمات دیگر خریداری‬
‫نمیشوند‪.‬‬
‫مقدار مصرف انرژی ( تن معادل نفت خام )‬
‫= شدت انرژی )‪(EI‬‬
‫‪Energy intensity‬‬
‫هر ‪ 1000‬دالر تولید ناخالص داخلی )‪(GDP‬‬
‫هر ‪ 1000‬دالر تولید ناخالص داخلی )‪(GDP‬‬
‫= بهره وری انرژی )‪(EP‬‬
‫مقدار مصرف انرژی ( تن معادل نفت خام )‬
‫‪Energy Productivity‬‬
‫مقدار مصرف انرژی ( کیلووات ساعت )‬
‫= مصرف ویژه انرژی )‪(SEC‬‬
‫واحد محصول تولید ( تن )‬
‫‪Specific Energy Consumption‬‬
‫شدت مصرف انرژی اولیه‪:‬‬
‫‪ ‬مرجع‪ :‬گزارش بهره وری وشدت مصرف انرژی در ایران و جهان –بانک مرکزی ‪1389‬‬
‫‪19‬‬
‫شدت مصرف انرژی اولیه‪:2-‬‬
‫کاهش شدت انرژی به چند دلیل بوده است‪:‬‬
‫‪ -1‬کاهش شدت انرژی در بخش های مختلف از جمله صنایع انرژی بر‬
‫‪ -2‬توسعه صنایع با شدت مصرف انرژی کمتر و ارزش افزوده بیشتر‬
‫‪ -3‬توسعه بخش خدمات و افزایش سهم ان در تولید ملی بخصوص درکشورهای پیشرفته‬
‫ایران با عدد ‪ 0.27‬در مرتبه ‪ 80‬در بین ‪100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪( .‬حدود معادل ‪ 3‬میلیون بشکه در روز و معادل مصرف‬
‫‪ 2.5‬درصد کل جهان در مقایسه با ‪ 1.1‬درصد جمعیت)‬
‫‪20‬‬
‫روند تغییر شدت مصرف انرژی اولیه‪:‬‬
‫ایران با عدد ‪ 0.97‬در مرتبه ‪ :1( 98‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫شدت مصرف انرژی نهای ی‪:‬‬
‫انرژی نهای ی‪ ،‬انرژی ای است که توسط مصرف کننده نهای ی (صنعت‪،‬‬
‫حمل و نقل‪ ،‬و مسکن) به عنوان سوخت مصرف می شود و شامل نفت‬
‫و گاز به عنوان خوراک صنعت (مانند شیمی و پتروشیمی) نیست‪.‬‬
‫ایران با عدد ‪ 0.18‬در مرتبه ‪ :1( 87‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫روند تغییر شدت مصرف انرژی نهای ی‪:‬‬
‫ایران با عدد ‪ +0.32‬در مرتبه ‪ :1( 91‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫راندمان تبدیل انرژی در نیروگاه های حرارتی‪:‬‬
‫ایران با عدد ‪ 37.22‬در مرتبه ‪ :1( 40‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫روند بهبود راندمان تبدیل انرژی در تولید برق ‪:‬‬
‫ایران با عدد ‪ 0.3‬در مرتبه ‪ :1( 30‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫روند کاهش شدت مصرف انرژی در بخش صنعت‬
‫(‪ 2000‬تا ‪:)2009‬‬
‫ایران با عدد ‪ +1.45‬در مرتبه ‪ :1( 85‬بهترین) در بین ‪ 100‬کشور که امارشان ارائه شده است‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫میزان مصرف انرژی در بخشهای مختلف‬
‫‪60‬‬
‫‪40‬‬
‫خانگی‬
‫صنعتی‬
‫‪30‬‬
‫عمومی‬
‫کشاورزی‬
‫‪20‬‬
‫سایر‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫‪88‬‬
‫‪87‬‬
‫‪86‬‬
‫‪85‬‬
‫‪84‬‬
‫‪83‬‬
‫‪82‬‬
‫‪81‬‬
‫‪80‬‬
‫میلیارد کیلووات ساعت‬
‫‪50‬‬
‫سهم مصرف بخشهای مختلف از حامل های انرژی شامل فرآورده های‬
‫نفتی ‪ ،‬گاز طبیعی ‪ ،‬زغال سنگ ‪ ،‬منابع تجدید پذیر قابل احتراق و برق‬
‫(سال ‪)1389‬‬
‫خانگی ‪ ،‬تجاری ‪ ،‬عمومی‬
‫‪%35.84‬‬
‫صنعت‬
‫‪%23.08‬‬
‫حمل و نقل‬
‫‪%26.5‬‬
‫کشاورزی‬
‫‪%3.71‬‬
‫سایر مصارف‬
‫‪%10.85‬‬
‫خانگی‪،‬تجاری‪،‬عمومی‬
‫صنعت‬
‫حمل و نقل‬
‫کشاورزی‬
‫سایر مصارف‬
‫ساختمانهاي ایران ‪ 6‬برابر كشورهاي اروپایي انرژي‬
‫مصرف مي كنند‬
‫در ایران‬
‫هرمترمربع=‪30‬مترمكعب گاز‬
‫دراروپا‬
‫هرمترمربع=‪5/5‬مترمكعب‬
‫گاز‬
‫سهم مصرف بخشهای مختلف از انرژی الکتریکی‬
‫(سال ‪)1389‬‬
‫خانگی ‪ ،‬تجاری ‪ ،‬عمومی‬
‫‪%51.81‬‬
‫صنعت‬
‫‪%33‬‬
‫حمل و نقل‬
‫‪%0.16‬‬
‫کشاورزی‬
‫‪%12.78‬‬
‫سایر مصارف‬
‫‪%2.19‬‬
‫خانگی‪،‬تجاری‪،‬عمومی‬
‫صنعت‬
‫حمل و نقل‬
‫کشاورزی‬
‫سایر مصارف‬
‫مصرف انرژی بخش صنعت از حامل های مختلف (سال ‪)1389‬‬
‫فرآورده های نفتی‬
‫گاز طبیعی‬
‫زغالسنگ‬
‫برق‬
‫روند رشد انرژی در بخش صنعت‬
‫روند رشد شدت انرژی در بخش صنعت‬
‫مقایسه شاخص های انرژی در صنایع مختلف ( در ایران و جهان )‬
‫مدل مدیریتی سیاستهای انرژی‬
‫دالیل افزایش رشد مصرف انرژی الک تریکی‬
‫‪ ‬پایین بودن بهای برق‬
‫‪ ‬فرسوده بودن تجهیزات و وجود تکنولوژیهای قدیمی وانرژی بر‬
‫‪ ‬افزایش جمعیت و توسعه شهر نشینی و شیوه زیست مدرن‬
‫‪ ‬تغییر الگوی مصرف‬
‫‪ ‬افزایش مصرف انرژی بخشهای صنعت و خدمات‬
‫‪ ‬اطمینان از وجود نفت و گاز تا سالها‬
‫‪ ‬نا کار امدی برنامه ریزی ها در بخش انرژی‬
‫‪ ‬عدم ساماندهی بازار انرژی‬
‫سیاستهای منطقی کردن مصرف انرژی‬
‫‪ -1‬وضع قوانين ومقررات‬
‫‪ -2‬اصالح رفتار مصرف‬
‫‪-3‬استفاده از فناوری های نوین‬
‫ابالغ سیاست های کلی اصالح الگوی مصرف از سوی مقام معظم رهبری‬
‫سیاستهای مورد نظروزارت نیرو در‬
‫راستای هدفمندسازی یارانه ها و اصالح ساختار عرضه و تقاضا در صنعت برق‬
‫‪ ‬سیاستهاي اقتصادي (قیمتی)‬
‫‪ ‬قیمت گذاری برق بر اساس قیمت تمام شده با رعایت راندمان و تلفات مطلوب‬
‫‪ ‬اصالح الگوی تعرفه های برق در راستای بهبود بهره وری مصرف‬
‫‪ ‬اصالح تدریجی و تبعیضی قیمت برق در بخشهای مختلف مصرف‬
‫‪ ‬اصالح تدریجی قیمت سوخت مصرفی نیروگاه‬
‫‪ ‬سیاستهای فني (غیرقیمتی)‬
‫‪ ‬بهبود راندمان تولید‬
‫‪ ‬توسعه تولید در محل مصرف با تاکید بر تولید همزمان برق و حرارت‬
‫‪ ‬افزایش سهم انرژی های تجدید پذیر در سبد انرژی کشور‬
‫‪ ‬کاهش تلفات انتقال و توزیع‬
‫‪ ‬اقدامات بهينه سازي و اصالح الگوی مصرف در بخش های مختلف‬
‫‪41‬‬
‫وضع قوانین ومقررات‬
‫تجمیع کلیه فعالیتهای بهینه سازی انرژی در یک سازمان‬
‫• قوانین اجباري )‪(Enforcement Law‬‬
‫•قیمت گذاری واقعی حامل های انرژی‬
‫•معيارها و استاندارد هاي مصرف انرژي در تجهيزات انرژي بر‬
‫•اجراي معيارها و استاندارد هاي مصرف انرژي درفرايند ها صنعتي‬
‫•جلوگیری از ورود محصوالت برقی راندمان پائین‬
‫•‪.....‬‬
‫وضع قوانین ومقررات‬
‫•قوانین حمایتی وتشویقی‬
‫•حمایت از تولید محصوالت راندمان باالی انرژی‬
‫•کاهش تعرفه های گمرکی محصوالت راندمان باال‬
‫•کمک به پروژه های صرفه جویی انرژی‬
‫•حمایت از شرکت های ‪ESCO‬‬
‫•‪....‬‬
‫اصالح رفتار مصرف‬
‫• تبلیغات وسیع در رادیو و تلویزیون در خصوص نحوه انتخاب واستفاده‬
‫صحیح ازمحصوالت برقی ‪ ،‬پیک سایی و مدیریت مصرف‬
‫• آگاهسازی عمومی ( فرهنگ سازی )‬
‫• آموزش در سطح پایه و تغییر الگوی رفتاری مصرف کنندگان‬
‫• ‪...‬‬
‫استفاده از تکنولوژی های نوین‬
‫‪ ‬اصالح فرایند های تولید‬
‫‪ ‬حمایت از فراورده های انرژی بر راندمان باال‬
‫‪ ‬استفاده از سیستم های پایش و کنترل هوشمند‬