Transcript اصول مولد سازی در تولید میگوی عاری از بیماری

‫اصول مولد سازی در تولید میگو عاری از بیماری (‪)SPF‬‬
‫تهیه کننده ‪:‬‬
‫عباسعلی زنده بودی‬
‫پژوهشکده میگوی کشور‬
‫ابان ماه ‪93‬‬
‫مقدمه‬
‫به کلیه عملیات و تدابیری که درشرایط مصنوعی اتخاذ می شود تا از یک میگوی پرواری یک میگوی‬
‫اماده جهت تخم ریزی ایجاد شود ‪ ،‬مولد سازی ( ‪ )broodstock‬اتالق میگردد ‪.‬‬
‫تاریخچه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اولین تخم ریزی از میگو ( مولدین دریای ی ) در شرایط مصنوعی توسط فوجی ناگا‬
‫در سال ‪1934‬‬
‫اولین رسیدگی جنسی در میگوی صورتی شمالی ( ‪)Penaeus durarum‬‬
‫در سال ‪ 1970‬با قطع پایه چشمی‬
‫‪ 1970‬موفقیت در رسیدگی جنسی شاه میگوی غربی در شرایط اسارت بدون قطع‬
‫پایه چشمی‬
‫از سال ‪ 1970‬تا کنون حدود ‪ 23‬گونه میگو از خانواده پنائیده در شرایط مصنوعی‬
‫به رسیدگی جنسی رسیده اند ‪.‬‬
‫تاریخچه‬
‫(در ایران )‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫سال ‪1363‬‬
‫شروع کارهای تحقیقاتی و پژوهشی‬
‫سال ‪1371‬‬
‫تولید انبوه بچه میگو‬
‫سال ‪1372‬‬
‫واگذاری مجوز های پرورش به بخش خصوصی‬
‫سال ‪1374‬‬
‫شروع تولید بصورت تجاری‬
‫سال ‪1375‬‬
‫شروع مطالعات مولد سازی از میگو های پرورشی‬
‫سال ‪1379‬‬
‫تولید انبوه بچه میگو از مولد پرورشی‬
‫سال ‪1379‬‬
‫شروع تولید غذای میگو در استان‬
‫سال ‪1385‬‬
‫استفاده از گونه غیر بومی در پرورش‬
‫اولین گونه که در شرایط اسارت تبدیل به مولد شده است سفید هندی‬
‫مولد سازی میگوی سفید هندی‬
‫مقایسه تولید بچه میگوي حاصل از مولدین پرورشي و دریایی طي سالهاي ‪ 84-80‬در استان بوشهر‬
‫‪500‬‬
‫‪473‬‬
‫‪380‬‬
‫‪340‬‬
‫‪274‬‬
‫‪200‬‬
‫‪165.5‬‬
‫‪30‬‬
‫‪4‬‬
‫‪24‬‬
‫سال‬
‫‪84‬‬
‫‪83‬‬
‫‪100‬‬
‫‪71.1‬‬
‫‪77‬‬
‫‪82‬‬
‫‪81‬‬
‫‪300‬‬
‫‪80‬‬
‫‪0‬‬
‫میزان تولید ( میایون قطعه )‬
‫‪400‬‬
‫دریایی‬
‫پرورشی‬
‫امتیازات مولد سازی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کاهش فشار بر ذخایر طبیعی‬
‫کاهش هزینه های تولید‬
‫دسترسی اسان به مولد‬
‫امکان برنامه ریزی زمانی بهتر برای تولید بچه میگو‬
‫امکان بهتر رعایت شرایط ایمنی زیستی در مراکز تک ثیر‬
‫امکان تولید در مناطقی که دسترسی به منابع طبیعی مولد وجود ندارد‬
‫کلیات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫پوست اندازی‬
‫اندام ایکس ‪X-organ‬‬
‫دستگاه تولید مثلی‬
‫جفت گیری و تولید مثل‬
‫پوست اندازی ( ‪)moltig‬‬
‫‪ ‬پوست اندازی در واقع انداختن کوتیکول یا اسکلت خارجی است که در تمام طول عمر‬
‫میگو رخ میدهد‬
‫‪ ‬در هر پوست اندازی اب برای رشد پوسته اسکلتی نرم جدید ضروری است‬
‫‪ ‬پوست اندازی سبب افزایش اندازه میگو به صورت ناپیوسته و منقطع میگردد پوست‬
‫اندازی برای میگو سخت و مشکل است و جانور در این مرحله بسیار حساس است‬
‫‪ ‬احتمال بروز بیماری و مشکالت فیزیکی وجود دارد‬
‫‪ ‬بعلت ترشح ماده پوست اندازی ( )‪molting fluid‬که مرکب از اسید های امینه‬
‫‪ ،‬انزیم ها و دیگر مواد الی است خود محرکی برای تغذیه سایر جانوران است‬
‫چرخه پوست اندازی‬
‫مرحله انتهایی‬
‫پیش از پوست‬
‫اندازی‬
‫مرحله بعد از‬
‫پوست اندازی‬
‫مرحله ابتدایی‬
‫پیش از پوست‬
‫اندازی‬
‫‪ep1‬‬
‫‪ep2‬‬
‫‪ex2‬‬
‫‪epid‬‬
‫‪ex1‬‬
‫‪ep2‬‬
‫‪ex2‬‬
‫سلولهای اپیدرمی ‪epid‬‬
‫کوتیکول داخلی ‪en‬‬
‫اپی کوتیکول قبلی ‪ep1‬‬
‫اپی کوتیکول جدید ‪ep2‬‬
‫اگزوکوتیکول قبلی ‪ex1‬‬
‫اگزوکوتیکول جدید ‪ex2‬‬
‫مرحله بین دو‬
‫پوست اندازی‬
‫‪ep1‬‬
‫‪ex1‬‬
‫‪ep2‬‬
‫‪ep‬‬
‫‪ex‬‬
‫‪en‬‬
‫‪epid‬‬
‫فاصله زمانی بین دو پوست اندازی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مراحل الروی ‪ 30‬تا ‪ 40‬ساعت‬
‫میگوی ‪ 5 – 1‬گرم ‪4‬تا ‪ 6‬روز‬
‫میگوی ‪ 15‬گرم ‪ 2‬هفته‬
‫‪ 3‬هفته‬
‫مولد‬
‫اندام ‪) X - organ( X‬‬
‫در پایه چشمی ده پایان یک اندام عصبی – ترشحی به نام غده سینوسی ( ‪) sinus gland‬‬
‫وجود دارد که محل ذخیره و آزادسازی ترشحات عصبی است و شامل یک گروه از نرونهای‬
‫عصبی است که مجموعا اندام ‪ x‬نامیده میشود ‪.‬‬
‫این اندام ترشحات متنوعی دارد ‪:‬‬
‫هورمون بازذارنده پوست اندازی ( ‪) molt inhibiting hormon‬‬
‫هورمون بازذارنده رشد غدد جنسی ( ‪) gonad inhibiting hormon‬‬
‫هورمون تنظیم کننده رنگ بدن (‪) chromato phtotropism‬‬
‫هورمون تنظیم کننده قند خون (‪) crustacan hyperglycemic hormon‬‬
‫تشخیص نر و مادگی‬
‫جدا جنسی بودن میگو‬
‫ماده ها معموال بزرگ تراز نرها‬
‫از قسمت زیرین بدن‬
‫ماده دارای تلیکوم در قائده سومین تا پنجمین پای حرک تی (‬
‫‪)periopod‬‬
‫نرها دارای پتاسما که از اولین جفت پای شنا جدا شده و در وسط بهم دیگر‬
‫میچسبند ‪.‬‬
‫در میگوهای رسیده‬
‫تخمدان در پشت بدن‬
‫بیضه در قائده پنجمین پای حرک تی‬
‫دستگاه تولید مثلی‬
‫در نر شامل‬
‫در داخل بدن در خارخ بدن‬
‫یک جفت بیضه ( ‪) testis‬‬
‫یک جفت لوله اسپرم بر ( ‪) sperm duct‬‬
‫یک جفت آمپول انتهایی ( ‪) teminal ampula‬‬
‫یک جفت زائده عضالنی بیضی شکل ( ‪) appendix masculina‬‬
‫یک پتاسما ( ‪) petasma‬‬
‫پتاسما‬
‫انتقال دهنده اسپرماتوفور( کیسه اسپرمی )‬
‫در پایه اولین جفت پای شنا‬
‫در جوانتر ها از یکدیگر جدا در بالغین دو پایک به هم جوش میخورد‬
‫طول آن ‪ 5‬تا ‪ 7‬میلی متر‬
‫منفذ تناسلی در پایه پنجمین پای حرکتی‬
‫تعداد اسپرم با وزن میگو رابطه مستقیم دارد‬
‫در میگوی ‪ Penaeus sebterus‬یک نر ‪ 35‬گرمی حدود ‪ 70‬میلیون‬
‫اسپرم ( تروجیلو ‪) 1990‬‬
‫در میگوها ی با اسکلت خارجی روشن ‪ ،‬اسپرماتوفور از زیر پوسته کامال‬
‫مشخص میباشد ‪.‬‬
‫دستگاه تولید مثلی‬
‫در ماده شامل ‪:‬‬
‫اندام داخلی اندام خارجی‬
‫یک جفت تخمدان ( ‪) ovary‬‬
‫یک جفت لوله تخمک بر ( ‪) oviduct‬‬
‫تلیکوم ( ‪) thelycom‬‬
‫لوله تخمک بر بطرف منفذ تناسلی در قائده پای سوم حرکتی راه دارد‬
‫بر اساس شکل تلیکوم ‪:‬‬
‫میگوها تلیکوم بسته ( ‪) closed T.‬‬
‫تلیکوم با صفحات جانبی پوشیده میشود‬
‫( سفید هندی ‪ ،‬ببری سبز ‪ ،‬ببری سیاه )‬
‫میگوها تلیکوم باز‬
‫( ‪) open T.‬‬
‫صفحات فوق وجود ندارد‬
‫( پاسفید غربی )‬
‫وظیفه آن نگهداری اسپرماتوفور تا موعد مقرر‬
‫میگوهای با تلیکوم بسته قادرند اسپرم را به مدت طوالنی تری نگه دارند‬
‫رفتار جفت گیری و تولید مثل‬
‫سن بلوغ در میان گونه ها متفاوت‬
‫و تحت تاثیر محیط‬
‫در وانامی ‪ 6‬تا ‪ 8‬ماهگی در مونودن ‪ 6‬ماهگی‬
‫ودر سفید هندی ‪ 9‬ماهگی ( مشاهدات در استان بوشهر )‬
‫رفتار جفت گیری زمانی اغاز میشود که ماده ها تازه پوست اندازی کرده اند ( مونودن )‬
‫و خود را به نرهای پوسته سخت میرسانند و در فاصله ‪ 50‬تا ‪ 80‬سانتی متری روی‬
‫سر انها شنا میکنند ‪.‬‬
‫رفتار معاشقه بدلیل فرمونهای جنسی در ادرار و مایع پوست اندازی‬
‫‪ -1‬میگوی نر به زیر میگوی ماده میخزد‬
‫‪ – 2‬میگوی نر چرخش افقی ‪ 180‬درجه می زند‬
‫‪ – 3‬با پاهای حرکتی میگوی ماده را میگیرد ( لمس میکند)‬
‫‪ – 4‬میگوی نر یک چرخش افقی ‪ 90‬درجه میزتد و به دور کمر ماده حلقه میزند‬
‫‪ - 5‬با انقباض بدن سبب انتقال کیسه اسپرمی به تلیکوم ماده میشود‬
‫در بعضی از میگوها مانند پاسفید غربی پس از مرحله سوم انتقال کیسه اسپرمی صورت میگیرد‬
‫رفتار جفت گیری در میگوی پاسفید غربی‬
‫جفت گیری در میگوهای خانواده پنائیده اغلب در شب اتفاق میافتد‬
‫در میگوهای تلیکوم باز در عصر‬
‫الزمه جفت گیری در میگوهای تلیکوم بسته ‪ ،‬پوست اندازی – در میگوهای تلیکوم باز رسیدگی‬
‫تخمدان و نزدیکی ماده به زمان تخم ریزی شرط است‬
‫‪ C T‬پوست اندازی‬
‫جفت گیری‬
‫‪O T‬پوست اندازی‬
‫رسیدگی جنسی‬
‫رسیدگی جنسی‬
‫تخم ریزی‬
‫جفت گیری‬
‫در فاصله بین دو پوست اندازی ممکن است هر دو گروه چند مرتبه تخم ریزی کنند ‪.‬‬
‫تخم ریزی‬
‫مراحل رسیدگی تخمدان‬
) immature ( 1 ‫مرحله‬
)early maturing( 2 ‫مرحله‬
)late maturing( 3 ‫مرحله‬
) mature or ripe ( 4 ‫مرحله‬
)spent( 5 ‫مرحله‬
•
•
•
•
•
‫امکانات مورد نیاز مولد سازی در تولید میگوی عاری از بیماری خاص‬
‫‪ ‬سالن قرنطینه‬
‫‪ ‬سالن زمستان گذرانی‬
‫‪ ‬امکانات و وسایل ضد عفونی در ورودی سالنها‬
‫‪ ‬تجهیزات ضد عفونی وسایل مورد نیاز کار‬
‫‪ ‬تاسیسات و امکانات ضد عفونی اب و فیلتراسیون ان‬
‫‪ ‬تجهیزات گرمایش اب و هوا‬
‫‪ ‬ازمایشگاه ‪PCR‬‬
‫‪ ‬ازمایشگاه میکروبیولوژی‬
‫‪ ‬ازمایشگاه اب شناسی‬
‫‪ ‬دستگاههای پرتابل سنجش فاک تورهای ی مانند اکسیژن‪ pH ،‬دما‪ ،‬شوری‬
‫مراحل انجام کار مولد سازی در تولید میگوی عاری از بیماری خاص‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫انتخاب پیش مولد‬
‫قرنطینه‬
‫غربال گری پیش مولدین‬
‫نگه داری و پرورش در فصل سرد سال‬
‫اماده سازی مولدین برای تک ثیر‬
‫تکرار عملیات مولد سازی در چند نسل متوالی‬
‫رعایت شرایط ایمنی زیستی در تمامی مراحل‬
‫منابع تامین پیش مولد‬
‫• دریا ( طبیعت )‬
‫• استخرهای پرورشی‬
‫انتخاب‬
‫‪‬اطمینان از سالمت میگو‬
‫‪‬اطالع داشتن از شناسنامه استخر‬
‫‪‬وزن مناسب‬
‫‪‬رعایت نسبت نر و ماده‬
‫‪‬حتی االمکان انتخاب پیش مولد از چندین‬
‫مزرعه با مبدا بچه میگوهای متفاوت‬
‫‪‬پایش بهداشتی استخر های مورد نظر قبل‬
‫از انتخاب‬
‫شرایط سالن قرنطینه‬
‫ فاصله داشتن واحد قرنطینه از از مزارع پرورش و مراکز تک ثیر‬‫ محصور بودن و مسقف بودن سالن‬‫ امکانات ضدعفونی برای ورود افراد به سالن مانند حوضچه کلر ( بیش از ‪ ppm 50‬هیپوکلریت فعال) و‬‫مایع ضدعونی دست ( محلول ‪ ppm 20‬ایودین)‬
‫ داشتن رخت کن برای کارکنان در ورودی ان‬‫ امکانات ضد عفونی اب و هوا به صورت مجزا‬‫ امکانات ضد عفونی پساب‬‫ امکانات معدوم سازی بهداشتی میگوهای تلف شده در سالن‬‫ ضد عفونی همه وسایل مورد استفاده در سالن پس پایان روز کاری‬‫ جلوگیری از ورود افراد غیر مسئول به سالن قرنطینه و سالن پرورش‬‫ استفاده از وسایل جداگانه برای هر تانک و یا جمعیت‬‫ پرهیز از انتقال بی مورد اب در سالن از یک تانک به تانک دیگر‬‫‪ -‬استفاده از اب ضد عفونی شده در تمام مراحل‬
‫انتقال به سالن قرنطینه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اداپتاسیون پیش مولدین‬
‫نگه داری میگوها از منشا مختلف در تانکهای جداگانه‬
‫ثبت اطالعات منشا میگوها و اطالعات روزانه سالن‬
‫انجام ازمایشات ‪ PCR‬و غربالگری جمعیتها‬
‫رعایت موازین ایمنی زیستی‬
‫غربالگری پیش مولدین‬
‫• از طریق تست ‪PCR‬‬
‫• تستهای میکروبی‬
‫• عالئم ظاهری‬
‫انتقال به سالن پرورش مولد یا استخرهای زمستانگذرانی‬
‫ تا زمانی که همه تستها انجام نشده و از سالمت میگوها اطمینان حاصل نشده‪،‬‬‫انها را از سالن قرنطینه خارج نمی کنیم‬
‫ مدت زمان قرنطینه بسته به شرایط منطقه و امکانات موجود از ‪ 20‬تا ‪ 40‬روز است‬‫ میگوهای ی که جواب مثبت از قرنطینه گرفته اند‪ ،‬بایستی قبل از معرفی به مکان‬‫پرورش جدید‪ ،‬اداپته شوند‬
‫مدیریت پرورش در مرحله زمستان گذرانی‬
‫‪ ‬ضدعفونی استخر و وسایل مورد نیاز کار قبل از معرفی پیش مولدین به استخر زمستانگذرانی‬
‫‪ ‬کنترل دمای اب استخر ( باال نگه داشتن ان)‬
‫‪ ‬استفاده از اب ضدعفونی شده در طول مدت‬
‫پرورش‬
‫‪ ‬تعویض اب از خروجی مرکزی‬
‫‪ ‬رعایت نسبت ماده به نر( ‪ 1‬تا ‪ 1.5‬به )‪1‬‬
‫‪ ‬رعایت تراکم ذخیره سازی (حداک ثرتا ‪ 10‬قطعه در متر‬
‫‪ ‬مربع)‬
‫‪ ‬ثبت و کنترل فاک تورهای فیزیکوشیمیای ی اب‬
‫مدیریت پرورش در مرحله زمستان گذرانی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫استفاده از غذای سالم و کنترل شده‬
‫غذادهی در سینی غذا ( به ازای هر ‪ 100‬متر مربع ‪ 3‬سینی)‬
‫نصب هواده در داخل فضای گلخانه‬
‫رعایت اصول ایمنی زیستی در زمان کنترل‪ ،‬بیومتری و چک کردن میگو‬
‫مرحله نهای ی مولد سازی (رسیدگی جنسی) انتقال میگوها به سالن‬
‫تک ثیر‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫سالن رسیدگی جنسی بایستی واجد تعداد تانکهای زیاد باشد‬
‫شرایط محیطی در سالن بایستی قابل کنترل باشد‬
‫محل تهیه و اماده سازی غذای مولدین بایستی جدا از سالن باشد‬
‫تانکهای رسیدگی جنسی بایستی قابلیت سیفون کردن روزانه و تمیز کردن دوره ای داشته باشند‬
‫وسایل صید مولدین ماده برای هر تانک بایستی جداگانه باشد و قبل از استفاده حتما ضد عفونی شود‬
‫تراکم میگو در تانک رسیدگی بایستی نرمال ( ‪ 6‬تا ‪ 8‬قطعه بر متر مربع) باشد‬
‫با تشکر‬