Transcript 144505 Ekonomika_karakteristike razvoja inostranog turizma

Karakteristike razvoja međunarodnog
turizma u svetu
Igor Kovačević, asistent
predmet: Ekonomika turizma
Ekonomski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Email: [email protected]
1
Karakteristike razvoja međunarodnog turizma u svetu
- Visok nivo i dinamika razvoja do 2000.
- Stagnacija i blagi rast do 2008.
- Opadanje 2008 – 2011
- Od 2011 ?
- Rang regiona prema učešću u turističkom prometu: Evropa, Amerika
(SAD), Istočna Azija i Pacifik, Afrika
2
Karakteristike razvoja međunarodnog turizma u svetu
Periodi promena na tržištu
-1950 – 1965 Smanjenje uloge S. Amerike, raste uloga Evrope,
raste uloga I. Azije, Pacifika, Srednjeg Istoka
-1965 – 1980 Smanjenje uloge S. Amerike, smanjenje uloge Evrope,
raste uloga J. Amerike, Kariba, Afrike (avio i usluge)
-1980 – 2000 Smanjenje uloge Evrope, stagnacija Amerike, Afrike,
raste uloga I. Azija, Pacifik (Kina, Makao, Tajvan,
Tajland)
- Privredno najrazvijenije zemlje sveta su najvažniji izvori tražnje
- Zemlje u razvoju i/ili zemlje sa nižim nivoom privredne razvijenosti
postaju važan izvor turističke tražnje (Kina, Japan, Indija, Poljska)
- Pojavljivanje novih regiona i smanjivanje značaja razvijenih regiona
(Istočna Evropa, Bliski Istok, Severna Afrika)
- Period 1950 – 2000 – povoljna tendencija razvoja sa prosečnom stopom
rasta turista za 4.3% i prihoda za 5.9%
3
Karakteristike razvoja međunarodnog turizma u svetu
80
% učešće u turističkom prometu
70
60
50
40
30
20
10
0
1990
1995
2000
2005
2010
2011
2012
Godina
Razvijene privrede
Privrede u razvoju
4
Karakteristike razvoja međunarodnog turizma u svetu
- 2000. – turistički promet = 687 miliona turista i $ 475 mlrd
- 2009 – turistički promet = 880 miliona turista I $852 mlrd
- prosečna godišnja stopa rasta turističkog prometa
2000 – 2010 – 3.5%
2010 – 2020 – 3.3%
- prosečna godišnja stopa rasta turističke potrošnja
2000 – 2010 – 5.5%
2010 – 2020 – 6%
5
Karakteristike razvoja međunarodnog turizma u svetu
Tendencije daljeg razvoja:
- Turisti sa srednjim i nižim prihodima VS sa visokim prihodima
- Težnja za višim nivoom usluge i raznovrsnijim sadržajem
- Tri pravca kretanja turista: topla mora, planinski centri, veliki gradovi
- Skraćivanje dužine boravka i više manjih odmora
6
Karakteristike turističke politike zemalja u Evropi
- Evropa je najravzijeniji turistički region
- 2000. apsorbovao 57.1% svetkog turističkog prometa i 49.2%
prihoda realizovanih od međunarodnog turizma u svetu
- Prema ostvarenom prihodu
Španija se nalazi na II mestu u svetu sa $ 34.1 mlrd (6.65%)
Italija se nalazi na IV mestu u svetu sa
$ 29.8 mlrd (5.81%)
Austrija se nalazi na VII nestu u svetu sa $ 10.6 mlrd (2.04%)
Grčka se nalazi na X mestu u svetu sa
$ 10 mlrd (1.95%)
Total: $ 84.5 mlrd (16.48% / 33.3%)7
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
- Vodeća međunarodna turistička destinacija (receptiva)
- Ostvaruje 6.65% svetkog prihoda i 13.4% evropskog prihoda
- Ne predstavlja važno inicijalno područje (1.2%)
- Ostvaren broj noćenja 78.92 mil i prosečna dužina boravka 6.8 dana
- Prosečna potrošnja po stranom turisti je $187 uz stopu rasta 4.3%
- Izražena sezonalnost (jun – septembar – 58.9%)
- Najveći broj turista dolazi iz: V. Britanije i Nemačke (61.6%) kao i iz
Francuske, zemalja Beneluksa, SAD tj. privredno razvijenih zemalja što
je pozitivno uticalo na prihod
8
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Kapaciteti
-2.3 mil ležaja = 48.2% osnovni + 51.9% komplementarni kapaciteti
- Osnovni kapaciteti = 73.8% hoteli + 26.2% pansioni
- Tendencija povećanja veličine objekta (176 ležaja hoteli)
- Kategorizacija hotela je po *
- Struktura je piramidalnog oblika što je konzistentno sa strukturom
tržišta
- Visoka godišnja popunjenost smeštajniih kapaciteta
- Dinamičan razvoj kapaciteta za smeštaj kao faktor razvoja destinacije
9
za međunarodno tržište
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Cene usluga za smeštaj i ishranu
- Do 1974. po kontrolom nadležnog Ministarstva
- Cene usluga se nisu mogle menjati
- Cene smeštaja – definisane su najniža i najviša cena – razlika i do 20%
- Od 1974. deregulacija cenovne politike
- Gubljenje stečene konkurentske prednosti (cene više 30-50%)
10
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Mere turističke politike
- Centralizovana turistička politika
- Najveći deo mera usmeren na intezivan razvoj materijalne baze
turizma (smeštajne kapacitete)
- Posebnim zakonskim propisima definisani “centri od nacionalnog
turističkog značaja” – zona, centar, mesto ka kojima se usmerava
plasman kapitala
- Razvoj turizma država stimuliše kroz kreditiranje i izgradnjom
kapaciteta u sopstvenoj režiji
11
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Mere turističke politike
- Krediti se odobravaju za:
a) izgradnju, adaptaciju i modernizaciju osnovnih kapaciteta
b) izgradnju, adaptaciju i modernizaciju kapaciteta za ishranu i piće
c) izgradnju ostalih objekata turističke ponude
d) nabavku opreme
- Kredit se odobravao na iznos 40-60% vrednosti projekta
- Rok otplate 10 – 15 godina
- Kamata 4-5%
- Minimalni iznos kredita = br. soba * xyz
12
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Mere turističke politike
-Specijalni krediti za aktiviranje novih turističkih područja
- Odobrava se na celokupan iznos vrednosti projekta
- Rok otplate do 30 godina
- Država podržava gradnju lokalne infrastrukture
- Dopunske mere za animiranje investitora: oslobađanje od poreza i
taksi, grejs periodi
-Najveći deo plasiranih kredita služio je za izgradnju novih hotela
visokih kategorija, srednjih kategorija, modernizaciju i novu opremu
13
Karakteristike turističke politike - ŠPANIJA
Mere turističke politike
- Mere fiskalne politike: umanjenje poreske obaveze kod kupovine
zemljišta, kod zapošljavanja radne snage, niže carinske stope...
- Vremenom dolazi do promene politike i iznosa kredita, koji se sada
mahom usmeravaju na obnovu postojeće infrastrukture
Preko državnih investicionih banaka obezbeđivali su se dugoročni
krediti uz povoljnu kamatnu stopu za razvoj turističke ponude a pre
svega za modernizaciju
14
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
- Značajna inicijativna i receptivna međunarodna destinacija
- Ostvaruje 5.8% ukupnih prihoda međunarodnog turizma
- Ostvaruje 3.3% ukupne potrošnje međunarodnog tržišta
- Razvijen domaći turizam
- Ostvaren broj noćenja 95.6 mil i prosečna dužina boravka 5 dana
- Prosečna potrošnjam po stranom turisti je $163 uz stopu rasta 10.4%
- Izražena sezonalnost (jun – septembar – 67%)
- Najveći broj turista dolazi iz: Nemačke i Francuske, SAD, Austrija,
Beneluks
15
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
Kapaciteti
- 4.9 mil ležaja = 33% osnovni + 67% komplementarni
- 98% osnovnih kapaciteta su hoteli
- Dominantni su hoteli srednje i niže kategorije
- Prosečna veličina je 42 ležaja
- Prosečna popunjenost kapaciteta je 39%
16
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
Mere turističke politike
- Dugoročno i plansko angažovanje države kroz poseban državni organ
- Fokus na redovne intervencije države u investicionoj i kreditnoj sferi
radi obezbeđenja ravnotežnog i racionalnog razvoja turizma
- Cilj je da se inostrana tražnja usmeri ka novim regionima, u kojima se
vrši modernizacja smeštajnih kapaciteta
- Zbog domaće tražnje pažnja se poklanja komplementarnim
kapacitetiama
17
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
Mere turističke politike
- 4 zone sa aspekta razvijenosti:
a) Zone koje su u potpunosti valorizovane
b) Zone koji nisu valorizovana a imaju uslove
c) Zone u početnim fazama
d) Zone koje tek treba ispitati
- 4 oblika investicione aktivnosti:
a) Dugoročni krediti sa povoljnom kamatom
b) Direktan doprinos na rate otplate kredita
c) Doprinos na račun uloženog kapitala
d) Fiskalne olakšice
18
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
Mere turističke politike
- Krediti se odobravju za:
- Izgradnju, rekonstrukciju i modernizaciju osnovnih kapaciteta
(25 godina /4% kamatna stopa/ 50% vrednosti projekta)
- Modernzaciju, renoviranje i kupovinu nameštaja za osnovne
kapacitete (10 / 4% / 5%)
- Izgradnja komplementarnih kapaciteta (10 / 4% / 25%)
- Izvođenje radova i nabavka opreme za sportske i rekreativne objekta
(10 / 3% / 55%)
19
Karakteristike turističke politike - ITALIJA
Mere turističke politike
- Specijalni krediti: usmeravaju se ka izgradnji i modernizaciji svih
oblika smeštaja u nerazvijenim delovima u iznosu od 60% ukupnih
investicija, rokom otplate od 25 godina i kamatom od 3% (Sicilija)
- Sve kredite odobrava komisija sastavljena od velikog broja članova iz
različitih institucija
Najveći iznos kredita je usmeren na izgradnju i modernizaciju objekata
za potrebe masovnog turizma kao i pratećih objekata
Upliv stranog kapitala iz SAD, V. Britanije i Francuske
20
Karakteristike turističke politike – Grčka
-Značajna međunarodna destinacija
- Ostvaruje 1.95% svetskih prihoda od turizma
- Slaba inicijalna destinacija (0.95% ukupne turističke potrošnje)
- Nerazvijen domaći turizam
- Ostvaren broj noćenja 35.7 mil i prosečna dužina boravka 5.4 dana
- Prosečna potrošnja po stranom turisti je $217 uz stopu rasta 15.5%
- Izražena sezonalnost (jun – septembar – 64.1%)
- Najveći broj turista dolazi iz: difersifikovano
21
Karakteristike turističke politike – Grčka
Kapaciteti
- 0.7 mil ležaja = 60.8% osnovni + 39.2% komplemenatrni
- 81.9% osnovnih kapaciteta su hoteli
- Dominantni su hoteli srednje i niže kategorije
- Prosečna veličina je 77 ležaja
- Prosečna popunjenost kapaciteta je 65%
22
Karakteristike turističke politike – Grčka
Mere turističke politike
- Stimulativni krediti za izgradnju, modernizaciju i adaptaciju hotela,
restorana, objekata za sport i rekreaciju i to posebno u oblastima sa
povoljnim uslovima za razvoj turizma, a koja spadaju u nerazvijena
privredna područja
- Različite fiskalne olakšice: mogućnost stvaranja rezervnog fonda koji
se oslobađa plaćanja poreza a obuhvata 25-40% neto profita; plaćanje
taksi i carina
- Otvaranje posebne grupe hotela pod državnom upravom sa
objektima u nerazvijenim delovima zemlje
- Otvaranje luksuznih hotela pod državom upravom u razvijenim
centrima
- OI
23
Karakteristike razvoja turizma prethodne
Jugoslavije
24
Karakteristike turističke politike – ex Ju
- Zauzimala je važno mesto na međunarodnom tržištu i uvrstila se do
na 25. mesto vodećih turističkih destinacija
- Ostvaruje 1.1 % ukupnih prihoda međunarodnog turizma
- Ostvaruje 2.2% ukupnog broja turista
- 1.4 mil ležaja = 25.9% osnovni + 74.1% komplementarni (!!!)
- Najveći deo kapaciteta u Hrvatskoj (66%), Srbiji (8%)
- Prosečna veličina 233 ležaja
- Stepen popunjenosti 20.8%
25
Karakteristike turističke politike – ex Ju
Organizacija državnih organa za turizam
- Turistički savez Jugoslavije
- Privredna komora Jugoslavije
- Savezni komitet za turizam
26
Karakteristike turističke politike – ex Ju
Turistički promet
- 20.5 mil turista, 100.3 mil noćenja, dužina boravka 4.9 dana
-42 % su strani turisti koji su ostvarili 49% noćenja
- Hrvatska je imala najveći broj turista, pa sledi Srbija
- Primorska mesta ostvaruju 70% ukupnog prometa turista
- Izražena letnja sezona (71.6% broj noćenja)
27
Karakteristike turističke politike – ex Ju
Različite mere stimulisanja turističke privrede
- Regresi ugostiteljskim preduzećima za popuste koji su davali
domaćim turistima na pansionske usluge od 40% do 60%
- Stimulacije inicijativnim turističkim organizacijama za izgradnju
kapaciteta za smeštaj i ishranu domaćih turista
- Odobravanje kursne razlike za ostvareni devizni priliv radi razvoja
inostranog turizma
- Poreske olakšice
28
Karakteristike turističke politike – ex Ju
Društveni plan razvoja
-Beneficirane kamate (smanjuju redovnu kamatnu stopu):
Dodatna – stimuliše izgradnju i modernizaciju osnovnih kapaciteta
namenjenih stranim turistima
Uvećana dodatna
Anticipativna dodatna – kamata od 2.5% koja se obračunava unapred
za ceo period, sa rokom vraćanja 15-25 godina
Regresna – odobravaju republike i opštine investitorima u ukupnoj
visini od 2%
- Retencione kvote: mogućnost korišćenja 20-60% od iznosa deviznog
29
priliva za sopstvene potrebe
Trenutna situacija na međunarodnom tržištu
- period 1950 – 2000 – povoljna tendencija razvoja sa prosečnom
stopom rasta turista za 4.3% i prihoda za 5.9%
2000 – turistički promet = 687 miliona turista i $ 475 mlrd
2005 801
679
2006 846
744
2007 900
859
2008 919
942
2009 880
852 (611€)
2012 milijarda
1100 milijardi
region C i I Evrope ima -10% turističkog prometa – 90 mil turista
krajem 2009 po prvi put nakon 14 meseci degresivnih rezultata, kreće
oporavak
30
Trenutna situacija na međunarodnom tržištu
2010 – turistički promet za Januar i Februar je 119 milona turista (bolje
od 2007 ali ispod proseka za 2008)
2012 – najveći rast ostvare u regionu Azije i Pacifika od 10%
2012 – region Evrope ima najmanju stopu rasta od 3%
2012 – pojedine zemlje u razvoju značajno povećavju turistički promet
Estonija (14%), Izrael (37%), Makao (16%)
Top 10 destinacija po posećenosti (u milionima turista):
1. Francuska - 74
6. V. Britanija- 28
2. SAD - 55
7. Nemačka - 25
3. Španija - 52
8. Turska - 24
4. Kina - 51
9. Malezija - 23
5. Italija - 43
10. Meksiko - 21
31
Trenutna situacija na međunarodnom tržištu
Top 10 destinacija po prihodima (u mlrd):
6. Nemačka - 35
1. SAD - 94
7. V Britanija - 30
2. Španija - 53
8. Australija - 25
3. Francuska - 48
9. Turska - 21
4. Italija - 40
10. Austrija - 18
5. Kina - 39
Top 10 potrošača (u mlrd)
1. Nemačka - 80 6. Italija - 27
2. SAD - 73
7. Japan - 25
3. V Britanija - 48 8. Kanada - 24
4. Kina - 44
9. Rusija - 20
5. Francuska - 38 10. Holandija - 20
32
Hvala
Igor Kovačević, asistent
predmet: Ekonomika turizma
Ekonomski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Email: [email protected]
33