Transcript Metin Akbulut Doku Tamiri & Yara İyileşmesi Sıcaklık Kırmızılık Şişlik

Metin Akbulut
İnflamasyonun 5 Temel Bulgusu
Sıcaklık
Kırmızılık Şişlik Ağrı Fonksiyon kaybı
Yara İyileşmesi
 Hasar görmüş hücrelerin canlı olan hücreler ile
yer değiştirmesi
 Tamir iltihabın erken evrelerinde başlar ve 2
temel komponent içerir ve genellikle bu ikisi
birlikte olur
Tamir (Doku kaybının kalıcı fibröz skar oluşturmak üzere
granulasyon dokusu ile doldurulması)
Rejenerasyon (Çevrede hasar görmemiş aynı tip parankim
hücrelerinin çoğalması)
Doku Tamiri & Yara İyileşmesi
 Rejenerasyon kapasitesine göre 3 hücre tipi
– Labil –hayat boyunca devamlı çoğalan
 Epiteliyal, Oral kavite, Kemik iliği
– Stabil – büyüme durduğunda mitoz durur,
genellikle istirahatte (G0)
 Hepatosit, böbrek, fibroblast, endotel
– Permanant –mitoz bölünme gösteremez
 Nöron, iskelet kası ve kalp kası hücreleri
Doku Tamiri & Yara İyileşmesi
 Parankimal rejenerasyon yeterli olmadığında
 Konnektif doku tamiri
– Hasarlı parankimal hücrelerin yerini
prolifere fibroblastlar ve vasküler
endotelyal hücreler alır
 Granulasyon dokusu oluşumunu
içerir>>>Fibroblastlar ve damar tomurcukları
 Sonuç fibrozis (Skar doku oluşumu)
YARA İYİLEŞMESİNİN EVRELERİ
akut inflamatuvar yanıtın gelişmesi
parankimal hücrelerin rejenerasyonu
bağ dokusu hücrelerinin migrasyon ve proliferasyonu
ESM proteinlerinin sentezi
remodelasyon
Yara yeri gerginliğinin kazanılması
Yara İyileşmesi
 Hemoraji
 İnflamasyon
makrofajlar)
Hemostaz (Trombositler)
(1-4 günler, Nötrofil ve
 Proliferasyon / Granulasyon dokusu (4-21
günler, Yara boşluğunu dolduracak yeni dokunun yapımı)
 Remodeling / Maturasyon
(21 gün-2 yıl,
Yara direnci ve sağlamlık üzerine odaklanmış devam eden
doku replasmanı)
 Hemostaz
Hızlı
Trombositler
Parankim hücrelerinin
rejenerasyonu,
 Inflamasyon
1 – 4 gün
Nötrofil, Makrofaj
 Parankimal ve konnektif doku hücrelerinin
ve proliferasyonu,
 migrasyon
Proliferasyon
4 - 21 gün
Makrofaj,Lenfosit,
Endotel, Neurosit
Fibroblast, Keratinosit
 Ekstrasellüler matriks proteinlerinin
sentezi,
 Granulasyon
 Konnektif doku ve parankimal dokuda remodeling
 Kontraktür
 Kollagenizasyon ve yara direncinin sağlanması
 Remodeling
21 gün – 2 yıl
Fibroblast
 Trombositler >> ADP, TXA2
 Nötrofiller >> Fagositoz
 Makrofajlar >> FGF, EGF, TGF-, IL-1
 Fibroblast >> Kollagen
 Endotel >> Anjiogenez
 Keratinosit >> Epitelizasyon
Extrasellüler matriks hücre
davranışını düzenler
 Sadece hücrelerin büyüdüğü bir zemin değil
 Hücre büyümesini, motilitesini ve diferansiasyonunu
düzenler
 İnsolubl elemanları
–
–
–
–
–
–
Kollagen,
Laminin
Fibronektin
Bazal membranlar
Elastik lifler
Proteoglikanlar
 Solubl elemanlar
– Polipeptid büyüme faktörleri
>>>>Büyüme ve diferansiasyon üzerinde etkililer
Kollagenler





– Tip I: Deri, kemik ve matür skarda bulunur
– Tip II: Kartilaj dokusunun temel elemanıdır
– Tip III: Embriyonik ve elastik dokularda bulunur.
Yara iyileşmesinde ilk biriken kollagen tipidir.
– Tip IV: Lifler oluşturmaz ama laminin ve diğer
matriks komponentleri ile birlikte bulunur, bazal
membranda belirgin miktardadır.
Polipeptid büyüme faktörleri
 Hücre büyümesini etkileyen en önemli mediatörler
 Serumda var ya da lokal olarak üretilir
 Çok sayıda etki;
–
–
–
–
Proliferasyon,
Hücre göçü,
Farklılaşması,
Doku remodeling
 Hücre proliferasyonunu düzenleyen gen
ekspresyonunu kontrol ederek büyümeyi sağlar
Büyüme faktörleri
 Fibroblast growth factor
 Vascular endothelial growth factor
 Interleukin-1
 Epidermal growth factor
Primer Yara İyileşmesi
Sekonder
Yara
İyileşmesi
Yara İyileşmesi Faktörleri
 Malnütrisyon
– İyileşme için yeterli yağ, protein, karbonhidrat
– Azalmış bazı maddeler iyileşmeyi geciktirir
– Vit C -Kollagen sentezi
– Vit A –Epitelizasyonu stimüle eder, kapiller
damar oluşumu, ve kollagen sentezi
– Vit K –İndirekt etki, kan pıhtılaşmasında
– Çinko – Epitelizasyona yardımcı
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler
Lokal
 Nekroz
 Infeksiyon
 Kan desteği
 Mobilite
 Yabancı cisim
Sistemik
 Beslenme
 Vitamin eks.
 Yaş
 İmmun direnç
 Eşlik eden hast
Yara İyileşmesi Faktörleri
 Iskemi
– Besin ve O2 temini olmaz
– Toksinler, bakteriler ve hücre debrilerinin
uzaklaştırılması
– Kollagen stabilitesi için O2 gerekli
– Nötrofil ve makrofajlar sindirim için O2 ihtiyaç
Yara İyileşmesi Faktörleri
 Yaş
– Neonatal -Immatür, immun system, antijenik
tecrübe yok
– Çocukluk –Daha çabuk iyileşme ancak rezervi
eksik
– Yaşlı –Hücre replasmanı daha yavaş, cilt frajil,
immun ve dolaşım sistemlerine zayıflama
Yara İyileşmesi Faktörleri
 Yetersiz Inflamasyon ya da Immun yanıt
– Inflamasyon –yara iyileşmesinin 1. basamağı
– Immun supresyon -Steroid tedavisi
– Immun hastalıklar
Komplikasyonlar








İnfeksiyon
Yara ayrılması
Aşırı fibröz skar oluşumu (Keloid)
Pigmentasyon bozuklukları
Ağrılı skarlar
Zayıf skar doku oluşumu (Herni)
Skatrizasyon
Neoplazi (Yanık üzerinde SCC)