آشنایی بااصول مجموعه سازی ومجموعه گستری
Download
Report
Transcript آشنایی بااصول مجموعه سازی ومجموعه گستری
کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
کارگاه آشنایی با اصول مجموعه
سازی و مجموعه گستری
زمستان 1390
[email protected]
Acquisition مجموعه سازی
تعریف مجموعه سازی
مجموعه سازی عبارت است ازعمل یا فرایند نياز سنجي ؛
انتخاب و دسترس پذیر ساختن محتواي منابع اطالعاتي مورد
نياز جامعه كتابخانه از راههای خرید؛ اهداء ؛ مبادله یا سایر
روشهاي مرسوم و ارزیابي مداوم آن
فاکتورهای مهم در مجموعه سازی و مجموعه گستری
-Aنياز سنجی
-Bانتخاب
-Cدسترس پذیر ساختن محتواي منابع
-Dتهيه
-Eارزیابي مداوم
-Aنیاز سنجی
نیاز سنجي چیست؟
نيازسنجي یعني به كار بردن شيوههایي كه بتوان الگوي نيازها و
خواستههاي فرد ,گروه و جامعه را تعيين كرد
هدف نيازسنجي توليد اطالعات درباره نيازهاي مردم ,سازمانها و جامعه
است تا از این طریق ,مشاركت مسئوالنه كاربران (مصرفكنندگان) در
طراحي ,ایجاد ,استقرار و تداوم نظامها تأمين شود
روشهاي نیازسنجی اطالعات
یونسكو براي تعيين نيازهاي اطالعاتي سه روش مطالعه را توصيه ميكند:
خودكاوی كاربران
در این روش بر اساس یك الگوي داده شده ,كاربران نيازهاي اطالعاتي خود را
كه مرتبط با وظایف محوله شغلي و حرفهايشان است ,گزارش ميكنند.
پرسش و مصاحبه
در این روش نتایج حاصل از مذاكره و ارتباط متخصصان اطالعرساني و
كاربران مورد توجه قرار ميگيرد.
سفارشهاي اطالعاتی كاربران
سوابق سفارش اطالعات توسط كاربران منجر به تهيه یك الگو از نيازهاي آنان
ميگردد.
انواع نیاز سنجی
-1درخواست استفاده کننده
(a
تکميل برگه درخواست
(b
ذخيره یا رزرو کتاب یا منابع اطالعاتی
(c
درخواست امانت بين کتابخانه ای
(d
انجام پژوهشهای کاربردی و استفاده از پرسشنامه
(e
ميزان امانت منابع اطالعاتی در موضوعات خاص
-2شناخت خصوصيات جامعه استفاده کننده
-3ارتباط با استفاده کننده ومسولين گروه ها
-4بررسی شرح وظائف سازمانی
-5سنجش مجموعه
نیاز اطالعاتی
نياز اطالعاتی مجموعه اطالعاتی است که برای بر طرف نمودن
مجهوالت ذهنی ،تصميم گيری و نتيجه گيری جدید مورد نياز است
نيازهاي اطالعاتي عيني :در شکل ساده آن نياز به اطالعات برای
مسافرت در باره جاده
نيازهاي اطالعاتي مسئلهگرا :در شکل پيچيده آن نياز به اطالعات
برای انجام مطالعات علمی و پژوهشی
انواع نیاز اطالعاتی و مجموعه سازی
نياز اطالعاتی آموزشی و پژوهشی
نياز اطالعاتی واقعی و غير واقعی
نياز اطالعاتی بالقوه و بالفعل
رفتار اطالع یابی و مجموعه سازی
اعضای کتابخانه برای تامين نياز اطالعاتی خود از روشهای خاصی
استفاده می کنند که ممکن است مشابه یا متفاوت باشد
به مجموعه رفتارهایی که افراد با استفاده از آنها نياز اطالعاتی خود
را مرتفع می سازند رفتار اطالع یابی می گویند
-Bانتخاب منابع
انتخاب منابع اطالعاتی به مجموعه راهبردهای کالن برای گزینش و
برگزیدن بهترین و مناسب ترین منابع از بين سایر منابع اطالعاتی
گفته می شود
اصول کلی انتخاب
-1شناسایی اهداف کتابخانه
-2تعين جامعه کتابخانه
-3شناسيایی نياز اطالعاتی بالفعل و بالقوه
-4شناخت محدودیت های کتابخانه
-5شناخت مزایای انواع منابع اطالعاتی
-6جامع نگری
-7سرعت تهيه ،تهيه منابع باید در زمان مناسب صورت پذیرد
-8تناسب در مجموعه سازی
انواع ابزارهای انتخاب و دسترسی به اطالعاتی
فهرست ناشران
فهرست کارگزاران
کتاب فروشی ها و نمایشگاهها
کتابشناسيها
مجالت تخصصی
فهرست معرفی آثار مرجع
راهنمای پایگاههای اطالعاتی
اینترنت
منابع نقد و بررسی
نسخه های نمونه
نسخه های آزمایشی
روشهای انتخاب کتاب و مجالت
قضاوت اهل نظر و جامعه متخصصان
بررسی ميزان استفاده
ميزان نمایه شدن در نمایه نامه های موضوعی
تعيين مجالت هسته ( قانون برادفورد)
ميزان استناد به مجله (تعیین ضريب تأثیر )
وب سایت های مفید برای مجموعه سازی
Google books
World cat.org
Doaj.org
Amazon.com
Free medical journals
-Cدسترس پذير ساختن محتوای منابع
مهمترین نکته در بهره وری از منابع مالی محدود تعيين سياست دسترسی به
منابع علمی بجای مالکيت برآنها با استفاده از روشهای زیر می باشد:
-1همکاری بين کتابخانه ای و اشتراک منابع
-2امانت بين کتابخانه ای
-3خدمات تحویل مدرک
-4دسترسی به منابع الکترونيکی رایگان
-Dتهیه و سفارش
از چه راههایی منابع علمی را تهيه کنيم؟
خرید( سفارش)
اهداء
مبادله
سایر روشهاي مرسوم
روشهای سفارش
سفارش مستقيم
سفارش غير مستقيم
سایر روشها
-1سفيد مهر
-2به شرط بازبين
-3دایم
-4ائتالفی
مراحل سفارش
-1مرحله قبل از سفارش
-2مرحله سفارش
-3مرحله پس از سفارش
-1مرحله قبل از سفارش
دریافت تقاضا یا درخواست
کنترل تقاضا و درخواستها
فرایند انتخاب منابع
-2مرحله سفارش
ارسال سفارش -دریافت
-3مرحله پس از سفارش
پيگيری سفارش های دریافت نشده
پيگيری سفارش های ناقص
روز آمد نمودن بایگانی سفارش
بازبينی درخواستهای معوقه
- Eارزیابی مداوم
ارزشيابی مجموعه ،مطالعه و بررسی مجموعه منابع اطالعاتی یک
کتابخانه بر اساس اهداف ،جامعه کتابخانه و برنامه های سازمان مادر
می باشد
اهداف ارزشیابی
جمع آوری اطالعات برای تصميم گيری در توسعه مجموعه
ارزیابی ميزان پاسخگویی مجموعه به نياز اطالعاتی استفاده کنندگان فعلی و آینده
آیا بيانيه سياستهای توسعه مجموعه به درستی اجرا شده است یا خير؟
ارزیابی کارکرد انتخاب کنندگان فعلی
کاهش سليقه های شخصی
تعيين قوت و ضعف مجموعه
تعيين اولویت
مقابله با بحران بودجه
و........
روشهای ارزشیابی مجموعه
بررسی ميزان استفاده از مجموعه
بررسی مجموعه موضوعی
بررسی های آماری
نظر سنجی از جامعه کتابخانه و ميزان رضایتمندی آنها
مقایسه با فهرستهای پيشنهادی متخصصان و فهرست موضوعی
مدارک استفاده نشده
کتابسنجی
مطابقت با استانداردها
مشاهده مستقيم
ميزان استفاده از منابع اطالعاتی /تعداد کل منابع اطالعاتی
انواع منابع اطالعاتی و مجموعه سازی
کتاب (چا پی والکترونيکی)
اسناد ومدارک چاپی والکترونيکی غير کتابی
مواد دیداری وشنيداری
پيایندها (چا پی والکترونيکی)
سایر منابع اطالعاتی غير مرسوم در اینترنت
پایگاههای اطالعاتی
ویژگیهای منابع اطالعاتی و مجموعه سازی
منابع اطالعاتی از نظر شکل ،محتوا ،نوع ،قالب و غيره به دسته های
گوناگونی تقسيم می شوند اما محتوا نقطه اشتراک همه آنها است
نکته
برای پياده سازی تعریف فوق و داشتن مجموعه سازی و مجموعه
گستری خوب ،تدوین آیين نامه و خط مشی علمی و اصولی الزامی
است
پایان
؟