Transcript CYBH(Cinsel yolla Bulaşan Enfeksiyonlar)

Cinsel Yolla Bulaşan
Enfeksiyonlar
Doç. Dr. Naim NUR
CÜTF Halk Sağlığı AD
1
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Genellikle cinsel ilişki yolu ile
insandan insana bulaşan
mikroorganizmaların (mikrop) neden
olduğu üreme organlarının enfeksiyonudur
2
Dünyadaki Görülme Sıklığı
(DSÖ-2002)

Her yıl dünyada 250 milyondan fazla kişinin cinsel ilişki sonucu bu
hastalıklara yakalandığı tahmin edilmektedir

Gelişmekte olan ülkelerdeki prevalans, gelişmiş ülkelere göre çok daha
yüksektir. Bu ülkelerde sağaltıma erişilebilirlik de düşüktür.

Cinsel aktivitenin yüksek olduğu yaşlar, bu hastalıklarla en fazla
karşılaşılan yaş gruplarıdır.

Kadınlar bu hastalıklarla hemen her yaş grubunda erkeklerden daha fazla
karşılaşmaktadırlar.

Her iki cinsiyet için de, 15-30 yaş arası, CYBH’ın en sık görüldüğü yaş
grubudur.
3
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların önemi
* Sık görülmeleri,
* Komplikasyonları (sterilite, düşük, dış gebelik),
* Ölüme yol açabilmeleri (AİDS) ve
* Kontrolünün zorluğu
nedeniyle önemli bir sağlık sorunudur.
4
Cinsel yolla bulasan hastalıklar
AIDS
 Hepatit-B
 Bel soğukluğu (Gonore)
 Sifiliz (Frengi)
 Diğer bakteri, mantar ve virüslerin neden
olduğu hastalıklar

5
Genel özellikleri
Her iki cinste de cinsel yönden en aktif
oldukları dönemde sık görülür
 Genelde sessiz seyreder
 Başka birçok hastalıklara zemin hazırlarlar

6
CYBH’ların Geçişini Etkileyen Faktörler







Çok eşlilik
Birden fazla cinsel eş değiştirmek
Seks işçileri ya da müşterileri ile cinsel ilişkide
bulunmak.
Hastalık belirtisi olan kişilerle ilişki
CYBH’ların kadınlara bulaşma riski daha fazladır.
Eğitim eksikliği
Kondom (prezervatif) kullanımının az olması
7
Cinsiyet ve yaş özellikleri



15-30 yaş grubunda en fazla
Kadında 14-19 yaş arası daha sık
*Erken yasta evlenme
*Biyolojik olarak, kadınlardaki cinsel organ
mukozasının tahriş olasılığının daha fazla olması
Erkekte 19 yaş sonrası daha sık
*Cinsel olarak daha aktifler
*Fazla cinsel eş değistirirler
8
Sosyal faktörler
Güvenli olmayan cinsel ilişki
 Güvenli cinsel ilişki hakkında yetersiz bilgi
 Kondom temininde sorunlar
 Kondomdan hoşlanmamak
 Kültürel ve dinsel inançlar

9
Cinsel yolla bulasan hastalıklar

Belirti(+) %30
Belirti(-) %70
10
Belirtilerin ortaya çıkma zamanı


Cinsel yolla bulasan hastalıklar bazen belirti
vermeyebilir yada kişiyi rahatsız etmeyecek kadar
hafif belirti verebilir
Özellikle kadınlarda bazen hiç belirti görülmez!
Bunlar “taşıyıcı” kabul edilir ve hastalığı başkalarına
da bulaştırırlar
11
Belirtilerin ortaya çıkma zamanı
Cinsel temastan sonra hastalık belirtilerini
ortaya çıkması için geçen süre (kuluçka
süresi) hastalıktan hastalığa farklıdır
 Bu hastalık süreci günler (bel soğukluğu),
haftalar (hepatit-B), aylar (frengi) ya da yıllar
(AIDS) sürebilmektedir

12
Belirtiler
Cinsel organlardan iltihap ve akıntı gelmesi
 Akıntının genelde kötü kokulu olması
 Cinsel ilişki sonrası kanama
 İdrar yaparken yanma, sızı, sık sık az miktarda
idrara çıkma
 Karın ağrısı

13
Belirtiler
Cinsel organ ve çevresinde kaşıntı, kabarcık,
yara, siğil ve kızartı
 Kasık lenf bezlerinde sislik

14
CYBH Komplikasyonları





Kadınlarda kronik pelvis ağrıları, kısırlık (infertilite)
Yenidoğanlarda göz enfeksiyonları, zatürre
(pnömoni)
Dış gebelik, rahim ağzı kanseri, ağır enfeksiyonlar
(Ektopik Gebelik, Sepsis ve Servikal Ca )
Erkeklerde üretral darlık ve kısırlık (infertilite)
Sosyal Sorunlar
15
CYBH’ ın kontrolünü zorlaştıran
etmenler
- Cinsel davranışın değiştirilmesi zordur.
- Cinsellikten bahsetmek utandırıcı ve zordur.
- CYBH’ ın çoğu belirti vermez.
- Sağaltımı her zaman kolay ve etkili olmaz
16
CYBH Önlemenin Temel İlkeleri
yalnız hastayı değil, aile ve cinsel
eşlerini de kapsamalıdır.
 Hasta, bulaşma yolu ve sağlam kişilere
yönelik koruyucu ve tedavi edici hizmetler eş
zamanlı olarak verilmelidir.
 Birinci basamak hizmeti laboratuar ve ikinci
basamak hizmetiyle desteklenmelidir.
 Hizmet
17
CYBH Bulaşma Zincirine
Yönelik Önlemler
 Hastaya
 Sağlam
yönelik önlemler,
kişiye yönelik önlemler,
 Bulaşma
yoluna yönelik önlemler.
18
Hastaya Yönelik Önlemler
 Erken tanı: Risk gruplarının belirlenerek tanı olanaklarından
öncelikle yararlanmaları sağlanmalıdır.
 Tedavi: Hastayla birlikte eşleri eşzamanlı olarak tedavi
edilmeli ve tedavinin sonucu izlenmelidir.
 Danışmanlık
ve eğitim: Hastalar CYBH hakkında
bilgilendirilmeli olumlu cinsel davranışlar geliştirmeleri için
kendilerine yardımcı olunmalıdır.
19
Sağlam Kişiye Yönelik Önlemler
 Risk altındaki gruplar belirlenmelidir (yaşamını cinsel yolla
kazananlar,uzun yol şoförleri gibi).
 Risk altındaki kişiye öncelik verilerek bilgilendirme ve
danışmanlık hizmeti verilmelidir.
 Başka nedenle sağlık merkezine başvuran her hasta, özellikle
cinsel aktif yaşta ve risk gruplarının birinde olduğu anlaşılırsa
CYBH öyküsü alınmalıdır.
 Doğum sonrası bebek bakımında yenidoğanın gözlerine
tetrasiklin pomad sürülmelidir.
20
Bulaşma Yoluna Yönelik Önlemler

Güvenli cinsel davranış eğitimi,

Kondom sağlamanın sürekliliği, kondom kullanmanın
özendirilmesi,

Kondom kullanma eğitimi.
21
Hangi hastalıklar cinsel ilişki
yoluyla bulaşabilir ?
En sık rastlanılanları











Gonore (bel soğukluğu),
Sifiliz (frengi),
HIV Enfeksiyonu (AIDS),
Hepatit B,
Klamidyoz,
Kandidiyazis,
Trikomoniyazis,
Yumuşak şankr,
Granuloma inguinale,
Genital herpes,
Lenfogranuloma venerium.
22
CYBH’ ın Yol Açtığı Belirtiler
Uretral akıntı
- gonore,
- klamidya enfeksiyonları.
Vajinal akıntı
- trikomoniaz,
- bakteriyel vajinoz,
- kandidiyaz,
- gonore,
- klamidya enfeksiyonları.
Ülser / yara
- sifiliz,
- şankroid,
- donovanozis.
Alt karın ağrısı
- gonore,
- klamidya enfeksiyonu,
- anaerobik bakteriler.
23
Riskli Gruplar






Cinsel olarak aktif genç kadınlar,
Çok eşli kadınlar,
Seks işçileri ve müşterileri,
Cinsel olarak aktif yaşlardaki evli olmayan erkekler,
Evinden ve/veya eşinden sık ayrılan, sık seyahatlere çıkan
erkek ve kadınlar,
Kamyon şoförleri.
24
GONORE (Belsoğukluğu)
 Gonore en sık rastlanılan cinsel yolla bulaşan hastalıklardan
biridir. 1995 yılı DSÖ tahminlerine göre her yıl yaklaşık 62
milyon kişi hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık en sık Güney
ve Güneydoğu Asya'da görülmektedir.
 Gonore, kadın hastaların % 80'inde herhangi bir belirti
vermez. Belirti veren kadınlarda, vajinadan yeşil veya sarı
renkte fena kokulu akıntı olabilir. İdrar yaparken yanma ve
ağrı vardır, sık sık ve az miktarda idrara çıkılır.
25
 Erkeklerin çoğunda belirti vardır. Hastalık belirtileri mikrobun
bulaşmasından 2-6 gün sonra (kuluçka süresi), penisin
ucundaki üretra (dış idrar yolu) ağzından sarı yeşilimsi cerahat
akar. İdrar yaparken yanma ve ağrı vardır, sık sık ve az
miktarda idrara çıkılır.
 Gonore, zamanında ya da etkisiz ve tam tedavi edilmediğinde
kadında önemli sağlık sorunlarına neden olur. Yumurta
kanallarının iltihaplanması sonucu kısırlık, dış gebelik
gelişebilir. Erkek hasta tedavi edilmediğinde meni yollarında
iltihap ve bunun sonunda da kısırlık ortaya çıkabilir.
 Gonore antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Cinsel eşin de muayenesi ve gerekirse tedavisi gerekmektedir.
26
SİFİLİZ (Frengi)
Treponema pallidum adı verilen bir
bakterinin neden olduğu cinsel yolla
bulaşan bir hastalıktır.
27
Sifilizin yaygınlığı
Sifiliz en sık rastlanılan cinsel yolla bulaşan
hastalıklardan biridir. 1995 yılı Dünya Sağlık Örgütü
tahminlerine göre her yıl yaklaşık 12 milyon kişi
hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık en sık Güney ve
Güneydoğu Asya'da görülmektedir.
28
 Bakteri kalp, gözler, beyin, sinir sistemi, kemikler, eklemler
başta olmak üzere vücudun birçok yerinde hasarlara
neden olur.
 Tedavi edilmeyen sifilizli gebe kadından, bakteri hamilelik
esnasında bebeğe bulaşabilir. Bulaşma riski % 70
dolayındadır. Bu gebelerin ise yaklaşık % 25'i, ölü doğum
ya da erken dönem bebek ölümü nedeni ile çocuklarını
kaybederler.
 Sifiliz genellikle penisilin tedavisi ile kolayca iyileşir.
Tedavinin başlangıcından
bulaştırıcılık kaybolur.
genellikle
24
saat
sonra
29