Transcript ภาคเหนือตอนบน - สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร

ปัจจัยที่มีผล
ต่อการเพิ่มปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง
ภาคเหนือตอนบน
ณัฐภาส ก ุลเรืองทรัพย์
สานักงานเศรษฐกิจการเกษตรเขต 1
จังหวัดเชียงใหม่
1
ความสาคัญของการศึกษา
เป็นพืชเศรษฐกิจสาคัญของไทย
ใช้เป็นอาหารมน ุษย์
อาหารสัตว์
พลังงานชีวภาพ
มีศกั ยภาพการผลิต แต่ไม่เพียงพอ ต้องนาเข้า
2
วัตถ ุประสงค์ของการศึกษา
ศึกษาปัจจัยที่มีผล
ต่อการเพิ่มปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง
ภาคเหนือตอนบน
3
ขอบเขตการศึกษา
•
•
•
•
ครัวเรือนเกษตรที่ปล ูกถัว่ เหลืองฤด ูฝน / ฤด ูแล้ง ปี 2553/54
ตัง้ แต่ 1 ไร่ ในอาณาเขตหมู่บา้ น
เป็นถัว่ เหลืองที่ใช้ประโยชน์เพื่อสีเมล็ด
ยกเว้นถัว่ เหลืองฝักสด ไม่นบั เป็นพืชที่ศึกษาครัง้ นี้
4
พื้นที่ที่ศึกษา
9 จังหวัด
เชียงใหม่ ลาพูน แม่ฮ่องสอน
แพร่
น่าน
เชียงราย พะเยา
ลาปาง
อ ุตรดิตถ์
5
ระยะเวลาที่ศึกษา
ถัว่ เหลืองฤด ูฝน และฤด ูแล้ง
ปี2553/54
6
แนวคิดการศึกษา
ปัจจัยสาคัญที่มีอิทธิพลต่อปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง ฤด ูฝน / ฤด ูแล้ง
ปัจจัยด้านอ ุปทาน
ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ปีที่แล้ว
ราคาพืชแข่งขันฯลฯ
ราคาเมล็ดพันธถ์ ุ วั่ เหลือง ปีที่ศึกษา
ปัจจัยอื่นๆ ฯลฯ
7
เครื่องมือที่ใช้ในการวิเคราะห์
ใช้แบบจาลอง Coob – Douglas
รูปแบบของแบบจาลอง
b
Y = AX
โดยที่
Y
A
X
b
คือ ปริมาณการผลิต
คือ ค่ าคงที่ของสมการ
คือ ปั จจัยที่มีผลต่ อปริมาณการผลิต
คือ ค่ าสัมประสิทธิ์ของตัวแปร
8
ตัวแปรที่ใช้ศึกษา
ราคาพืชแข่งขันชนิดต่างๆ ปีที่แล้ว (บาทต่อกก.)
ราคาเฉลี่ยผลผลิตถัว่ เหลือง ปีที่แล้ว
แยกชนิดพันธ์ ุ (บาทต่ อกก.)
ราคาปุ๋ยเคมีเม็ด เฉลี่ยท ุกสูตร ท ุกตรา
ที่เกษตรกรใช้กบั ถัว่ เหลือง ฤด ูกาลที่สารวจ
 ถัว่ เหลืองชนิดพันธตุ์ ่างๆที่เกษตรกรปล ูก
ในฤด ูกาลที่สารวจ
9
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รบั
เป็นแนวทางกาหนดนโยบายเพิ่มปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง
ถัว่ เหลืองเพียงพอสาหรับใช้ในประเทศ
ลดการนาเข้าจากต่างประเทศ
เพิ่มรายได้ให้เกษตรกร
เกษตรกรมีค ุณภาพชีวิตดีข้ ึน
10
ผลการศึกษา
พท.ปล ูกถัว่ เหลืองของเกษตรกรที่ศึกษา
ตนเอง 4 ไร่
ฤด ูฝน
ฤด ูแล้ง
5 ไร่
5 ไร่
เช่า 1 ไร่
ตนเอง 4 ไร่
เช่า 1 ไร่
11
ชนิดพันธท์ ุ ี่เกษตรกรปล ูก
ฤด ูฝน
ชม 60
48%
สจ 5
11%
ฤด ูแล้ง
พระราชทาน
ราชมงคล
38%
สจ4
3%
ชม 60
63%
พระราชทาน
ราชมงคล
22%
สจ 5
10%
สจ 4
4%
12
อัตราการใช้เมล็ดพันธ์ ุ
ฤด ูฝน
ฤด ูแล้ง
พระราชทาน
ราชมงคล
20 กก./ไร่
ชม 60
18 กก./ไร่
สจ 4
16 กก./ไร่
สจ 5
14 กก./ไร่
ชม 60
20 กก./ไร่
สจ 4
16 กก./ไร่
พระราชทาน
ราชมงคล
12 กก./ไร่
สจ 5
16 กก./ไร่
13
ราคาเฉลี่ยเมล็ดพันธ์ ุ
ฤด ูฝน
ชม 60
22 บาท/กก
สจ 4
17 บาท/กก.
ฤด ูแล้ง
พระราชทาน
ราชมงคล
19 บาท/กก.
สจ 5
16 บาท/กก.
ชม 60
21 บาท/กก
สจ 4
19 บาท/กก.
พระราชทาน
ราชมงคล
19 บาท/กก.
สจ5
18 บาท/กก.
14
ราคาเฉลี่ยปุ๋ยเคมีที่เกษตรกรใช้กบั ถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
ราคาเฉลี่ยท ุกสูตร ท ุกตรา
15 บาท/กก.
ฤด ูแล้ง
ราคาเฉลี่ยท ุกสูตร ท ุกตรา
18 บาท/กก.
15
เดือนที่เกษตรกรเริม่ ปล ูกถัว่ เหลืองมากที่ส ุด
ตามลาดับ
ฤด ูแล้ง
ฤด ูฝน
ธค.
กค.
ปลาย เมย.
มค.
พค.
พย.
มิย.
ต้น กพ.
16
เดือนที่เกษตรกรเริม่ เก็บเกี่ยวถัว่ เหลืองมากที่ส ุด
ตามลาดับ
ฤด ูฝน
ฤด ูแล้ง
มีค.
ตค.
เมย.
กย
สค.
พค.
พย.
17
ผลผลิตเฉลี่ยท ุกชนิดพันธ์ ุ
ฤด ูฝน
ฤด ูแล้ง
207 กก./ไร่
226 กก./ไร่
18
แหล่งขายผลผลิตถัว่ เหลืองของเกษตรกร
ทัง้ ฤด ูฝน และ ฤด ูแล้ง
ส่วนใหญ่ขายให้ พ่อค้า
บางส่วนขายให้ สหกรณ์การเกษตร ธกส.
19
ราคาเฉลี่ยผลผลิตถัว่ เหลืองที่เกษตรกรขายได้
ทัง้ ฤด ูฝน และ ฤด ูแล้ง
ราคา16 บาท /กก.
20
ท ุนเงินสดที่เกษตรกรใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
6,500 บาท
ฤด ูแล้ง
6,000 บาท
21
ลักษณะการซื้อปัจจัยการผลิตของเกษตรกรสาหรับปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
ส่วนใหญ่ซ้ ือแบบเงินสด
ฤด ูแล้ง
ส่วนใหญ่ซ้ ือแบบเงินสด
22
การกเ้ ู งินสด
สาหรับใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ของเกษตรกร
ฤด ูฝน
86% ของ ตย.
ฤด ูแล้ง
90% ของ ตย.
23
หนี้คา้ งชาระของเกษตรกรที่ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
เฉลี่ย ระยะสัน้ / ปานกลาง / ยาว
72,300 บาท
ฤด ูแล้ง
เฉลี่ย ระยะสัน้ / ปานกลาง / ยาว
72,300 บาท
24
สภาพดินที่ใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
สภาพปกติ 81%
ต้องปรับปร ุง 19%
ของเกษตรกร ตย.
ฤด ูแล้ง
สภาพปกติ 76%
ต้องปรับปร ุง 24%
ของเกษตรกร ตย.
25
แหล่งน้าที่ใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
ส่วนใหญ่ใช้จาก
นอกเขตชลประทาน
ฤด ูแล้ง
ส่วนใหญ่ใช้จาก
เขตชลประทาน
26
ปริมาณน้าที่เกษตรกร
ใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
เพียงพอ 57%
ไม่เพียงพอ 24%
มากเกินไป 19%
ของเกษตรกร ตย.
ฤด ูแล้ง
เพียงพอ70%
ไม่เพียงพอ 27%
มากเกินไป 7%
ของเกษตรกร ตย.
27
ค ุณภาพน้าที่เกษตรกร
ใช้ปล ูกถัว่ เหลือง
ฤด ูฝน
สภาพปกติ 92%
ต้องแก้ไข 8 %
ของเกษตรกร ตย.
ฤด ูแล้ง
สภาพปกติ 93%
ต้องแก้ไข 7%
ของเกษตรกร ตย.
28
การอบรมความร ้ ู
ด้านการผลิต การตลาด
ฤด ูฝน
เกษตรกร
ได้รบั การอบรมฯ11%
ไม่ได้รบั การอบรมฯ 89%
ฤด ูแล้ง
เกษตรกร
ได้รบั การอบรมฯ 13%
ไม่ได้รบั การอบรมฯ 87%
29
แนวโน้มการปล ูกถัว่ เหลือง ปีหน้า (2554/55)
ฤด ูฝน
คาดว่าปล ูกเพิ่ม 8%
ฤด ูแล้ง
คาดว่าปล ูกเพิ่ม 4%
30
แหล่งข่าวสาร ด้านการผลิต การตลาด ถัว่ เหลือง
ของเกษตรกร
ฤด ูฝน
สื่อวิทย ุ / โทรทัศน์ 36%
สื่ออื่นๆ มีค่าร้อยละ
อยูใ่ นเกณฑ์ต่า
ฤด ูแล้ง
สื่อวิทย ุ / โทรทัศน์ 37%
สื่ออื่นๆ มีค่าร้อยละ
อยูใ่ นเกณฑ์ต่า
31
ความเห็นของเกษตรกร ในการนาถัว่ เหลือง
ไปใช้ประโยชน์ดา้ นพลังงานชีวภาพ
เกษตรกร ทัง้ 2 ฤด ู มีความเห็นตรงกัน คือ
- ช่วยให้ผลผลิตถัว่ เหลืองมีราคาสูงขึ้น
- ช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านน้ามันเชื้อเพลิง
- รองรับการขาดแคลนน้ามันเชื้อเพลิงในอนาคต
32
ความต้องการของเกษตรกร
ที่จะให้ภาครัฐ / เอกชน ช่วยเหลือ สนับสน ุน
ฤด ูฝน
1.ประกันราคาผลผลิตถัว่ เหลือง
2.สนับสน ุนเมล็ดพันธท์ ุ ี่มีค ุณภาพ
3.ปรับราคาปุ่ย / ยา เคมี ให้ต่าลง
ฤด ูแล้ง
1.ประกันราคาผลผลิตถัว่ เหลือง
2.สนับสน ุนเมล็ดพันธท์ ุ ี่มีค ุณภาพ
3.ปรับราคาปุ่ย / ยา เคมี ให้ต่าลง
4.จัดสรรปริมาณน้าให้เพียงพอ
5.อบรมความรก้ ู ารผลิตถัว่ เหลือง
33
ผลวิเคราะห์แบบจาลอง
ฤดูฝน
ตัวแปรที่มอี ิทธิพลต่อการเพิ่มปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง ได้แก่
1. ราคาพืชแข่งขันกับถัว่ เหลือง คือ ข้าวนาปี กข 8
(เครื่องหมายหน้าตัวแปรเป็ นลบ) ระดับความเชือ่ มัน่ 95%
2. ราคาพืชแข่งขันกับถัว่ เหลือง คือ ข้าวนาปี กข 10
(เครื่องหมายหน้าตัวแปรเป็ นลบ) ระดับความเชือ่ มัน่ 95%
3. ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ฤดูฝน ปี ที่แล้ว พันธุ์ สจ 5 ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
4. ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ฤดูฝน ปี ที่แล้ว พันธุ์ พระราชทาน / ราชมงคล
ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
5. ราคาเมล็ดพันธุถ์ วั ่ เหลือง ฤดูฝน ปี นี้ พันธุ์ พระราชทาน / ราชมงคล
(เครื่องหมายหน้าตัวแปรเป็ นลบ) ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
34
(ฤด ูฝน ต่อ)
2
R .136
ค่ า
ค่ า Adj - R2 .109
ค่ าDW 1.657
ค่ า F 5.053
Sig .000
35
ฤดูแล้ง
ตัวแปรที่มอี ิทธิพลต่อการเพิ่มปริมาณการผลิตถัว่ เหลือง ได้แก่
1. ราคาพืชแข่งขันกับถัว่ เหลือง คือ ข้าวนาปรัง กข 10
(เครื่องหมายหน้าตัวแปรเป็ นลบ) ระดับความเชื่อมัน่ 95%
2. ราคาพืชแข่งขันกับถัว่ เหลือง คือ หอมแดง ฤดูแล้ง
(เครื่องหมายหน้าตัวแปรเป็ นลบ) ระดับความเชือ่ มัน่ 95%
3. ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ฤดูแล้ง ปี ที่แล้ว พันธุ์ ชม 60 ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
4. ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ฤดูแล้ง ปี ที่แล้ว พันธุ์ สจ 4 ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
5. ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง ฤดูแล้ง ปี ที่แล้ว พันธุ์ สจ 5 ระดับความเชือ่ มัน่ 99%
36
(ฤด ูแล้ง ต่อ)
2
R .105
ค่ า
ค่ า Adj - R2 .087
ค่ าDW 1.723
ค่ า F 5.702
Sig .000
37
ข้อเสนอแนะ
ประมวลผล / เชื่อมโยง ผลการศึกษาทัง้ หมด
นาสูข่ อ้ เสนอแนะ เพื่อเพิ่มรายได้ให้เกษตรกร ลดการกเ้ ู งิน
ลดหนี้สินค้างชาระ ลดการนาเข้าเมล็ด / กากถัว่ เหลือง
ได้ดงั นี้
38
1.พัฒนา ค้นคว้า วิจยั ด้านเมล็ดพันธถ์ ุ วั่ เหลือง ให้มีค ุณภาพ
เจริญเติบโตดี แข็งแรง ต้านทานโรค และแมลง ผลผลิตต่อไร่สงู
และสนับสน ุนเมล็ดพันธด์ ุ งั กล่าวให้แก่เกษตรกรอย่างทัว่ ถึง
2.ถ่ายทอดความรูห้ ลักการผลิตที่ถกู ต้องตามหลักการเกษตรในการผลิต
ถัว่ เหลือง ตัง้ แต่การ คัด / เตรียมเมล็ดพันธ์ ุ การเตรียมดิน การปล ูก
ด ูแลรักษา การเก็บเกี่ยว รวมทัง้ การคัด / เก็บรักษา ผลผลิตที่จะใช้
สาหรับเก็บไว้เป็นเมล็ดพันธเ์ ุ พื่อใช้ปล ูกในปีต่อไป
3.ส่งเสริมการใช้ป๋ ยอิ
ุ นทรีย ์ / เคมี และปุ๋ย / ยา อินทรีย/์ ชีวภาพ เพื่อฟ้ ื นฟู
บาร ุงรักษาค ุณภาพ / โครงสร้างดิน รวมทัง้ เป็นการลดมลภาวะเป็นพิษ
การใช้ป๋ ยุ / ยา เคมี ในระยะยาวจะมีผลเสียทาให้สภาพดิน และ
โครงสร้างดินเสีย และกระทบต่อระบบนิเวศเกษตร
39
4.ขยายและดาเนินโครงการผลิตปุ๋ ยอินทรีย์ / เคมี ให้ทวั ่ ถึงและต่อเนือ่ ง พร้อมกับ
ดาเนินโครงการแลกเปลี่ยนสินค้าเกษตรกับปุ๋ ยเคมีที่ใช้กบั ถัว่ เหลือง และเป็ นปุ๋ ย
ที่มคี ณ
ุ ภาพ กับต่างประเทศ ให้ตอ่ เนือ่ ง เพื่อจัดสรรปุ๋ ยดังกล่าวให้แก่เกษตรกร
อย่างทัว่ ถึง
5.ขยายและพัฒนา ปรับปรุง ระบบชลประทาน ทัง้ ชลประทานหลัก
ชลประทานเสริม ชลประทานราษฎร์ รวมทัง้ แหล่งนา้ ธรรมชาติที่ใช้ในการเกษตร
โดยเฉพาะในแหล่งที่ขาดแคลนนา้
6.ภาครัฐ ดาเนินโครงการร่วมกับภาคเอกชน ในการประกันราคาผลผลิตถัว่ เหลือง
รวมทัง้ ขยายตลาดต่างประเทศ และพัฒนา ค้นคว้า วิจยั การแปรรูปผลผลิต
ถัว่ เหลืองเป็ นผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ มากขึน้ และพัฒนา ค้นคว้า วิจยั การแปรรูป
ผลผลิตถัว่ เหลืองเป็ นผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ มากขึน้ โดยเฉพาะการแปรรูปเป็ นพลังงาน
ชีวภาพ เป็ นการช่วยให้ราคาผลผลิตถัว่ เหลือง มีเสถียรภาพ และสร้างมูลค่าเพิ่ม
ของถัว่ เหลือง
40
7.จากผลวิเคราะห์แบบจาลอง กรณีพืชแข่งขันกับถัว่ เหลืองทัง้ ในฤดูฝนและฤดูแล้ง
ควรดาเนินนโยบายคงพื้นที่ปลูกพืชแข่งขันไว้และรักษาเสถียรภาพของราคา
ผลผลิตพืชแข่งขันดังกล่าว เนือ่ งจากพืชแข่งขันดังกล่าวยังคงเป็ นพืชหลัก
และมีความสาคัญทางเศรษฐกิจในพื้นที่ รวมทัง้ ผลผลิตส่วนหนึง่ ใช้สาหรับ
บริโภคในครัวเรือน ในขณะเดียวกันควรรักษาราคาผลผลิตถัว่ เหลืองให้มี
เสถียรภาพ เช่นกัน เพื่อลดผลกระทบที่จะเกิดกับพืชแข่งขัน หากเกิดภาวะราคา
ผลผลิตถัว่ เหลืองปรับตัวสูงขึน้ มาก สาหรับราคาเมล็ดพันธุถ์ วั ่ เหลือง ภายหลัง
การพัฒนาเมล็ดพันธุ์ ควรจาหน่ายในราคายุตธิ รรม เพื่อให้เกิดความสมดุล
ของการผลิตระหว่างพืชแข่งขันกับถัว่ เหลือง ประการสาคัญอีกประการหนึง่
ชนิดพันธุถ์ วั ่ เหลืองแต่ละชนิดพันธุ์ จะมี ความเหมาะสมสาหรับปลูกแตกต่างกันไป
ในแต่ละพื้นที่ ดังนัน้ การส่งเสริมจึงควร พิจารณาตามความเหมาะสมดังกล่าว
41
ขอขอบค ุณท ุกท่าน
42