Transcript iii god fp- finansije i finansijska trzista

Bankarsko osiguranje
Dr Milena Žižić
Bankarsko osiguranje
• Bankarsko osiguranje predstavlja termin koji se
koristi da opiše prodaju
paketa(proizvoda)osiguranja u banci.
• Kombinacija “banketa ili banke” i “uvjerenja
odnosno obećanja”,što znači da jedno te isto
pravno lice obezbjeđuje usluge i bankarstva i
osiguranja.
• Strategija bankarskog osiguranja uživa vrlo zavidan
uspjeh u Evropi,već neko vrijeme ,gdje je po
procjeni ,2/3 životnog osiguranja i penzionog
biznisa obavljeno preko banaka na vodećim
tržištima Španije,Francuske ,Portugalije.
Hipotekarno tržište
• Hipotekarno tržište predstavlja skup operacija
sa finansijskim instrumentima neposredno ili
posredno obezbijeđenom hipotekom.
• Zasniva se na simbiozi tržišta kreditnih i
finansijskih instrumenata.
• Originalnost i specifičnost hipotekarnog
tržišta je upravo proces sekurizacije.
• Kamatne stope na kredite ,stanje na tržištu
nekretnina, cjelokupna situacija hipotekarnih
kredita,loša procjena hipoteka...
• Značaj,greške, potencijalni gubici po osnovu
hipotekarnih kredita, najveći dio lošeg
portfolija plasmana u bankama...
• Hipotekarni krediti sa fixnom i varijabilnom
kamatnom stopom.
• Hipotekarni krediti obično zahtijevaju od
korisnika i plaćanje niza naknada za pokriće
troškova,izdavanje hipotekarnog kredita koji
se tiču obrade istog.
• Troškovi obrade hipotekarnog kredita:
Prijavna naknada –troškovi obrade
hipotekarnog kredita
Traženje upisa vlasništva-potvrđuje zakonsko
vlasništvo
Osiguranje života i hipoteke
Naknada za procjenu hpoteke
Naknada za obradu kredita
Ostali troškovi.
Finansijski derivati
• Finansijski derivati predstavljaju terminske
ugovore i izvedene na osnovu neke aktive
koja stoji u osnovi derivata , čija cijena upravo
zavisi od te aktive.
• Derivatni instrument je onaj čija je isplata
povezana sa drugim predhodno izdatim
instrumentom.
• Obično obuhvata sporazum između dvije
strane o razmjeni standardne količine aktive
ili novčanog toka po unaprijed utvrđenoj cijeni
i na određeni datum u budućnosti.
Oblici derivatnih instrumenata:
1. Tradicionalni instrumenti tržišta:
Akcije,obveznice,novčano tržište,devizno i
robno tržište,indexi
2. Kombinacija osnovnih instrumenata i
derivata(uglavnom opcija)
- Hibridni instrumenti ,konvertibilne
obveznice,strukturisane
note,PEP,PIP,GROI.
3.Generički derivati – fjučers opcije,složene
opcije,svop opcije(kamatne,valutne)
• 5.Posebne vrste opcija-kombinacija opcija
(straddle,spread,strangle,butterfly),specijalne
opcije.
• Finansijski derivati su veoma efikasni u
smanjivanju rizika jer finansijskim
institucijama omogućavaju hedž,tj.da se
upuste u finansijske transakcije koje eliminišu
ili smanjuju rizik.
Fjučersi
• Fjučersi su izvedeni derivatni instrumenti,to
su instrumenti visokog rizika.
• Ugovori koji se razlikuju od fjučersa i opcija
su:
1.Promptni ugovor,
2.Forward ugovor,
3.Futures ugovor.
Leveridž je u finansijkom smislu ulaganje malog
iznosa u investiciju mnogo veće vrijednosti.
• Opcije su ugovori na osnovu kojih kupac ima opciju
odnosno pravo da kupi ili proda određeni finansijski
instrument po utvrđenoj cijeni,koja se naziva strajk
cijenom,tj.cijenom izvršenja prava iz ugovora i
na utvrđeni dan ili do isteka utvrđenog roka (
rok do isteka).
• Opcijski ugovori su standardizovani što je preduslov
za trgovanje na organizovanim tržištima opcija.
• Standardni elementi svakog ugovora o
opcijama su:
1.Vrsta(prodajni ili kupovni ugovor),
2.TIP(amer.ili evropski),
3.Osnovna HOV,
4.Jedinica trgovanja(npr.br akcija)
5.Strajk cijena,
6.Rok važnosti.
• Varanti su slični kupovnim opcijama ,jer
predstavljaju mogućnost kupovine fixnog
broja akcija po unaprijed utvrđenoj cijeni za
vrijeme određenog perioda ,drugim
riječima,njima se definiše broj HoV koji imalac
može da kupi po svakom primjerku varanta.
• Forvardi predstavljaju sporazume dvije
strane o finansijskoj transakciji u određeno
vrijeme u budućnosti.
• Svopovi(SWAP)je sporazum dvije strane o
razmjeni određenih periodičnih novčanih tokova u
budućnosti na bazi nekog osnovnog instrumenta ili
cijene(npr.fiksna ili promjenljiva stopa srednjoročne
ili dugoročne obveznice).
• Danas postoji pet generičkih tipova svopova:
1. Svop kamatnih stopa,
2. Svop valuta,
3. Svop kreditnog rizika,
4. Svop roba,
5. Svop akcija.
Tržište novca
• ,, Čak ni ljubav među ljudima nije učinila tako mnogo
budala koliko razmišljanje o prekomjernoj moći novca“
...W.E Gladstone(1844)
• ,, Tri su velika pronalaska od kada je svijeta i vijeka:
vatra,točak i centralno bankarstvo“ Will Rogers
• ...jedno pravilo koje zapljuskuje bankara koji ga se ne
pridržava,
...nikada ne posuđuj novac bilo kome sem onome kome
nije potreban.
Ogden Nash
• Tržište novca kao segment finansijskog tržišta predstavlja
visoko specijalizovani oblik operacija kupovine i prodaje
novca,ostalih likvidnih sredstava i kratkoročnih HoV.
• Tržište novca u sebi sadrži:
1. Trgovanje novcem i kratkoročnim HoV,
2. Institucije i organizacije koje osiguravaju kratkoročna
sredstva(depozite),odnosno kratkoročne
kredite(komercijalne banke,depozitne banke,berze za
kratkoročne HoV,eskontne i diskontne
organizacije,akcepno-kreditne institucije i dr)
3. Instrumente tržišta novca.
U širem smislu u tržište novca se uključuje i devizno
tržište(kupovina i prodaja deviza i valuta).
• Tržište novca omogućava uspješno regulisanje odnosa
ponude i tražnje novca i kratkoročnih HoV,održavanje
optimalnih likvidnosti svih subjekata i banaka,bržu cirkulaciju
finansijskih sredstava,ostvarivanje ciljeva monetarne i
devizne politike,uspješno sprovođenje kreditne politike
banaka, funkcionisanje javnog duga i politike kreditiranje
države,stabilnost privrede i td.
• Tržište novca i mogućnost njegovog razvoja zavisi od
sledećih faktora:
1.
2.
3.
4.
5.
Nivoa društveno – ekonomskog razvoja,
Razvoja ekonomskog sistema,
Razvoja i „kvaliteta“bankarskog sistema,
Tradicije u razvoju i funkcionisanju tržišta novca,
Uloge i samostalnosti CB,
6. Razvijenosti institucija i instrumenata tržišta novca,
7.Značaja i uloge kamatne stope,
8.Finansijske i ekonomske otvorenosti i td.
U nacionalnim okvirima i na globalnom planu,tržište novca
ostvaruje kao osnovne sledeće funkcije:
1.Mobilizaciju i alokaciju kratkoročnih finansijskih
sredstava,
2.Obezbeđivanje potrebe za likvidnošću ekonomskih
transaktora,
3.Utvrđivanje cijena fin.instrumenata i
4.Transmisiju monetarne politike.
• Proces utvrđivanja cijena na tržištu novca
određen je sledećim faktorima:
1. Operacijama centralne banke,
2. Distribucijom informacija na tržištu,
3. Organizacionom strukturom tržišta.
Monetizacija vrijednosnih papira privrede(reskont)treba da
postane osnovni kanal kreiranja primarnog novca u našem
monetarnom sistemu.
Fiskalni sistem i eksterna,platno-bilansna komponenta
emisije (platno bilansni suficit ili deficit) u poslednjim
godinama postaju osnovni kanal primarne emisije.
Centralna banka i upravljanje novcem
• ,,Centralne banke nisu bile nikada moćnije nego
danas.Monetarna politika je postala centralni instrument
makroekonomske stabilizacije i u sve većem broju
zemalja monetarna politika je u rukama nezavisnih
centralnih banaka“ Richard Layard,2005
• Primarna emisija CB se teorijski i praktično može vršiti preko
pet osnovnih kanala ili tokova:
1. Monetizacijom vrijednosnih papira(mjenica i sličnih vrijednosnih
papira,izdatih od strane privrednih preduzeća koje se nalaze u
cirkulaciji unutar tok sektora)dakle neposredno privrednim
subjektima,transaktorima;
2. Kreditima CB poslovnim bankama;
3. Kreditiranjem države ,odnosno zaduženjem države kod CB;
4. Kreditima ostalim direktnim komitentima CB;
5. Kupovinom i prodajom deviznih sredstava(devizne transakcije).
• Kao najznačajnije funkcije koje obavljaju savremene
centralne banke mogu se navesti sledeći:
1. Emisija novca,
2. Regulisanje kredita,kamatnih stopa i deviznog kursa,
3. Supervizija,
4. Zajmodavac u krajnjoj instanci,
5. Upravljanje deviznim rezervama,
6. Držanje depozita banaka i drugih CB,
7. Vođenje monetarne i platnobilansne statistike,
8. Istraživanje i statistika,
9. Platni promet,
10.Regulatorna funkcija(donošenje pravnih propisa)
11.Usluge vladi.
Primarna emisija novca
• Primarna emisija (engl. primary issue, njem. Primäremission) je emisija
koju obavlja centralna (emisijska) banka, kreirajući tako primarni novac.
Svojim operacijama u aktivi centralna banka stvara potraživanja banaka
ili drugih izravnih komitenata na samu sebe, a svoje obaveze prema
njima iskazuje u svojoj pasivi.
• Te obaveze centralna banka može na njihov zahtjev isplatiti u gotovom
novcu, jer ga jedino ona emituje (štampa), što primarnom novcu tj. novcu
centralne banke daje posebnu ulogu u sistemu papirne inkonvertibilne
valute.
• Zavisno od raspoloživog iznosa primarnog novca banke emituju “svoj”
novac (bankovni, depozitni, knjižni) koji se u svakom trenutku može (i
mora) isplatiti u novcu centralne banke, čiji je najznačajniji izraz gotov
novac (novčanice i kovani novac).
• Novčana masa u opticaju ( M ) zavisi od količine primarnog novca ( B ) i
tzv. monetarnog multiplikatora ( m ) koji izražava odnos između novčane
mase u opticaju i primarnog novca i koji se predstavlja sledećom
relacijom: m= M/ B, odnosno novčana masa predstavlja proizvod između
primarnog novca i monetarnog multiplikator što se može zapisati
sledećom relacijom: M= B x m.
• Prema tome, primarni novac i monetrni multiplikator su dva osnovna
oblika kojima Centralna banka posredno utiče na količinu novca u
opticaju.
• Osnovno pitanje koje se postavlja pred monetarni sistem je da li je
Centralna banka u stanju da putem regulisanja primarnog novca
indirektno reguliše količinu novca u opticaju u uslovima višestepenog
bankarskog sistema? Regulisanje kvantuma primarnog novca od strane
Centralne banke na dva osnovna načina:
• 1. direktno
• 2. indirektno
• Za funkcionisanje tržišta hartija od vrijednosti neophodno je da postoji
zadovoljavaljuca tražnja za tim hartijama. Ona se na tržištu usklađuje sa
ponudom po relativno stabilnim cijenama. Medjutim, da bi postojala
dovoljna jaka tražnja za državnim vrijednosnim papirima potrebno je:
• - da državne obveznice nose kamatu po stopi koja odgovara tržišnim
kamatnim stopama za vrijednosne papire dotične kategorije i roka
dospijeća;
• - da transaktori mogu u svakom momentu, u slučaju potrebe da prodaju
državne obveznice na tržištu i prije toga dospojeća i to po relativno
stabilnoj cijeni koja približno odgovara diskontovanoj punoj cijeni
obveznica:
• - da transaktori mogu da kupe i drže u svojim finansijskim aktivama
državne obveznice u najširem ročnom spektru, počev od kratkoročnih
državnih obveznica, pri cemu ročnu strukturu plasmana u državne
vrijednosne papire određuje sam transaktor;
• - da postoji velika disperzija državnih vrijednosnih papira kod što većeg
broja transaktora u ekonomskom sistemu.
• U svim ekonomskim sistemima, po pravilu, Centralnoj baanci stoje na
raspolaganju razni instrumenti preko kojih ona može da utice na odluke
poslovnih banaka. Sve te instrumente možemo podeliti u sledecih grupa:
• 1. Administrativni instrumenti;
• 2. Ekonomski instrumenti;
• 3. Konsultacije i usaglašavanja;
• 4. Moralne stimulacije;
• 5. Bolja informisanost.
Administrativni instrumenti se koriste u vidu upustava, direktiva, naredenja,
zabrana i slicno te su obavezni za poslovne banke a realizuju se pod
pretnjom kazne za poslovne banke u slucaju nepridržavanja.
• Ekonomski instrumenti vrše uticaj na rešenja koja donose poslovne
banke preko izmena ekonomskih uslova od strane Centralne banke.
Promenama ekonomskih uslova Centralna banka želi da postakne
poslovne banke na ponašanja koja su u skladu sa opštim interesima.
• Ekonomski instrumenti su prisutni u onim monetarnim sistemima u kojim
je pravo na donošenje odluka u velikoj mjeri decentralizovano.
• Konsultacije i usaglašavanja između Centralne banke i poslovnih banaka
su karakteristični za decentralizovane sisteme, a vrše se sa ciljem da
poslovne banke donose odluke koje su u skladu sa sa željama Centralne
banke i društva u cjelini.
• Moralna stimulacija treba da utiče na odluke poslovnih banaka preko
posebnih na opšti interes, moralne principe, odgovornost i slično. Uticaj
ovog instrumenta može se pojačati mobilizacijom javnog mnijenja,
nagradama, odlikovanjima itd.
• Bolja informisanost poslovnih banaka, koja mogu samostalno da donose
odluke, od strane Centralne banke vrši se putem razvijanja i
obogaćivanja kanala razmjene između Centralne banke i poslovnih
banaka.
• Funkcionisanje bankarskog sistema u
CG,kako i na koji način kreirati slobodno
tržište,depozitarni novac,plasmani...
• Pitanja?