Transcript Psychologiczne i pedagogiczne uwarunkowania rozwoju dziecka

Psychologiczne i pedagogiczne
uwarunkowania rozwoju dziecka
sześcioletniego
Na podstawie: „Sześciolatek w pierwszej klasie” Bożeny Janiszewskiej
Różnice rozwojowe – 6/7 - latek
uaktywnienie układu hormonalnego
od ok. 5,5 r. ż. – do ok. 6,5 r. ż.
skok rozwojowy
• rozwój fizyczny
• różnicowanie wielu cech związanych z płcią
• przyspieszenie dojrzewania układu nerwowego
Najistotniejsze różnice rozwojowe
z punktu widzenia nauki szkolnej
• Wydłużają się i twardnieją kości kończyn, zmieniają się proporcje ciała, mięśnie
stają się silniejsze (większa odporność na zmęczenie związane z dłuższym
przebywaniem w jednej pozycji).
• Pierwszy etap kostnienia nadgarstka, część chrząstek zmienia się
w kości (ruchy dłoni bardziej odporne na zmęczenie, poprawia się płynność
i szybkość ruchów rąk).
• Rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne, zwiększa się pojemność żołądka
(dziecko przyjmuje większe posiłki, ale je rzadziej), polepsza się kontrola pęcherza,
dzieci stają się bardziej odporne na choroby.
Najistotniejsze różnice rozwojowe
z punktu widzenia nauki szkolnej
• U chłopców kości długie grubieją bardziej niż u dziewczynek, do nich dopasowuje
się tkanka mięśniowa co powoduje „głód ruchu”. Potrzeba ruchu dominuje
do ok. 9-10 r. ż. i staje się kryterium oceny społecznej kolegów.
• Kościec (także kości i mięśnie dłoni) rozwija się 1,5 do 2 lat dłużej u chłopców niż
u dziewczynek (co rzutuje na sprawność manualną i grafomotoryczną, nie należy
porównywać zeszytów chłopców i dziewcząt).
• Wydłużają się wypustki komórek nerwowych, dojrzewają drogi nerwowe, wzrasta
ilość połączeń nerwowych (lepszy czas reakcji, zanikają współruchy, poprawia się
koordynacja ruchów i integracja informacji z różnych narządów zmysłowych).
Najistotniejsze różnice rozwojowe
z punktu widzenia nauki szkolnej
• Dojrzewają receptory zmysłów i struktury kory mózgowej, dzieci odbierają
dokładniejsze informacje z otoczenia, poprawia się wzrokowe i słuchowe
spostrzeganie analityczno-syntetyczne (wyostrzenie zmysłów, poprawa zdolności
do utrzymania równowagi).
• Dojrzewają struktury kory mózgowej odpowiedzialne za procesy myślowe –
początki myślenia konkretno-wyobrażeniowego operacyjnego na konkretach.
• Dojrzewanie układu nerwowego poprawia zdolność do skupienia uwagi (początki
uwagi dowolnej), zdolność do zapamiętywania (lepsza pamięć trwała, a więc
łatwiejsze przypominanie sobie potrzebnych informacji), sprawniejsze procesy
pobudzania i hamowania (wzrasta umiejętność kontroli emocji, sztuka odraczania
gratyfikacji potrzeb, większa odporność emocjonalna).
Obecność 6-latków wymusza
zmianę organizacyjną szkoły:
• Kąciki zabaw i kąciki relaksacyjne w salach lekcyjnych;
• Opieka nad dziećmi w godzinach popołudniowych;
• Dostosowanie wymagań i treści nauczania do możliwości
6-letnich uczniów (podstawa programowa);
• Inna metodyka pracy z dziećmi 6-letnimi (uczenie przez zabawę
i w zabawie);
• Dzieci 6-letnie są „mentalnie” gotowe do rozpoczęcia nauki;
• Rozwój poznawczy dzieci nie zawsze przebiega harmonijnie
z rozwojem emocjonalnym.
Procesy emocjonalne
i motywacyjne
• Dzieci 6-letnie nie kierują się poczuciem obowiązku czy
odpowiedzialnością - kierują się dążeniem do
przyjemności i unikaniem przykrości;
• Przyjemność – sukces, nagroda, zabawa, akceptacja
dorosłych, dostrzeganie wysiłku, przebywanie z kolegami,
nowe przybory szkolne;
• Naturalna chęć poznawania świata.
Procesy emocjonalne
i motywacyjne
 Przykrość – niepowodzenia w czynnościach szkolnych,
kary, uwagi w zeszytach, „chmurki”, brak „słoneczek”,
dezaprobata, zbyt formalne traktowanie przez nauczyciela;
• Motywy uczenia się są „zewnętrzne” – 6-latek uczy się dla
mamy, taty, dlatego, że lubi swoją Panią.
Procesy emocjonalne
i motywacyjne
Emocje, które decydują o nastawieniu do szkoły są związane z:
• potrzebą poczucia bezpieczeństwa
w kontakcie z rówieśnikami i z dorosłymi;
• potrzebą uznania i akceptacji;
• potrzebą osiągnięć i współdziałania;
Procesy emocjonalne
i motywacyjne
Procesy regulacyjne zależą od stopnia dojrzałości układu
nerwowego i decydują:
•
•
•
•
o tym, czy dziecko chce się uczyć;
na ile potrafi opanować emocje;
na ile potrafi pokonywać trudności;
czy uczy się na błędach;
Rozwój społeczny
• jest zależny od rozwoju fizycznego, psychicznego,
kontaktów z rówieśnikami i z dorosłymi;
• 6-latek uczy się norm współdziałania w grupie;
• zmniejsza się jego egocentryzm;
• 6-latek staje się gotowy do przyjęcia roli ucznia;
6-letni uczeń:
• główną formą aktywności jest zabawa;
• „zabawowa” forma wdrażania do pracy;
• nagrody materialne (kolorowe stempelki, kolorowe plusy,
słoneczka);
• nagrody emocjonalne;
• przeważa uwaga mimowolna;
• koncentracja wywołuje zmęczenie;
• przeważa pamięć mechaniczna;
6-letni uczeń:
musi zmieniać pozycje podczas siedzenia;
silne napięcie mięśniowe rąk;
trudności z oceną stosunków przestrzennych;
dominuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe
przedoperacyjne;
• mniej dojrzały układ nerwowy – silniej reagują
emocjonalnie;
•
•
•
•
Dobry start 6-latka w szkole
Adaptacja do warunków szkolnych
indywidualne podejście do ucznia (serdeczne powitanie, przywitanie się
i pozytywna rozmowa z rodzicem przy dziecku, oprowadzenie po sali
w towarzystwie osoby bliskiej, przedstawienie planu dnia i określenie z rodzicem
momentu odebrania dziecka; aktywizowanie w momentach kryzysu –
indywidualne polecenia, doprowadzenie za rękę do grupy, atrakcyjne zadanie)
zabawy adaptacyjne i integracyjne służące poznaniu nowego środowiska
(w czasie dni otwartych i na początku roku szkolnego, jeśli jest to możliwe warto
zaangażować rodziców dzieci)
psychoedukacja rodziców (kreowanie pozytywnego wizerunku szkoły
i nauczyciela – nie straszenie, nie okazywanie własnych obaw, krótkie
pożegnania – z uśmiechem, ścisłe wywiązywanie się z umów dotyczących
odbioru dziecka, chwalenie dziecka, zabawa w szkołę, usamodzielnianie,
zachęcanie do werbalizacji potrzeb, rytuały, współpraca z wychowawcą)
Dobry start 6-latka w szkole
W przypadkach jakichkolwiek trudności
w funkcjonowaniu dziecka
poznawczym, adaptacyjnym, emocjonalnym
zachęcamy do korzystania z pomocy
rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Dziękujemy za uwagę 