Transcript Stres i wypalenie zawodowe
Slide 1
Przygotowała: Ewa Kałuża
1
Slide 2
Stres – aspekty psychologiczne i biologiczne.
Radzenie sobie ze stresem – strategie i sposoby.
Wypalenie zawodowe – objawy, poziomy, czynniki
ryzyka.
Zapobieganie wypaleniu zawodowemu.
Czas na refleksję – mój świat, moja praca, moje
wybory …
2
Slide 3
reakcja organizmu na stan nierównowagi
pomiędzy WYMAGANIAMI OTOCZENIA
a ZASOBAMI CZŁOWIEKA
Osoba
Środowisko
Umiejętności,
możliwości,
wiedza,
doświadczenie,
samoocena,
zasoby społeczne.
Zagrożenia,
trudne sytuacje,
zmiany,
wymagania.
3
Slide 4
-zbyt niskie napięcie: znudzenie, depresja, brak energii.
-zbyt wysokie napięcie: lęk, zaburzenia koordynacji i koncentracji, objawy
fizyczne.
- poziom optymalny: odprężenie fizyczne i jednocześnie przypływ energii,
wiara we własne możliwości, zainteresowanie i zaangażowanie, szybki
refleks, wyostrzona uwaga
4
Slide 5
Koncepcja Lazarusa i Folkman
Ocena pierwotna - odnosi się do zdarzenia; zależnie od
przewidywanych jego konsekwencji zdarzenie oceniamy jako
neutralne, korzystne lub stresujące.
Ocena wtórna - odnosi się do naszej zdolności poradzenia
sobie z sytuacją i do posiadanych przez nas zasobów.
5
Slide 6
Kataklizmy są nieprzewidywalne i wymagają włożenia
ogromnego wysiłku w poradzenie sobie ze stresem. Zdarzają
się wielu osobom jednocześnie, co sprawia, że mają one
poczucie, że „jadą na tym samym wózku”.
Stresory osobiste, takie jak egzamin, utrata pracy lub rozwód,
częściej zdarzają się w naszym życiu niż kataklizmy i może
być trudniej sobie z nimi poradzić z powodu braku wsparcia.
Stresory drugoplanowe to codzienne życiowe kłopoty. Małe,
lecz uporczywe problemy, takie jak hałas w pracy lub
nadmierne wymagania przełożonego. Na dłuższą metę mogą
one powodować większe szkody niż kataklizmy.
6
Slide 7
Zasoby osobiste:
status materialny, atrybuty fizyczne (zdrowie, siła, atrakcyjny
wygląd), sprawność intelektualna, wiedza, kompetencje
interpersonalne, określone style radzenia sobie ze stresem,
pozytywna samoocena, optymizm, poczucie koherencji
(zrozumiałość, zaradność, sensowność).
Zasoby środowiskowe:
wsparcie innych osób: emocjonalne, informacyjne lub
materialne. Dostarczają go nam ludzie bliscy: rodzina,
przyjaciele, znajomi, a także różnego rodzaju instytucje,
ośrodki pomocy, grupy formalne oraz odniesienie do sacrum.
7
Slide 8
GAS General Adaptation Syndrome – ogólny zespół adaptacyjny (Hans
Selye)
FAZA ALARMOWA
Pobudzenie całego organizmu, mobilizacja mechanizmów
nerwowych, hormonalnych i somatycznych.
FAZA ODPORNOŚCI
Uruchomienie procesów przystosowawczych do danego stresora organizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić
sobie ze stresorem. Jeśli poradzi sobie z trudną sytuacją wszystko
wraca do normy.
FAZA WYCZERPANIA
Stałe pobudzenie całego organizmu (przewlekły stres) prowadzi do
wyczerpania zasobów odpornościowych, co może prowadzić do
chorób psychosomatycznych. W szczególnych wypadkach prowadzi
nawet do śmierci.
8
Slide 9
Układ współczulny
Oś podwzgórze – przysadka –
nadnercza (HPA)
Zostaje aktywowany w pierwszych
chwilach po zadziałaniu stresora
i odpowiada za tzw. reakcję walki
lub ucieczki. Pobudza on
nadnercza do wydzielania
adrenaliny i noradrenaliny i
wywołuje takie skutki jak
rozszerzenie źrenic,
przyspieszenie tętna i oddechu,
przyspieszenie akcji serca.
zostaje aktywowana dopiero po
minutach lub godzinach od
zadziałania stresora.
Podwzgórze (kortykoliberyna CTH) –
przysadka (kortykotropina ACTH) kora nadnerczy (glukokortykoidykortyzol).
Kortyzol – nadmiar uszkadza ukł.
odpornościowy i hormonalny,
zmniejsza komórki hipokampa
(pamięć długotrwała), podwyższa
cholesterol, obniża działanie
insuliny na komórki, powoduje
wzmożony apetyt, otyłość brzuszną.
9
Slide 10
ZADANIE
EMOCJE
UNIKANIE
-zdobywanie
informacji
-podniesienie
kompetencji
- realizacja zadania
-rozładowanie
napięcia związanego z
trudną sytuacją
-np. rozmowa, płacz,
krzyk, sport
-zachowania
odwracające uwagę od
trudnej sytuacji
- np. słuchanie
muzyki, zakupy, kino
Polecane tam, gdzie
rozwój sytuacji zależy
od kompetencji,
wiadomości i
zaangażowania, np.
egzamin.
Polecane, gdy
przeżywamy bardzo
trudne, silne emocje,
które uniemożliwiają
jakiekolwiek działanie.
Polecane wtedy, gdy
nie mamy kontroli nad
sytuacją, np.
Oczekiwanie na wynik
egzaminów, diagnozę
medyczną itp.
10
Slide 11
Racjonalna ocena zdarzenia.
Dostrzeganie i zwiększanie zasobów osobistych i
środowiskowych.
Aktywność mająca na celu rozwiązanie problemu.
Poszukiwanie wsparcia społecznego.
Poszukiwanie informacji.
Aktywność fizyczna.
Słuchanie muzyki, czytanie książek, hobby.
Sprawianie sobie przyjemności i nagród.
11
Slide 12
Głębokie oddychanie (przeponowe), oddychanie różnymi
częściami ciała.
Liczenie wspak.
Koncentrowanie się na odczuciach z ciała.
Wizualizacja.
Przenoszenie się w wyobraźni w „moje bezpieczne miejsce”.
Pozytywne wyobrażenia („Już jest po wszystkim i poszło
dobrze”).
Przywoływanie pozytywnych doświadczeń z przeszłości.
Trening autogenny Schultza.
Relaksacja progresywna Jacobsona.
Trening Mindfulness.
12
Slide 13
Rano: zapomnij o wczorajszych błędach. Dziś jest nowy
dzień, umysł odświeżył się we śnie i nie ma powodu, aby
twierdzić, że wczorajsze niepowodzenia znów nam się
przytrafią. Sporządź listę wniosków, które możesz wyciągnąć
na podstawie popełnionych błędów – i podążaj naprzód.
Wieczorem: zamknij dzień tak jak plik i zarchiwizuj go.
Zaakceptuj, że dzisiejszy dzień jest już przeszłością i nic nie
może być zmienione – wszystko, co możesz zrobić, to uczyć
się ze swoich doświadczeń. Teraz jest czas na spokojny sen.
13
Slide 14
„Job burnout”
gasnący płomień
brak energii
wyczerpanie się sił
„popiół pozostający na zgliszczach początkowego,
płomiennego zaangażowania w pracę”
stopniowa utrata złudzeń
zjawisko rozpoznane i nazwane w latach 70 ubiegłego
wieku
obserwowane wśród osób pracujących w obszarze
pomocy (praca wymagająca bliskich i bezpośrednich
kontaktów z ludźmi oraz osobistego zaangażowania)
14
Slide 15
Definicja
Według licznych autorów wypalenie zawodowe to
stan fizycznego, emocjonalnego i umysłowego
wyczerpania przejawiającego się poprzez
chroniczne zmęczenie.
Towarzyszy mu negatywna postawa wobec pracy,
ludzi i życia, poczucie bezradności oraz
beznadziejności położenia.
Obniżona samoocena manifestuje się poczuciem
własnej nieadekwatności, niekompetencji i
zniechęceniem.
15
Slide 16
Emocjonalne wyczerpanie - uczucie pustki i odpływu
sił wywołane nadmiernymi wymaganiami
psychologicznymi i emocjonalnymi.
Depersonalizacja - poczucie bezduszności,
bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi,
obniżenie wrażliwości wobec innych, nadmierny
dystans, przedmiotowe traktowanie innych.
Obniżenie oceny własnych dokonań - poczucie
marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku
pracy.
16
Slide 17
subiektywne poczucie przepracowania, brak
chęci do pracy;
niechęć wychodzenia do pracy;
poczucie izolacji, osamotnienia;
postrzeganie życia jako ponurego i ciężkiego;
negatywne postawy wobec klientów;
brak cierpliwości, drażliwość, poirytowanie na
gruncie rodzinnym;
częste choroby;
negatywne, ucieczkowe, a nawet samobójcze
myśli.
17
Slide 18
Pierwszy stopień
Stadium ostrzegawcze, charakteryzuje się uczuciem
przygnębienia, irytacji. Mogą pojawić się w nim
ustępujące bóle głowy, przeziębienia, kłopoty z
bezsennością.
Powrót do prawidłowego, optymalnego
funkcjonowania na tym etapie nie jest jeszcze trudny.
Zazwyczaj wystarczające jest zmniejszenie obciążenia
pracą, krótki wypoczynek, jakieś hobby.
18
Slide 19
Drugi stopień
Pojawia się gdy syndrom trwa już dłuższy czas, jest
bardziej stały. Charakterystycznymi objawami są:
gorsze wykonywanie zadań, częste wybuchy irytacji,
brak szacunku i wręcz pogardliwa postawa wobec
innych osób.
Interwencja na tym etapie wymaga już większego
wysiłku i bardziej zdecydowanych kroków. Może okazać
się, że niezbędny będzie dłuższy urlop, regeneracja sił
przez oddanie się czynnościom nie związanym z pracą a
sprawiającym przyjemność (hobby). Istotny jest też
udział innych osób, jeszcze nie pomoc profesjonalna,
ale odpoczynek w gronie przyjaciół.
19
Slide 20
Trzeci stopień
Chroniczność syndromu. Następuje pełny rozwój objawów
fizycznych, psychicznych i psychosomatycznych, zagrożone
stają się nie tylko procesy poznawcze, emocjonalne, ale
zachwianiu ulega również cała struktura osobowości.
Typowymi objawami dla tego stadium są uczucie
osamotnienia i alienacji, kryzysy rodzinne, małżeńskie,
przyjacielskie depresja, nadciśnienie, wrzody.
Najczęściej wymagana jest już profesjonalna pomoc (lekarz,
terapeuta, psycholog). W skrajnych przypadkach pomoc
taka okazuje się nieskuteczna, a jedynym rozwiązaniem
wydaje się być zmiana pracy.
20
Slide 21
W sferze funkcjonowania fizycznego człowieka - bóle głowy,
żołądka, zaburzenia snu, podwyższone ciśnienie, poczucie
osłabienia, zmniejszenie się odporności organizmu.
W sferze funkcjonowania emocjonalnego - zmienność
nastrojów, ogólne przygnębienie, poczucie bezradności,
obniżenie samooceny, brak wiary w możliwość zmiany
trudnej sytuacji.
W sferze zachowań - absencja w pracy, częste konflikty,
obojętność wobec klientów, zmniejszenie się wydajności
pracy, złe zarządzanie czasem, wzrost liczby wypadków.
21
Slide 22
Indywidualne:
stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich
możliwościach wpływu na sytuację,
działania niezgodne ze swoimi wartościami,
perfekcjonizm i nadodpowiedzialność,
brak umiejętności radzenia sobie ze stresem,
nadmiarowe zachowania agresywne lub uległe w różnych
rolach (dom, praca, sytuacje społeczne),
zaniedbywanie rozwoju zawodowego.
22
Slide 23
defensywna postawa wobec trudności, wyolbrzymianie
porażek,
nadwrażliwość i brak poczucia własnej wartości,
brak partnerskich relacji i systemu wsparcia, zaniedbywanie
intymności, sztywność ról,
brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy,
brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia
fizyczne, rytm snu, relaks.
23
Slide 24
Interpersonalne
relacje między pracownikiem a klientami instytucji:
emocjonalne zaangażowanie, relacja pomocy, kontakt
z osobami w trudnej sytuacji życiowej
kontakty z przełożonymi i współpracownikami:
konflikty interpersonalne, rywalizacja, brak
wzajemnego zaufania, zaburzona komunikacja,
przemoc psychiczna, agresja werbalna, mobbing
24
Slide 25
Organizacyjne
brak lub mała przejrzystość zasad i wymagań
obowiązujących w instytucji
częste zmiany charakteru i zasad pracy
zbyt szeroki (lub zbyt wąski) zakres zadań
biurokratyczne decyzje przełożonych
niskie zarobki, nieadekwatne do wysiłku wkładanego przez
pracownika i duże wymagania ze strony zwierzchników
brak możliwości uczestniczenia w podejmowaniu decyzji
nikłe perspektywy awansu
cele organizacji sprzeczne z systemem wartości pracownika
zła komunikacja wewnętrzna
25
Slide 26
poddaj weryfikacji swoje cele i priorytety,
oceń wymagania, które stoją przed Tobą,
wyznacz sobie realistyczne, jasno określone, cząstkowe
cele,
jeśli odczuwasz nadmiar obowiązków, dokonaj ich
redukcji,
efektywnie planuj swoje działania,
pamiętaj o chwilach wyciszenia w przypadku, gdy praca
wymaga intensywnych kontaktów z innymi ludźmi,
mniej osobiście traktuj sprawy zawodowe,
dbaj o siebie, o swój potencjał, który jest najważniejszym,
najcenniejszym narzędziem pracy,
26
Slide 27
przyznaj sobie prawo do odpoczynku, relaksu,
przyjemności (po intensywnej pracy równie intensywny
odpoczynek, prowadzący do regeneracji sił),
sprecyzuj szanse na rozwój zawodowy w firmie, w której
pracujesz,
skupiaj się na tym, co pozytywne, poprzez pozytywne
myślenie oraz akceptację granic swoich możliwości,
spróbuj robić te same rzeczy w inny sposób,
sprawdź, które obszary twojego życia generują stres,
usprawniaj swoje umiejętności w zakresie radzenia sobie
ze stresem,
dostarczaj sobie wystarczająco dużo aktywności fizycznej,
skorzystaj z pomocy rodziny lub przyjaciół.
27
Slide 28
Pionowa ścieżka zawodowa: po szczeblach kariery
Pozioma ścieżka zawodowa: zmiana pracy /
zmiana zajęć dodatkowych
Doświadczenie roli:
Czy wykorzystałam/em cały potencjał możliwości,
jakie daje ta rola zawodowa?
Być może blokują mnie osobiste przekonania i
ograniczenia?
Czy osiągnęłam/osiągnąłem już poziom ekspercki?
28
Slide 29
29
Slide 30
Wypełnij powyższy rysunek, wpisując w każdą
kratkę sprawy, rzeczy, osoby, które składają
się na Twój świat…
Jaki jest stosunek ilości spraw związanych z
pracą do ilości spraw związanych z Twoim
życiem osobistym?
Ile energii wkładasz w poszczególne obszary?
Zakoloruj kratki, które chciał(a)byś zachować
w „idealnym świecie”… Jak wyglądałoby wtedy
Twoje życie? Czego tak naprawdę chcesz?
30
Slide 31
Co robisz chętnie?
O czym myślisz, że musisz to robić?
Zamień
„Muszę…”
na
„DECYDUJĘ SIĘ …, ponieważ chcę…”
Co jest dla mnie ważne?
31
Slide 32
Moje wybory?
Co myślą inni ludzie?
Punktualność innych ludzi?
Co mówię w różnych sytuacjach?
Kierunek, jaki pragnę nadać życiu?
Co inni cenią i co jest dla nich ważne?
Jak zachowuję się w stosunku do innych?
Myśli, które przychodzą mi do głowy?
Jak reaguję na swoje myśli i uczucia?
Jak inni reagują na mnie (na moje wybory, działania, myśli i uczucia)?
Czy stosuję się do powszechnie uznawanych zasad i reguł?
Czy inni stosują się do zasad i reguł?
Czy inni mnie lubią?
Jak gospodaruję swoim cennym czasem?
Moje wartości i to, co jest dla mnie ważne?
Pogoda, awarie, decyzje polityczne?
32
Slide 33
Moje wybory
Co myślą inni ludzie
Punktualność innych ludzi
Co mówię w różnych sytuacjach
Kierunek, jaki pragnę nadać życiu
Co inni cenią i co jest dla nich ważne
Jak zachowuję się w stosunku do innych
Myśli, które przychodzą mi do głowy
Jak reaguję na swoje myśli i uczucia
Jak inni reagują na mnie (na moje wybory, działania, myśli i uczucia)
Czy stosuję się do powszechnie uznawanych zasad i reguł
Czy inni stosują się do zasad i reguł
Czy inni mnie lubią
Jak gospodaruję swoim cennym czasem
Moje wartości i to, co jest dla mnie ważne
Pogoda, awarie, decyzje polityczne
33
Slide 34
Skoro są sprawy, nad którymi i tak nie masz
kontroli – może nie warto się nimi
przejmować, a odzyskaną w ten sposób
energię przeznaczyć na dokonywanie
pozytywnych zmian w obszarach, na które
masz wpływ?
34
Slide 35
Ewa Kałuża.
35
Przygotowała: Ewa Kałuża
1
Slide 2
Stres – aspekty psychologiczne i biologiczne.
Radzenie sobie ze stresem – strategie i sposoby.
Wypalenie zawodowe – objawy, poziomy, czynniki
ryzyka.
Zapobieganie wypaleniu zawodowemu.
Czas na refleksję – mój świat, moja praca, moje
wybory …
2
Slide 3
reakcja organizmu na stan nierównowagi
pomiędzy WYMAGANIAMI OTOCZENIA
a ZASOBAMI CZŁOWIEKA
Osoba
Środowisko
Umiejętności,
możliwości,
wiedza,
doświadczenie,
samoocena,
zasoby społeczne.
Zagrożenia,
trudne sytuacje,
zmiany,
wymagania.
3
Slide 4
-zbyt niskie napięcie: znudzenie, depresja, brak energii.
-zbyt wysokie napięcie: lęk, zaburzenia koordynacji i koncentracji, objawy
fizyczne.
- poziom optymalny: odprężenie fizyczne i jednocześnie przypływ energii,
wiara we własne możliwości, zainteresowanie i zaangażowanie, szybki
refleks, wyostrzona uwaga
4
Slide 5
Koncepcja Lazarusa i Folkman
Ocena pierwotna - odnosi się do zdarzenia; zależnie od
przewidywanych jego konsekwencji zdarzenie oceniamy jako
neutralne, korzystne lub stresujące.
Ocena wtórna - odnosi się do naszej zdolności poradzenia
sobie z sytuacją i do posiadanych przez nas zasobów.
5
Slide 6
Kataklizmy są nieprzewidywalne i wymagają włożenia
ogromnego wysiłku w poradzenie sobie ze stresem. Zdarzają
się wielu osobom jednocześnie, co sprawia, że mają one
poczucie, że „jadą na tym samym wózku”.
Stresory osobiste, takie jak egzamin, utrata pracy lub rozwód,
częściej zdarzają się w naszym życiu niż kataklizmy i może
być trudniej sobie z nimi poradzić z powodu braku wsparcia.
Stresory drugoplanowe to codzienne życiowe kłopoty. Małe,
lecz uporczywe problemy, takie jak hałas w pracy lub
nadmierne wymagania przełożonego. Na dłuższą metę mogą
one powodować większe szkody niż kataklizmy.
6
Slide 7
Zasoby osobiste:
status materialny, atrybuty fizyczne (zdrowie, siła, atrakcyjny
wygląd), sprawność intelektualna, wiedza, kompetencje
interpersonalne, określone style radzenia sobie ze stresem,
pozytywna samoocena, optymizm, poczucie koherencji
(zrozumiałość, zaradność, sensowność).
Zasoby środowiskowe:
wsparcie innych osób: emocjonalne, informacyjne lub
materialne. Dostarczają go nam ludzie bliscy: rodzina,
przyjaciele, znajomi, a także różnego rodzaju instytucje,
ośrodki pomocy, grupy formalne oraz odniesienie do sacrum.
7
Slide 8
GAS General Adaptation Syndrome – ogólny zespół adaptacyjny (Hans
Selye)
FAZA ALARMOWA
Pobudzenie całego organizmu, mobilizacja mechanizmów
nerwowych, hormonalnych i somatycznych.
FAZA ODPORNOŚCI
Uruchomienie procesów przystosowawczych do danego stresora organizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić
sobie ze stresorem. Jeśli poradzi sobie z trudną sytuacją wszystko
wraca do normy.
FAZA WYCZERPANIA
Stałe pobudzenie całego organizmu (przewlekły stres) prowadzi do
wyczerpania zasobów odpornościowych, co może prowadzić do
chorób psychosomatycznych. W szczególnych wypadkach prowadzi
nawet do śmierci.
8
Slide 9
Układ współczulny
Oś podwzgórze – przysadka –
nadnercza (HPA)
Zostaje aktywowany w pierwszych
chwilach po zadziałaniu stresora
i odpowiada za tzw. reakcję walki
lub ucieczki. Pobudza on
nadnercza do wydzielania
adrenaliny i noradrenaliny i
wywołuje takie skutki jak
rozszerzenie źrenic,
przyspieszenie tętna i oddechu,
przyspieszenie akcji serca.
zostaje aktywowana dopiero po
minutach lub godzinach od
zadziałania stresora.
Podwzgórze (kortykoliberyna CTH) –
przysadka (kortykotropina ACTH) kora nadnerczy (glukokortykoidykortyzol).
Kortyzol – nadmiar uszkadza ukł.
odpornościowy i hormonalny,
zmniejsza komórki hipokampa
(pamięć długotrwała), podwyższa
cholesterol, obniża działanie
insuliny na komórki, powoduje
wzmożony apetyt, otyłość brzuszną.
9
Slide 10
ZADANIE
EMOCJE
UNIKANIE
-zdobywanie
informacji
-podniesienie
kompetencji
- realizacja zadania
-rozładowanie
napięcia związanego z
trudną sytuacją
-np. rozmowa, płacz,
krzyk, sport
-zachowania
odwracające uwagę od
trudnej sytuacji
- np. słuchanie
muzyki, zakupy, kino
Polecane tam, gdzie
rozwój sytuacji zależy
od kompetencji,
wiadomości i
zaangażowania, np.
egzamin.
Polecane, gdy
przeżywamy bardzo
trudne, silne emocje,
które uniemożliwiają
jakiekolwiek działanie.
Polecane wtedy, gdy
nie mamy kontroli nad
sytuacją, np.
Oczekiwanie na wynik
egzaminów, diagnozę
medyczną itp.
10
Slide 11
Racjonalna ocena zdarzenia.
Dostrzeganie i zwiększanie zasobów osobistych i
środowiskowych.
Aktywność mająca na celu rozwiązanie problemu.
Poszukiwanie wsparcia społecznego.
Poszukiwanie informacji.
Aktywność fizyczna.
Słuchanie muzyki, czytanie książek, hobby.
Sprawianie sobie przyjemności i nagród.
11
Slide 12
Głębokie oddychanie (przeponowe), oddychanie różnymi
częściami ciała.
Liczenie wspak.
Koncentrowanie się na odczuciach z ciała.
Wizualizacja.
Przenoszenie się w wyobraźni w „moje bezpieczne miejsce”.
Pozytywne wyobrażenia („Już jest po wszystkim i poszło
dobrze”).
Przywoływanie pozytywnych doświadczeń z przeszłości.
Trening autogenny Schultza.
Relaksacja progresywna Jacobsona.
Trening Mindfulness.
12
Slide 13
Rano: zapomnij o wczorajszych błędach. Dziś jest nowy
dzień, umysł odświeżył się we śnie i nie ma powodu, aby
twierdzić, że wczorajsze niepowodzenia znów nam się
przytrafią. Sporządź listę wniosków, które możesz wyciągnąć
na podstawie popełnionych błędów – i podążaj naprzód.
Wieczorem: zamknij dzień tak jak plik i zarchiwizuj go.
Zaakceptuj, że dzisiejszy dzień jest już przeszłością i nic nie
może być zmienione – wszystko, co możesz zrobić, to uczyć
się ze swoich doświadczeń. Teraz jest czas na spokojny sen.
13
Slide 14
„Job burnout”
gasnący płomień
brak energii
wyczerpanie się sił
„popiół pozostający na zgliszczach początkowego,
płomiennego zaangażowania w pracę”
stopniowa utrata złudzeń
zjawisko rozpoznane i nazwane w latach 70 ubiegłego
wieku
obserwowane wśród osób pracujących w obszarze
pomocy (praca wymagająca bliskich i bezpośrednich
kontaktów z ludźmi oraz osobistego zaangażowania)
14
Slide 15
Definicja
Według licznych autorów wypalenie zawodowe to
stan fizycznego, emocjonalnego i umysłowego
wyczerpania przejawiającego się poprzez
chroniczne zmęczenie.
Towarzyszy mu negatywna postawa wobec pracy,
ludzi i życia, poczucie bezradności oraz
beznadziejności położenia.
Obniżona samoocena manifestuje się poczuciem
własnej nieadekwatności, niekompetencji i
zniechęceniem.
15
Slide 16
Emocjonalne wyczerpanie - uczucie pustki i odpływu
sił wywołane nadmiernymi wymaganiami
psychologicznymi i emocjonalnymi.
Depersonalizacja - poczucie bezduszności,
bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi,
obniżenie wrażliwości wobec innych, nadmierny
dystans, przedmiotowe traktowanie innych.
Obniżenie oceny własnych dokonań - poczucie
marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku
pracy.
16
Slide 17
subiektywne poczucie przepracowania, brak
chęci do pracy;
niechęć wychodzenia do pracy;
poczucie izolacji, osamotnienia;
postrzeganie życia jako ponurego i ciężkiego;
negatywne postawy wobec klientów;
brak cierpliwości, drażliwość, poirytowanie na
gruncie rodzinnym;
częste choroby;
negatywne, ucieczkowe, a nawet samobójcze
myśli.
17
Slide 18
Pierwszy stopień
Stadium ostrzegawcze, charakteryzuje się uczuciem
przygnębienia, irytacji. Mogą pojawić się w nim
ustępujące bóle głowy, przeziębienia, kłopoty z
bezsennością.
Powrót do prawidłowego, optymalnego
funkcjonowania na tym etapie nie jest jeszcze trudny.
Zazwyczaj wystarczające jest zmniejszenie obciążenia
pracą, krótki wypoczynek, jakieś hobby.
18
Slide 19
Drugi stopień
Pojawia się gdy syndrom trwa już dłuższy czas, jest
bardziej stały. Charakterystycznymi objawami są:
gorsze wykonywanie zadań, częste wybuchy irytacji,
brak szacunku i wręcz pogardliwa postawa wobec
innych osób.
Interwencja na tym etapie wymaga już większego
wysiłku i bardziej zdecydowanych kroków. Może okazać
się, że niezbędny będzie dłuższy urlop, regeneracja sił
przez oddanie się czynnościom nie związanym z pracą a
sprawiającym przyjemność (hobby). Istotny jest też
udział innych osób, jeszcze nie pomoc profesjonalna,
ale odpoczynek w gronie przyjaciół.
19
Slide 20
Trzeci stopień
Chroniczność syndromu. Następuje pełny rozwój objawów
fizycznych, psychicznych i psychosomatycznych, zagrożone
stają się nie tylko procesy poznawcze, emocjonalne, ale
zachwianiu ulega również cała struktura osobowości.
Typowymi objawami dla tego stadium są uczucie
osamotnienia i alienacji, kryzysy rodzinne, małżeńskie,
przyjacielskie depresja, nadciśnienie, wrzody.
Najczęściej wymagana jest już profesjonalna pomoc (lekarz,
terapeuta, psycholog). W skrajnych przypadkach pomoc
taka okazuje się nieskuteczna, a jedynym rozwiązaniem
wydaje się być zmiana pracy.
20
Slide 21
W sferze funkcjonowania fizycznego człowieka - bóle głowy,
żołądka, zaburzenia snu, podwyższone ciśnienie, poczucie
osłabienia, zmniejszenie się odporności organizmu.
W sferze funkcjonowania emocjonalnego - zmienność
nastrojów, ogólne przygnębienie, poczucie bezradności,
obniżenie samooceny, brak wiary w możliwość zmiany
trudnej sytuacji.
W sferze zachowań - absencja w pracy, częste konflikty,
obojętność wobec klientów, zmniejszenie się wydajności
pracy, złe zarządzanie czasem, wzrost liczby wypadków.
21
Slide 22
Indywidualne:
stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich
możliwościach wpływu na sytuację,
działania niezgodne ze swoimi wartościami,
perfekcjonizm i nadodpowiedzialność,
brak umiejętności radzenia sobie ze stresem,
nadmiarowe zachowania agresywne lub uległe w różnych
rolach (dom, praca, sytuacje społeczne),
zaniedbywanie rozwoju zawodowego.
22
Slide 23
defensywna postawa wobec trudności, wyolbrzymianie
porażek,
nadwrażliwość i brak poczucia własnej wartości,
brak partnerskich relacji i systemu wsparcia, zaniedbywanie
intymności, sztywność ról,
brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy,
brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia
fizyczne, rytm snu, relaks.
23
Slide 24
Interpersonalne
relacje między pracownikiem a klientami instytucji:
emocjonalne zaangażowanie, relacja pomocy, kontakt
z osobami w trudnej sytuacji życiowej
kontakty z przełożonymi i współpracownikami:
konflikty interpersonalne, rywalizacja, brak
wzajemnego zaufania, zaburzona komunikacja,
przemoc psychiczna, agresja werbalna, mobbing
24
Slide 25
Organizacyjne
brak lub mała przejrzystość zasad i wymagań
obowiązujących w instytucji
częste zmiany charakteru i zasad pracy
zbyt szeroki (lub zbyt wąski) zakres zadań
biurokratyczne decyzje przełożonych
niskie zarobki, nieadekwatne do wysiłku wkładanego przez
pracownika i duże wymagania ze strony zwierzchników
brak możliwości uczestniczenia w podejmowaniu decyzji
nikłe perspektywy awansu
cele organizacji sprzeczne z systemem wartości pracownika
zła komunikacja wewnętrzna
25
Slide 26
poddaj weryfikacji swoje cele i priorytety,
oceń wymagania, które stoją przed Tobą,
wyznacz sobie realistyczne, jasno określone, cząstkowe
cele,
jeśli odczuwasz nadmiar obowiązków, dokonaj ich
redukcji,
efektywnie planuj swoje działania,
pamiętaj o chwilach wyciszenia w przypadku, gdy praca
wymaga intensywnych kontaktów z innymi ludźmi,
mniej osobiście traktuj sprawy zawodowe,
dbaj o siebie, o swój potencjał, który jest najważniejszym,
najcenniejszym narzędziem pracy,
26
Slide 27
przyznaj sobie prawo do odpoczynku, relaksu,
przyjemności (po intensywnej pracy równie intensywny
odpoczynek, prowadzący do regeneracji sił),
sprecyzuj szanse na rozwój zawodowy w firmie, w której
pracujesz,
skupiaj się na tym, co pozytywne, poprzez pozytywne
myślenie oraz akceptację granic swoich możliwości,
spróbuj robić te same rzeczy w inny sposób,
sprawdź, które obszary twojego życia generują stres,
usprawniaj swoje umiejętności w zakresie radzenia sobie
ze stresem,
dostarczaj sobie wystarczająco dużo aktywności fizycznej,
skorzystaj z pomocy rodziny lub przyjaciół.
27
Slide 28
Pionowa ścieżka zawodowa: po szczeblach kariery
Pozioma ścieżka zawodowa: zmiana pracy /
zmiana zajęć dodatkowych
Doświadczenie roli:
Czy wykorzystałam/em cały potencjał możliwości,
jakie daje ta rola zawodowa?
Być może blokują mnie osobiste przekonania i
ograniczenia?
Czy osiągnęłam/osiągnąłem już poziom ekspercki?
28
Slide 29
29
Slide 30
Wypełnij powyższy rysunek, wpisując w każdą
kratkę sprawy, rzeczy, osoby, które składają
się na Twój świat…
Jaki jest stosunek ilości spraw związanych z
pracą do ilości spraw związanych z Twoim
życiem osobistym?
Ile energii wkładasz w poszczególne obszary?
Zakoloruj kratki, które chciał(a)byś zachować
w „idealnym świecie”… Jak wyglądałoby wtedy
Twoje życie? Czego tak naprawdę chcesz?
30
Slide 31
Co robisz chętnie?
O czym myślisz, że musisz to robić?
Zamień
„Muszę…”
na
„DECYDUJĘ SIĘ …, ponieważ chcę…”
Co jest dla mnie ważne?
31
Slide 32
Moje wybory?
Co myślą inni ludzie?
Punktualność innych ludzi?
Co mówię w różnych sytuacjach?
Kierunek, jaki pragnę nadać życiu?
Co inni cenią i co jest dla nich ważne?
Jak zachowuję się w stosunku do innych?
Myśli, które przychodzą mi do głowy?
Jak reaguję na swoje myśli i uczucia?
Jak inni reagują na mnie (na moje wybory, działania, myśli i uczucia)?
Czy stosuję się do powszechnie uznawanych zasad i reguł?
Czy inni stosują się do zasad i reguł?
Czy inni mnie lubią?
Jak gospodaruję swoim cennym czasem?
Moje wartości i to, co jest dla mnie ważne?
Pogoda, awarie, decyzje polityczne?
32
Slide 33
Moje wybory
Co myślą inni ludzie
Punktualność innych ludzi
Co mówię w różnych sytuacjach
Kierunek, jaki pragnę nadać życiu
Co inni cenią i co jest dla nich ważne
Jak zachowuję się w stosunku do innych
Myśli, które przychodzą mi do głowy
Jak reaguję na swoje myśli i uczucia
Jak inni reagują na mnie (na moje wybory, działania, myśli i uczucia)
Czy stosuję się do powszechnie uznawanych zasad i reguł
Czy inni stosują się do zasad i reguł
Czy inni mnie lubią
Jak gospodaruję swoim cennym czasem
Moje wartości i to, co jest dla mnie ważne
Pogoda, awarie, decyzje polityczne
33
Slide 34
Skoro są sprawy, nad którymi i tak nie masz
kontroli – może nie warto się nimi
przejmować, a odzyskaną w ten sposób
energię przeznaczyć na dokonywanie
pozytywnych zmian w obszarach, na które
masz wpływ?
34
Slide 35
Ewa Kałuża.
35